શ્રી દસમ ગ્રંથ

પાન - 441

ਕਾਨ ਪ੍ਰਮਾਨ ਲਉ ਤਾਨ ਕਮਾਨਨ ਯੌ ਨ੍ਰਿਪ ਊਪਰਿ ਬਾਨ ਚਲਾਏ ॥

kaan pramaan lau taan kamaanan yau nrip aoopar baan chalaae |

તેઓ તેમના કાન સુધી ધનુષ્ય ખેંચીને રાજા પર તીર છોડે છે.

ਮਾਨਹੁ ਪਾਵਸ ਕੀ ਰਿਤੁ ਮੈ ਘਨ ਬੂੰਦਨ ਜਿਉ ਸਰ ਤਿਉ ਬਰਖਾਏ ॥੧੪੪੦॥

maanahu paavas kee rit mai ghan boondan jiau sar tiau barakhaae |1440|

તેઓએ તેમના કાન સુધી ધનુષ્ય ખેંચ્યું અને વરસાદની ઋતુમાં વરસાદના ટીપાંની જેમ રાજા પર તીરો વરસાવ્યા.1440.

ਕਾਟਿ ਕੈ ਬਾਨ ਸਬੈ ਤਿਨ ਕੇ ਅਪੁਨੇ ਸਰ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿ ਕੇ ਤਨ ਘਾਏ ॥

kaatt kai baan sabai tin ke apune sar sree har ke tan ghaae |

તેણે (ખડગ સિંહ) તેમના તમામ તીરો અટકાવ્યા, તેણે કૃષ્ણના શરીર પર અનેક ઘા કર્યા.

ਘਾਇਨ ਤੇ ਬਹੁ ਸ੍ਰਉਨ ਬਹਿਓ ਤਬ ਸ੍ਰੀਪਤਿ ਕੇ ਪਗ ਨ ਠਹਰਾਏ ॥

ghaaein te bahu sraun bahio tab sreepat ke pag na tthaharaae |

તે ઘાવમાંથી એટલું લોહી વહી ગયું કે કૃષ્ણ યુદ્ધના મેદાનમાં રહી શક્યા નહીં

ਅਉਰ ਜਿਤੇ ਬਰਬੀਰ ਹੁਤੇ ਰਨ ਦੇਖਿ ਕੈ ਭੂਪਤਿ ਕੋ ਬਿਸਮਾਏ ॥

aaur jite barabeer hute ran dekh kai bhoopat ko bisamaae |

ખડગ સિંહને જોઈને બીજા બધા રાજાઓ આશ્ચર્યચકિત થઈ ગયા

ਧੀਰ ਨ ਕਾਹੂੰ ਸਰੀਰ ਰਹਿਓ ਜਦੁਬੀਰ ਤੇ ਆਦਿਕ ਬੀਰ ਪਰਾਏ ॥੧੪੪੧॥

dheer na kaahoon sareer rahio jadubeer te aadik beer paraae |1441|

કોઈના શરીરમાં ધીરજ ન રહી અને બધા યાદવ યોદ્ધાઓ ભાગી ગયા.1441.

ਸ੍ਰੀ ਜਦੁਬੀਰ ਕੇ ਭਾਜਤ ਹੀ ਛੁਟ ਧੀਰ ਗਯੋ ਬਰ ਬੀਰਨ ਕੋ ॥

sree jadubeer ke bhaajat hee chhutt dheer gayo bar beeran ko |

ભગવાન કૃષ્ણના મંત્રોચ્ચારથી તમામ પ્રખ્યાત નાયકોની ધીરજ ખતમ થઈ ગઈ છે.

ਅਤਿ ਬਿਆਕੁਲ ਬੁਧਿ ਨਿਰਾਕੁਲ ਹ੍ਵੈ ਲਖਿ ਲਾਗੇ ਹੈ ਘਾਇ ਸਰੀਰਨ ਕੋ ॥

at biaakul budh niraakul hvai lakh laage hai ghaae sareeran ko |

કૃષ્ણના ઝડપી વિદાય પછી, બધા યોદ્ધાઓની ધીરજ ખૂટી ગઈ અને તેઓ તેમના શરીર પરના ઘા જોઈને ખૂબ જ ઉશ્કેરાયા અને ચિંતિત થઈ ગયા.

ਸੁ ਧਵਾਇ ਕੈ ਸ੍ਯੰਦਨ ਭਾਜਿ ਚਲੇ ਡਰੁ ਮਾਨਿ ਘਨੋ ਅਰਿ ਤੀਰਨ ਕੋ ॥

su dhavaae kai sayandan bhaaj chale ddar maan ghano ar teeran ko |

શત્રુના તીરોથી ખૂબ જ ડરીને તેઓ રથનો પીછો કરીને (યુદ્ધભૂમિમાંથી) દૂર સરકી ગયા.

ਮਨ ਆਪਨੇ ਕੋ ਸਮਝਾਵਤ ਸਿਆਮ ਤੈ ਕੀਨੋ ਹੈ ਕਾਮੁ ਅਹੀਰਨ ਕੋ ॥੧੪੪੨॥

man aapane ko samajhaavat siaam tai keeno hai kaam aheeran ko |1442|

તેઓએ તેમના રથને હાંકી કાઢ્યા અને તીરોના વરસાદના ડરથી, તેઓ ભાગી ગયા અને તેમના મનમાં વિચાર્યું કે કૃષ્ણએ ખડગ સિંહ સાથે યુદ્ધ કરવામાં સમજદારીપૂર્વક કામ કર્યું નથી.1442.

ਦੋਹਰਾ ॥

doharaa |

દોહરા

ਨਿਜ ਮਨ ਕੋ ਸਮਝਾਇ ਕੈ ਬਹੁਰਿ ਫਿਰੇ ਘਨ ਸ੍ਯਾਮ ॥

nij man ko samajhaae kai bahur fire ghan sayaam |

મન બનાવીને શ્રી કૃષ્ણ ફરી પાછા ફર્યા છે

ਜਾਦਵ ਸੈਨਾ ਸੰਗਿ ਲੈ ਪੁਨਿ ਆਏ ਰਨ ਧਾਮ ॥੧੪੪੩॥

jaadav sainaa sang lai pun aae ran dhaam |1443|

તેમના મનમાં ચિંતન કરતાં, કૃષ્ણ યાદવ સેના સાથે ફરીથી યુદ્ધના મેદાનમાં પાછા ફર્યા.1443.

ਕਾਨ੍ਰਹ ਜੂ ਬਾਚ ॥

kaanrah joo baach |

કૃષ્ણનું ભાષણ:

ਦੋਹਰਾ ॥

doharaa |

દોહરા

ਖੜਗ ਸਿੰਘ ਕੋ ਹਰਿ ਕਹਿਓ ਅਬ ਤੂ ਖੜਗ ਸੰਭਾਰੁ ॥

kharrag singh ko har kahio ab too kharrag sanbhaar |

શ્રી કૃષ્ણએ ખડગ સિંહને કહ્યું કે હવે તું તલવાર સંભાળજે.

ਜਾਮ ਦਿਵਸ ਕੇ ਰਹਤ ਹੀ ਡਾਰੋ ਤੋਹਿ ਸੰਘਾਰਿ ॥੧੪੪੪॥

jaam divas ke rahat hee ddaaro tohi sanghaar |1444|

કૃષ્ણએ ખડગ સિંહને કહ્યું, "હવે તમે તમારી તલવાર પકડી રાખો, કારણ કે દિવસનો ચોથો ભાગ બાકી છે ત્યાં સુધી હું તમને મારી નાખીશ. 1444.

ਸਵੈਯਾ ॥

savaiyaa |

સ્વય્યા

ਕੋਪ ਕੈ ਬੈਨ ਕਹੈ ਖੜਗੇਸ ਕੋ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿ ਜੂ ਧਨੁ ਬਾਨਨ ਲੈ ਕੈ ॥

kop kai bain kahai kharrages ko sree har joo dhan baanan lai kai |

શ્રી કૃષ્ણએ ધનુષ્ય અને બાણ હાથમાં લીધા અને ગુસ્સામાં કહ્યું,

ਚਾਮ ਕੇ ਦਾਮ ਚਲਾਇ ਲਏ ਤੁਮ ਹੂੰ ਰਨ ਮੈ ਮਨ ਕੋ ਨਿਰਭੈ ਕੈ ॥

chaam ke daam chalaae le tum hoon ran mai man ko nirabhai kai |

પોતાના હાથમાં ધનુષ અને તીર લઈને અને ભારે ક્રોધમાં કૃષ્ણે ખડગ સિંહને કહ્યું, "તમે નિર્ભયતાથી થોડા સમય માટે યુદ્ધના મેદાનમાં ડૂબી ગયા છો.

ਮਤਿ ਕਰੀ ਗਰਬੈ ਤਬ ਲਉ ਜਬ ਲਉ ਮ੍ਰਿਗਰਾਜ ਗਹਿਓ ਨ ਰਿਸੈ ਕੈ ॥

mat karee garabai tab lau jab lau mrigaraaj gahio na risai kai |

નશામાં ધૂત હાથી ત્યાં સુધી ગર્વ કરી શકે છે જ્યાં સુધી ક્રોધમાં આવેલ સિંહ તેના પર હુમલો ન કરે.

ਕਾਹੇ ਕਉ ਪ੍ਰਾਨਨ ਸੋ ਧਨ ਖੋਵਤ ਜਾਹੁ ਭਲੇ ਹਥਿਯਾਰਨ ਦੈ ਕੈ ॥੧੪੪੫॥

kaahe kau praanan so dhan khovat jaahu bhale hathiyaaran dai kai |1445|

શા માટે તમે તમારું જીવન ગુમાવવા માંગો છો? ભાગી જાઓ અને તમારા હથિયારો અમને આપી દો.��1445.

ਯੌ ਸੁਨਿ ਕੈ ਹਰਿ ਕੀ ਬਤੀਆ ਤਬ ਹੀ ਨ੍ਰਿਪ ਉਤਰ ਦੇਤ ਭਯੋ ਹੈ ॥

yau sun kai har kee bateea tab hee nrip utar det bhayo hai |

શ્રી કૃષ્ણના આવા શબ્દો સાંભળીને રાજા (ખડગ સિંહ) તરત જ જવાબ આપવા લાગ્યા.

ਕਾਹੇ ਕਉ ਸੋਰ ਕਰੈ ਰਨ ਮੈ ਬਨ ਮੈ ਜਨੁ ਕਾਹੂ ਨੇ ਲੂਟਿ ਲਯੋ ਹੈ ॥

kaahe kau sor karai ran mai ban mai jan kaahoo ne loott layo hai |

કૃષ્ણની વાત સાંભળીને રાજાએ જવાબ આપ્યો, ‘તમે જંગલમાં લૂંટાયેલા વ્યક્તિની જેમ યુદ્ધના મેદાનમાં કેમ બૂમો પાડી રહ્યા છો?

ਬੋਲਤ ਹੋ ਹਠਿ ਕੈ ਸਠਿ ਜਿਉ ਹਮ ਤੇ ਕਈ ਬਾਰਨ ਭਾਜ ਗਯੋ ਹੈ ॥

bolat ho hatth kai satth jiau ham te kee baaran bhaaj gayo hai |

તમે મૂર્ખની જેમ સતત છો, જો કે તમે મારી પહેલાં ઘણી વખત મેદાનમાંથી ભાગી ગયા છો

ਨਾਮ ਪਰਿਓ ਬ੍ਰਿਜਰਾਜ ਬ੍ਰਿਥਾ ਬਿਨ ਲਾਜ ਸਮਾਜ ਮੈ ਆਜੁ ਖਯੋ ਹੈ ॥੧੪੪੬॥

naam pario brijaraaj brithaa bin laaj samaaj mai aaj khayo hai |1446|

ભલે તમને બ્રજના ભગવાન કહેવામાં આવે છે, પરંતુ તમારું માન ગુમાવવા છતાં, તમે તમારા સમાજમાં તમારું સ્થાન જાળવી રાખો છો.1446.

ਖੜਗੇਸ ਬਾਚ ॥

kharrages baach |

ખડગ સિંહનું ભાષણ:

ਸਵੈਯਾ ॥

savaiyaa |

સ્વય્યા

ਕਾਹੇ ਕਉ ਕ੍ਰੋਧ ਸੋ ਜੁਧੁ ਕਰੋ ਹਰਿ ਜਾਹੁ ਭਲੇ ਦਿਨ ਕੋ ਇਕੁ ਜੀਜੈ ॥

kaahe kau krodh so judh karo har jaahu bhale din ko ik jeejai |

હે કૃષ્ણ, તમે ક્રોધમાં કેમ યુદ્ધ કરો છો! આવો અને થોડા દિવસો આરામથી જીવો

ਬੈਸ ਕਿਸੋਰ ਮਨੋਹਰਿ ਮੂਰਤਿ ਆਨਨ ਮੈ ਅਬ ਹੀ ਮਸ ਭੀਜੈ ॥

bais kisor manohar moorat aanan mai ab hee mas bheejai |

તમે હજુ પણ યુવાન છો એક સુંદર ચહેરો, તમે હજુ પણ પ્રારંભિક યુવાનીમાં છો

ਜਾਈਐ ਧਾਮਿ ਸੁਨੋ ਘਨਿ ਸ੍ਯਾਮ ਬਿਸ੍ਰਾਮ ਕਰੋ ਸੁਖ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਪੀਜੈ ॥

jaaeeai dhaam suno ghan sayaam bisraam karo sukh amrit peejai |

�હે કૃષ્ણ! તમારા ઘરે જાઓ, આરામ કરો અને શાંતિથી જીવો

ਨਾਹਕ ਪ੍ਰਾਨ ਤਜੋ ਰਨ ਮੈ ਅਪੁਨੇ ਪਿਤ ਮਾਤ ਅਨਾਥ ਨ ਕੀਜੈ ॥੧੪੪੭॥

naahak praan tajo ran mai apune pit maat anaath na keejai |1447|

યુદ્ધમાં તમારો જીવ ગુમાવીને તમારા માતાપિતાને તમારા સમર્થનથી વંચિત ન કરો.1447.

ਕਾਹੇ ਕਉ ਕਾਨ੍ਰਹ ਅਯੋਧਨ ਮੈ ਹਠ ਕੈ ਹਮ ਸੋ ਰਨ ਦੁੰਦ ਮਚੈ ਹੋ ॥

kaahe kau kaanrah ayodhan mai hatth kai ham so ran dund machai ho |

તુ મારી સાથે સતત યુદ્ધ કેમ કરે છે? હે કૃષ્ણ! નકામું

ਜੁਧ ਕੀ ਬਾਤ ਬੁਰੀ ਸਬ ਤੇ ਹਰਿ ਕ੍ਰੁਧ ਕੀਏ ਨ ਕਛੂ ਫਲੁ ਪੈ ਹੋ ॥

judh kee baat buree sab te har krudh kee na kachhoo fal pai ho |

યુદ્ધ ખૂબ જ ખરાબ વસ્તુ છે અને તમે ગુસ્સે થઈને કંઈ મેળવશો નહીં

ਜਾਨਤ ਹੋ ਅਬ ਯਾ ਰਨ ਮੈ ਹਮ ਸੋ ਲਰਿ ਕੈ ਤੁਮ ਜੀਤ ਨ ਜੈਹੋ ॥

jaanat ho ab yaa ran mai ham so lar kai tum jeet na jaiho |

��તમે જાણો છો કે તમે મારા પર આ યુદ્ધ જીતી શકતા નથી, તેથી તરત જ ભાગી જાઓ.

ਜਾਹੁ ਤੋ ਭਾਜ ਕੈ ਜਾਹੁ ਅਬੈ ਨਹੀ ਅੰਤ ਕੋ ਅੰਤ ਕੇ ਧਾਮਿ ਸਿਧੈ ਹੋ ॥੧੪੪੮॥

jaahu to bhaaj kai jaahu abai nahee ant ko ant ke dhaam sidhai ho |1448|

નહીં તો આખરે તમારે યમના ધામમાં જવું પડશે.��1448.

ਯੌ ਸੁਨਿ ਕੈ ਹਰਿ ਚਾਪ ਲਯੋ ਕਰਿ ਤਾਨ ਕੈ ਬਾਨ ਕਉ ਖੈਚ ਚਲਾਯੋ ॥

yau sun kai har chaap layo kar taan kai baan kau khaich chalaayo |

આ શબ્દો સાંભળીને કૃષ્ણે પોતાનું ધનુષ્ય હાથમાં લીધું અને તેને ખેંચીને તીર છોડ્યું

ਭੂਪਤਿ ਕਉ ਹਰਿ ਘਾਇਲ ਕੀਨੋ ਹੈ ਸ੍ਰੀਪਤ ਕਉ ਨ੍ਰਿਪ ਘਾਇ ਲਗਾਯੋ ॥

bhoopat kau har ghaaeil keeno hai sreepat kau nrip ghaae lagaayo |

કૃષ્ણે રાજાને અને રાજાએ કૃષ્ણને ઘા કર્યો

ਬੀਰ ਦੁਹੂੰ ਤਿਹ ਠਉਰ ਬਿਖੈ ਕਬਿ ਰਾਮ ਭਨੈ ਅਤਿ ਜੁਧੁ ਮਚਾਯੋ ॥

beer duhoon tih tthaur bikhai kab raam bhanai at judh machaayo |

યોદ્ધાઓ અથવા બંને પક્ષોએ ભયંકર યુદ્ધ કર્યું

ਬਾਨ ਅਪਾਰ ਚਲੇ ਦੁਹੂੰ ਓਰ ਤੇ ਅਭ੍ਰਨ ਜਿਉ ਦਿਵ ਮੰਡਲ ਛਾਯੋ ॥੧੪੪੯॥

baan apaar chale duhoon or te abhran jiau div manddal chhaayo |1449|

બંને બાજુથી તીરોનો પ્રચંડ વરસાદ થયો અને એવું લાગ્યું કે આકાશમાં વાદળો છવાઈ ગયા છે.1449.

ਸ੍ਰੀ ਜਦੁਬੀਰ ਸਹਾਇ ਕੇ ਕਾਜ ਜਿਨੋ ਬਰ ਬੀਰਨ ਤੀਰ ਚਲਾਏ ॥

sree jadubeer sahaae ke kaaj jino bar beeran teer chalaae |

શ્રી કૃષ્ણને મદદ કરવા માટે તીર છોડનારા બહાદુર યોદ્ધાઓ,

ਭੂਪਤਿ ਏਕ ਨ ਬਾਨ ਲਗਿਯੋ ਲਖਿ ਦੂਰਿ ਤੇ ਬਾਨਨ ਸੋ ਬਹੁ ਘਾਏ ॥

bhoopat ek na baan lagiyo lakh door te baanan so bahu ghaae |

કૃષ્ણની મદદ માટે અન્ય યોદ્ધાઓ દ્વારા છોડવામાં આવેલા તીરો, તેમાંથી કોઈએ રાજાને માર્યો ન હતો, તેઓ ખરીદ્યા હતા તેઓ પોતે જ દૂરના તીરોથી માર્યા ગયા હતા.

ਧਾਇ ਪਰੀ ਬਹੁ ਜਾਦਵ ਸੈਨ ਧਵਾਇ ਕੈ ਸ੍ਯੰਦਨ ਚਾਪ ਚਢਾਏ ॥

dhaae paree bahu jaadav sain dhavaae kai sayandan chaap chadtaae |

યાદવ સૈન્ય, રથ પર ચડીને અને ધનુષ્ય ખેંચીને રાજા પર પડી

ਆਵਤ ਸ੍ਯਾਮ ਭਨੈ ਰਿਸ ਕੈ ਨ੍ਰਿਪ ਸੋ ਪਲ ਮੈ ਦਲ ਪੈਦਲ ਘਾਏ ॥੧੪੫੦॥

aavat sayaam bhanai ris kai nrip so pal mai dal paidal ghaae |1450|

કવિના કહેવા મુજબ તેઓ ગુસ્સામાં આવ્યા હતા, પરંતુ રાજા એક જ ક્ષણમાં સેનાના ઝુંડનો નાશ કરે છે.1450.

ਏਕ ਗਿਰੇ ਤਜਿ ਪ੍ਰਾਨਨ ਕੋ ਰਨ ਕੀ ਛਿਤ ਮੈ ਅਤਿ ਜੁਧੁ ਮਚੈ ਕੈ ॥

ek gire taj praanan ko ran kee chhit mai at judh machai kai |

તેમાંના કેટલાક નિર્જીવ બનીને યુદ્ધના મેદાનમાં પડ્યા અને કેટલાક ભાગી ગયા

ਏਕ ਗਏ ਭਜਿ ਕੈ ਇਕ ਘਾਇਲ ਏਕ ਲਰੇ ਮਨਿ ਕੋਪੁ ਬਢੈ ਕੈ ॥

ek ge bhaj kai ik ghaaeil ek lare man kop badtai kai |

તેમાંના કેટલાક ઘાયલ થયા અને કેટલાક m ગુસ્સામાં લડતા રહ્યા

ਤਉ ਨ੍ਰਿਪ ਲੈ ਕਰ ਮੈ ਕਰਵਾਰ ਦੀਯੋ ਬਹੁ ਖੰਡਨ ਖੰਡਨ ਕੈ ਕੈ ॥

tau nrip lai kar mai karavaar deeyo bahu khanddan khanddan kai kai |

હાથમાં તલવાર લઈને રાજાએ સૈનિકોના ટુકડા કરી નાખ્યા

ਭੂਪ ਕੋ ਪਉਰਖ ਹੈ ਮਹਬੂਬ ਨਿਹਾਰ ਰਹੇ ਸਬ ਆਸਿਕ ਹ੍ਵੈ ਕੈ ॥੧੪੫੧॥

bhoop ko paurakh hai mahaboob nihaar rahe sab aasik hvai kai |1451|

એવું દેખાતું હતું કે રાજાની હિંમત પ્રિયતમ જેવી હતી અને તે બધા તેને પ્રેમી તરીકે જોતા હતા.1451.

સૂચિ (1 - 1428)

જાપ પાન: 1 - 10

અਕਾਲ ઉસ્તਤ પાન: 11 - 38

બચિત્તર નાટક પાન: 39 - 73

ચાંદી ચરિત્તર ઉકાત બિલાસ પાન: 74 - 99

ચાંદી ચરિત્તર પાન: 100 - 118

વાર શ્રી ભૌગૌતિ જી કી પાન: 119 - 126

જ્ઞાન પ્રબોધ પાન: 127 - 154

ચૌબીસ અવતાર પાન: 155 - 610

બ્રહ્મ અવતાર પાન: 611 - 634

રુદ્ર અવતાર પાન: 635 - 708

શબ્દ હજારે પાન: 709 - 712

૩૩ સ્વૈયાય પાન: 712 - 716

ખાલસા મહિમા પાન: 716 - 716

શસ્ત્ર નામ માળા પાન: 717 - 808

ચરિત્રોપાખ્યાણ પાન: 809 - 1388

જફરનામા પાન: 1389 - 1394

હિકાયત પાન: 1394 - 1428