શ્રી દસમ ગ્રંથ

પાન - 906


ਊਚ ਨੀਚ ਰਾਜਾ ਪ੍ਰਜਾ ਜਿਯਤ ਨ ਰਹਸੀ ਕੋਇ ॥੪੪॥
aooch neech raajaa prajaa jiyat na rahasee koe |44|

ઉચ્ચ, નીચ, શાસક, વિષય, મુક્તિ પ્રાપ્ત કરે છે.'(44)

ਰਾਨੀ ਐਸੇ ਬਚਨ ਸੁਨਿ ਭੂਮਿ ਪਰੀ ਮੁਰਛਾਇ ॥
raanee aaise bachan sun bhoom paree murachhaae |

આવા શબ્દો સાંભળીને રાની બેભાન થઈને જમીન પર પડી ગઈ.

ਪੋਸਤਿਯਾ ਕੀ ਨੀਦ ਜ੍ਯੋਂ ਸੋਇ ਨ ਸੋਯੋ ਜਾਇ ॥੪੫॥
posatiyaa kee need jayon soe na soyo jaae |45|

પોસ્ટી સ્લીપરની જેમ સૂઈ જાય છે, પણ ઊંઘી શકતી નથી. 45.

ਜੋ ਉਪਜਿਯੋ ਸੋ ਬਿਨਸਿ ਹੈ ਜਗ ਰਹਿਬੋ ਦਿਨ ਚਾਰਿ ॥
jo upajiyo so binas hai jag rahibo din chaar |

આવી વાતો સાંભળીને રાની બેભાન થઈ ગઈ.

ਸੁਤ ਬਨਿਤਾ ਦਾਸੀ ਕਹਾ ਦੇਖਹੁ ਤਤੁ ਬੀਚਾਰਿ ॥੪੬॥
sut banitaa daasee kahaa dekhahu tat beechaar |46|

અને અવિશ્વસનીય ઊંઘ દ્વારા સંચાલિત હતું.(46)

ਛੰਦ ॥
chhand |

છંદ

ਪਤਿ ਪੂਤਨ ਤੇ ਰਹੈ ਬਿਜੈ ਪੂਤਨ ਤੇ ਪੈਯੈ ॥
pat pootan te rahai bijai pootan te paiyai |

(રાણી) સંતાન સાથે જગતમાં માન-સન્માન આવે છે.

ਦਿਰਬੁ ਕਪੂਤਨ ਜਾਇ ਰਾਜ ਸਪੂਤਨੁ ਬਹੁਰੈਯੈ ॥
dirab kapootan jaae raaj sapootan bahuraiyai |

બનાવટી સંતતિના કારણે સંપત્તિ નષ્ટ થાય છે.

ਪਿੰਡ ਪੁਤ੍ਰ ਹੀ ਦੇਹਿ ਪ੍ਰੀਤਿ ਪੂਤੋ ਉਪਜਾਵਹਿ ॥
pindd putr hee dehi preet pooto upajaaveh |

પુત્રો દ્વારા મૃતકોનું સન્માન કરવામાં આવે છે.

ਬਹੁਤ ਦਿਨਨ ਕੋ ਬੈਰ ਗਯੋ ਪੂਤੈ ਬਹੁਰਾਵਹਿ ॥
bahut dinan ko bair gayo pootai bahuraaveh |

પુત્રોના દ્વંદ્વથી વર્ષો જૂના શત્રુઓ દૂર થાય છે.

ਜੋ ਪੂਤਨ ਕੌ ਛਾਡਿ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਤਪਸ੍ਯਾ ਕੋ ਜਾਵੈ ॥
jo pootan kau chhaadd nripat tapasayaa ko jaavai |

જે રાજા પોતાના સંતાનનો ત્યાગ કરીને તપસ્વી બને છે,

ਪਰੈ ਨਰਕ ਸੋ ਜਾਇ ਅਧਿਕ ਤਨ ਮੈ ਦੁਖ ਪਾਵੈ ॥੪੭॥
parai narak so jaae adhik tan mai dukh paavai |47|

તેને નરકમાં ધકેલી દેવામાં આવે છે અને તે દુઃખમાં રહે છે.(47)

ਨ ਕੋ ਹਮਾਰੋ ਪੂਤ ਨ ਕੋ ਹਮਰੀ ਕੋਈ ਨਾਰੀ ॥
n ko hamaaro poot na ko hamaree koee naaree |

(રાજા) ન તો મારે કોઈ પુત્ર છે, ન મારી કોઈ પત્ની છે.

ਨ ਕੋ ਹਮਾਰੋ ਪਿਤਾ ਨ ਕੋ ਹਮਰੀ ਮਹਤਾਰੀ ॥
n ko hamaaro pitaa na ko hamaree mahataaree |

ન તો મારા પિતા છે, ન કોઈ માતા.

ਨ ਕੋ ਹਮਰੀ ਭੈਨ ਨ ਕੋ ਹਮਰੋ ਕੋਈ ਭਾਈ ॥
n ko hamaree bhain na ko hamaro koee bhaaee |

ન તો મારી કોઈ બહેન છે, ન તો મારો કોઈ ભાઈ છે.

ਨ ਕੋ ਹਮਾਰੋ ਦੇਸ ਨ ਹੌ ਕਾਹੂ ਕੌ ਰਾਈ ॥
n ko hamaaro des na hau kaahoo kau raaee |

ન તો હું દેશનો માલિક છું, ન તો હું શાસક છું.

ਬ੍ਰਿਥਾ ਜਗਤ ਮੈ ਆਇ ਜੋਗ ਬਿਨੁ ਜਨਮੁ ਗਵਾਯੋ ॥
brithaa jagat mai aae jog bin janam gavaayo |

યોગ વિના મેં મારો જન્મ નષ્ટ કર્યો છે.

ਤਜ੍ਯੋ ਰਾਜ ਅਰੁ ਪਾਟ ਯਹੈ ਜਿਯਰੇ ਮੁਹਿ ਭਾਯੋ ॥੪੮॥
tajayo raaj ar paatt yahai jiyare muhi bhaayo |48|

રાજાશાહીનો ત્યાગ કરવો, હવે મને સૌથી વધુ સંતુષ્ટ કરશે.(48)

ਜਨਨਿ ਜਠਰ ਮਹਿ ਆਇ ਪੁਰਖ ਬਹੁਤੋ ਦੁਖੁ ਪਾਵਹਿ ॥
janan jatthar meh aae purakh bahuto dukh paaveh |

પછી, જ્યારે તેને પેશાબની જગ્યા (યોનિ)માં પ્રવેશ મળે છે, ત્યારે તે બૂમ પાડે છે, 'મેં સેક્સ કર્યું હતું.'

ਮੂਤ੍ਰ ਧਾਮ ਕੌ ਪਾਇ ਕਹਤ ਹਮ ਭੋਗ ਕਮਾਵਹਿ ॥
mootr dhaam kau paae kahat ham bhog kamaaveh |

માણસ માતાના ગર્ભમાં પ્રવેશે છે અને યાતનાનો સામનો કરે છે.

ਥੂਕ ਤ੍ਰਿਯਾ ਕੌ ਚਾਟਿ ਕਹਤ ਅਧਰਾਮ੍ਰਿਤ ਪਾਯੋ ॥
thook triyaa kau chaatt kahat adharaamrit paayo |

તે સ્ત્રીના હોઠમાંથી થૂંક ચાટે છે અને વિચારે છે કે તે અમૃતથી સન્માનિત છે.

ਬ੍ਰਿਥਾ ਜਗਤ ਮੈ ਜਨਮੁ ਬਿਨਾ ਜਗਦੀਸ ਗਵਾਯੋ ॥੪੯॥
brithaa jagat mai janam binaa jagadees gavaayo |49|

પરંતુ તે પ્રતિબિંબિત કરતું નથી કે તેણે તેના જન્મનું મૂલ્ય ગુમાવ્યું છે.(49)

ਰਾਨੀ ਬਾਚ ॥
raanee baach |

રાનીની વાત

ਰਿਖਿ ਯਾਹੀ ਤੇ ਭਏ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਯਾਹੀ ਉਪਜਾਏ ॥
rikh yaahee te bhe nripat yaahee upajaae |

તેના દ્વારા રાજાઓ અને ઋષિઓનો જન્મ થયો,

ਬ੍ਰਯਾਸਾਦਿਕ ਸਭ ਚਤੁਰ ਇਹੀ ਮਾਰਗ ਹ੍ਵੈ ਆਏ ॥
brayaasaadik sabh chatur ihee maarag hvai aae |

ઋષિ વ્યાસ અને અન્ય જ્ઞાની પુરુષો બધા આ અભ્યાસક્રમમાંથી પસાર થયા હતા.

ਪਰਸੇ ਯਾ ਕੇ ਬਿਨਾ ਕਹੋ ਜਗ ਮੈ ਕੋ ਆਯੋ ॥
parase yaa ke binaa kaho jag mai ko aayo |

તેના સાહસ વિના, કોઈ આ દુનિયામાં કેવી રીતે આવી શકે?

ਪ੍ਰਥਮ ਐਤ ਭਵ ਪਾਇ ਬਹੁਰਿ ਪਰਮੇਸ੍ਵਰ ਪਾਯੋ ॥੫੦॥
pratham aait bhav paae bahur paramesvar paayo |50|

પ્રાકૃતિક રીતે, ફક્ત આ રીતે આવતા, વ્યક્તિ ઈશ્વરીય આનંદ પ્રાપ્ત કરે છે. (50)

ਦੋਹਰਾ ॥
doharaa |

દોહીરા

ਅਤਿ ਚਾਤੁਰਿ ਰਾਨੀ ਸੁਮਤਿ ਬਾਤੈ ਕਹੀ ਅਨੇਕ ॥
at chaatur raanee sumat baatai kahee anek |

સમજદાર રાણીએ ખૂબ સમજદારીપૂર્વક વાત કરી,

ਰੋਗੀ ਕੇ ਪਥ ਜ੍ਯੋ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਮਾਨਤ ਭਯੋ ਨ ਏਕ ॥੫੧॥
rogee ke path jayo nripat maanat bhayo na ek |51|

પરંતુ બીમાર માણસ માટે વિગતવાર નિવારણની જેમ, રાજાએ કોઈ સ્વીકાર્યું નહીં.(51)

ਰਾਜਾ ਬਾਚ ॥
raajaa baach |

છંદ

ਛੰਦ ॥
chhand |

રાજાની વાત

ਪੁਨਿ ਰਾਜੈ ਯੌ ਕਹੀ ਬਚਨ ਸੁਨ ਮੇਰੋ ਰਾਨੀ ॥
pun raajai yau kahee bachan sun mero raanee |

રાજા ફરી બોલ્યા, 'રાણી, મારી વાત સાંભળ.

ਬ੍ਰਹਮ ਗ੍ਯਾਨ ਕੀ ਬਾਤ ਕਛੂ ਤੈ ਨੈਕੁ ਨ ਜਾਨੀ ॥
braham gayaan kee baat kachhoo tai naik na jaanee |

'તમે અવકાશી જ્ઞાનનો અંશ પણ સમજી શક્યા નથી,

ਕਹਾ ਬਾਪੁਰੀ ਤ੍ਰਿਯਾ ਨੇਹ ਜਾ ਸੌ ਅਤਿ ਕਰਿ ਹੈ ॥
kahaa baapuree triyaa neh jaa sau at kar hai |

'જે સ્ત્રીને આટલો પ્રેમ કરવામાં આવે છે તેનો માપદંડ શું છે?

ਮਹਾ ਮੂਤ੍ਰ ਕੋ ਧਾਮ ਬਿਹਸਿ ਆਗੇ ਤਿਹ ਧਰਿ ਹੈ ॥੫੨॥
mahaa mootr ko dhaam bihas aage tih dhar hai |52|

'હા, બસ આટલું જ કે તેણી પેશાબની જગ્યા રજૂ કરે છે.'(52)

ਦੋਹਰਾ ॥
doharaa |

દોહીરા

ਪੁਨਿ ਰਾਜੈ ਐਸੇ ਕਹਿਯੋ ਸੁਨੁ ਹੋ ਰਾਜ ਕੁਮਾਰਿ ॥
pun raajai aaise kahiyo sun ho raaj kumaar |

પછી રાજાએ આગળ કહ્યું, સાંભળો, હે રાજકુમારી.

ਜੋ ਜੋਗੀ ਤੁਮ ਸੌ ਕਹਿਯੋ ਸੋ ਮੁਹਿ ਕਹੌ ਸੁਧਾਰਿ ॥੫੩॥
jo jogee tum sau kahiyo so muhi kahau sudhaar |53|

યોગીએ તમને જે કંઈ કહ્યું છે તે તમે મને પ્રગટ કરો.'(53)

ਚੌਪਈ ॥
chauapee |

ચોપાઈ

ਦੁਤਿਯ ਬਚਨ ਜੋਗੀ ਜੋ ਕਹਿਯੋ ॥
dutiy bachan jogee jo kahiyo |

બીજી વાત જે જોગીએ કહી,

ਸੋ ਮੈ ਹ੍ਰਿਦੈ ਬੀਚ ਦ੍ਰਿੜ ਗਹਿਯੋ ॥
so mai hridai beech drirr gahiyo |

'બીજી જે વાતો યોગીએ કહ્યું તે મેં મારા હૃદયમાં રાખી હતી.

ਜੋ ਤੁਮ ਕਹੌ ਸੁ ਬਚਨ ਬਖਾਨੋ ॥
jo tum kahau su bachan bakhaano |

જો તમે કહો તો (તો) હું તે વાત કહું છું.

ਤੁਮ ਜੋ ਸਾਚੁ ਜਾਨਿ ਜਿਯ ਮਾਨੋ ॥੫੪॥
tum jo saach jaan jiy maano |54|

'હું તમને કહીશ પણ જો તમે તેનું સાચું મૂલ્યાંકન કરશો તો જ.(54)

ਮੰਦਰ ਏਕ ਉਜਾਰ ਉਸਰਿਯਹੁ ॥
mandar ek ujaar usariyahu |

અરણ્યમાં મંદિર (મકાન) બનાવો

ਬੈਠੇ ਤਹਾ ਤਪਸ੍ਯਾ ਕਰਿਯਹੁ ॥
baitthe tahaa tapasayaa kariyahu |

“રણમાં, એક મંદિર બનાવો, જ્યાં તમે કરો છો ત્યાં બેસીને

ਹੌ ਤਹ ਔਰ ਮੂਰਤਿ ਧਰ ਐਹੋ ॥
hau tah aauar moorat dhar aaiho |

ત્યાં (હું) બીજા સ્વરૂપે આવશે

ਬ੍ਰਹਮ ਗ੍ਯਾਨ ਨ੍ਰਿਪ ਕੋ ਸਮੁਝੈਹੋ ॥੫੫॥
braham gayaan nrip ko samujhaiho |55|

ધ્યાન. "ત્યાં મૂર્તિ રાખીને, રાજાને આકાશી જ્ઞાન આપો." (55)