चतुर्दशजनेषु सा सुन्दरी मन्तवती
राजा छत्तर केतस्य पत्नी एतावता प्रसिद्धा आसीत् यत् सा दशसु प्रदेशेषु प्रसिद्धा आसीत्।(2)
छत्र मञ्जरी तस्य अतीव प्रियः आसीत् ।
छत्तर मञ्जरी एतावता प्रियः आसीत् यत् तस्याः विशेषताः राजायाः अपेक्षया बहु अधिकं आकर्षकाः आसन् ।
छत्तर मञ्जरी एतावता प्रियः आसीत् यत् तस्याः विशेषताः राजायाः अपेक्षया बहु अधिकं आकर्षकाः आसन् ।
सा सर्वदा चिन्तयति स्म यत् कथं तेषां शासनं नित्यं गतिशीलं तिष्ठति इति(३)
सा सर्वदा चिन्तयति स्म यत् कथं तेषां शासनं नित्यं गतिशीलं तिष्ठति इति(३)
यतः तस्याः स्त्रीप्रकरणाः न जीविष्यन्ति स्म, पुत्रस्य भाग्यं च नासीत् ।
(तत्) स्त्रियाः हृदये महत् दुःखम् आसीत्।
तस्याः मनः अतीव प्रयुक्तम् आसीत्, सा किञ्चित् अद्वितीयं शोषणं कर्तुं चिन्तितवती।(4) .
तस्याः मनः अतीव प्रयुक्तम् आसीत्, सा किञ्चित् अद्वितीयं शोषणं कर्तुं चिन्तितवती।(4) .
सा मनसि चिन्तितवती, 'न पुत्रं विना ईश्वरोऽपि मां अनुमोदयिष्यति, .
सा मनसि चिन्तितवती, 'न पुत्रं विना ईश्वरोऽपि मां अनुमोदयिष्यति, .
'ब्राह्मणाः च (पुरोहिताः) मम हस्तेन दक्षिणां न स्वीकुर्वन्ति स्म, जनसमूहः मां ताडयति स्म।(5)
'ब्राह्मणाः च (पुरोहिताः) मम हस्तेन दक्षिणां न स्वीकुर्वन्ति स्म, जनसमूहः मां ताडयति स्म।(5)
'किञ्चित् अयोग्यं कर्म कृत्वा राजाय पुत्रं प्रदातुम्।'
पुत्रं जनयामः।
'राजः मम दर्शनार्थम् आगच्छति तदा बालकं प्राप्तुं मया प्रबन्धितव्यम्'(६)
राजा तं भविष्यद्वाणीषु अन्यतमम् आहूतवान्
राजा तु रक्षिता-स्त्रीम् अवलम्ब्य द्वितीयविवाहस्य रम our प्रसारितवान् आसीत् ।
राजा तु रक्षिता-स्त्रीम् अवलम्ब्य द्वितीयविवाहस्य रम our प्रसारितवान् आसीत् ।
राणी अतीव दुःखिता भूत्वा स्वदासीनां कृते धनं व्यययितुम् आरब्धा ।(७)
दोहिरा
सहपत्न्याः शिलाभूता सा जनानां मध्ये धनस्य अपव्ययम् अकरोत् ।
परन्तु तस्याः सहपत्नीम् अद्यापि जनाः रोचन्ते स्म, अयं मूर्खः अनुमोदितुं न शक्तवान्।(8)
चौपाई
जनाः तं मारयितुम् इच्छन्ति स्म ।
जनाः तस्याः सहपत्न्याः आलम्बनं कुर्वन्ति स्म; तस्याः स्तुतिपूर्णाः राजसन्निधौ। .
जनाः तस्याः सहपत्न्याः आलम्बनं कुर्वन्ति स्म; तस्याः स्तुतिपूर्णाः राजसन्निधौ। .
सा इच्छति स्म यत् राजा तां निर्मूलयेत् येन सा सुखेन जीवितुं शक्नोति।(9)
(दासी) तस्याः राज्ञ्याः निद्राभयं दर्शयति स्म
सहपत्न्याः भयं सदा व्यापादयति स्म, सा च तां संहारं कर्तुं तृष्णां करोति स्म ।
सहपत्न्याः भयं सदा व्यापादयति स्म, सा च तां संहारं कर्तुं तृष्णां करोति स्म ।
सा धनं गन्तुं न ददाति स्म, सहपत्न्याः समीपं गच्छन्ती च तत् लुण्ठयति स्म।(10)
सा धनं गन्तुं न ददाति स्म, सहपत्न्याः समीपं गच्छन्ती च तत् लुण्ठयति स्म।(10)
परन्तु सा सहपत्न्याः अपि मिलित्वा बहुधा तां प्रशंसति स्म यत्
अस्माकं राजा त्वां विवाहयिष्यति इति
'अस्माकं राजा त्वां धारयिष्यति, तव भव्यता च प्रफुल्लिता भविष्यति।'(11)
इत्युक्त्वा सा तस्य धनं हरति स्म
बहिः सा तां धनं हरति स्म, ताडयति स्म (मानसिकतया)।
एवं सा तेभ्यः भयं ददाति स्म
एवं प्रवर्तमाना सा ताभ्यां विपुलतया लुण्ठितवती।(12)
दोहिरा
एवं तौ तत्त्वतः बहूनां वञ्चनेषु प्रवृत्तौ ।
यथा ते युक्त्या राजस्य धनं विध्वंसयन्ति स्म।(l3)
चौपाई
निद्राभयात् (सा) मूढधनं हरितुं आरब्धा
सा मूर्खतापूर्वकं धनं प्रक्षाल्य आधारक्रियासु प्रवृत्ता आसीत्