अधुना बालभद्रजन्मविषये वर्णनम् आरभ्यते
स्वय्या
यदा बलभद्रः गर्भं प्रविष्टवान् तदा देवकी बासुदेवौ उपविश्य परामर्शं कृतवन्तौ।
बलभद्रस्य गर्भधारणे देवकी वासुदेवः च परामर्शं कर्तुं उपविष्टौ, मन्त्रशक्त्या च देवकीगर्भात् रोहिणीगर्भे स्थानान्तरितः
बासुदेवः एवं कृत्वा हृदये भीतः, कंसः (एतत्) बालकं अपि न मारयेत्।
कंसोऽपि तं हन्ति इति मत्वा वासुदेवः भीतः | शेषनागः जगत्दर्शनार्थं नूतनरूपं गृहीतवान् इव आसीत्।५५।
दोहरा
उभौ ऋषयः (देवकी तथा बासुदेव) माया-पति ('किसान पति') विष्णु 'कृष्ण कृष्ण' इति पूजयन्ति।
देवकी वासुदेवौ च, अत्यन्तं साधुतया लक्ष्मीपतिं विष्णुं स्मर्तुं आरब्धवन्तौ अत्र च विष्णुः प्रविश्य देवकीशरीरं बोधयत् यत् दुष्टैः अन्धकारमयं जगत् मोचयितुं।५६।
अधुना कृष्णजन्मविषये वर्णनं आरभ्यते
स्वय्या
शङ्खगदाशूलहस्ते कवचं (धारिणं) शरीरे महातेजसः।
विष्णुः सुप्तदेवकीयाः (कृष्णरूपस्य) गर्भे पीतवेषेण शरीरे कवचधारिणं शङ्खगदाशूलं खड्गधनुषः हस्तेषु आविर्भूतः
सुप्तदेवकीग्रहे जन्म (एतादृशस्य महिमामयस्य) सा मनसा भयं कृत्वा जागृता उपविष्टा अस्ति।
देवकी भयभीता अभवत्, सा जागरित्वा उपविष्टा सा न जानाति स्म यत् तस्याः पुत्रः जातः इति विष्णुं दृष्ट्वा प्रतीयते, सा तस्य पादयोः प्रणामम् अकरोत्।57।
दोहरा
देवकी हरिणा स्वीकृता, न पुत्रेण।
देवकी तं पुत्रं न मन्यते स्म, किन्तु तं ईश्वररूपं दृष्टवती तथापि मातृत्वेन तस्याः आसक्तिः वर्धते स्म।५८।
यदा कृष्णो जाते तदा हृदि देवानामसुखम् |
कृष्णस्य जातमात्रेण देवाः आनन्देन परिपूर्णाः अभवन्, तदा शत्रवः नश्यन्ति ते च ते आनन्दिताः भविष्यन्ति इति चिन्तयन्ति स्म।।59।
हृष्टाः सर्वे देवाः पुष्पवृष्टिं कृतवन्तः,
आनन्देन परिपूर्णाः देवाः पुष्पवृष्टिं कृत्वा विष्णुः शोक-अत्याचारी नाशकः जगति प्रकटितः इति मन्यन्ते स्म।६०।
यदा (देवैः) जय जय करः प्रचलति स्म, तदा देवकी कर्णं श्रुतवान्
यदा देवकी स्वकर्णैः प्रशंसां श्रुत्वा तदा भयेन चिन्तयितुं प्रवृत्ता कः कोलाहलं जनयति इति।६१।
बासुदेव देवकी च मनसि चिन्तयन्ति
वासुदेवः देवकी च परस्परं चिन्तयितुं आरब्धवन्तौ, कंसं कसाईम् इति मत्वा तेषां हृदयं महता भयेन परिपूर्णम् अभवत्।६२।
कृष्णजन्मविषये वर्णनान्तः।
स्वय्या
तौ (बासुदेवदेवकी) मिलित्वा विचार्य उपदिष्टौ (यत्) यत्र कंसः तं न म्रियते इति।
उभौ अपि चिन्तितवन्तौ यत् राजा अपि अस्य पुत्रस्य वधं न करिष्यति इति, तौ तं नन्दगृहे त्यक्तुं निश्चयं कृतवन्तौ
कान्हः अवदत्, मा भैषीः, शान्तः भूत्वा उद्घोषय (कोऽपि द्रष्टुं न शक्ष्यति)।
कृष्ण उवाच मा भयभीतः अशङ्कया गच्छतु इति उक्त्वा कृष्णः स्वस्य वञ्चनप्रदर्शनं (योगमाया) चतुर्दिक्षु प्रसारयित्वा सुन्दरबालरूपेण आत्मानं उपविष्टवान्।६३।
दोहरा
यदा तेषां गृहे कृष्णः (व्यक्तः) तदा (तदा) बासुदेवः एतत् (कर्म) अकरोत्।
कृष्णस्य जन्मनि वासुदेवः मनसा कृष्णस्य रक्षणार्थं दशसहस्राणि गावः दत्तवान्।।64।।
स्वय्या
बासुदेवस्य गमनमात्रेण राज्ञः गृहस्य द्वाराणि उद्घाटितानि।
यदा वासुदेवः आरब्धवान् तदा गृहस्य द्वाराणि उद्घाटितानि, तस्य पादौ अधिकं गन्तुम् आरब्धवान् तथा च यमुना प्रविष्टुं गतवान् यमुनाजलं कृष्णं द्रष्टुं अग्रे आगतं
कृष्णं द्रष्टुं जामजलं अधिकं उत्थितं (बसुदेवस्य शरीरस्य बलेन च) कृष्णः पारं धावितवान्।
शेषनागः प्रबलतया अग्रे धावितवान्, सः फणान् प्रसारयित्वा मक्षिका-विस्क इव तरङ्गितवान् तथा च तेन सह यमुना-शेषनागयोः जलं कृष्णाय जगति वर्धमानस्य पापस्य मलस्य विषये ज्ञापयति स्म।६५।
दोहरा
यदा बासुदेवः (कृष्णं गृहीत्वा) युक्तिं प्राप्य तस्मिन् समये (कृष्णः) मायाजालं प्रसारितवान्।
यदा वासुदेवः कृष्णं गृहीत्वा गन्तुं आरब्धवान् तदा कृष्णः स्वस्य वञ्चनप्रदर्शनं (माया) प्रसारितवान्, यस्य कारणात् तत्र प्रहरणरूपेण आसन् राक्षसाः निद्रां गतवन्तः।६६।
स्वय्या
बासुदेवः कंसभयस्तदा जम्ने पदं गतः ।
कंसभयात् यदा वासुदेवः यमुने पादं स्थापयति तदा कृष्णस्य पादस्पर्शार्थं तत् उदग्रम् अभवत्
तस्य दृश्यस्य महामहिमा कविना (एवं) मनसि ज्ञातम्,
मनसि कञ्चित् पुरातनं स्नेहं ज्ञात्वा कविः एवं तस्य सौन्दर्यस्य उच्चप्रशंसाम् अनुभवति स्म यत् कृष्णं स्वेश्वरं मत्वा यमुनः तस्य पादस्पर्शार्थं उत्थितः।६७।