श्री दसाम ग्रंथ

पान - 325

ਮਾਨਹੁ ਲੈ ਸਿਵ ਕੇ ਰਿਪੁ ਆਪ ਦਯੋ ਬਿਧਨਾ ਰਸ ਯਾਹਿ ਨਿਚੋਹੈ ॥੩੧੭॥

मानहु लै सिव के रिपु आप दयो बिधना रस याहि निचोहै ॥३१७॥

असे दिसते की प्रेमाच्या देवाने स्वतःच, संपूर्ण सार धुवून कृष्णासमोर सादर केले आहे.317.

ਗਵਾਰਿ ਕੇ ਹਾਥ ਪੈ ਹਾਥ ਧਰੇ ਹਰਿ ਸ੍ਯਾਮ ਕਹੈ ਤਰੁ ਕੇ ਤਰਿ ਠਾਢੇ ॥

गवारि के हाथ पै हाथ धरे हरि स्याम कहै तरु के तरि ठाढे ॥

गोपांच्या हातावर हात ठेवून कृष्ण झाडाखाली उभा आहे

ਪਾਟ ਕੋ ਪਾਟ ਧਰੇ ਪੀਯਰੋ ਉਰਿ ਦੇਖਿ ਜਿਸੈ ਅਤਿ ਆਨੰਦ ਬਾਢੇ ॥

पाट को पाट धरे पीयरो उरि देखि जिसै अति आनंद बाढे ॥

त्याने पिवळे वस्त्र परिधान केले आहे, ते पाहून मनातील आनंद वाढला आहे

ਤਾ ਛਬਿ ਕੀ ਅਤਿ ਹੀ ਉਪਮਾ ਕਬਿ ਜਿਉ ਚੁਨਿ ਲੀ ਤਿਸ ਕੋ ਚੁਨਿ ਕਾਢੈ ॥

ता छबि की अति ही उपमा कबि जिउ चुनि ली तिस को चुनि काढै ॥

कवीने या तमाशाचे वर्णन असे केले आहे.

ਮਾਨਹੁ ਪਾਵਸ ਕੀ ਰੁਤਿ ਮੈ ਚਪਲਾ ਚਮਕੀ ਘਨ ਸਾਵਨ ਗਾਢੇ ॥੩੧੮॥

मानहु पावस की रुति मै चपला चमकी घन सावन गाढे ॥३१८॥

काळ्याकुट्ट ढगांमधून वीज चमकत आहे असे दिसते.318.

ਲੋਚਨ ਕਾਨ੍ਰਹ ਨਿਹਾਰਿ ਤ੍ਰਿਯਾ ਦਿਜ ਰੂਪ ਕੈ ਪਾਨ ਮਹਾ ਮਤ ਹੂਈ ॥

लोचन कान्रह निहारि त्रिया दिज रूप कै पान महा मत हूई ॥

कृष्णाचे डोळे पाहून ब्राह्मणांच्या बायका त्याच्या सौंदर्याने मदमस्त झाल्या

ਹੋਇ ਗਈ ਤਨ ਮੈ ਗ੍ਰਿਹ ਕੀ ਸੁਧਿ ਯੌ ਉਡਗੀ ਜਿਮੁ ਪਉਨ ਸੋ ਰੂਈ ॥

होइ गई तन मै ग्रिह की सुधि यौ उडगी जिमु पउन सो रूई ॥

ते त्यांच्या घरांना विसरले ज्यांच्या आठवणी वाऱ्यापुढे कापसासारख्या उडून गेल्या

ਸ੍ਯਾਮ ਕਹੈ ਤਿਨ ਕੋ ਬਿਰਹਾਗਨਿ ਯੌ ਭਰਕੀ ਜਿਮੁ ਤੇਲ ਸੋ ਧੂਈ ॥

स्याम कहै तिन को बिरहागनि यौ भरकी जिमु तेल सो धूई ॥

अंगावर तेल ओतल्यावर वियोगाची आग त्यांच्यात जळते

ਜਿਉ ਟੁਕਰਾ ਪਿਖਿ ਚੁੰਬਕ ਡੋਲਤ ਬੀਚ ਮਨੋ ਜਲ ਲੋਹ ਕੀ ਸੂਈ ॥੩੧੯॥

जिउ टुकरा पिखि चुंबक डोलत बीच मनो जल लोह की सूई ॥३१९॥

त्यांची अवस्था चुंबकाला पाहताच लोखंडासारखी किंवा चुंबकाला भेटण्यासाठी अत्यंत इच्छिणाऱ्या लोखंडी सुईसारखी होती.319

ਕਾਨ੍ਰਹ ਕੇ ਰੂਪ ਨਿਹਾਰਿ ਤ੍ਰਿਯਾ ਦਿਜ ਪ੍ਰੇਮ ਬਢਿਯੋ ਦੁਖ ਦੂਰ ਭਏ ਹੈ ॥

कान्रह के रूप निहारि त्रिया दिज प्रेम बढियो दुख दूर भए है ॥

श्रीकृष्णाचे रूप पाहून ब्राह्मण स्त्रियांचे प्रेम वाढले आणि दु:ख दूर झाले.

ਭੀਖਮ ਮਾਤ ਕੋ ਜ੍ਯੋ ਪਰਸੇ ਛਿਨ ਮੈ ਸਭ ਪਾਪ ਬਿਲਾਇ ਗਏ ਹੈ ॥

भीखम मात को ज्यो परसे छिन मै सभ पाप बिलाइ गए है ॥

कृष्णाला पाहून ब्राह्मणांच्या पत्नींचे दु:ख दूर झाले आणि त्यांचे प्रेम खूप वाढले, त्याप्रमाणे भीष्माच्या पायांना स्पर्श केल्याने त्यांची वेदना दूर झाली.

ਆਨਨ ਦੇਖਿ ਕੇ ਸ੍ਯਾਮ ਘਨੋ ਚਿਤ ਬੀਚ ਬਸਿਯੋ ਦ੍ਰਿਗ ਮੂੰਦ ਲਏ ਹੈ ॥

आनन देखि के स्याम घनो चित बीच बसियो द्रिग मूंद लए है ॥

श्यामच्या पर्यायासारखा मुखवटा पाहून तो चितमध्ये स्थिरावला आणि डोळे मिटले,

ਜਿਉ ਧਨਵਾਨ ਮਨੋ ਧਨ ਕੋ ਧਰਿ ਅੰਦਰ ਧਾਮ ਕਿਵਾਰ ਦਏ ਹੈ ॥੩੨੦॥

जिउ धनवान मनो धन को धरि अंदर धाम किवार दए है ॥३२०॥

कृष्णाचा चेहरा पाहून स्त्रियांनी ते आपल्या मनात लीन केले आणि श्रीमंत व्यक्ती आपल्या तिजोरीत रोख बंद करून डोळे मिटून घेतात.320.

ਸੁਧਿ ਭਈ ਜਬ ਹੀ ਤਨ ਮੈ ਤਬ ਕਾਨ੍ਰਹ ਕਹੀ ਹਸਿ ਕੈ ਗ੍ਰਿਹ ਜਾਵਹੁ ॥

सुधि भई जब ही तन मै तब कान्रह कही हसि कै ग्रिह जावहु ॥

जेव्हा (त्यांनी) त्यांचे मृतदेह बाहेर काढले, तेव्हा श्रीकृष्ण हसले (त्यांना) आणि म्हणाले (आता तुम्ही) घरी परत या.

ਬਿਪਨ ਬੀਚ ਕਹੈ ਰਹੀਯੋ ਦਿਨ ਰੈਨ ਸਭੇ ਹਮਰੈ ਗੁਨ ਗਾਵਹੁ ॥

बिपन बीच कहै रहीयो दिन रैन सभे हमरै गुन गावहु ॥

जेव्हा त्या स्त्रियांना थोडी शुद्धी आली, तेव्हा कृष्ण हसत हसत त्यांना म्हणाला, "आता तुम्ही तुमच्या घरी परत या, ब्राह्मणांसोबत राहा आणि रात्रंदिवस माझे स्मरण करा.

ਹੋਇ ਨ ਤ੍ਰਾਸ ਤੁਮੈ ਜਮ ਕੀ ਹਿਤ ਕੈ ਹਮ ਸੋ ਜੁ ਧਿਆਨ ਲਗਾਵਹੁ ॥

होइ न त्रास तुमै जम की हित कै हम सो जु धिआन लगावहु ॥

जेव्हा तू प्रेमाने माझे लक्ष ठेवशील (तेव्हा) तुला यमाच्या भीतीने पछाडले जाणार नाही.

ਜੋ ਤੁਮ ਬਾਤ ਕਰੋ ਇਹ ਹੀ ਤਬ ਹੀ ਸਬ ਹੀ ਮੁਕਤਾ ਫਲੁ ਪਾਵਹੁ ॥੩੨੧॥

जो तुम बात करो इह ही तब ही सब ही मुकता फलु पावहु ॥३२१॥

जेव्हा तुम्ही माझे स्मरण कराल तेव्हा तुम्हाला यम (मृत्यूची) भीती वाटणार नाही आणि अशा प्रकारे तुम्हाला मोक्ष मिळेल.321.

ਦਿਜਨ ਤ੍ਰਿਯੋ ਬਾਚ ॥

दिजन त्रियो बाच ॥

ब्राह्मणांच्या पत्नींचे भाषण:

ਸਵੈਯਾ ॥

सवैया ॥

स्वय्या

ਪਤਨੀ ਦਿਜ ਕੀ ਇਹ ਬਾਤ ਕਹੀ ਹਮ ਸੰਗ ਨ ਛਾਡਤ ਕਾਨ੍ਰਹ ਤੁਮਾਰੋ ॥

पतनी दिज की इह बात कही हम संग न छाडत कान्रह तुमारो ॥

ब्राह्मणांच्या बायका म्हणाल्या की हे कृष्णा ! आम्ही तुम्हाला सोडणार नाही.

ਸੰਗ ਫਿਰੈ ਤੁਮਰੇ ਦਿਨ ਰੈਨਿ ਚਲੈ ਬ੍ਰਿਜ ਕੌ ਬ੍ਰਿਜ ਜੋਊ ਸਿਧਾਰੋ ॥

संग फिरै तुमरे दिन रैनि चलै ब्रिज कौ ब्रिज जोऊ सिधारो ॥

��आम्ही ब्राह्मणांच्या बायका आहोत, पण हे कृष्णा! आम्ही तुला सोडणार नाही, आम्ही रात्रंदिवस तुझ्याबरोबर राहू आणि तू ब्रजाला गेलास तर तिथे आम्ही सर्व तुझ्याबरोबर राहू.

ਲਾਗ ਰਹਿਯੋ ਤੁਮ ਸੋ ਹਮਰੋ ਮਨ ਜਾਤ ਨਹੀ ਮਨ ਧਾਮ ਹਮਾਰੋ ॥

लाग रहियो तुम सो हमरो मन जात नही मन धाम हमारो ॥

आमचे मन तुझ्यात विलीन झाले आहे आणि आता घरी परतण्याची इच्छा नाही

ਪੂਰਨ ਜੋਗ ਕੋ ਪਾਇ ਜੁਗੀਸ੍ਵਰ ਆਨਤ ਨ ਧਨ ਬੀਚ ਸੰਭਾਰੋ ॥੩੨੨॥

पूरन जोग को पाइ जुगीस्वर आनत न धन बीच संभारो ॥३२२॥

जो पूर्णतः योगी बनतो आणि आपले घर सोडतो, तो पुन्हा आपल्या घराची आणि संपत्तीची काळजी घेत नाही.322.

ਕਾਨ੍ਰਹ ਬਾਚ ॥

कान्रह बाच ॥

कृष्णाचें भाषण

ਸਵੈਯਾ ॥

सवैया ॥

स्वय्या

ਸ੍ਰੀ ਭਗਵਾਨ ਤਿਨੈ ਪਿਖਿ ਪ੍ਰੇਮ ਕਹਿਯੋ ਮੁਖ ਤੇ ਤੁਮ ਧਾਮਿ ਸਿਧਾਰੋ ॥

स्री भगवान तिनै पिखि प्रेम कहियो मुख ते तुम धामि सिधारो ॥

त्यांचे प्रेम पाहून श्रीभगवान (कृष्ण) चेहऱ्यावरून म्हणाले की तुम्ही (तुमच्या) घरी जा.

ਜਾਇ ਸਭੈ ਪਤਿ ਆਪਨ ਆਪਨ ਕਾਨ੍ਰਹ ਕਥਾ ਕਹਿ ਤਾਹਿ ਉਧਾਰੋ ॥

जाइ सभै पति आपन आपन कान्रह कथा कहि ताहि उधारो ॥

त्यांना प्रेमाने पाहून कृष्णाने त्यांना घरी जाण्यास सांगितले आणि त्यांना कृष्णाची कथा सांगून त्यांच्या पतीचा उद्धार करण्यास सांगितले.

ਪੁਤ੍ਰਨ ਪਉਤ੍ਰਨ ਪਤਿਨ ਸੋ ਇਹ ਕੈ ਚਰਚਾ ਸਭ ਹੀ ਦੁਖੁ ਟਾਰੋ ॥

पुत्रन पउत्रन पतिन सो इह कै चरचा सभ ही दुखु टारो ॥

(तुमचे) पुत्र, नातू आणि पती यांच्याशी चर्चा करून सर्वांचे दुःख दूर करा.

ਗੰਧ ਮਲਿਯਾਗਰ ਸ੍ਯਾਮ ਕੋ ਨਾਮ ਲੈ ਰੂਖਨ ਕੋ ਕਰਿ ਚੰਦਨ ਡਾਰੋ ॥੩੨੩॥

गंध मलियागर स्याम को नाम लै रूखन को करि चंदन डारो ॥३२३॥

त्यांनी या चर्चेने पुत्र, नातवंडे आणि पती यांचे दुःख दूर करण्यास सांगितले आणि चंदनाचा सुगंध देणारा कृष्ण नामाचा उच्चार केला, या सुगंधाने इतर झाडे भरून टाका.323.

ਮਾਨ ਲਈ ਪਤਨੀ ਦਿਜ ਕੀ ਸਮ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਕਾਨ੍ਰਹ ਕਹੀ ਬਤੀਆ ॥

मान लई पतनी दिज की सम अंम्रित कान्रह कही बतीआ ॥

ब्राह्मण स्त्रियांनी श्रीकृष्ण जे सांगितले ते अमृत म्हणून स्वीकारले.

ਜਿਤਨੋ ਹਰਿ ਯਾ ਉਪਦੇਸ ਕਰਿਯੋ ਤਿਤਨੋ ਨਹਿ ਹੋਤ ਕਛੂ ਜਤੀਆ ॥

जितनो हरि या उपदेस करियो तितनो नहि होत कछू जतीआ ॥

कृष्णाचे अमृतमय वचन ऐकून ब्राह्मणांच्या बायका सहमत झाल्या आणि कृष्णाने त्यांना दिलेल्या सूचना कोणाही ब्रह्मचारी एकाच खंडात देऊ शकत नाहीत.

ਚਰਚਾ ਜਬ ਜਾ ਉਨ ਸੋ ਇਨ ਕੀ ਤਬ ਹੀ ਉਨ ਕੀ ਭਈ ਯਾ ਗਤੀਆ ॥

चरचा जब जा उन सो इन की तब ही उन की भई या गतीआ ॥

जेव्हा या (स्त्रियांनी) त्यांच्याशी (ब्राह्मणांशी) चर्चा केली तेव्हा त्यांची ही अवस्था झाली

ਇਨ ਸ੍ਰਯਾਹ ਭਏ ਮੁਖ ਯੌ ਜੁਵਤੀ ਮੁਖ ਲਾਲ ਭਏ ਵਹ ਜਿਉ ਰਤੀਆ ॥੩੨੪॥

इन स्रयाह भए मुख यौ जुवती मुख लाल भए वह जिउ रतीआ ॥३२४॥

जेव्हा त्यांनी त्यांच्या पतींशी कृष्णाविषयी चर्चा केली तेव्हा अशी परिस्थिती निर्माण झाली की त्यांचे चेहरे काळे झाले आणि या स्त्रियांचे चेहरे प्रेमाच्या साराने लाल झाले.324.

ਚਰਚਾ ਸੁਨਿ ਬਿਪ ਜੁ ਤ੍ਰੀਅਨ ਸੋ ਮਿਲ ਕੈ ਸਭ ਹੀ ਪਛੁਤਾਵਨ ਲਾਗੇ ॥

चरचा सुनि बिप जु त्रीअन सो मिल कै सभ ही पछुतावन लागे ॥

स्त्रियांकडून (श्रीकृष्ण) चर्चा ऐकून सर्व (ब्राह्मण) तपश्चर्या करू लागले.

ਬੇਦਨ ਕੌ ਹਮ ਕੌ ਸਭ ਕੌ ਧ੍ਰਿਗ ਗੋਪ ਗਏ ਮੰਗ ਕੈ ਹਮ ਆਗੈ ॥

बेदन कौ हम कौ सभ कौ ध्रिग गोप गए मंग कै हम आगै ॥

आपल्या बायकांची चर्चा ऐकून सर्व ब्राह्मणांना पश्चात्ताप झाला आणि म्हणाले, आम्हांला आमच्या वेदांच्या ज्ञानासह शाप मिळो की गोप आमच्याकडे भिक्षा मागायला आल्या आणि निघून गेल्या.

ਮਾਨ ਸਮੁੰਦ੍ਰ ਮੈ ਬੂਡੇ ਹੁਤੇ ਹਮ ਚੂਕ ਗਯੋ ਅਉਸਰ ਤਉ ਹਮ ਜਾਗੇ ॥

मान समुंद्र मै बूडे हुते हम चूक गयो अउसर तउ हम जागे ॥

आम्ही अभिमानाच्या समुद्रात बुडून राहिलो आणि संधी गमावल्यावरच जागे झालो

ਪੈ ਜਿਨ ਕੀ ਇਹ ਹੈ ਪਤਨੀ ਤਿਹ ਤੇ ਫੁਨਿ ਹੈ ਹਮ ਹੂੰ ਬਡਭਾਗੇ ॥੩੨੫॥

पै जिन की इह है पतनी तिह ते फुनि है हम हूं बडभागे ॥३२५॥

आता आम्ही भाग्यवान आहोत की कृष्णाच्या प्रेमात रंगलेल्या आमच्या स्त्रिया आमच्या पत्नी आहेत.��325.

ਮਾਨਿ ਸਭੈ ਦਿਜ ਆਪਨ ਕੋ ਧ੍ਰਿਗ ਫੇਰਿ ਕਰੀ ਮਿਲਿ ਕਾਨ੍ਰਹ ਬਡਾਈ ॥

मानि सभै दिज आपन को ध्रिग फेरि करी मिलि कान्रह बडाई ॥

सर्व ब्राह्मणांनी स्वतःला धृग समजले आणि मग एकत्रितपणे कृष्णाचा गौरव करू लागले.

ਲੋਕਨ ਕੋ ਸਭ ਕੇ ਪਤਿ ਕਾਨ੍ਰਹ ਹਮੈ ਕਹਿ ਬੇਦਨ ਬਾਤ ਸੁਨਾਈ ॥

लोकन को सभ के पति कान्रह हमै कहि बेदन बात सुनाई ॥

ब्राह्मणांनी स्वतःला शिव्याशाप देऊन कृष्णाची स्तुती केली आणि म्हटले, वेद आपल्याला सांगतात की कृष्ण हा सर्व जगाचा स्वामी आहे.

ਤੌ ਨ ਗਏ ਉਨ ਕੇ ਹਮ ਪਾਸਿ ਡਰੇ ਜੁ ਮਰੇ ਹਮ ਕਉ ਹਮ ਰਾਈ ॥

तौ न गए उन के हम पासि डरे जु मरे हम कउ हम राई ॥

आमचा राजा (कंस) आम्हाला मारेल या भीतीने (हे जाणून) आम्ही त्यांच्याकडे गेलो नाही.

ਸਤਿ ਲਖਿਯੋ ਤੁਮ ਕਉ ਭਗਵਾਨ ਕਹੀ ਹਮ ਸਤ ਕਹੀ ਨ ਬਨਾਈ ॥੩੨੬॥

सति लखियो तुम कउ भगवान कही हम सत कही न बनाई ॥३२६॥

कंसाच्या भीतीने आम्ही त्याच्याकडे गेलो नाही, जो आम्हाला मारेल, परंतु हे स्त्रिया! तुम्ही त्या परमेश्वराला त्याच्या वास्तविक रूपात ओळखले आहे.��326.

ਕਬਿਤੁ ॥

कबितु ॥

कबिट

ਪੂਤਨਾ ਸੰਘਾਰੀ ਤ੍ਰਿਣਾਵ੍ਰਤ ਕੀ ਬਿਦਾਰੀ ਦੇਹ ਦੈਤ ਅਘਾਸੁਰ ਹੂੰ ਕੀ ਸਿਰੀ ਜਾਹਿ ਫਾਰੀ ਹੈ ॥

पूतना संघारी त्रिणाव्रत की बिदारी देह दैत अघासुर हूं की सिरी जाहि फारी है ॥

ज्याने पुतना वध केला, महाकाय त्रिनव्रताचे शरीर नष्ट केले, अघासुराचे मस्तक फाडून टाकले;

ਸਿਲਾ ਜਾਹਿ ਤਾਰੀ ਬਕ ਹੂੰ ਕੀ ਚੋਚ ਚੀਰ ਡਾਰੀ ਐਸੇ ਭੂਮਿ ਪਾਰੀ ਜੈਸੇ ਆਰੀ ਚੀਰ ਡਾਰੀ ਹੈ ॥

सिला जाहि तारी बक हूं की चोच चीर डारी ऐसे भूमि पारी जैसे आरी चीर डारी है ॥

कृष्ण, ज्याने पुतनाचा वध केला, ज्याने त्राणव्रताच्या शरीराचा नाश केला ज्याने अघासुराचे मस्तक छिन्नविछिन्न केले, ज्याने अहल्येला राम रूपात सोडवले आणि बकासुराची चोच करवतीने फाडली.

ਰਾਮ ਹ੍ਵੈ ਕੈ ਦੈਤਨ ਕੀ ਸੈਨਾ ਜਿਨ ਮਾਰੀ ਅਰੁ ਆਪਨੋ ਬਿਭੀਛਨ ਕੋ ਦੀਨੀ ਲੰਕਾ ਸਾਰੀ ਹੈ ॥

राम ह्वै कै दैतन की सैना जिन मारी अरु आपनो बिभीछन को दीनी लंका सारी है ॥

ज्याने रामाचे रूप धारण करून राक्षसांच्या सैन्याचा वध करून सर्व लंका विभीषणाला दिली होती.

ਐਸੀ ਭਾਤਿ ਦਿਜਨ ਕੀ ਪਤਨੀ ਉਧਾਰੀ ਅਵਤਾਰ ਲੈ ਕੇ ਸਾਧ ਜੈਸੇ ਪ੍ਰਿਥਮੀ ਉਧਾਰੀ ਹੈ ॥੩੨੭॥

ऐसी भाति दिजन की पतनी उधारी अवतार लै के साध जैसे प्रिथमी उधारी है ॥३२७॥

ज्याने रामाच्या रूपात राक्षसांच्या सैन्याचा नाश केला आणि स्वतः लंकेचे संपूर्ण राज्य विभीषणाला दान केले, त्याच कृष्णाने अवतार घेऊन पृथ्वीचा उद्धार केला, ब्राह्मणांच्या पत्नींचाही उद्धार केला.327.