श्री दसम् ग्रन्थः

पुटः - 1271


ਪਹੁਚਾਯੋ ਗ੍ਰਿਹ ਤਾਹਿ ਤਿਸੀ ਢੰਗ ॥੬॥
पहुचायो ग्रिह ताहि तिसी ढंग ॥६॥

तं च तथैव गृहम् आनयत्। ६.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

द्वयम् : १.

ਏਕ ਦਿਵਸ ਤਾ ਕੌ ਪਿਤਾ ਗਯੋ ਸੁਤਾ ਕੇ ਗ੍ਰੇਹ ॥
एक दिवस ता कौ पिता गयो सुता के ग्रेह ॥

एकस्मिन् दिने राजकुमार्याः पिता स्वपुत्र्याः गृहं गतः।

ਸੇਜ ਦੇਖਿ ਕਰਿ ਦਲਮਲੀ ਚਿਤ ਮਹਿ ਬਢਾ ਸੰਦੇਹ ॥੭॥
सेज देखि करि दलमली चित महि बढा संदेह ॥७॥

मत्तं मुनिं दृष्ट्वा तस्य मनसि संशयः उत्पन्नः | ७.

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चतुर्विंशतिः : १.

ਚਿੰਤਾਤੁਰ ਘਰ ਕੋ ਫਿਰਿ ਆਯੋ ॥
चिंतातुर घर को फिरि आयो ॥

सः चिन्तितः गृहं प्रत्यागतवान्

ਸਹਿਰ ਢੰਢੋਰਾ ਐਸ ਦਿਲਾਯੋ ॥
सहिर ढंढोरा ऐस दिलायो ॥

नगरे च एतादृशः अराजकता ताडितः अभवत्

ਜੇ ਕੋਈ ਪੁਹਪ ਖਰੀਦਨ ਆਵੈ ॥
जे कोई पुहप खरीदन आवै ॥

यत् यदि कश्चित् पुष्पाणि क्रेतुं आगच्छति

ਮੁਹਿ ਨਿਰਖੇ ਬਿਨੁ ਲੇਨ ਨ ਪਾਵੈ ॥੮॥
मुहि निरखे बिनु लेन न पावै ॥८॥

अतः सः मां न दृष्ट्वा तत् ग्रहीतुं न शक्तवान्। ८.

ਪੁਹਪਨ ਸਮੈ ਬਿਕਨ ਜਬ ਭਯੋ ॥
पुहपन समै बिकन जब भयो ॥

यदा पुष्पविक्रयस्य समयः आसीत् तदा ।

ਤਬ ਤਹ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਬਿਲੋਕਨ ਅਯੋ ॥
तब तह न्रिपति बिलोकन अयो ॥

अतः राजा तत्र द्रष्टुम् आगतः।

ਜੋਗੀ ਏਕ ਤਹਾ ਤਬ ਆਯੋ ॥
जोगी एक तहा तब आयो ॥

तदा तत्र एकः जोगी आगतः

ਪੁਹਪ ਪਾਚ ਮਨ ਮੋਲ ਚੁਕਾਯੋ ॥੯॥
पुहप पाच मन मोल चुकायो ॥९॥

(स च) पञ्च पुष्पशिरः उद्धृतवान्। ९.

ਆਇ ਸੁ ਫੂਲ ਮੋਲ ਲੈ ਗਯੋ ॥
आइ सु फूल मोल लै गयो ॥

(तत् जोगी) आगत्य पुष्पम् आदाय।

ਪਾਛੋ ਗਹਤ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਤਿਹ ਭਯੋ ॥
पाछो गहत न्रिपति तिह भयो ॥

राजा तस्य अनुसरणं प्रारभत ।

ਜਾਤ ਜਾਤ ਦੋਊ ਗਏ ਗਹਿਰ ਬਨ ॥
जात जात दोऊ गए गहिर बन ॥

अग्रे गच्छन् उभौ एकं स्थूलं बन्न् प्राप्तवन्तौ,

ਜਹ ਲਖਿ ਜਾਤ ਤੀਸਰੋ ਮਨੁਖ ਨ ॥੧੦॥
जह लखि जात तीसरो मनुख न ॥१०॥

यत्र तृतीयः व्यक्तिः न दृश्यते स्म । १०.

ਤਬ ਜੋਗੀ ਸਰ ਜਟਾ ਉਘਾਰੀ ॥
तब जोगी सर जटा उघारी ॥

अथ जोगी तस्य शिरस्य कुण्डलानि विमोचयत्।

ਤਿਨ ਭੀਤਰ ਤੇ ਨਾਰਿ ਨਿਕਾਰੀ ॥
तिन भीतर ते नारि निकारी ॥

तेषु एकः स्त्री काधिः ।

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਤਾ ਸੌ ਰਤਿ ਕਰਿ ਕੈ ॥
भाति भाति ता सौ रति करि कै ॥

तेन सह विविधानि क्रीडाः क्रीडितवन्तः

ਸੋਯੋ ਤਾਪ ਮਦਨ ਕੌ ਹਰਿ ਕੈ ॥੧੧॥
सोयो ताप मदन कौ हरि कै ॥११॥

कामोष्णं हृत्वा निद्रां गतः । ११.

ਜਬ ਹੀ ਸੋਇ ਸੰਨ੍ਯਾਸੀ ਗਯੋ ॥
जब ही सोइ संन्यासी गयो ॥

यथा एव भिक्षुः निद्रां गतः

ਜੂਤ ਜਟਨ ਤਿਹ ਨਾਰਿ ਛੁਰਯੋ ॥
जूत जटन तिह नारि छुरयो ॥

अतः सा महिला पुटपुटं उद्घाटितवती।

ਤਹ ਤੇ ਪੁਰਖ ਏਕ ਤਿਹ ਕਾਢਾ ॥
तह ते पुरख एक तिह काढा ॥

तस्मात् सः एकं पुरुषं बहिः कृतवान्

ਕਾਮ ਭੋਗ ਤਾ ਸੌ ਕਰਿ ਗਾਢਾ ॥੧੨॥
काम भोग ता सौ करि गाढा ॥१२॥

तस्य सह च बहु क्रीडति स्म। १२.

ਨ੍ਰਿਪ ਠਾਢੋ ਤਿਹ ਚਰਿਤ ਨਿਹਾਰਾ ॥
न्रिप ठाढो तिह चरित निहारा ॥

स्थित्वा राजा सर्वमिदं चरितं दृष्टवान् |

ਜੋਰਿ ਹਾਥ ਜੋਗਿਯਹਿ ਉਚਾਰਾ ॥
जोरि हाथ जोगियहि उचारा ॥

कृताञ्जलिः च जोगीं प्राह।

ਮੋ ਗ੍ਰਿਹ ਕਾਲ ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਰਿ ਐਯੋ ॥
मो ग्रिह काल क्रिपा करि ऐयो ॥

श्वः मम गृहम् आगच्छतु।

ਜਥਾ ਸਕਤਿ ਭੋਜਨ ਕਰਿ ਜੈਯੋ ॥੧੩॥
जथा सकति भोजन करि जैयो ॥१३॥

यथाशक्ति भोजनं खादन्तु। १३.

ਪ੍ਰਾਤ ਗਯੋ ਸੰਨ੍ਯਾਸੀ ਤਿਹ ਘਰ ॥
प्रात गयो संन्यासी तिह घर ॥

(परदिने) प्रातः केसरेण शरीरं परिधाय

ਭਗਵਾ ਭੇਸ ਸਕਲ ਤਨ ਮੈ ਧਰਿ ॥
भगवा भेस सकल तन मै धरि ॥

तपस्वी स्वस्य (राजस्य) गृहं गतवान्।

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਤਨ ਪ੍ਰਭਾ ਬਨਾਈ ॥
भाति भाति तन प्रभा बनाई ॥

सः सर्वैः सह स्वशरीरस्य स्वामित्वं निर्मितवान् आसीत्

ਮਹਾ ਧਰਮ ਸੋ ਜਨਿਯੋ ਜਾਈ ॥੧੪॥
महा धरम सो जनियो जाई ॥१४॥

येन सः महान् धर्मात्मा इति ज्ञायते। १४.

ਸੰਨ੍ਯਾਸੀ ਕਹ ਨ੍ਰਿਪ ਆਗੇ ਧਰਿ ॥
संन्यासी कह न्रिप आगे धरि ॥

संन्यासीं उन्नत्य

ਦੁਹਿਤਾ ਕੇ ਰਾਜਾ ਆਯੋ ਘਰ ॥
दुहिता के राजा आयो घर ॥

राजा सुरोरी गृहम् आगतः।

ਤੀਨ ਥਾਲ ਭੋਜਨ ਕੇ ਭਰਿ ਕੈ ॥
तीन थाल भोजन के भरि कै ॥

अन्नस्य त्रीणि थालीः पूरयित्वा

ਆਗੇ ਰਾਖੇ ਬਚਨ ਉਚਰਿ ਕੈ ॥੧੫॥
आगे राखे बचन उचरि कै ॥१५॥

पुरतः स्थापयित्वा (तस्य तपस्विनः) अपृच्छत् (भक्षणम्)। १५.

ਇਹ ਬਿਧਿ ਬਚਨ ਕਹੇ ਸੰਨ੍ਯਾਸੀ ॥
इह बिधि बचन कहे संन्यासी ॥

तपस्वी (पूर्वम्) एवम् उक्तवान् ।

ਕਹਾ ਕਰਤ ਹੈ ਮੁਹਿ ਤਨ ਹਾਸੀ ॥
कहा करत है मुहि तन हासी ॥

किमर्थं मया सह हससि

ਏਕ ਮਨੁਛ ਹੌ ਇਤਨੌ ਭੋਜਨ ॥
एक मनुछ हौ इतनौ भोजन ॥

(अहं) पुरुषः एतावत् भोजनं च

ਖਾਯੋ ਜਾਇ ਕਵਨ ਬਿਧਿ ਮੋ ਤਨ ॥੧੬॥
खायो जाइ कवन बिधि मो तन ॥१६॥

कथं भोक्तुं शक्ष्यामि ? 16.

ਏਕ ਥਾਰ ਭੋਜਨ ਤੁਮ ਕਰੋ ॥
एक थार भोजन तुम करो ॥

(राजा प्रत्युवाच) भोजनस्य थाली भवतु।

ਦੁਤਿਯ ਜਟਨ ਮੈ ਤਿਹ ਅਨਸਰੋ ॥
दुतिय जटन मै तिह अनसरो ॥

जटावन (मध्यम) पुरुषस्य कृते द्वितीयस्य थालीयाः उपयोगं कुर्वन्तु।

ਜਿਹ ਤਿਹ ਭਾਤਿ ਜਟਾ ਛੁਰਵਾਇ ॥
जिह तिह भाति जटा छुरवाइ ॥

यथा ग्रन्थिः कथं विमोचनीया

ਤਹ ਤੇ ਨਾਰਿ ਨਿਕਾਸੀ ਰਾਇ ॥੧੭॥
तह ते नारि निकासी राइ ॥१७॥

राजा तां स्त्रियं तेभ्यः बहिः आनयत्। १७.

ਤ੍ਰਿਤਿਯ ਥਾਰ ਆਗੇ ਤਿਹ ਰਾਖਾ ॥
त्रितिय थार आगे तिह राखा ॥

तृतीयं पटलं राजा पुरतः स्थापयति स्म

ਬਿਹਸਿ ਬਚਨ ਤਾ ਸੌ ਨ੍ਰਿਪ ਭਾਖਾ ॥
बिहसि बचन ता सौ न्रिप भाखा ॥

हसन् च तं उक्तवान्

ਕੇਸ ਫਾਸ ਤੇ ਪੁਰਖ ਨਿਕਾਰਹੁ ॥
केस फास ते पुरख निकारहु ॥

प्रकरणराशितः पुरुषं निष्कासयन्तु