श्री दसम् ग्रन्थः

पुटः - 764


ਬਿਸੁਇਸੇਸ੍ਰਣੀ ਆਦਿ ਭਣਿਜੈ ॥
बिसुइसेस्रणी आदि भणिजै ॥

प्रथमं 'बिसुईसेसरानी' (जमुना नदीभूमिः) इति पदं पठन्तु।

ਜਾ ਚਰ ਕਹਿ ਪਤਿ ਪਦ ਪੁਨਿ ਦਿਜੈ ॥
जा चर कहि पति पद पुनि दिजै ॥

ततः 'जा चार पति' इति योजयतु।

ਸਤ੍ਰੁ ਸਬਦ ਕੋ ਬਹੁਰਿ ਬਖਾਨਹੁ ॥
सत्रु सबद को बहुरि बखानहु ॥

ततः 'सत्रु' इति शब्दं योजयतु।

ਸਭ ਸ੍ਰੀ ਨਾਮ ਤੁਪਕ ਕੇ ਜਾਨਹੁ ॥੮੪੫॥
सभ स्री नाम तुपक के जानहु ॥८४५॥

प्रथमं “विश्व-ईशर्नि” इति शब्दमुच्चारयित्वा “जाचार-पतिः शत्रुः” इति वचनं कृत्वा तुपकस्य सर्वाणि नामानि ज्ञातव्यानि।८४५।

ਜਦੁ ਨਾਇਕ ਨਾਇਕਾ ਬਖਾਨੋ ॥
जदु नाइक नाइका बखानो ॥

प्रथमं 'जदु नायक नायक' इति वचनं वदतु।

ਜਾ ਚਰ ਕਹਿ ਪਤਿ ਸਬਦ ਪ੍ਰਮਾਨੋ ॥
जा चर कहि पति सबद प्रमानो ॥

(ततः) 'जा चार पति' इति शब्दान् योजयतु।

ਤਾ ਕੇ ਅੰਤਿ ਸਤ੍ਰੁ ਪਦ ਦੀਜੈ ॥
ता के अंति सत्रु पद दीजै ॥

तस्य अन्ते 'सत्रु' इति स्थापयतु।

ਨਾਮ ਤੁਫੰਗ ਚੀਨ ਚਿਤਿ ਲੀਜੈ ॥੮੪੬॥
नाम तुफंग चीन चिति लीजै ॥८४६॥

“यदु-नायक-नायका” इति वचनमुच्चार्य, “जाचार-पति” ततः अन्ते “शत्रु” इति उक्त्वा तुपकस्य नामानि परिचिनुवन्तु।८४६।

ਅੜਿਲ ॥
अड़िल ॥

अरिल्

ਦੁਆਰਾਵਤੀਸ ਬਲਭਾ ਆਦਿ ਉਚਾਰੀਐ ॥
दुआरावतीस बलभा आदि उचारीऐ ॥

प्रथमं 'द्वारवती बलभा' (द्वारिका भगवान् श्रीकृष्णस्य प्रिय नदी) शब्दान् जपत।

ਜਾ ਚਰ ਨਾਇਕ ਪਦ ਕੋ ਪੁਨਿ ਦੈ ਡਾਰੀਐ ॥
जा चर नाइक पद को पुनि दै डारीऐ ॥

ततः 'जा चारनायक' इति पदं योजयतु ।

ਸਤ੍ਰੁ ਸਬਦ ਕੋ ਤਾ ਕੇ ਅੰਤਿ ਬਖਾਨੀਐ ॥
सत्रु सबद को ता के अंति बखानीऐ ॥

तदन्ते शत्रुशब्दं पठन्तु ।

ਹੋ ਸਕਲ ਤੁਪਕ ਕੇ ਨਾਮ ਪ੍ਰਬੀਨ ਪਛਾਨੀਐ ॥੮੪੭॥
हो सकल तुपक के नाम प्रबीन पछानीऐ ॥८४७॥

“जाचार-नायक-शत्रु” योजय, प्रथमतः “द्वार्वतीश-वल्लभा” शब्दों को उच्चारण करते हुए, हे कुशल जन! तुपकस्य नामानि परिचिनोतु।८४७।

ਜਾਦੋ ਰਾਇ ਬਲਭਾ ਆਦਿ ਬਖਾਨੀਐ ॥
जादो राइ बलभा आदि बखानीऐ ॥

प्रथमं 'जदो राय बलभा' इति वचनं वदतु।

ਜਾ ਚਰ ਕਹਿ ਨਾਇਕ ਪਦ ਬਹੁਰਿ ਪ੍ਰਮਾਨੀਐ ॥
जा चर कहि नाइक पद बहुरि प्रमानीऐ ॥

ततः 'जा चारनायक' इति शब्दान् योजयन्तु ।

ਸਤ੍ਰੁ ਸਬਦ ਕੋ ਤਾ ਕੇ ਅੰਤਿ ਭਣੀਜੀਐ ॥
सत्रु सबद को ता के अंति भणीजीऐ ॥

तदन्ते शत्रुशब्दं वदन्तु।

ਹੋ ਸਕਲ ਤੁਪਕ ਕੇ ਨਾਮ ਚਤੁਰ ਲਖਿ ਲੀਜੀਐ ॥੮੪੮॥
हो सकल तुपक के नाम चतुर लखि लीजीऐ ॥८४८॥

प्रथमं “यदुराज-वल्लभा” इति शब्दं उच्चारय, ततः “जाचार-नायक” इति उक्त्वा अन्ते “शत्रु” इति शब्दं वदतु, एवं प्रकारेण तुपकस्य सर्वाणि नामानि ज्ञातव्यानि।८४८।

ਦੁਆਰਕੇਾਂਦ੍ਰ ਬਲਭਿਨਿ ਉਚਾਰਨ ਕੀਜੀਐ ॥
दुआरकेांद्र बलभिनि उचारन कीजीऐ ॥

प्रथमं 'द्वारकेन्द्र बालभिनि' (कृष्णस्य प्रियभूमिः) इति वचनं वदतु।

ਜਾ ਚਰ ਕਹਿ ਨਾਇਕ ਪਦ ਪਾਛੇ ਦੀਜੀਐ ॥
जा चर कहि नाइक पद पाछे दीजीऐ ॥

अथ 'जा चार नायक' इति वदन्तु।

ਸਤ੍ਰੁ ਸਬਦ ਕੋ ਤਾ ਕੇ ਅੰਤਿ ਬਖਾਨੀਐ ॥
सत्रु सबद को ता के अंति बखानीऐ ॥

(ततः) तस्य अन्ते 'सत्रु' इति शब्दस्य उच्चारणं कुर्वन्तु।

ਹੋ ਸਕਲ ਤੁਪਕ ਕੇ ਨਾਮ ਪ੍ਰਬੀਨ ਪਛਾਨੀਐ ॥੮੪੯॥
हो सकल तुपक के नाम प्रबीन पछानीऐ ॥८४९॥

प्रथमं दवार-केन्द्र-वल्लभ्नि’ इति वचनं कृत्वा अन्ते “जाचार-नायक-शत्रु” इति योजयित्वा तुपकस्य सर्वाणि नामानि परिचिनोतु।८४९।

ਦੁਆਰਕੇਸ ਬਲਭਨਿ ਸੁ ਆਦਿ ਬਖਾਨੀਐ ॥
दुआरकेस बलभनि सु आदि बखानीऐ ॥

प्रथमं 'द्वारके बलभिन्' इति वर्णयतु।

ਜਾ ਚਰ ਕਹਿ ਨਾਇਕ ਪਦ ਬਹੁਰ ਪ੍ਰਮਾਨੀਐ ॥
जा चर कहि नाइक पद बहुर प्रमानीऐ ॥

ततः 'जा चार' इति शब्दं वदन् 'नायक' इति शब्दस्य उच्चारणं कुर्वन्तु।

ਸਤ੍ਰੁ ਸਬਦ ਕੋ ਤਾ ਕੇ ਅੰਤਿ ਉਚਾਰੀਐ ॥
सत्रु सबद को ता के अंति उचारीऐ ॥

तस्य अन्ते 'सत्रु' इति शब्दस्य उच्चारणं कुरुत।

ਹੋ ਸਕਲ ਤੁਪਕ ਕੇ ਨਾਮ ਚਤੁਰ ਚਿਤਿ ਧਾਰੀਐ ॥੮੫੦॥
हो सकल तुपक के नाम चतुर चिति धारीऐ ॥८५०॥

प्रथमं “द्वार्केश-वल्लभ्नि” इति वचनं कृत्वा “जाचार-नायक-शरु” इति शब्दं योजयतु, तुपकस्य सर्वाणि नामानि मनसि स्वीकरोतु।८५०।

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपाई

ਦੁਆਰਕੇ ਅਨਿਨਿ ਆਦਿ ਬਖਾਨੋ ॥
दुआरके अनिनि आदि बखानो ॥

प्रथमं 'द्वारके अनिनि' (ठोस पृथिवी) इति शब्दं पाठयन्तु।

ਜਾ ਚਰ ਕਹਿ ਪਤਿ ਸਬਦ ਪ੍ਰਮਾਨੋ ॥
जा चर कहि पति सबद प्रमानो ॥

(ततः) 'जा चार नायक' इति पदं योजयतु।

ਸਤ੍ਰੁ ਸਬਦ ਕੋ ਬਹੁਰਿ ਉਚਰੀਐ ॥
सत्रु सबद को बहुरि उचरीऐ ॥

ततः 'सत्रु' इति वचनम् ।

ਸਭ ਸ੍ਰੀ ਨਾਮ ਤੁਪਕ ਕੇ ਧਰੀਐ ॥੮੫੧॥
सभ स्री नाम तुपक के धरीऐ ॥८५१॥

“द्वार्के-अनिनि” इति वचनं वदन्, ततः “जाचार-पति-शत्रु” इति वचनं, तुपकस्य सर्वाणि नामानि विद्धि।८५१।

ਜਦੁਨਾਥਨਨੀ ਆਦਿ ਭਨੀਜੈ ॥
जदुनाथननी आदि भनीजै ॥

प्रथमं 'जदुनाथनी' शब्दस्य उच्चारणं कुर्वन्तु।

ਜਾ ਚਰ ਕਹਿ ਨਾਇਕ ਪਦ ਦੀਜੈ ॥
जा चर कहि नाइक पद दीजै ॥

ततः 'जा चार' इति नायकशब्दं योजयतु।

ਸਤ੍ਰੁ ਸਬਦ ਕੋ ਬਹੁਰਿ ਬਖਾਨੋ ॥
सत्रु सबद को बहुरि बखानो ॥

ततः 'सत्रु' इति शब्दस्य उच्चारणं कुरुत।

ਸਭ ਸ੍ਰੀ ਨਾਮ ਤੁਪਕ ਕੇ ਜਾਨੋ ॥੮੫੨॥
सभ स्री नाम तुपक के जानो ॥८५२॥

“यदु-नाथिनी” इति शब्दं कृत्वा ततः “जाचार-नायक-शत्रुः” इति शब्दान् योजयित्वा तुपकस्य सर्वाणि नामानि ज्ञातव्यानि।८५२।

ਦੁਆਰਵਤੀ ਸਰਨਿਨ ਪਦ ਭਾਖੁ ॥
दुआरवती सरनिन पद भाखु ॥

(प्रथम) 'दुरावती सारनिन' (श्रीकृष्ण राज्ञी जमाना भूमि) शब्द बोले।

ਜਾ ਚਰ ਕਹਿ ਨਾਇਕ ਪਦ ਰਾਖੁ ॥
जा चर कहि नाइक पद राखु ॥

(ततः) 'जा चार' इति वदन् 'नायक' इति शब्दं योजयतु।

ਸਤ੍ਰੁ ਸਬਦ ਕੋ ਬਹੁਰਿ ਬਖਾਨੋ ॥
सत्रु सबद को बहुरि बखानो ॥

ततः 'सत्रु' इति शब्दस्य उच्चारणं कुरुत।

ਸਭ ਸ੍ਰੀ ਨਾਮ ਤੁਪਕ ਕੇ ਜਾਨੋ ॥੮੫੩॥
सभ स्री नाम तुपक के जानो ॥८५३॥

द्वारवातीश-वर्णिशब्दं वदन् ततः “जाचार-नायक-शत्रु” इति शब्दान् उच्चारयित्वा तुपकस्य सर्वाणि नामानि अवगन्तुम्।८५३।

ਅੜਿਲ ॥
अड़िल ॥

अरिल्

ਦੁਆਰਵਤੀ ਨਾਇਕਨਿਨਿ ਆਦਿ ਉਚਾਰੀਐ ॥
दुआरवती नाइकनिनि आदि उचारीऐ ॥

प्रथमं 'दुरावती नायकनिनी' (जमुना नदीभूमिः) इति वचनम् ।

ਜਾ ਚਰ ਕਹਿ ਕੈ ਪੁਨ ਨਾਇਕ ਪਦ ਡਾਰੀਐ ॥
जा चर कहि कै पुन नाइक पद डारीऐ ॥

ततः 'जा चारनायक' इति शब्दान् योजयन्तु ।

ਸਤ੍ਰੁ ਸਬਦ ਕੋ ਤਾ ਕੇ ਅੰਤਿ ਬਖਾਨੀਐ ॥
सत्रु सबद को ता के अंति बखानीऐ ॥

तस्य अन्ते शत्रुशब्दं पठन्तु ।

ਹੋ ਸਕਲ ਤੁਪਕ ਕੇ ਨਾਮ ਪ੍ਰਬੀਨ ਪਛਾਨੀਐ ॥੮੫੪॥
हो सकल तुपक के नाम प्रबीन पछानीऐ ॥८५४॥

प्रथमं “द्वार्वति-नायक्नि” इति वदन्, ततः “जाचार-नायक-शत्रु” इति शब्दान् उच्चारयित्वा गदः कुशलाः तुपकस्य सर्वाणि नामानि परिचिनुवन्ति।८५४।

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चतुर्विंशतिः : १.

ਦੁਆਰਕਾ ਧਨਨਿ ਆਦਿ ਬਖਾਨੋ ॥
दुआरका धननि आदि बखानो ॥

प्रथमं 'द्वारका धनानि' इति शब्दान् पठन्तु।

ਜਾ ਚਰ ਕਹਿ ਪਤਿ ਸਬਦ ਪ੍ਰਮਾਨੋ ॥
जा चर कहि पति सबद प्रमानो ॥

(ततः) 'जा चार पति' इति शब्दान् योजयतु।

ਸਤ੍ਰੁ ਸਬਦ ਕੋ ਬਹੁਰਿ ਭਣੀਜੈ ॥
सत्रु सबद को बहुरि भणीजै ॥

चौपाई

ਨਾਮ ਤੁਫੰਗ ਚੀਨ ਚਿਤਿ ਲੀਜੈ ॥੮੫੫॥
नाम तुफंग चीन चिति लीजै ॥८५५॥

प्रथमं द्वार्किका-धननिशब्दं वदतु, ततः “जाचार-पति-शत्रु” इति शब्दान् उच्चारयित्वा तुपकस्य नामानि ज्ञातव्यम्।८५५।