શ્રી દસમ ગ્રંથ

પાન - 1200


ਕਾਲ ਡੰਡ ਬਿਨ ਬਚਾ ਨ ਕੋਈ ॥
kaal ddandd bin bachaa na koee |

કાલની લાકડીમાંથી શિવ, બ્રહ્મા, વિષ્ણુ, ઇન્દ્ર વગેરે

ਸਿਵ ਬਿਰੰਚ ਬਿਸਨਿੰਦ੍ਰ ਨ ਸੋਈ ॥੧੦੨॥
siv biranch bisanindr na soee |102|

કોઈ છટકી શક્યું નહીં. 102.

ਜੈਸਿ ਜੂਨਿ ਇਕ ਦੈਤ ਬਖਨਿਯਤ ॥
jais joon ik dait bakhaniyat |

જૂન નામના વિશાળ તરીકે,

ਤ੍ਰਯੋ ਇਕ ਜੂਨਿ ਦੇਵਤਾ ਜਨਿਯਤ ॥
trayo ik joon devataa janiyat |

એ જ રીતે, એક દેવ જુન પણ ઓળખાય છે.

ਜੈਸੇ ਹਿੰਦੂਆਨੋ ਤੁਰਕਾਨਾ ॥
jaise hindooaano turakaanaa |

જેમ કે કોઈ હિંદુ હોય કે મુસ્લિમ,

ਸਭਹਿਨ ਸੀਸ ਕਾਲ ਜਰਵਾਨਾ ॥੧੦੩॥
sabhahin sees kaal jaravaanaa |103|

પણ એ બધાના માથે આફત આવી છે. 103.

ਕਬਹੂੰ ਦੈਤ ਦੇਵਤਨ ਮਾਰੈਂ ॥
kabahoon dait devatan maarain |

ક્યારેક દેવતાઓએ રાક્ષસોને મારી નાખ્યા

ਕਬਹੂੰ ਦੈਤਨ ਦੇਵ ਸੰਘਾਰੈਂ ॥
kabahoon daitan dev sanghaarain |

અને એકવાર દાનવોએ દેવોને શણગાર્યા.

ਦੇਵ ਦੈਤ ਜਿਨ ਦੋਊ ਸੰਘਾਰਾ ॥
dev dait jin doaoo sanghaaraa |

જેણે દેવો અને દાનવો બંનેનો વધ કર્યો છે,

ਵਹੈ ਪੁਰਖ ਪ੍ਰਤਿਪਾਲ ਹਮਾਰਾ ॥੧੦੪॥
vahai purakh pratipaal hamaaraa |104|

તે (કાલ) માણસ મારો વાલી છે. 104.

ਅੜਿਲ ॥
arril |

અડગ

ਇੰਦ੍ਰ ਉਪਿੰਦ੍ਰ ਦਿਨਿੰਦ੍ਰਹਿ ਜੌਨ ਸੰਘਾਰਿਯੋ ॥
eindr upindr dinindreh jauan sanghaariyo |

જેણે ઇન્દ્ર, ઉપેન્દ્ર (વામન) સૂર્ય બનાવ્યો,

ਚੰਦ੍ਰ ਕੁਬੇਰ ਜਲਿੰਦ੍ਰ ਅਹਿੰਦ੍ਰਹਿ ਮਾਰਿਯੋ ॥
chandr kuber jalindr ahindreh maariyo |

ચંદ્રમા, કુબેર, વરુણ અને શેષનાગનો વધ કર્યો છે.

ਪੁਰੀ ਚੌਦਹੂੰ ਚਕ੍ਰ ਜਵਨ ਸੁਨਿ ਲੀਜਿਯੈ ॥
puree chauadahoon chakr javan sun leejiyai |

જેનું વર્તુળ ચૌદ લોકોમાં સંભળાય છે,

ਹੋ ਨਮਸਕਾਰ ਤਾਹੀ ਕੋ ਗੁਰ ਕਰਿ ਕੀਜਿਯੈ ॥੧੦੫॥
ho namasakaar taahee ko gur kar keejiyai |105|

વ્યક્તિએ તેમને નમન કરવું જોઈએ અને તેમને ગુરુ તરીકે સ્વીકારવું જોઈએ. 105.

ਦਿਜ ਬਾਚ ॥
dij baach |

બ્રાહ્મણે કહ્યું:

ਚੌਪਈ ॥
chauapee |

ચોવીસ:

ਬਹੁ ਬਿਧਿ ਬਿਪ੍ਰਹਿ ਕੋ ਸਮਝਾਯੋ ॥
bahu bidh bipreh ko samajhaayo |

(રાજા કુમારીએ) બ્રાહ્મણને ઘણી રીતે સમજાવ્યું.

ਪੁਨਿ ਮਿਸ੍ਰਹਿ ਅਸ ਭਾਖਿ ਸੁਨਾਯੋ ॥
pun misreh as bhaakh sunaayo |

ત્યારે બ્રાહ્મણ બોલ્યો,

ਜੇ ਪਾਹਨ ਕੀ ਪੂਜਾ ਕਰਿ ਹੈ ॥
je paahan kee poojaa kar hai |

જે પથ્થરોની પૂજા કરે છે,

ਤਾ ਕੇ ਪਾਪ ਸਕਲ ਸਿਵ ਹਰਿ ਹੈ ॥੧੦੬॥
taa ke paap sakal siv har hai |106|

તેમના તમામ પાપો શિવ સ્વયં દૂર કરે છે. 106.

ਜੇ ਨਰ ਸਾਲਿਗ੍ਰਾਮ ਕਹ ਧਯੈਹੈ ॥
je nar saaligraam kah dhayaihai |

સાલિગ્રામનો જાપ કરનાર વ્યક્તિ,

ਤਾ ਕੇ ਸਕਲ ਪਾਪ ਕੋ ਛੈਹੈ ॥
taa ke sakal paap ko chhaihai |

તેના બધા પાપો નાશ પામશે.

ਜੋ ਇਹ ਛਾਡਿ ਅਵਰ ਕਹ ਧਯੈ ਹੈ ॥
jo ih chhaadd avar kah dhayai hai |

કોણ તેને છોડીને બીજા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરશે

ਤੇ ਨਰ ਮਹਾ ਨਰਕ ਮਹਿ ਜੈ ਹੈ ॥੧੦੭॥
te nar mahaa narak meh jai hai |107|

તે માણસ મહાન નરકમાં જશે. 107.

ਜੇ ਨਰ ਕਛੁ ਧਨ ਬਿਪ੍ਰਹਿ ਦੈ ਹੈ ॥
je nar kachh dhan bipreh dai hai |

જે વ્યક્તિ બ્રાહ્મણને પૈસા આપે છે.

ਆਗੇ ਮਾਗ ਦਸ ਗੁਨੋ ਲੈਹੈ ॥
aage maag das guno laihai |

તે આગામી જન્મમાં દસ ગુણો માંગશે.

ਜੋ ਬਿਪ੍ਰਨ ਬਿਨੁ ਅਨਤੈ ਦੇਹੀ ॥
jo bipran bin anatai dehee |

બ્રાહ્મણ સિવાય બીજાને કોણ આપશે,

ਤਾ ਕੌ ਕਛੁ ਸੁ ਫਲੈ ਨਹਿ ਸੇਈ ॥੧੦੮॥
taa kau kachh su falai neh seee |108|

તેને તેનું કોઈ ફળ પ્રાપ્ત થશે નહીં. 108.

ਅੜਿਲ ॥
arril |

અડગ

ਤਬੈ ਕੁਅਰਿ ਪ੍ਰਤਿਮਾ ਸਿਵ ਕੀ ਕਰ ਮੈ ਲਈ ॥
tabai kuar pratimaa siv kee kar mai lee |

ત્યારબાદ રાજ કુમારીએ શિવની મૂર્તિ હાથમાં લીધી

ਹਸਿ ਹਸਿ ਕਰਿ ਦਿਜ ਕੇ ਮੁਖ ਕਸਿ ਕਸਿ ਕੈ ਦਈ ॥
has has kar dij ke mukh kas kas kai dee |

અને હસીને બ્રાહ્મણના મોઢા પર થપ્પડ મારી.

ਸਾਲਿਗ੍ਰਾਮ ਭੇ ਦਾਤਿ ਫੋਰਿ ਸਭ ਹੀ ਦੀਏ ॥
saaligraam bhe daat for sabh hee dee |

સાલીગ્રામના (બ્રાહ્મણના) બધા દાંત તોડી નાખ્યા

ਹੋ ਛੀਨਿ ਛਾਨਿ ਕਰਿ ਬਸਤ੍ਰ ਮਿਸ੍ਰ ਕੇ ਸਭ ਲੀਏ ॥੧੦੯॥
ho chheen chhaan kar basatr misr ke sabh lee |109|

અને બ્રાહ્મણના તમામ વસ્ત્રો (અને બખ્તર) લઈ ગયા. 109.

ਕਹੋ ਮਿਸ੍ਰ ਅਬ ਰੁਦ੍ਰ ਤਿਹਾਰੋ ਕਹ ਗਯੋ ॥
kaho misr ab rudr tihaaro kah gayo |

(અને કહેવા લાગ્યા) હે બ્રાહ્મણ ! દસ, હવે તમારો શિવ ક્યાં ગયો?

ਜਿਹ ਸੇਵਤ ਥੋ ਸਦਾ ਦਾਤਿ ਛੈ ਤਿਨ ਕਿਯੋ ॥
jih sevat tho sadaa daat chhai tin kiyo |

જેની (તમે) હંમેશા પૂજા કરો છો તેણે (તમારા) દાંત તોડી નાખ્યા છે.

ਜਿਹ ਲਿੰਗਹਿ ਕੌ ਜਪਤੇ ਕਾਲ ਬਤਾਇਯੋ ॥
jih lingeh kau japate kaal bataaeiyo |

તમે જે લિંગની પૂજા કરવામાં (આટલો) સમય વિતાવ્યો છે,

ਹੋ ਅੰਤ ਕਾਲ ਸੋ ਤੁਮਰੇ ਮੁਖ ਮਹਿ ਆਇਯੋ ॥੧੧੦॥
ho ant kaal so tumare mukh meh aaeiyo |110|

તે તમારા મોં પર છેડે આવી ગયો છે (એટલે કે તે આવીને તમારા ચહેરા પર રમ્યો છે). 110.

ਚੌਪਈ ॥
chauapee |

ચોવીસ:

ਤਾ ਕੋ ਦਰਬੁ ਛੀਨਿ ਜੋ ਲਿਯੋ ॥
taa ko darab chheen jo liyo |

તેના (બ્રાહ્મણ)નો દરબ (સંપત્તિ) છીનવી લેવામાં આવ્યો હતો,

ਜੋ ਸਭ ਦਾਨ ਦਿਜਨ ਕਰਿ ਦਿਯੋ ॥
jo sabh daan dijan kar diyo |

તેણે તે બધું બ્રાહ્મણોને દાનમાં આપ્યું.

ਕਹਿਯੋ ਮਿਸ੍ਰ ਕਛੁ ਚਿੰਤ ਨ ਕਰਹੂੰ ॥
kahiyo misr kachh chint na karahoon |

અને કહ્યું હે બ્રાહ્મણ ! કંઈપણ (પૈસાની) ચિંતા કરશો નહીં.

ਦਾਨ ਦਸ ਗੁਨੋ ਆਗੈ ਫਰਹੂੰ ॥੧੧੧॥
daan das guno aagai farahoon |111|

(કારણ કે) આગામી જન્મમાં, તે દસ ગણો ગુણાકાર કરશે. 111.

ਕਬਿਤੁ ॥
kabit |

કમ્પાર્ટમેન્ટ:

ਔਰਨ ਕੋ ਕਹਤ ਲੁਟਾਵੋ ਤੁਮ ਖਾਹੁ ਧਨ ਆਪੁ ਪਹਿਤੀ ਮੈ ਡਾਰਿ ਖਾਤ ਨ ਬਿਸਾਰ ਹੈਂ ॥
aauaran ko kahat luttaavo tum khaahu dhan aap pahitee mai ddaar khaat na bisaar hain |

તેઓ બીજાઓને કહે છે કે તમે ઘણા પૈસા લૂંટો છો, પણ તમે પૈસા ખાઓ છો (એટલે કે આનંદથી વાપરો છો) (અને એટલા કંગાળ છે કે) તેઓ દાળ ('પાહિટી') માં હળદર ('બિસાર') નાખતા નથી અને ખાય છે. તે

ਬਡੇ ਹੀ ਪ੍ਰਪੰਚੀ ਪਰਪਚੰਨ ਕੋ ਲੀਏ ਫਿਰੈ ਦਿਨ ਹੀ ਮੈ ਲੋਗਨ ਕੋ ਲੂਟਤ ਬਜਾਰ ਹੈਂ ॥
badde hee prapanchee parapachan ko lee firai din hee mai logan ko loottat bajaar hain |

ત્યાં ઘણા મોટા પ્રપંચીઓ છે અને તેઓ પ્રપંચો (દંભી) કરતા ફરે છે અને દિવસ દરમિયાન બજારમાં લોકોને લૂંટે છે.

ਹਾਥ ਤੇ ਨ ਕੌਡੀ ਦੇਤ ਕੌਡੀ ਕੌਡੀ ਮਾਗ ਲੇਤ ਪੁਤ੍ਰੀ ਕਹਤ ਤਾ ਸੋ ਕਰੈ ਬਿਭਚਾਰ ਹੈਂ ॥
haath te na kauaddee det kauaddee kauaddee maag let putree kahat taa so karai bibhachaar hain |

તેઓ હાથમાંથી પૈસા આપતા નથી, (પરંતુ પૈસા માંગે છે). તેઓ દીકરી સાથે (જેને કહેવાય) વ્યભિચાર કરે છે.

ਲੋਭਤਾ ਕੇ ਜਏ ਹੈਂ ਕਿ ਮਮਤਾ ਕੇ ਭਏ ਹੈਂ ਏ ਸੂਮਤਾ ਕੇ ਪੁਤ੍ਰ ਕੈਧੌ ਦਰਿਦ੍ਰਾਵਤਾਰ ਹੈਂ ॥੧੧੨॥
lobhataa ke je hain ki mamataa ke bhe hain e soomataa ke putr kaidhau daridraavataar hain |112|

(આમ તેઓ) સ્વાર્થી બને છે, લોભમાંથી જન્મે છે. (આ) કંજૂસના પુત્રો અથવા કંજૂસનો અવતાર છે. 112.

ਚੌਪਈ ॥
chauapee |

ચોવીસ:

ਪਹਤੀ ਬਿਖੈ ਬਿਸਾਰ ਨ ਡਾਰਹਿ ॥
pahatee bikhai bisaar na ddaareh |

(તમે) દાળમાં હળદર ન નાખો,

ਔਰਨ ਪਾਸ ਗਾਲ ਕੋ ਮਾਰਹਿ ॥
aauaran paas gaal ko maareh |

પણ બીજાઓ બડાઈ મારે છે.

ਜਨਿਯਤ ਕਿਸੀ ਦੇਸ ਕੇ ਰਾਜਾ ॥
janiyat kisee des ke raajaa |

એવું લાગે છે કે કોઈ દેશના રાજાઓ છે,

ਕੌਡੀ ਕੇ ਆਵਤ ਨਹਿ ਕਾਜਾ ॥੧੧੩॥
kauaddee ke aavat neh kaajaa |113|

પરંતુ કોડી પણ કામ કરતું નથી. 113.

ਜੌ ਇਨ ਮੰਤ੍ਰ ਜੰਤ੍ਰ ਸਿਧਿ ਹੋਈ ॥
jau in mantr jantr sidh hoee |

જો આ મંત્રો સીધા જંત્રોમાંથી પ્રાપ્ત થયા હોય,

ਦਰ ਦਰ ਭੀਖਿ ਨ ਮਾਗੈ ਕੋਈ ॥
dar dar bheekh na maagai koee |

તેથી સમયાંતરે ભિક્ષા માંગવા માટે કોઈ ફરતું નથી.

ਏਕੈ ਮੁਖ ਤੇ ਮੰਤ੍ਰ ਉਚਾਰੈ ॥
ekai mukh te mantr uchaarai |

મુખમાંથી એક જ મંત્રનો જાપ કરવો

ਧਨ ਸੌ ਸਕਲ ਧਾਮ ਭਰਿ ਡਾਰੈ ॥੧੧੪॥
dhan sau sakal dhaam bhar ddaarai |114|

દરેક વ્યક્તિ પૈસાથી ઘર ભરે છે. 114.

ਰਾਮ ਕ੍ਰਿਸਨ ਏ ਜਿਨੈ ਬਖਾਨੈ ॥
raam krisan e jinai bakhaanai |

રામ, કૃષ્ણ, જેટલા પણ કહેવાય

ਸਿਵ ਬ੍ਰਹਮਾ ਏ ਜਾਹਿ ਪ੍ਰਮਾਨੈ ॥
siv brahamaa e jaeh pramaanai |

શિવ, બ્રહ્મા વગેરે.

ਤੇ ਸਭ ਹੀ ਸ੍ਰੀ ਕਾਲ ਸੰਘਾਰੇ ॥
te sabh hee sree kaal sanghaare |

કોલ એ બધાને મારી નાખ્યા છે

ਕਾਲ ਪਾਇ ਕੈ ਬਹੁਰਿ ਸਵਾਰੇ ॥੧੧੫॥
kaal paae kai bahur savaare |115|

અને સમય પોતે જ તેમને ફરીથી બનાવ્યો છે. 115.

ਕੇਤੇ ਰਾਮਚੰਦ ਅਰੁ ਕ੍ਰਿਸਨਾ ॥
kete raamachand ar krisanaa |

કેટલા રામચંદ્ર, કૃષ્ણ,

ਕੇਤੇ ਚਤੁਰਾਨਨ ਸਿਵ ਬਿਸਨਾ ॥
kete chaturaanan siv bisanaa |

બ્રહ્મા, શિવ અને વિષ્ણુ છે.

ਚੰਦ ਸੂਰਜ ਏ ਕਵਨ ਬਿਚਾਰੇ ॥
chand sooraj e kavan bichaare |

ચંદ્ર અને સૂર્યના દૃશ્યો શું છે?

ਪਾਨੀ ਭਰਤ ਕਾਲ ਕੇ ਦ੍ਵਾਰੇ ॥੧੧੬॥
paanee bharat kaal ke dvaare |116|

આ બધા સમયના દરવાજાને પાણીથી ભરે છે. 116.

ਕਾਲ ਪਾਇ ਸਭ ਹੀ ਏ ਭਏ ॥
kaal paae sabh hee e bhe |

આ બધું ત્યારે જ અસ્તિત્વમાં આવ્યું જ્યારે ફોન આવ્યો

ਕਾਲੋ ਪਾਇ ਕਾਲ ਹ੍ਵੈ ਗਏ ॥
kaalo paae kaal hvai ge |

અને જ્યારે ફોન આવ્યો ત્યારે તેઓ સ્થાયી થયા.

ਕਾਲਹਿ ਪਾਇ ਬਹੁਰਿ ਅਵਤਰਿ ਹੈ ॥
kaaleh paae bahur avatar hai |

જ્યારે કૉલ પ્રાપ્ત થાય ત્યારે ફરીથી દેખાય છે.

ਕਾਲਹਿ ਕਾਲ ਪਾਇ ਸੰਘਰਿ ਹੈ ॥੧੧੭॥
kaaleh kaal paae sanghar hai |117|

દુકાળ મળતાં તેઓ દુકાળથી માર્યા જાય છે. 117.

ਦੋਹਰਾ ॥
doharaa |

દ્વિ:

ਸ੍ਰਾਪ ਰਾਛਸੀ ਕੇ ਦਏ ਜੋ ਭਯੋ ਪਾਹਨ ਜਾਇ ॥
sraap raachhasee ke de jo bhayo paahan jaae |

(એક) જે રાક્ષસ દ્વારા શાપિત થઈને પથ્થર બની જાય છે,

ਤਾਹਿ ਕਹਤ ਪਰਮੇਸ੍ਰ ਤੈ ਮਨ ਮਹਿ ਨਹੀ ਲਜਾਇ ॥੧੧੮॥
taeh kahat paramesr tai man meh nahee lajaae |118|

તેને ભગવાન કહીને, (આ) મનમાં આવતું નથી. 118.