श्री दसम् ग्रन्थः

पुटः - 541


ਯੌ ਬਲਿਭਦ੍ਰ ਹਨਿਯੋ ਤਿਹ ਕੋ ਸਭ ਬਿਪਨ ਕੋ ਫੁਨਿ ਕਾਜ ਸਵਾਰਿਯੋ ॥੨੪੦੧॥
यौ बलिभद्र हनियो तिह को सभ बिपन को फुनि काज सवारियो ॥२४०१॥

एवं तं हत्वा बलरामः ब्राह्मणैः नियुक्तं कार्यं सम्पन्नवान्।२४०१।

ਪਉਰਖ ਜੋ ਮੂਸਲੀਧਰਿ ਕੋ ਕਹਿਓ ਨ੍ਰਿਪ ਕਉ ਸੁਕਦੇਵ ਸੁਨਾਯੋ ॥
पउरख जो मूसलीधरि को कहिओ न्रिप कउ सुकदेव सुनायो ॥

एवं शुक्देवः बलरामस्य शौर्यं राज्ञां सम्बद्धवान्

ਜਾਹਿ ਕਥਾ ਦਿਜ ਕੇ ਮੁਖ ਤੇ ਸਭ ਸ੍ਰਉਨ ਸੁਨੀ ਤਿਨ ਹੂ ਸੁਖ ਪਾਯੋ ॥
जाहि कथा दिज के मुख ते सभ स्रउन सुनी तिन हू सुख पायो ॥

ब्राह्मणस्य मुखात् यस्य श्रुत्वा सुखं लब्धम्

ਜਾ ਕੇ ਕੀਏ ਸਸਿ ਸੂਰ ਨਿਸਾ ਦਿਵ ਤਾਹੀ ਕੀ ਬਾਤ ਸੁਨੋ ਜੀਅ ਆਯੋ ॥
जा के कीए ससि सूर निसा दिव ताही की बात सुनो जीअ आयो ॥

चन्द्रसूर्यरात्रिदिनं तेन कृतं वा निर्मितं वा श्रोतुं (तस्य) मनसि आगतम्।

ਤਾਹੀ ਕੀ ਬਾਤ ਸੁਨਾਉ ਦਿਜੋਤਮ ਬੇਦਨ ਕੈ ਜੋਊ ਭੇਦ ਨ ਪਾਯੋ ॥੨੪੦੨॥
ताही की बात सुनाउ दिजोतम बेदन कै जोऊ भेद न पायो ॥२४०२॥

“सृष्टिः सूर्यचन्द्रा अहोरात्रं यस्य तस्य वचनं श्रोतव्यम् । हे महाब्राह्मण ! तस्य कथां कथयतु यस्य रहस्यं वेदैरपि न अवगतम्।2402।

ਜਾਹਿ ਖੜਾਨਨ ਸੇ ਸਹਸਾਨਨ ਖੋਜਿ ਰਹੇ ਕਛੁ ਪਾਰ ਨ ਪਾਯੋ ॥
जाहि खड़ानन से सहसानन खोजि रहे कछु पार न पायो ॥

“यम्, कार्तिकेयः शेषनागश्च अन्वेष्य श्रान्तौ, किन्तु तस्य अन्तं ज्ञातुं न शक्तवन्तौ

ਸ੍ਯਾਮ ਭਨੈ ਜਿਹ ਕਉ ਚਤੁਰਾਨਨ ਬੇਦਨ ਕੇ ਗੁਨ ਭੀਤਰ ਗਾਯੋ ॥
स्याम भनै जिह कउ चतुरानन बेदन के गुन भीतर गायो ॥

यो ब्रह्मणा वेदेषु प्रशंसितः |

ਖੋਜ ਰਹੇ ਸਿਵ ਸੇ ਜਿਹ ਅੰਤ ਅਨੰਤ ਕਹਿਓ ਥਕਿ ਅੰਤ ਨ ਪਾਯੋ ॥
खोज रहे सिव से जिह अंत अनंत कहिओ थकि अंत न पायो ॥

“यम् शिवादिभिः अन्वेषमाणः आसीत्, परन्तु तस्य रहस्यं ज्ञातुं न शक्तवान्

ਤਾਹੀ ਕੀ ਬਾਤ ਸੁਨੋ ਤੁਮਰੇ ਮੁਖ ਤੇ ਸੁਕਦੇਵ ਇਹੈ ਠਹਰਾਯੋ ॥੨੪੦੩॥
ताही की बात सुनो तुमरे मुख ते सुकदेव इहै ठहरायो ॥२४०३॥

हे शुक्देव ! तस्य भगवतः कथां मम कथयतु” इति २४०३ ।

ਭੂਪਤਿ ਜਉ ਇਹ ਭਾਤਿ ਕਹਿਯੋ ਸੁਕ ਕਉ ਸੁਕ ਹੂ ਇਹ ਭਾਤਿ ਸੁਨਾਈ ॥
भूपति जउ इह भाति कहियो सुक कउ सुक हू इह भाति सुनाई ॥

इत्युक्ते राजा तदा शुक्देवः प्रत्युवाच ।

ਦੀਨ ਦਿਆਲ ਕੀ ਬਾਤ ਸੁਨਾਵ ਹੋਂ ਤੁਹਿ ਕਉ ਤੁਹਿ ਭੇਦੁ ਛਪਾਈ ॥
दीन दिआल की बात सुनाव हों तुहि कउ तुहि भेदु छपाई ॥

“तस्य दयालुस्य रहस्यं वदामि पीडितानां आश्रयः

ਬਿਪ੍ਰ ਸੁਦਾਮਾ ਹੁਤੋ ਬਿਪਤਾ ਤਿਹ ਕੀ ਹਉ ਕਹੋ ਹਰਿ ਜੈਸੇ ਮਿਟਾਈ ॥
बिप्र सुदामा हुतो बिपता तिह की हउ कहो हरि जैसे मिटाई ॥

“अधुना एतत् कथयामि यथा भगवता सुदामाख्यस्य ब्राह्मणस्य दुःखं दूरीकृतम्

ਸੋ ਹਉ ਸੁਨਾਵਤ ਹਉ ਤੁਹਿ ਕਉ ਸੁਨ ਲੈ ਸੋਊ ਸ੍ਰਉਨਨ ਦੇ ਨ੍ਰਿਪ ਰਾਈ ॥੨੪੦੪॥
सो हउ सुनावत हउ तुहि कउ सुन लै सोऊ स्रउनन दे न्रिप राई ॥२४०४॥

हे राजन् ! इदानीं तत् कथयामि, सावधानतया शृणुत,”२४०४।

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਦਸਮ ਸਿਕੰਧ ਪੁਰਾਣੇ ਬਚਿਤ੍ਰ ਨਾਟਕ ਗ੍ਰੰਥੇ ਕ੍ਰਿਸਨਾਵਤਾਰੇ ਬਲਿਭਦ੍ਰ ਤੀਰਥ ਇਸਨਾਨ ਕਰਿ ਦੈਤ ਬਲਲ ਕੋ ਮਾਰਤ ਭਏ ਗ੍ਰਿਹ ਕੋ ਆਵਤ ਭਏ ਧਿਆਇ ਸਮਾਪਤੰ ॥
इति स्री दसम सिकंध पुराणे बचित्र नाटक ग्रंथे क्रिसनावतारे बलिभद्र तीरथ इसनान करि दैत बलल को मारत भए ग्रिह को आवत भए धिआइ समापतं ॥

बचित्तरनाटके कृष्णावतार (दशम स्कन्धपुराण) “तीर्थस्थानेषु स्नानं कृत्वा राक्षसं हत्वा ब्रह्मा गृहम् आगतः” इति अध्यायस्य समाप्ति ।

ਸੁਦਾਮਾ ਬਾਰਤਾ ਕਥਨੰ ॥
सुदामा बारता कथनं ॥

अधुना सुदामस्य प्रकरणस्य वर्णनं आरभ्यते

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਏਕੁ ਬਧੂ ਜੁਤ ਬ੍ਰਾਹਮਨ ਥੋ ਤਿਹ ਯਾ ਜਗੁ ਬੀਚ ਬਡੋ ਦੁਖੁ ਪਾਯੋ ॥
एकु बधू जुत ब्राहमन थो तिह या जगु बीच बडो दुखु पायो ॥

तत्र विवाहितः ब्राह्मणः महादुःखं गतः |

ਦੁਖਿਤ ਹ੍ਵੈ ਇਕ ਦਿਵਸ ਕਹਿਯੋ ਤਿਹ ਮਿਤ੍ਰ ਹੈ ਮੋ ਪ੍ਰਭੁ ਜੋ ਜਗ ਗਾਯੋ ॥
दुखित ह्वै इक दिवस कहियो तिह मित्र है मो प्रभु जो जग गायो ॥

अतीव पीडितः सन् एकदा सः कृष्णः मित्रम् इति अवदत्

ਤਾ ਕੀ ਤ੍ਰੀਯਾ ਕਹਿਯੋ ਜਾਹੁ ਤਹਾ ਸੁਨਿ ਮਾਨਤ ਭਯੋ ਤਿਹ ਮੂੰਡ ਮੁਡਾਯੋ ॥
ता की त्रीया कहियो जाहु तहा सुनि मानत भयो तिह मूंड मुडायो ॥

तस्य भार्या उवाच त्वं मित्रं गच्छ इति ब्राह्मणः शिरः मुण्डनं कृत्वा अङ्गीकृतवान् ।

ਤੰਦੁਲ ਲੈ ਦਿਜ ਦਾਰਦੀ ਹਾਥਿ ਸੁ ਦੁਆਰਵਤੀ ਹੂ ਕੀ ਓਰਿ ਸਿਧਾਯੋ ॥੨੪੦੫॥
तंदुल लै दिज दारदी हाथि सु दुआरवती हू की ओरि सिधायो ॥२४०५॥

सः दरिद्रः अल्पं तण्डुलं गृहीत्वा द्वारका/२४०५ प्रति प्रस्थितवान् ।

ਦਿਜੁ ਬਾਚ ॥
दिजु बाच ॥

ब्राह्मणस्य भाषणम् : १.

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਹਉ ਅਰੁ ਸ੍ਯਾਮ ਸੰਦੀਪਨ ਕੇ ਗ੍ਰਹਿ ਬੀਚ ਪੜੇ ਹਿਤ ਹੈ ਅਤਿ ਹੀ ਕਰਿ ॥
हउ अरु स्याम संदीपन के ग्रहि बीच पड़े हित है अति ही करि ॥

कृष्णसन्दिपन् च अहं च गुरुगृहे अध्ययनं कुर्वन्तौ परस्परं बहु स्नेहौ आस्ताम्।

ਹਉ ਚਿਤ ਮੈ ਧਰਿ ਸ੍ਯਾਮ ਰਹਿਓ ਰਹੈ ਹ੍ਵੈ ਹੈ ਸੁ ਸ੍ਯਾਮਹਿ ਮੋ ਚਿਤ ਮੈ ਧਰਿ ॥
हउ चित मै धरि स्याम रहिओ रहै ह्वै है सु स्यामहि मो चित मै धरि ॥

अहं कृष्णः च out teacher Sandipan इत्यनेन सह एकत्र अध्ययनं कुर्वन्तौ आस्मः, यदा अहं कृष्णं स्मरामि, तदा सः अपि मां स्मरति स्यात्