श्री दसम् ग्रन्थः

पुटः - 12


ਕਤਹੂੰ ਭਿਖਾਰੀ ਹੁਇ ਕੈ ਮਾਂਗਤ ਫਿਰਤ ਭੀਖ ਕਹੂੰ ਮਹਾ ਦਾਨ ਹੁਇ ਕੈ ਮਾਂਗਿਓ ਧਨ ਦੇਤ ਹੋ ॥
कतहूं भिखारी हुइ कै मांगत फिरत भीख कहूं महा दान हुइ कै मांगिओ धन देत हो ॥

क्वचित् याचक भूत्वा भिक्षां याचसे क्वचित् परमदाता भूत्वा याचितं धनं प्रयच्छसि।

ਕਹੂੰ ਮਹਾਂ ਰਾਜਨ ਕੋ ਦੀਜਤ ਅਨੰਤ ਦਾਨ ਕਹੂੰ ਮਹਾਂ ਰਾਜਨ ਤੇ ਛੀਨ ਛਿਤ ਲੇਤ ਹੋ ॥
कहूं महां राजन को दीजत अनंत दान कहूं महां राजन ते छीन छित लेत हो ॥

केचन यत्र सम्राट्-अक्षयदानं ददासि क्वचित् च सम्राट्-राज्यं हरसि।

ਕਹੂੰ ਬੇਦ ਰੀਤ ਕਹੂੰ ਤਾ ਸਿਉ ਬਿਪ੍ਰੀਤ ਕਹੂੰ ਤ੍ਰਿਗੁਨ ਅਤੀਤ ਕਹੂੰ ਸੁਰਗੁਨ ਸਮੇਤ ਹੋ ॥੧॥੧੧॥
कहूं बेद रीत कहूं ता सिउ बिप्रीत कहूं त्रिगुन अतीत कहूं सुरगुन समेत हो ॥१॥११॥

क्वचित् वैदिकसंस्कारानुरूपं क्वचित्विरोधी क्वचित् मायागुणत्रयरहितः क्वचित् सर्वदेवगुणाः ॥१.११॥

ਕਹੂੰ ਜਛ ਗੰਧ੍ਰਬ ਉਰਗ ਕਹੂੰ ਬਿਦਿਆਧਰ ਕਹੂੰ ਭਏ ਕਿੰਨਰ ਪਿਸਾਚ ਕਹੂੰ ਪ੍ਰੇਤ ਹੋ ॥
कहूं जछ गंध्रब उरग कहूं बिदिआधर कहूं भए किंनर पिसाच कहूं प्रेत हो ॥

हे भगवन् ! क्वचित् त्वं यक्षगन्धर्वः शेषनागश्च विद्याधरश्च क्वचित् किन्नरपिशाचप्रेता भवसि।

ਕਹੂੰ ਹੁਇ ਕੈ ਹਿੰਦੂਆ ਗਾਇਤ੍ਰੀ ਕੋ ਗੁਪਤ ਜਪਿਓ ਕਹੂੰ ਹੁਇ ਕੈ ਤੁਰਕਾ ਪੁਕਾਰੇ ਬਾਂਗ ਦੇਤ ਹੋ ॥
कहूं हुइ कै हिंदूआ गाइत्री को गुपत जपिओ कहूं हुइ कै तुरका पुकारे बांग देत हो ॥

कुत्रचित् त्वं हिन्दुः भूत्वा गुप्तरूपेण गायत्रीं पुनरावृत्तिं करोषि : कुत्रचित् तुर्कः भूत्वा त्वं मुसलमानान् पूजार्थं आह्वयसि।

ਕਹੂੰ ਕੋਕ ਕਾਬ ਹੁਇ ਕੈ ਪੁਰਾਨ ਕੋ ਪੜਤ ਮਤ ਕਤਹੂੰ ਕੁਰਾਨ ਕੋ ਨਿਦਾਨ ਜਾਨ ਲੇਤ ਹੋ ॥
कहूं कोक काब हुइ कै पुरान को पड़त मत कतहूं कुरान को निदान जान लेत हो ॥

क्वचित् कविः भूत्वा पौराणि प्रज्ञां पठसि क्वचित् पौराणि प्रज्ञां पठसि क्वचित् कुरानस्य सारं अवगच्छसि।

ਕਹੂੰ ਬੇਦ ਰੀਤ ਕਹੂੰ ਤਾ ਸਿਉ ਬਿਪ੍ਰੀਤ ਕਹੂੰ ਤ੍ਰਿਗੁਨ ਅਤੀਤ ਕਹੂੰ ਸੁਰਗੁਨ ਸਮੇਤ ਹੋ ॥੨॥੧੨॥
कहूं बेद रीत कहूं ता सिउ बिप्रीत कहूं त्रिगुन अतीत कहूं सुरगुन समेत हो ॥२॥१२॥

क्वचित् त्वं वैदिकसंस्कारानुसारं कार्यं करोषि क्वचित् च तस्य सर्वथा विरुद्धः ; क्वचित् त्रिगुणं विना क्वचित् ते सर्वे देवगुणाः। २.१२.

ਕਹੂੰ ਦੇਵਤਾਨ ਕੇ ਦਿਵਾਨ ਮੈ ਬਿਰਾਜਮਾਨ ਕਹੂੰ ਦਾਨਵਾਨ ਕੋ ਗੁਮਾਨ ਮਤ ਦੇਤ ਹੋ ॥
कहूं देवतान के दिवान मै बिराजमान कहूं दानवान को गुमान मत देत हो ॥

हे भगवन् ! कुत्रचित् देवप्राङ्गणे उपविष्टोऽसि कुत्रचित् राक्षसेभ्यः अहङ्कारबुद्धिं ददासि।

ਕਹੂੰ ਇੰਦ੍ਰ ਰਾਜਾ ਕੋ ਮਿਲਤ ਇੰਦ੍ਰ ਪਦਵੀ ਸੀ ਕਹੂੰ ਇੰਦ੍ਰ ਪਦਵੀ ਛਿਪਾਇ ਛੀਨ ਲੇਤ ਹੋ ॥
कहूं इंद्र राजा को मिलत इंद्र पदवी सी कहूं इंद्र पदवी छिपाइ छीन लेत हो ॥

क्वचित् त्वं देवराजस्य पदं इन्द्राय प्रयच्छसि क्वचित् इन्द्रं च एतत् पदं हरसि।

ਕਤਹੂੰ ਬਿਚਾਰ ਅਬਿਚਾਰ ਕੋ ਬਿਚਾਰਤ ਹੋ ਕਹੂੰ ਨਿਜ ਨਾਰ ਪਰ ਨਾਰ ਕੇ ਨਿਕੇਤ ਹੋ ॥
कतहूं बिचार अबिचार को बिचारत हो कहूं निज नार पर नार के निकेत हो ॥

क्वचित् शुभाशुभबुद्धिविवेचसे क्वचित् स्वपत्न्या सह क्वचित् परपत्न्या सह ।

ਕਹੂੰ ਬੇਦ ਰੀਤ ਕਹੂੰ ਤਾ ਸਿਉ ਬਿਪ੍ਰੀਤ ਕਹੂੰ ਤ੍ਰਿਗੁਨ ਅਤੀਤ ਕਹੂੰ ਸੁਰਗੁਨ ਸਮੇਤ ਹੋ ॥੩॥੧੩॥
कहूं बेद रीत कहूं ता सिउ बिप्रीत कहूं त्रिगुन अतीत कहूं सुरगुन समेत हो ॥३॥१३॥

क्वचित् वैदिकसंस्कारानुसारं कार्यं कुत्रचित् सर्वथा विरुध्यसे क्वचित् मायागुणत्रयरहितोऽसि क्वचित् सर्वदेवगुणाः। ३.१३ इति ।

ਕਹੂੰ ਸਸਤ੍ਰਧਾਰੀ ਕਹੂੰ ਬਿਦਿਆ ਕੇ ਬਿਚਾਰੀ ਕਹੂੰ ਮਾਰਤ ਅਹਾਰੀ ਕਹੂੰ ਨਾਰ ਕੇ ਨਿਕੇਤ ਹੋ ॥
कहूं ससत्रधारी कहूं बिदिआ के बिचारी कहूं मारत अहारी कहूं नार के निकेत हो ॥

हे भगवन् ! क्वचित् त्वं सशस्त्रो योद्धा क्वचित् विद्वान् चिन्तकः क्वचित् लुब्धकः क्वचित् नारीभोक्ता ।

ਕਹੂੰ ਦੇਵਬਾਨੀ ਕਹੂੰ ਸਾਰਦਾ ਭਵਾਨੀ ਕਹੂੰ ਮੰਗਲਾ ਮਿੜਾਨੀ ਕਹੂੰ ਸਿਆਮ ਕਹੂੰ ਸੇਤ ਹੋ ॥
कहूं देवबानी कहूं सारदा भवानी कहूं मंगला मिड़ानी कहूं सिआम कहूं सेत हो ॥

क्वचित् त्वं दिव्यं वाक् क्वचित् सरदा भवानी च क्वचित् दुर्गा शवपदानी क्वचित् कृष्णवर्णः क्वचित् शुक्लवर्णः।

ਕਹੂੰ ਧਰਮ ਧਾਮੀ ਕਹੂੰ ਸਰਬ ਠਉਰ ਗਾਮੀ ਕਹੂੰ ਜਤੀ ਕਹੂੰ ਕਾਮੀ ਕਹੂੰ ਦੇਤ ਕਹੂੰ ਲੇਤ ਹੋ ॥
कहूं धरम धामी कहूं सरब ठउर गामी कहूं जती कहूं कामी कहूं देत कहूं लेत हो ॥

क्वचित् धर्मनिवासः क्वचित् सर्वव्यापी क्वचित् ब्रह्मचारी क्वचित् कामुकः क्वचित् दाता क्वचिद्ग्राहकः।

ਕਹੂੰ ਬੇਦ ਰੀਤ ਕਹੂੰ ਤਾ ਸਿਉ ਬਿਪ੍ਰੀਤ ਕਹੂੰ ਤ੍ਰਿਗੁਨ ਅਤੀਤ ਕਹੂੰ ਸੁਰਗੁਨ ਸਮੇਤ ਹੋ ॥੪॥੧੪॥
कहूं बेद रीत कहूं ता सिउ बिप्रीत कहूं त्रिगुन अतीत कहूं सुरगुन समेत हो ॥४॥१४॥

क्वचित् त्वं वैदिकसंस्कारानुसारेण कार्यं करोषि, क्वचित् तु तस्य सर्वथा विरुद्धोऽसि, क्वचित् त्वं मायागुणत्रयरहितः कुत्रचित् त्वं सर्वाणि gldly गुणाः।४।१४।।

ਕਹੂੰ ਜਟਾਧਾਰੀ ਕਹੂੰ ਕੰਠੀ ਧਰੇ ਬ੍ਰਹਮਚਾਰੀ ਕਹੂੰ ਜੋਗ ਸਾਧੀ ਕਹੂੰ ਸਾਧਨਾ ਕਰਤ ਹੋ ॥
कहूं जटाधारी कहूं कंठी धरे ब्रहमचारी कहूं जोग साधी कहूं साधना करत हो ॥

हे भगवन् ! क्वचित् त्वं जटाधारिणी मुनिः क्वचित् तु मालाधारी ब्रह्मचारी क्वचित् मालाधारी ब्रह्मचारी क्वचित् योगं कृतवान् क्वचित् योगं करोषि।

ਕਹੂੰ ਕਾਨ ਫਾਰੇ ਕਹੂੰ ਡੰਡੀ ਹੁਇ ਪਧਾਰੇ ਕਹੂੰ ਫੂਕ ਫੂਕ ਪਾਵਨ ਕਉ ਪ੍ਰਿਥੀ ਪੈ ਧਰਤ ਹੋ ॥
कहूं कान फारे कहूं डंडी हुइ पधारे कहूं फूक फूक पावन कउ प्रिथी पै धरत हो ॥

क्वचित् त्वं कण्फत युगी कुत्रचित् दण्डी साधु इव भ्रमसि क्वचित् अतीव सावधानतया पृथिव्यां पदानि स्थापयसि।

ਕਤਹੂੰ ਸਿਪਾਹੀ ਹੁਇ ਕੈ ਸਾਧਤ ਸਿਲਾਹਨ ਕੌ ਕਹੂੰ ਛਤ੍ਰੀ ਹੁਇ ਕੈ ਅਰ ਮਾਰਤ ਮਰਤ ਹੋ ॥
कतहूं सिपाही हुइ कै साधत सिलाहन कौ कहूं छत्री हुइ कै अर मारत मरत हो ॥

क्वचित्सैनिकं भूत्वा बाहूभ्याससि क्वचित् क्षत्रियत्वं च शत्रुं हन्ति स्वयं वा हन्ति वा।

ਕਹੂੰ ਭੂਮ ਭਾਰ ਕੌ ਉਤਾਰਤ ਹੋ ਮਹਾਰਾਜ ਕਹੂੰ ਭਵ ਭੂਤਨ ਕੀ ਭਾਵਨਾ ਭਰਤ ਹੋ ॥੫॥੧੫॥
कहूं भूम भार कौ उतारत हो महाराज कहूं भव भूतन की भावना भरत हो ॥५॥१५॥

क्वचित् त्वं पृथिव्याः भारं हरसि परमेश्वर! क्वचित् च त्वं लौकिकसत्त्वानां कामनाम्। ५.१५.

ਕਹੂੰ ਗੀਤ ਨਾਦ ਕੇ ਨਿਦਾਨ ਕੌ ਬਤਾਵਤ ਹੋ ਕਹੂੰ ਨ੍ਰਿਤਕਾਰੀ ਚਿਤ੍ਰਕਾਰੀ ਕੇ ਨਿਧਾਨ ਹੋ ॥
कहूं गीत नाद के निदान कौ बतावत हो कहूं न्रितकारी चित्रकारी के निधान हो ॥

हे भगवन् ! क्वचित् गीतध्वनिलक्षणं विवृणोषि क्वचित् नृत्यचित्रनिधिः ।

ਕਤਹੂੰ ਪਯੂਖ ਹੁਇ ਕੈ ਪੀਵਤ ਪਿਵਾਵਤ ਹੋ ਕਤਹੂੰ ਮਯੂਖ ਊਖ ਕਹੂੰ ਮਦ ਪਾਨ ਹੋ ॥
कतहूं पयूख हुइ कै पीवत पिवावत हो कतहूं मयूख ऊख कहूं मद पान हो ॥

क्वचित् त्वं अम्ब्रोसिया असि यत् त्वं पिबसि पिबसि, क्वचित् त्वं मधु इक्षुरसः कुत्रचित् त्वं मद्यमत्त इव दृश्यसे।

ਕਹੂੰ ਮਹਾ ਸੂਰ ਹੁਇ ਕੈ ਮਾਰਤ ਮਵਾਸਨ ਕੌ ਕਹੂੰ ਮਹਾਦੇਵ ਦੇਵਤਾਨ ਕੇ ਸਮਾਨ ਹੋ ॥
कहूं महा सूर हुइ कै मारत मवासन कौ कहूं महादेव देवतान के समान हो ॥

क्वचित् महान् योद्धा भूत्वा शत्रून् हन्ति क्वचित् मुख्यदेवसदृशः।

ਕਹੂੰ ਮਹਾਦੀਨ ਕਹੂੰ ਦ੍ਰਬ ਕੇ ਅਧੀਨ ਕਹੂੰ ਬਿਦਿਆ ਮੈ ਪ੍ਰਬੀਨ ਕਹੂੰ ਭੂਮ ਕਹੂੰ ਭਾਨ ਹੋ ॥੬॥੧੬॥
कहूं महादीन कहूं द्रब के अधीन कहूं बिदिआ मै प्रबीन कहूं भूम कहूं भान हो ॥६॥१६॥

क्वचित् अति विनयस्त्वं कुत्रचित् अहंकारपूर्णः क्वचित् विद्यानिपुणः क्वचित् पृथिवी क्वचित् सूर्यः। ६.१६.

ਕਹੂੰ ਅਕਲੰਕ ਕਹੂੰ ਮਾਰਤ ਮਯੰਕ ਕਹੂੰ ਪੂਰਨ ਪ੍ਰਜੰਕ ਕਹੂੰ ਸੁਧਤਾ ਕੀ ਸਾਰ ਹੋ ॥
कहूं अकलंक कहूं मारत मयंक कहूं पूरन प्रजंक कहूं सुधता की सार हो ॥

हे भगवन् ! क्वचित् निर्दोषः क्वचित् चन्द्रमाहसि क्वचित् पर्यङ्के भोगे निमग्नः क्वचित् शुद्धिसारः।

ਕਹੂੰ ਦੇਵ ਧਰਮ ਕਹੂੰ ਸਾਧਨਾ ਕੇ ਹਰਮ ਕਹੂੰ ਕੁਤਸਤ ਕੁਕਰਮ ਕਹੂੰ ਧਰਮ ਕੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹੋ ॥
कहूं देव धरम कहूं साधना के हरम कहूं कुतसत कुकरम कहूं धरम के प्रकार हो ॥

कुत्रचित् त्वं देवकर्माणि कुत्रचित् धर्मानुशासनं क्वचित् कुत्रचित् दुष्टकर्माणि कुत्रचित् कुत्रचित् कुत्रचित् गुणैर्विविधेषु क्वचित् प्रादुर्भवसि।

ਕਹੂੰ ਪਉਨ ਅਹਾਰੀ ਕਹੂੰ ਬਿਦਿਆ ਕੇ ਬਿਚਾਰੀ ਕਹੂੰ ਜੋਗੀ ਜਤੀ ਬ੍ਰਹਮਚਾਰੀ ਨਰ ਕਹੂੰ ਨਾਰ ਹੋ ॥
कहूं पउन अहारी कहूं बिदिआ के बिचारी कहूं जोगी जती ब्रहमचारी नर कहूं नार हो ॥

क्वचित् त्वं वायुना जीवसि, क्वचित् त्वं विद्वान् विचारकः कुत्रचित् त्वं योगी ब्रह्मचारी ब्रह्मचारी ( अनुशासितः छात्रः) पुरुषः स्त्री च।

ਕਹੂੰ ਛਤ੍ਰਧਾਰੀ ਕਹੂੰ ਛਾਲਾ ਧਰੇ ਛੈਲ ਭਾਰੀ ਕਹੂੰ ਛਕਵਾਰੀ ਕਹੂੰ ਛਲ ਕੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹੋ ॥੭॥੧੭॥
कहूं छत्रधारी कहूं छाला धरे छैल भारी कहूं छकवारी कहूं छल के प्रकार हो ॥७॥१७॥

क्वचित् त्वं महाबलः सार्वभौमः क्वचित् मृगचर्म उपविष्टः महान् गुरुः क्वचित् वञ्चनप्रवणः क्वचित् स्वयं नानाविधः वञ्चनः। ७.१७ इति ।

ਕਹੂੰ ਗੀਤ ਕੇ ਗਵਯਾ ਕਹੂੰ ਬੇਨ ਕੇ ਬਜਯਾ ਕਹੂੰ ਨ੍ਰਿਤ ਕੇ ਨਚਯਾ ਕਹੂੰ ਨਰ ਕੋ ਅਕਾਰ ਹੋ ॥
कहूं गीत के गवया कहूं बेन के बजया कहूं न्रित के नचया कहूं नर को अकार हो ॥

हे भगवन् ! क्वचित् गीतगायकोऽसि क्वचित् त्वं वेणुवादकः क्वचित् नर्तकी क्वचित् पुरुषरूपः।

ਕਹੂੰ ਬੇਦ ਬਾਨੀ ਕਹੂੰ ਕੋਕ ਕੀ ਕਹਾਨੀ ਕਹੂੰ ਰਾਜਾ ਕਹੂੰ ਰਾਨੀ ਕਹੂੰ ਨਾਰ ਕੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹੋ ॥
कहूं बेद बानी कहूं कोक की कहानी कहूं राजा कहूं रानी कहूं नार के प्रकार हो ॥

क्वचित् त्वं वैदिकस्तोत्राणि क्वचित् च प्रेमरहस्यप्रकाशककथा, क्वचित् त्वं स्वयं राजा राज्ञी तथा च नानाविधा।

ਕਹੂੰ ਬੇਨ ਕੇ ਬਜਯਾ ਕਹੂੰ ਧੇਨ ਕੇ ਚਰਯਾ ਕਹੂੰ ਲਾਖਨ ਲਵਯਾ ਕਹੂੰ ਸੁੰਦਰ ਕੁਮਾਰ ਹੋ ॥
कहूं बेन के बजया कहूं धेन के चरया कहूं लाखन लवया कहूं सुंदर कुमार हो ॥

क्वचित् त्वं वेणुवादकः क्वचित् गोचरः क्वचित् त्वं सुन्दरयौवनं लक्षप्रलोभनकर्ता (कामदासीनां)।।

ਸੁਧਤਾ ਕੀ ਸਾਨ ਹੋ ਕਿ ਸੰਤਨ ਕੇ ਪ੍ਰਾਨ ਹੋ ਕਿ ਦਾਤਾ ਮਹਾ ਦਾਨ ਹੋ ਕਿ ਨ੍ਰਿਦੋਖੀ ਨਿਰੰਕਾਰ ਹੋ ॥੮॥੧੮॥
सुधता की सान हो कि संतन के प्रान हो कि दाता महा दान हो कि न्रिदोखी निरंकार हो ॥८॥१८॥

क्वचित् त्वं शुद्धिवैभवं साधुजीवनं महादानदातारं निर्मलं निराकारं च। ८.१८.

ਨਿਰਜੁਰ ਨਿਰੂਪ ਹੋ ਕਿ ਸੁੰਦਰ ਸਰੂਪ ਹੋ ਕਿ ਭੂਪਨ ਕੇ ਭੂਪ ਹੋ ਕਿ ਦਾਤਾ ਮਹਾ ਦਾਨ ਹੋ ॥
निरजुर निरूप हो कि सुंदर सरूप हो कि भूपन के भूप हो कि दाता महा दान हो ॥

हे भगवन् ! त्वं अदृश्य मोतियाबिन्दुः सुन्दरतमः भूपराजः महान् दानदाता च असि ।

ਪ੍ਰਾਨ ਕੇ ਬਚਯਾ ਦੂਧ ਪੂਤ ਕੇ ਦਿਵਯਾ ਰੋਗ ਸੋਗ ਕੇ ਮਿਟਯਾ ਕਿਧੌ ਮਾਨੀ ਮਹਾ ਮਾਨ ਹੋ ॥
प्रान के बचया दूध पूत के दिवया रोग सोग के मिटया किधौ मानी महा मान हो ॥

त्वं जीवनस्य त्राता क्षीरसन्ततिदाता व्याधिदुःखहरः कुत्रचित् परमसम्मानेश्वरः।

ਬਿਦਿਆ ਕੇ ਬਿਚਾਰ ਹੋ ਕਿ ਅਦ੍ਵੈ ਅਵਤਾਰ ਹੋ ਕਿ ਸਿਧਤਾ ਕੀ ਸੂਰਤਿ ਹੋ ਕਿ ਸੁਧਤਾ ਕੀ ਸਾਨ ਹੋ ॥
बिदिआ के बिचार हो कि अद्वै अवतार हो कि सिधता की सूरति हो कि सुधता की सान हो ॥

त्वं सर्वविद्यासारः एकत्वमूर्तिः सर्वशक्तिभावः पवित्रीकरणमहिमा च।

ਜੋਬਨ ਕੇ ਜਾਲ ਹੋ ਕਿ ਕਾਲ ਹੂੰ ਕੇ ਕਾਲ ਹੋ ਕਿ ਸਤ੍ਰਨ ਕੇ ਸੂਲ ਹੋ ਕਿ ਮਿਤ੍ਰਨ ਕੇ ਪ੍ਰਾਨ ਹੋ ॥੯॥੧੯॥
जोबन के जाल हो कि काल हूं के काल हो कि सत्रन के सूल हो कि मित्रन के प्रान हो ॥९॥१९॥

त्वं यौवनजालं मृत्युमृत्युः शत्रुदुःखं मित्राणां च जीवनम्। ९.१९.

ਕਹੂੰ ਬ੍ਰਹਮ ਬਾਦ ਕਹੂੰ ਬਿਦਿਆ ਕੋ ਬਿਖਾਦ ਕਹੂੰ ਨਾਦ ਕੋ ਨਨਾਦ ਕਹੂੰ ਪੂਰਨ ਭਗਤ ਹੋ ॥
कहूं ब्रहम बाद कहूं बिदिआ को बिखाद कहूं नाद को ननाद कहूं पूरन भगत हो ॥

हे भगवन् ! कुत्रचित् त्वं क्षुद्राचारे, क्वचित् त्वं क्वचित् शिक्षणे विवादरूपेण दृश्यसे त्वं शब्दस्य धुनः कुत्रचित् सिद्धः साधुः (आकाशीयतनावसङ्गतः)।

ਕਹੂੰ ਬੇਦ ਰੀਤ ਕਹੂੰ ਬਿਦਿਆ ਕੀ ਪ੍ਰਤੀਤ ਕਹੂੰ ਨੀਤ ਅਉ ਅਨੀਤ ਕਹੂੰ ਜੁਆਲਾ ਸੀ ਜਗਤ ਹੋ ॥
कहूं बेद रीत कहूं बिदिआ की प्रतीत कहूं नीत अउ अनीत कहूं जुआला सी जगत हो ॥

क्वचित् त्वं वैदिकसंस्कारः, क्वचित् विद्याप्रेमः, क्वचित्नीति-अनैतिकः, क्वचित् अग्निप्रकाशः इव भासते।

ਪੂਰਨ ਪ੍ਰਤਾਪ ਕਹੂੰ ਇਕਾਤੀ ਕੋ ਜਾਪ ਕਹੂੰ ਤਾਪ ਕੋ ਅਤਾਪ ਕਹੂੰ ਜੋਗ ਤੇ ਡਿਗਤ ਹੋ ॥
पूरन प्रताप कहूं इकाती को जाप कहूं ताप को अताप कहूं जोग ते डिगत हो ॥

क्वचित् त्वं सम्यक् महिमा क्वचित् एकान्तपाठनिमग्नः क्वचित् दुःखहर्ता महता पीडायां क्वचित् पतितः योगी भवसि।

ਕਹੂੰ ਬਰ ਦੇਤ ਕਹੂੰ ਛਲ ਸਿਉ ਛਿਨਾਇ ਲੇਤ ਸਰਬ ਕਾਲ ਸਰਬ ਠਉਰ ਏਕ ਸੇ ਲਗਤ ਹੋ ॥੧੦॥੨੦॥
कहूं बर देत कहूं छल सिउ छिनाइ लेत सरब काल सरब ठउर एक से लगत हो ॥१०॥२०॥

क्वचित् त्वं वरं प्रयच्छसि क्वचित् च शञ्चया निवर्तय। त्वं सर्वदा सर्वेषु स्थानेषु च समानरूपेण दृष्टिगोचरसि। १०.२० इति ।

ਤ੍ਵ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥ ਸਵਯੇ ॥
त्व प्रसादि ॥ सवये ॥

तव प्रसादेन स्वय्यः

ਸ੍ਰਾਵਗ ਸੁਧ ਸਮੂਹ ਸਿਧਾਨ ਕੇ ਦੇਖਿ ਫਿਰਿਓ ਘਰ ਜੋਗ ਜਤੀ ਕੇ ॥
स्रावग सुध समूह सिधान के देखि फिरिओ घर जोग जती के ॥

मया भ्रमणकाले शुद्धाः श्रावकाः (जैन-बौद्ध-भिक्षवः), निपुणानां समूहः, तपस्वीनां, योगिनां च निवासस्थानानि च दृष्टानि।

ਸੂਰ ਸੁਰਾਰਦਨ ਸੁਧ ਸੁਧਾਦਿਕ ਸੰਤ ਸਮੂਹ ਅਨੇਕ ਮਤੀ ਕੇ ॥
सूर सुरारदन सुध सुधादिक संत समूह अनेक मती के ॥

वीराः वीराः, देवहन्ता राक्षसाः, देवाः अमृतपानाः, विविधसम्प्रदायानां साधुसभाः च।

ਸਾਰੇ ਹੀ ਦੇਸ ਕੋ ਦੇਖਿ ਰਹਿਓ ਮਤ ਕੋਊ ਨ ਦੇਖੀਅਤ ਪ੍ਰਾਨਪਤੀ ਕੇ ॥
सारे ही देस को देखि रहिओ मत कोऊ न देखीअत प्रानपती के ॥

सर्वेषां देशानाम् धर्मव्यवस्थानां अनुशासनं मया दृष्टं, परन्तु मम जीवनस्य स्वामी भगवतः कश्चन अपि न दृष्टः।

ਸ੍ਰੀ ਭਗਵਾਨ ਕੀ ਭਾਇ ਕ੍ਰਿਪਾ ਹੂ ਤੇ ਏਕ ਰਤੀ ਬਿਨੁ ਏਕ ਰਤੀ ਕੇ ॥੧॥੨੧॥
स्री भगवान की भाइ क्रिपा हू ते एक रती बिनु एक रती के ॥१॥२१॥

भगवतः प्रसादस्य एकं आयोटां विना तेषां किमपि मूल्यं नास्ति। १.२१.

ਮਾਤੇ ਮਤੰਗ ਜਰੇ ਜਰ ਸੰਗ ਅਨੂਪ ਉਤੰਗ ਸੁਰੰਗ ਸਵਾਰੇ ॥
माते मतंग जरे जर संग अनूप उतंग सुरंग सवारे ॥

मत्तगजैः सुवर्णाच्छादितैः अतुलैः विशालैः च उज्ज्वलवर्णैः चित्रितैः।

ਕੋਟ ਤੁਰੰਗ ਕੁਰੰਗ ਸੇ ਕੂਦਤ ਪਉਨ ਕੇ ਗਉਨ ਕੋ ਜਾਤ ਨਿਵਾਰੇ ॥
कोट तुरंग कुरंग से कूदत पउन के गउन को जात निवारे ॥

मृगवत् द्रुततरं वातात् द्रुततरं गच्छन्तीभिः कोटिभिः अश्वैः ।

ਭਾਰੀ ਭੁਜਾਨ ਕੇ ਭੂਪ ਭਲੀ ਬਿਧਿ ਨਿਆਵਤ ਸੀਸ ਨ ਜਾਤ ਬਿਚਾਰੇ ॥
भारी भुजान के भूप भली बिधि निआवत सीस न जात बिचारे ॥

बहुभिः अनिर्वचनीयैः राजाभिः दीर्घबाहुभिः (गुरुभिः मित्रबलैः) शिरः प्रणिपत्य सूक्ष्मसङ्ग्रहैः।

ਏਤੇ ਭਏ ਤੁ ਕਹਾ ਭਏ ਭੂਪਤਿ ਅੰਤ ਕੋ ਨਾਂਗੇ ਹੀ ਪਾਂਇ ਪਧਾਰੇ ॥੨॥੨੨॥
एते भए तु कहा भए भूपति अंत को नांगे ही पांइ पधारे ॥२॥२२॥

किं महत्त्वपूर्णं यदि तादृशाः महाबलाः सम्राटाः आसन्, यतः तेषां नग्नपदैः जगत् त्यक्तव्यम् आसीत्।२.२२।

ਜੀਤ ਫਿਰੈ ਸਭ ਦੇਸ ਦਿਸਾਨ ਕੋ ਬਾਜਤ ਢੋਲ ਮ੍ਰਿਦੰਗ ਨਗਾਰੇ ॥
जीत फिरै सभ देस दिसान को बाजत ढोल म्रिदंग नगारे ॥

ढोल-तुरही-ताडनेन यदि सम्राट् सर्वान् देशान् जियेत् |