श्री दसाम ग्रंथ

पान - 751


ਧਰਾ ਸਬਦ ਕੋ ਆਦਿ ਭਨੀਜੈ ॥
धरा सबद को आदि भनीजै ॥

प्रथम 'धारा' शब्द म्हणा.

ਇੰਦ੍ਰ ਸਬਦ ਤਾ ਪਾਛੇ ਦੀਜੈ ॥
इंद्र सबद ता पाछे दीजै ॥

त्यानंतर 'इंद्र' (भाला) हा शब्द जोडा.

ਪ੍ਰਿਸਠਨਿ ਪਦ ਕੋ ਬਹੁਰਿ ਉਚਾਰੋ ॥
प्रिसठनि पद को बहुरि उचारो ॥

नंतर 'प्रस्थानी' हा शब्द उच्चार.

ਸਕਲ ਤੁਪਕ ਕੇ ਨਾਮ ਬੀਚਾਰੋ ॥੭੦੬॥
सकल तुपक के नाम बीचारो ॥७०६॥

सुरुवातीला “धारा” आणि नंतर “इंद्र” आणि नंतर “प्रस्थानी” हा शब्द जोडल्यास तुपकाची सर्व नावे समजतात.706.

ਧਰਾ ਸਬਦ ਕੋ ਆਦਿ ਉਚਰੀਐ ॥
धरा सबद को आदि उचरीऐ ॥

प्रथम 'धारा' या शब्दाचा उच्चार करा.

ਪਾਲਕ ਸਬਦ ਸੁ ਅੰਤਿ ਬਿਚਰੀਐ ॥
पालक सबद सु अंति बिचरीऐ ॥

शेवटी 'पालक' या शब्दाचा विचार करा.

ਪ੍ਰਿਸਠਨਿ ਪਦ ਕੋ ਬਹੁਰਿ ਬਖਾਨੋ ॥
प्रिसठनि पद को बहुरि बखानो ॥

यानंतर 'प्रस्थानी' शब्दाचा उच्चार करावा.

ਸਭ ਹੀ ਨਾਮ ਤੁਪਕ ਕੇ ਜਾਨੋ ॥੭੦੭॥
सभ ही नाम तुपक के जानो ॥७०७॥

प्रथम “धारा” हा शब्द उच्चारला, नंतर “पालक” हा शब्द जोडला आणि नंतर “पालक” हा शब्द उच्चारला आणि नंतर “प्रस्थानी” हा शब्द उच्चारला तर तुपकाची सर्व नावे कळतात.707.

ਤਰੁਜ ਸਬਦ ਕੋ ਆਦਿ ਬਖਾਨੋ ॥
तरुज सबद को आदि बखानो ॥

तरुज' (भाल्यापासून जन्मलेले लाकूड) हा शब्द प्रथम म्हणा.

ਨਾਥ ਸਬਦ ਤਿਹ ਅੰਤਿ ਪ੍ਰਮਾਨੋ ॥
नाथ सबद तिह अंति प्रमानो ॥

त्याच्या शेवटी 'नाथ' हा शब्द टाका.

ਪ੍ਰਿਸਠਨਿ ਸਬਦ ਸੁ ਬਹੁਰਿ ਭਨੀਜੈ ॥
प्रिसठनि सबद सु बहुरि भनीजै ॥

मग 'प्रस्थानी' शब्द म्हणा.

ਨਾਮ ਜਾਨ ਤੁਪਕ ਕੋ ਲੀਜੈ ॥੭੦੮॥
नाम जान तुपक को लीजै ॥७०८॥

सुरवातीला “तरुज” हा शब्द उच्चारून “नाथ” हा शब्द जोडून नंतर “प्रस्थानी” हा शब्द उच्चारून तुपकाची नावे समजून घ्या.708.

ਦ੍ਰੁਮਜ ਸਬਦ ਕੋ ਆਦਿ ਸੁ ਦੀਜੈ ॥
द्रुमज सबद को आदि सु दीजै ॥

प्रथम 'द्रुमज' हा शब्द टाका.

ਨਾਇਕ ਪਦ ਕੋ ਬਹੁਰਿ ਭਨੀਜੈ ॥
नाइक पद को बहुरि भनीजै ॥

नंतर 'नायक' हा शब्द जोडा.

ਪ੍ਰਿਸਠਨਿ ਸਬਦ ਸੁ ਅੰਤਿ ਬਖਾਨਹੁ ॥
प्रिसठनि सबद सु अंति बखानहु ॥

शेवटी 'प्रस्थानी' हा शब्द म्हणा.

ਸਭ ਹੀ ਨਾਮ ਤੁਪਕ ਕੇ ਮਾਨਹੁ ॥੭੦੯॥
सभ ही नाम तुपक के मानहु ॥७०९॥

सुरुवातीला “द्रुमज” हा शब्द टाकला, नंतर “नायक” हा शब्द टाकला आणि शेवटी “प्रस्थानी” हा शब्द टाकला तर तुपकाची सर्व नावे समजतात.709.

ਫਲ ਪਦ ਆਦਿ ਉਚਾਰਨ ਕੀਜੈ ॥
फल पद आदि उचारन कीजै ॥

प्रथम 'फळ' या शब्दाचा उच्चार करा.

ਤਾ ਪਾਛੇ ਨਾਇਕ ਪਦ ਦੀਜੈ ॥
ता पाछे नाइक पद दीजै ॥

त्यानंतर 'नायक' हा शब्द जोडा.

ਪੁਨਿ ਪ੍ਰਿਸਠਨਿ ਤੁਮ ਸਬਦ ਉਚਾਰੋ ॥
पुनि प्रिसठनि तुम सबद उचारो ॥

मग तुम्ही 'प्रस्थानी' शब्द म्हणा.

ਨਾਮ ਤੁਪਕ ਕੇ ਸਕਲ ਬਿਚਾਰੋ ॥੭੧੦॥
नाम तुपक के सकल बिचारो ॥७१०॥

प्रथम “फल” हा शब्द, नंतर “नायक” आणि नंतर “प्रस्थानी” हा शब्द उच्चारल्यास तुपकाची सर्व नावे समजतात.710.

ਤਰੁਜ ਸਬਦ ਕੋ ਆਦਿ ਉਚਰੀਐ ॥
तरुज सबद को आदि उचरीऐ ॥

प्रथम 'त्रुज' (ब्रिच्छापासून जन्मलेले लाकूड) जप करा.

ਰਾਜ ਸਬਦ ਕੋ ਬਹੁਰਿ ਸੁ ਧਰੀਐ ॥
राज सबद को बहुरि सु धरीऐ ॥

नंतर 'राज्य' हा शब्द जोडा.

ਤਾ ਪਾਛੇ ਪ੍ਰਿਸਠਨਿ ਪਦ ਦੀਜੈ ॥
ता पाछे प्रिसठनि पद दीजै ॥

यानंतर 'प्रस्थानी' हा शब्द टाका.

ਨਾਮ ਤੁਫੰਗ ਜਾਨ ਜੀਅ ਲੀਜੈ ॥੭੧੧॥
नाम तुफंग जान जीअ लीजै ॥७११॥

सुरुवातीला “तरुज” हा शब्द उच्चारला आणि नंतर “राज” आणि “प्रस्थानी” हे शब्द जोडले की, तुपक (तुफांग) ही नावे मनात उमटतात.711.

ਧਰਨੀਜਾ ਪਦ ਆਦਿ ਭਨਿਜੈ ॥
धरनीजा पद आदि भनिजै ॥

प्रथम 'धर्निजा' (पृथ्वीतून जन्मलेला) हा शब्द सुरुवातीला म्हणा.

ਰਾਟ ਸਬਦ ਤਾ ਪਾਛੇ ਦਿਜੈ ॥
राट सबद ता पाछे दिजै ॥

त्यानंतर 'उंदीर' हा शब्द जोडा.

ਪ੍ਰਿਸਠਨਿ ਪਦ ਕੋ ਅੰਤਿ ਬਖਾਨੋ ॥
प्रिसठनि पद को अंति बखानो ॥

शेवटी 'प्रस्थानी' हा शब्द टाका.

ਨਾਮ ਤੁਪਕ ਸਭ ਭੇਦ ਨ ਮਾਨੋ ॥੭੧੨॥
नाम तुपक सभ भेद न मानो ॥७१२॥

“धरणी जा” हे शब्द बोलून, नंतर “रात” हा शब्द जोडून आणि नंतर “प्रस्थानी” हे शब्द जोडून तुपकाची सर्व नावे समजून घ्या.712.

ਬ੍ਰਿਛਜ ਸਬਦ ਕੋ ਆਦਿ ਭਨੀਜੈ ॥
ब्रिछज सबद को आदि भनीजै ॥

प्रथम 'वृश्चिक' या शब्दाचे वर्णन करा.

ਤਾ ਪਾਛੈ ਰਾਜਾ ਪਦ ਦੀਜੈ ॥
ता पाछै राजा पद दीजै ॥

त्यानंतर राजा हा शब्द जोडा.

ਪ੍ਰਿਸਠਨਿ ਸਬਦ ਸੁ ਅੰਤਿ ਉਚਾਰੋ ॥
प्रिसठनि सबद सु अंति उचारो ॥

शेवटी 'प्रस्थानी' हा शब्द उच्चारावा.

ਨਾਮ ਤੁਪਕ ਕੇ ਸਕਲ ਬਿਚਾਰੋ ॥੭੧੩॥
नाम तुपक के सकल बिचारो ॥७१३॥

सुरुवातीला “वृक्षज” हा शब्द उच्चारला आणि नंतर “राजा” आणि “प्रस्थानी” हे शब्द जोडून तुपकाची सर्व नावे समजून घ्या.713.

ਤਰੁ ਰੁਹ ਅਨੁਜ ਆਦਿ ਪਦ ਦੀਜੈ ॥
तरु रुह अनुज आदि पद दीजै ॥

प्रथम 'तरु रुह अनुज' हे पद ठेवा.

ਨਾਇਕ ਪਦ ਕੋ ਬਹੁਰਿ ਭਨੀਜੈ ॥
नाइक पद को बहुरि भनीजै ॥

मग 'नायक' शब्द म्हणा.

ਪ੍ਰਿਸਠਨਿ ਸਬਦ ਅੰਤ ਕੋ ਦੀਨੇ ॥
प्रिसठनि सबद अंत को दीने ॥

शेवटी ``प्रस्थानी'' हा शब्द टाका.

ਨਾਮ ਤੁਪਕ ਕੇ ਹੋਹਿੰ ਨਵੀਨੇ ॥੭੧੪॥
नाम तुपक के होहिं नवीने ॥७१४॥

सुरुवातीला “तरु-रुहा-अनुज” हे शब्द म्हटल्याने आणि नंतर “नायक” आणि “प्रस्थानी” हे शब्द जोडल्याने तुपकाची नवीन नावे विकसित होतात.714.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा

ਤਰੁ ਰੁਹ ਪ੍ਰਿਸਠਨਿ ਪ੍ਰਥਮ ਹੀ ਮੁਖ ਤੇ ਕਰੌ ਉਚਾਰ ॥
तरु रुह प्रिसठनि प्रथम ही मुख ते करौ उचार ॥

प्रथम 'तरु रुह प्रस्थानी' (शब्द) तोंडाने उच्चार.

ਨਾਮ ਤੁਪਕ ਕੇ ਹੋਤ ਹੈ ਚੀਨਿ ਚਤੁਰ ਨਿਰਧਾਰ ॥੭੧੫॥
नाम तुपक के होत है चीनि चतुर निरधार ॥७१५॥

“तरु-रुहा-प्रस्थानी” हे शब्द उच्चारून, हे ज्ञानी लोक! तुपकाची नावे समजू शकतात.715.

ਸੁਕਬਿ ਬਕਤ੍ਰ ਤੇ ਕੁੰਦਣੀ ਪ੍ਰਥਮੈ ਕਰੋ ਉਚਾਰ ॥
सुकबि बकत्र ते कुंदणी प्रथमै करो उचार ॥

हे कवी! प्रथम 'कुंडनी' हा शब्द तोंडी उच्चारावा.

ਨਾਮ ਤੁਪਕ ਕੇ ਹੋਤ ਹੈ ਲੀਜਹੁ ਸੁਮਤਿ ਸਵਾਰ ॥੭੧੬॥
नाम तुपक के होत है लीजहु सुमति सवार ॥७१६॥

हे उत्तम कवी, तुझ्या मुखातून "कुंडणी" हा शब्द उच्चार, ज्यातून तुपकाची नावे बरोबर तयार होतात.716.

ਅੜਿਲ ॥
अड़िल ॥

एआरआयएल

ਕਾਸਟ ਕੁੰਦਨੀ ਆਦਿ ਉਚਾਰਨ ਕੀਜੀਐ ॥
कासट कुंदनी आदि उचारन कीजीऐ ॥

प्रथम 'कास्त कुंडनी' या शब्दाचा उच्चार करा.

ਨਾਮ ਤੁਪਕ ਕੇ ਚੀਨ ਚਤੁਰ ਚਿਤ ਲੀਜੀਐ ॥
नाम तुपक के चीन चतुर चित लीजीऐ ॥

तुपकाची नावे “कष्ट-कुंडनी” या शब्दाने ओळखली जातात.

ਬ੍ਰਿਛਜ ਬਾਸਨੀ ਸਬਦ ਬਕਤ੍ਰ ਤੇ ਭਾਖੀਐ ॥
ब्रिछज बासनी सबद बकत्र ते भाखीऐ ॥

तोंडातून 'बृच्छज बसनी' हा शब्द उच्चार.

ਹੋ ਨਾਮ ਤੁਪਕ ਕੇ ਜਾਨਿ ਹ੍ਰਿਦੈ ਮੈ ਰਾਖੀਐ ॥੭੧੭॥
हो नाम तुपक के जानि ह्रिदै मै राखीऐ ॥७१७॥

मुखातून “वृक्ष-जवासिनी” हे शब्द उच्चारले की, तुपाकांची नावे हृदयात उमटतात.717.

ਧਰਏਸ ਰਜਾ ਸਬਦ ਸੁ ਅੰਤਿ ਬਖਾਨੀਐ ॥
धरएस रजा सबद सु अंति बखानीऐ ॥

आधी 'धारेस' आणि शेवटी 'राजा' म्हणा.

ਤਾ ਪਾਛੇ ਕੁੰਦਨੀ ਬਹੁਰਿ ਪਦ ਠਾਨੀਐ ॥
ता पाछे कुंदनी बहुरि पद ठानीऐ ॥

“धार-ईश्वरजा” हे शब्द उच्चारणे आणि नंतर “कुंडनी” हा शब्द जोडणे.