श्री दसाम ग्रंथ

पान - 996


ਬਿਸਨ ਸਿਖ੍ਯ ਰਾਜਾ ਜੂ ਰਹਈ ॥
बिसन सिख्य राजा जू रहई ॥

राजा विष्णूचा उपासक होता.

ਹਰਿ ਹਰਿ ਸਦਾ ਬਕਤ੍ਰ ਤੇ ਕਹਈ ॥
हरि हरि सदा बकत्र ते कहई ॥

राजा विष्णू देवाची उपासना करत असे आणि नेहमी त्याच्या नावावर विचार करत असे.

ਸਿਵ ਕੌ ਨੈਕ ਨ ਮਨ ਮੈ ਲ੍ਯਾਵੈ ॥
सिव कौ नैक न मन मै ल्यावै ॥

त्याने शिवाचा अजिबात विचार केला नाही.

ਸਦਾ ਕ੍ਰਿਸਨ ਦੇ ਗੀਤਨ ਗਾਵੈ ॥੨॥
सदा क्रिसन दे गीतन गावै ॥२॥

तो कधीही शिवाचे स्मरण करणार नाही आणि सतत कृष्णाची स्तुती करीत असे (2)

ਰਾਨੀ ਸੋ ਇਹ ਭਾਤਿ ਉਚਾਰੈ ॥
रानी सो इह भाति उचारै ॥

(तो) राणीला असे म्हणत

ਤੈ ਸਿਵ ਸਿਵ ਕਾਹੇ ਕੌ ਬਿਚਾਰੈ ॥
तै सिव सिव काहे कौ बिचारै ॥

त्याने राणीला खडसावले आणि शिवाचा एवढा विचार का केला?

ਚਮਤਕਾਰ ਯਾ ਮੈ ਕਛੁ ਨਾਹੀ ॥
चमतकार या मै कछु नाही ॥

त्यात चमत्कार नाही.

ਯੌ ਆਵਤ ਮੋਰੇ ਮਨ ਮਾਹੀ ॥੩॥
यौ आवत मोरे मन माही ॥३॥

'माझ्या मनाला खात्री आहे की त्याच्याकडे आकाशीय शक्ती नाहीत.'(3)

ਚਮਤਕਾਰ ਸਿਵ ਤੁਮੈ ਬਤਾਊਾਂ ॥
चमतकार सिव तुमै बताऊां ॥

(एकदा राणी म्हणाली) जर मी तुला शिवाचा चमत्कार दाखवतो

ਤੋ ਤੁਮ ਕੋ ਇਹ ਮਾਰਗ ਲ੍ਯਾਊਂ ॥
तो तुम को इह मारग ल्याऊं ॥

(तिचे उत्तर) 'मी तुला शिवाची चमत्कारिक शक्ती दाखवते आणि मग तुला खात्री होईल.

ਤੈ ਸਿਵ ਕੋ ਕਛੁ ਚਰਿਤ ਨ ਜਾਨੋ ॥
तै सिव को कछु चरित न जानो ॥

शिवाचे चरित्र तुम्हाला काहीच माहीत नाही.

ਧਨ ਪ੍ਰਸਾਦ ਤੇ ਭਯੋ ਦਿਵਾਨੋ ॥੪॥
धन प्रसाद ते भयो दिवानो ॥४॥

'तुम्हाला शिवाचे चरित्र कळत नाही, कारण तुम्ही फक्त तुमच्या महालांमध्ये आणि खजिन्यात मर्यादित आहात.(4)

ਛਪੈ ਛੰਦ ॥
छपै छंद ॥

छपाई छंद

ਪ੍ਰਥਮ ਤ੍ਰਿਪੁਰ ਕੌ ਘਾਇ ਰੁਦ੍ਰ ਤ੍ਰਿਪੁਰਾਰਿ ਕਹਾਯੋ ॥
प्रथम त्रिपुर कौ घाइ रुद्र त्रिपुरारि कहायो ॥

'प्रामुख्याने शिवाने त्रिपुराचा वध केला आणि त्रिपुकिल्लर म्हणून गौरवले.

ਗੰਗ ਜਟਨ ਮੈ ਧਾਰਿ ਗੰਗਧਰ ਨਾਮ ਸੁਹਾਯੋ ॥
गंग जटन मै धारि गंगधर नाम सुहायो ॥

मग, रंगांनी नटलेल्या ट्रेससह, त्याने देव गंधरभ म्हणून प्रशंसा मिळवली.

ਜਟਾ ਜੂਟ ਕੌ ਧਾਰਿ ਜਟੀ ਨਾਮਾ ਸਦ ਸੋਹੈ ॥
जटा जूट कौ धारि जटी नामा सद सोहै ॥

अशा तऱ्हेने तो जट्टीचा देव म्हणायला पात्र होता.

ਖਗ ਮ੍ਰਿਗ ਜਛ ਭੁਜੰਗ ਅਸੁਰ ਸੁਰ ਨਰ ਮੁਨਿ ਮੋਹੈ ॥
खग म्रिग जछ भुजंग असुर सुर नर मुनि मोहै ॥

पशू, पक्षी, जच्छ, भुजंग, देव, दुष्ट, स्त्री, ऋषी, ऋषी हे सर्व त्याला प्रिय झाले.

ਕਰੀ ਪਾਰਬਤੀ ਨਾਰਿ ਪਾਰਬਤੀਸ੍ਵਰ ਸਭ ਜਾਨੈ ॥
करी पारबती नारि पारबतीस्वर सभ जानै ॥

पार्वतीशी लग्न झाल्यामुळे त्याला पार्वती-पत्नी असेही संबोधले जाते.

ਕਹਾ ਮੂੜ ਤੈ ਰਾਵ ਭੇਦ ਤਾ ਕੌ ਪਹਿਚਾਨੇ ॥੫॥
कहा मूड़ तै राव भेद ता कौ पहिचाने ॥५॥

परंतु, हे मूर्ख राजा, तू अशा रहस्यांना समजू शकत नाहीस. (5)

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਚਮਤਕਾਰ ਤੋ ਕੌ ਤੁਰਤੁ ਪ੍ਰਥਮੈ ਦੇਊ ਦਿਖਾਇ ॥
चमतकार तो कौ तुरतु प्रथमै देऊ दिखाइ ॥

'आधी मी तुला शिवाचा चमत्कार दाखवतो.

ਬਹੁਰਿ ਸਿਖ੍ਯ ਸਿਵ ਕੋ ਕਰੌ ਯਾ ਮਾਰਗ ਮੈ ਲ੍ਯਾਇ ॥੬॥
बहुरि सिख्य सिव को करौ या मारग मै ल्याइ ॥६॥

'आणि मग मी तुला त्याच्या नीतिमान मार्गावर आणीन.'(6)

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपायी

ਸੋਇ ਗਯੋ ਤਬ ਪਤਿਹਿ ਨਿਹਾਰਿਯੋ ॥
सोइ गयो तब पतिहि निहारियो ॥

जेव्हा तिने तिचा नवरा झोपलेला पाहिला.

ਤੁਰਤ ਖਾਟ ਤੇ ਪਕਰਿ ਪਛਾਰਿਯੋ ॥
तुरत खाट ते पकरि पछारियो ॥

जेव्हा तो झोपला होता तेव्हा तिने उडी मारली आणि पटकन त्याच्या पलंगावर वळली.

ਸਿਵ ਸਿਵ ਸਿਵ ਆਪਨ ਤਬ ਕੀਨੋ ॥
सिव सिव सिव आपन तब कीनो ॥

(ती) मग शिव, शिव, शिव, असा जप करू लागली.

ਕਛੂ ਰਾਵ ਯਹ ਭੇਦ ਨ ਚੀਨੋ ॥੭॥
कछू राव यह भेद न चीनो ॥७॥

आणि सतत शिव, शिव, शिव असे वक्तृत्व केले पण राजाला गूढ कळू शकले नाही.(७)

ਕਿਨ ਧੈ ਕੈ ਮੋ ਕੌ ਪਟਕਾਯੋ ॥
किन धै कै मो कौ पटकायो ॥

ज्याने मला ढकलून मारले आहे

ਰਾਨੀ ਮੈ ਯਹ ਕਛੂ ਨ ਪਾਯੋ ॥
रानी मै यह कछू न पायो ॥

(तो म्हणाला) 'माझ्या पलंगावर काही शरीर कोसळले आहे, आणि राणी, मला कळले नाही.'

ਸਕਲ ਬ੍ਰਿਥਾ ਤੁਮ ਹਮੈ ਸੁਨਾਵੋ ॥
सकल ब्रिथा तुम हमै सुनावो ॥

मला याबद्दल सर्व सांगा

ਹਮਰੇ ਚਿਤ ਕੋ ਤਾਪ ਮਿਟਾਵੋ ॥੮॥
हमरे चित को ताप मिटावो ॥८॥

(राणी) 'कृपया मला तपशीलवार सांगा आणि तुमचे मन मोकळे करा.

ਕਛੂ ਰੁਦ੍ਰ ਤੁਮ ਬਚਨ ਉਚਾਰੇ ॥
कछू रुद्र तुम बचन उचारे ॥

(राणीने उत्तर दिले) रुद्राविरुद्ध काही (वाईट) शब्द बोलायचे आहेत.

ਤਬ ਊਪਰ ਸਿਵ ਕੁਪਿਯੋ ਤਿਹਾਰੇ ॥
तब ऊपर सिव कुपियो तिहारे ॥

'तुम्ही शिवाबद्दल वाईट बोललात आणि आता तुम्हाला शिवाच्या क्रोधाला सामोरे जावे लागत आहे.

ਚਮਤਕਾਰ ਯਹ ਤੁਮੈ ਦਿਖਾਯੋ ॥
चमतकार यह तुमै दिखायो ॥

(त्याने) तुला हा चमत्कार दाखविला आहे.

ਪਟਕਿ ਖਾਟ ਤੇ ਭੂਮਿ ਗਿਰਾਯੋ ॥੯॥
पटकि खाट ते भूमि गिरायो ॥९॥

'त्याने तुला पलंगावरून खाली पाडून त्याचा चमत्कार दाखवला आहे.'(9)

ਸੁਨਤ ਬਚਨ ਮੂਰਖ ਅਤਿ ਡਰਿਯੋ ॥
सुनत बचन मूरख अति डरियो ॥

हे शब्द ऐकून तो मूर्ख खूप घाबरला.

ਤਾ ਤ੍ਰਿਯ ਕੋ ਪਾਇਨ ਉਠਿ ਪਰਿਯੋ ॥
ता त्रिय को पाइन उठि परियो ॥

हे जाणून मूर्ख राजा घाबरला आणि त्या स्त्रीच्या पाया पडला.

ਬਿਸਨ ਜਾਪ ਅਬ ਤੇ ਮੈ ਤ੍ਯਾਗਿਯੋ ॥
बिसन जाप अब ते मै त्यागियो ॥

(आणि म्हणू लागला) मी आजपासून विष्णूचा नामजप बंद केला आहे

ਸਿਵ ਜੂ ਕੇ ਪਾਇਨ ਸੌ ਲਾਗਿਯੋ ॥੧੦॥
सिव जू के पाइन सौ लागियो ॥१०॥

'मी विष्णूचे ध्यान सोडले आणि आतापासून शिवाच्या चरणांशी जोडून राहीन.(१०)

ਚਮਤਕਾਰ ਸਿਵ ਮੋਹਿ ਦਿਖਾਰਿਯੋ ॥
चमतकार सिव मोहि दिखारियो ॥

शिवाने मला चमत्कार दाखवला.

ਤਾ ਤੇ ਚਰਨ ਆਪਨੇ ਡਾਰਿਯੋ ॥
ता ते चरन आपने डारियो ॥

'शिवाने मला चमत्कार दाखवला आहे आणि मला त्याच्या पायाखाली आश्रय दिला आहे.

ਅਬ ਚੇਰੋ ਤਾ ਕੋ ਮੈ ਭਯੋ ॥
अब चेरो ता को मै भयो ॥

आता मी त्यांचा शिष्य झालो आहे.

ਬਿਸਨ ਜਾਪ ਤਬ ਤੇ ਤਜਿ ਦਯੋ ॥੧੧॥
बिसन जाप तब ते तजि दयो ॥११॥

'मी त्यांचा शिष्य झालो आहे आणि मी विष्णूच्या विवेचनाची सदैव शपथ घेतो.'(11)

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਪਲਕਾ ਪਰ ਤੇ ਰਾਨਿਯਹਿ ਸੋਤ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਕੋ ਡਾਰਿ ॥
पलका पर ते रानियहि सोत न्रिपति को डारि ॥

राजा ज्या पलंगावर झोपला होता त्या पलंगावर पडून.

ਸਿਖ੍ਯ ਤੁਰਤੁ ਸਿਵ ਕੋ ਕਿਯੋ ਐਸੋ ਚਰਿਤ ਸੁਧਾਰਿ ॥੧੨॥
सिख्य तुरतु सिव को कियो ऐसो चरित सुधारि ॥१२॥

या युक्तीने राणीने राजाला शिवभक्त बनवले.(१२)(१)

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਇਕ ਸੌ ਤੀਸਵੋ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੧੩੦॥੨੫੭੫॥ਅਫਜੂੰ॥
इति स्री चरित्र पख्याने त्रिया चरित्रे मंत्री भूप संबादे इक सौ तीसवो चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥१३०॥२५७५॥अफजूं॥

राजा आणि मंत्री यांच्या शुभ चरित्र संभाषणाची 130 वी बोधकथा, आशीर्वादाने पूर्ण. (१३०) (२५७३)

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपायी

ਪਰਬਤੇਸ ਰਾਜਾ ਇਕ ਭਾਰੋ ॥
परबतेस राजा इक भारो ॥

एक महान परबटेस राजा होता.

ਚੰਦ੍ਰ ਬੰਸ ਚੰਦ੍ਰੋਤੁਜਿਯਾਰੋ ॥
चंद्र बंस चंद्रोतुजियारो ॥

उंच पर्वतांमध्ये चंद्रबंसी कुळातील एक राजा होता.

ਭਾਗਮਤੀ ਤਾ ਕੀ ਬਰ ਨਾਰੀ ॥
भागमती ता की बर नारी ॥

त्याला भागमती नावाची पत्नी होती.

ਚੰਦ੍ਰ ਲਈ ਜਾ ਤੇ ਉਜਿਯਾਰੀ ॥੧॥
चंद्र लई जा ते उजियारी ॥१॥

भाग मती त्याची पत्नी होती आणि तिने चंद्राचे तेज चोरले असे दिसते.(1)

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਸੁਨਾ ਧਾਮ ਤਾ ਕੋ ਬਡੋ ਧੁਜਾ ਰਹੀ ਫਹਰਾਇ ॥
सुना धाम ता को बडो धुजा रही फहराइ ॥

त्याचा खूप मोठा महाल होता आणि तिथे नेहमीच ध्वज फडकत असे असे ऐकले आहे.

ਸਾਚ ਸ੍ਵਰਗ ਸੋ ਜਾਨਿਯੋ ਧੌਲਰ ਲਖ੍ਯੋ ਨ ਜਾਇ ॥੨॥
साच स्वरग सो जानियो धौलर लख्यो न जाइ ॥२॥

त्या भव्य राजवाड्याकडे दुर्लक्ष केले जाऊ शकत नाही आणि ते स्वर्गाचे प्रतीक होते.(2)

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपायी

ਦੇਬਿਦਤ ਰਾਨਿਯਹਿ ਨਿਹਾਰਿਯੋ ॥
देबिदत रानियहि निहारियो ॥

(एकदा) राणीने डेबिडतला पाहिले,

ਜਨੁਕ ਰੂਪ ਕੀ ਰਾਸਿ ਬਿਚਾਰਿਯੋ ॥
जनुक रूप की रासि बिचारियो ॥

जेव्हा राणीने देवदत्तला पाहिले तेव्हा तिला वैभवाचा खजिना मिळाल्यासारखे वाटले.

ਪਠੈ ਸਹਚਰੀ ਬੋਲਿ ਸੁ ਲੀਨੋ ॥
पठै सहचरी बोलि सु लीनो ॥

सखीला पाठवून बोलावून घेतले

ਕਾਮ ਕੇਲ ਤਾ ਸੌ ਅਤਿ ਕੀਨੋ ॥੩॥
काम केल ता सौ अति कीनो ॥३॥

तिने तिची दासी पाठवली आणि त्याला बोलावून त्याच्यावर प्रेम केले.

ਬੀਰਦੇਵ ਰਾਜਾ ਸੁਨਿ ਪਾਵਾ ॥
बीरदेव राजा सुनि पावा ॥

बिरदेव राजे यांनी ऐकले

ਕੋਊ ਜਾਰ ਹਮਾਰੇ ਆਵਾ ॥
कोऊ जार हमारे आवा ॥

राजा बीर देव यांनी ऐकले की त्यांच्या जागी एक प्रेमवीर आला आहे.

ਅਧਿਕ ਕੋਪ ਨ੍ਰਿਪ ਖੜਗ ਉਚਾਯੋ ॥
अधिक कोप न्रिप खड़ग उचायो ॥

राजाला खूप राग आला आणि त्याने तलवार हातात घेतली

ਪਲਕ ਨ ਬੀਤੀ ਤਹ ਚਲਿ ਆਯੋ ॥੪॥
पलक न बीती तह चलि आयो ॥४॥

तो संतापला, त्याने आपली तलवार काढून टाकली आणि लगेचच त्या ठिकाणी पोहोचला.(4)

ਭਾਗਵਤੀ ਜਬ ਨ੍ਰਿਪ ਲਖਿ ਲੀਨੋ ॥
भागवती जब न्रिप लखि लीनो ॥

भगवतीने राजाला पाहिले तेव्हा

ਤਾਹਿ ਚੜਾਇ ਮਹਲ ਪਰ ਦੀਨੋ ॥
ताहि चड़ाइ महल पर दीनो ॥

जेव्हा भाग मतीने राजाला पाहिले तेव्हा तिने त्याला (मित्राला) राजवाड्याच्या वरच्या मजल्यावर पाठवले.

ਟਰਿ ਆਗੇ ਨਿਜੁ ਪਤਿ ਕੌ ਲਿਯੋ ॥
टरि आगे निजु पति कौ लियो ॥

तिने पुढे जाऊन पतीचे स्वागत केले

ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਕਾਰ ਸਮਾਗਮ ਕਿਯੋ ॥੫॥
बहुत प्रकार समागम कियो ॥५॥

ती पुढे गेली, त्याला (राजा) थांबवले आणि त्याच्याशी सतत जवळीक साधली (5)

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਰੂੰਈ ਸੌ ਸਾਰੋ ਸਦਨ ਏਕ ਤੁਰਤੁ ਭਰਿ ਲੀਨ ॥
रूंई सौ सारो सदन एक तुरतु भरि लीन ॥

तिची एक खोली पूर्णपणे कापसाने भरलेली होती.

ਆਜ ਚੋਰ ਇਕ ਮੈ ਗਹਿਯੋ ਯੌ ਨ੍ਰਿਪ ਸੌ ਕਹਿ ਦੀਨ ॥੬॥
आज चोर इक मै गहियो यौ न्रिप सौ कहि दीन ॥६॥

तिने राजाला सांगितले की त्या दिवशी तिने चोर पकडला होता.(6)

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपायी