શ્રી દસમ ગ્રંથ

પાન - 360

ਕਾਨ੍ਰਹ ਛੁਹਿਯੋ ਚਹੈ ਗ੍ਵਾਰਿਨ ਕੌ ਸੋਊ ਭਾਗ ਚਲੈ ਨਹੀ ਦੇਤ ਛੁਹਾਈ ॥

kaanrah chhuhiyo chahai gvaarin kau soaoo bhaag chalai nahee det chhuhaaee |

કૃષ્ણ (તે) ગોપીઓને સ્પર્શ કરવા માંગે છે, (પરંતુ) તેઓ ભાગી જાય છે અને તેમને સ્પર્શ કરતા નથી.

ਜਿਉ ਮ੍ਰਿਗਨੀ ਅਪਨੇ ਪਤਿ ਕੋ ਰਤਿ ਕੇਲ ਸਮੈ ਨਹੀ ਦੇਤ ਮਿਲਾਈ ॥

jiau mriganee apane pat ko rat kel samai nahee det milaaee |

ગોપીઓ કૃષ્ણને શરીરના તે ભાગને સ્પર્શ કરવાની પરવાનગી આપતી નથી, જેને તે સ્પર્શ કરવા માંગે છે, જેમ કે સંભોગ દરમિયાન હરણથી કૂતરો ખસી જાય છે.

ਕੁੰਜਨ ਭੀਤਰ ਤੀਰ ਨਦੀ ਬ੍ਰਿਖਭਾਨ ਸੁਤਾ ਸੁ ਫਿਰੈ ਤਹ ਧਾਈ ॥

kunjan bheetar teer nadee brikhabhaan sutaa su firai tah dhaaee |

રાધા નદીના કિનારે કુંજની શેરીઓમાં ફરે છે.

ਠਉਰ ਤਹਾ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਕਹੈ ਇਹ ਭਾਤਿ ਸੋ ਸ੍ਯਾਮ ਜੂ ਖੇਲ ਮਚਾਈ ॥੬੫੮॥

tthaur tahaa kab sayaam kahai ih bhaat so sayaam joo khel machaaee |658|

નદીના કિનારે, અલકોવની અંદર, રાધા ઝડપથી ત્યાંથી આગળ વધી રહી છે અને કવિના કહેવા પ્રમાણે, આ રીતે, કૃષ્ણએ નાટક વિશે હોબાળો મચાવ્યો છે.658.

ਰਾਤਿ ਕਰੀ ਛਠ ਮਾਸਨ ਕੀ ਅਤਿ ਉਜਲ ਪੈ ਸੋਊ ਅਰਧ ਅੰਧੇਰੀ ॥

raat karee chhatth maasan kee at ujal pai soaoo aradh andheree |

છ મહિનાની ઉજ્જવળ રાત હવે નાટક વિશેના કોલાહલ સાથે કાળી રાતમાં બદલાઈ ગઈ છે

ਤਾਹੀ ਸਮੈ ਤਿਹ ਠਉਰ ਬਿਖੈ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਸਭੈ ਹਰਿ ਗ੍ਵਾਰਿਨ ਘੇਰੀ ॥

taahee samai tih tthaur bikhai kab sayaam sabhai har gvaarin gheree |

તે જ સમયે કૃષ્ણે બધી ગોપીઓને ઘેરી લીધી

ਨੈਨ ਕੀ ਕੋਰ ਕਟਾਛਨ ਪੇਖਤ ਝੂਮਿ ਗਿਰੀ ਇਕ ਹ੍ਵੈ ਗਈ ਚੇਰੀ ॥

nain kee kor kattaachhan pekhat jhoom giree ik hvai gee cheree |

કોઈને તેની આંખોની બાજુની નજર જોઈને નશો ચડી ગયો અને કોઈ તરત જ તેનો ગુલામ બની ગયો.

ਯੌ ਉਪਜੀ ਉਪਮਾ ਜੀਯ ਮੈ ਸਰ ਸੋ ਮ੍ਰਿਗਨੀ ਜਿਮ ਘਾਵਤ ਹੇਰੀ ॥੬੫੯॥

yau upajee upamaa jeey mai sar so mriganee jim ghaavat heree |659|

તેઓ ટાંકી તરફ જૂથની જેમ આગળ વધી રહ્યા હતા.659.

ਫੇਰ ਉਠੈ ਉਠਤੇ ਹੀ ਭਗੈ ਜਦੁਰਾ ਕੌ ਨ ਗ੍ਵਾਰਿਨ ਦੇਤ ਮਿਲਾਈ ॥

fer utthai utthate hee bhagai jaduraa kau na gvaarin det milaaee |

કૃષ્ણ ઊભા થયા અને દોડ્યા, પણ ગોપીઓ હજી પણ તેને પકડી શકી નહીં

ਪਾਛੈ ਪਰੈ ਤਿਨ ਕੇ ਹਰਿ ਜੂ ਚੜਿ ਕੈ ਰਸ ਕੈ ਹਯ ਊਪਰ ਧਾਈ ॥

paachhai parai tin ke har joo charr kai ras kai hay aoopar dhaaee |

તેણે તેના જુસ્સાના ઘોડા પર સવારી કરીને તેમનો પીછો કર્યો

ਰਾਧੇ ਕੋ ਨੈਨਨ ਕੇ ਸਰ ਸੰਗ ਬਧੈ ਮਨੋ ਭਉਹ ਕਮਾਨ ਚੜਾਈ ॥

raadhe ko nainan ke sar sang badhai mano bhauh kamaan charraaee |

રાધા (કૃષ્ણ) ને નૈનાના તીરથી વીંધી દેવામાં આવ્યા છે, જાણે ભ્રમરનું ધનુષ્ય ધારણ કર્યું હોય.

ਝੂਮਿ ਗਿਰੈ ਧਰਨੀ ਪਰ ਸੋ ਮ੍ਰਿਗਨੀ ਮ੍ਰਿਗਹਾ ਮਨੋ ਮਾਰਿ ਗਿਰਾਈ ॥੬੬੦॥

jhoom girai dharanee par so mriganee mrigahaa mano maar giraaee |660|

રાધાને તેની ભ્રમરના ધનુષ્યમાંથી છૂટા પડેલા તેની આંખોના તીરોથી વીંધવામાં આવી હતી અને તે શિકારી દ્વારા નીચે પડેલા ડોની જેમ પૃથ્વી પર પડી ગઈ હતી.660.

ਸੁਧਿ ਲੈ ਬ੍ਰਿਖਭਾਨੁ ਸੁਤਾ ਤਬ ਹੀ ਹਰਿ ਅਗ੍ਰਜ ਕੁੰਜਨ ਮੈ ਉਠਿ ਭਾਗੈ ॥

sudh lai brikhabhaan sutaa tab hee har agraj kunjan mai utth bhaagai |

ચેતનાના સંબંધમાં, રાધા એ શેરીની ઓરડીઓમાં કૃષ્ણની સામે દોડવા લાગી

ਰਸ ਸੋ ਜਦੁਰਾਇ ਮਹਾ ਰਸੀਆ ਤਬ ਹੀ ਤਿਹ ਕੇ ਪਿਛੂਆਨ ਸੋ ਲਾਗੈ ॥

ras so jaduraae mahaa raseea tab hee tih ke pichhooaan so laagai |

મહાન એસ્થેટ કૃષ્ણ, પછી તેણીને નજીકથી અનુસર્યા

ਮੋਛ ਲਹੈ ਨਰ ਸੋ ਛਿਨ ਮੈ ਹਰਿ ਕੇ ਇਹ ਕਉਤੁਕ ਜੋ ਅਨੁਰਾਗੈ ॥

mochh lahai nar so chhin mai har ke ih kautuk jo anuraagai |

જે માણસ શ્રી કૃષ્ણના આ કૌટકોનો પ્રેમી છે તે ચીનમાં મોક્ષને પ્રાપ્ત કરે છે.

ਯੌ ਉਪਜੈ ਉਪਮਾ ਮਨ ਮੈ ਮ੍ਰਿਗਨੀ ਜਿਮ ਘਾਇਲ ਸ੍ਵਾਰ ਕੇ ਆਗੈ ॥੬੬੧॥

yau upajai upamaa man mai mriganee jim ghaaeil svaar ke aagai |661|

આ મનોરંજક નાટક જોઈને, પ્રાણીઓનો ઉદ્ધાર થયો અને રાધા ઘોડેસવારની આગળ ચાલતા ડોની જેમ દેખાયા.661.

ਅਤਿ ਭਾਗਤ ਕੁੰਜ ਗਲੀਨ ਬਿਖੈ ਬ੍ਰਿਖਭਾਨੁ ਸੁਤਾ ਕੋ ਗਹੇ ਹਰਿ ਐਸੇ ॥

at bhaagat kunj galeen bikhai brikhabhaan sutaa ko gahe har aaise |

આ રીતે શ્રી કૃષ્ણ કુંજની ગલીઓમાં દોડી રહેલી રાધાને પકડવા માંગે છે.

ਕੈਧੌ ਧਵਾਇ ਧਵਾਇ ਮਹਾ ਜਮੁਨਾ ਤਟਿ ਹਾਰਤ ਮਾਨਕ ਜੈਸੇ ॥

kaidhau dhavaae dhavaae mahaa jamunaa tatt haarat maanak jaise |

કૃષ્ણએ રાધાને યમુનાના કિનારે ધોઈને મોતી પહેર્યા હોય તેવી રીતે તેની પાછળ દોડતી પકડી લીધી.

ਪੈ ਚੜਿ ਕੈ ਰਸ ਹੈ ਮਨ ਨੈਨਨ ਭਉਹ ਤਨਾਇ ਕੈ ਮਾਰਤ ਲੈਸੇ ॥

pai charr kai ras hai man nainan bhauh tanaae kai maarat laise |

એવું લાગે છે કે પ્રેમના દેવતા તરીકે કૃષ્ણ પોતાની ભમર લંબાવીને પ્રખર પ્રેમના તીર છોડે છે.

ਯੌ ਉਪਜੀ ਉਪਮਾ ਜਿਮ ਸ੍ਵਾਰ ਮਨੋ ਜਿਤ ਲੇਤ ਮ੍ਰਿਗੀ ਕਹੁ ਜੈਸੇ ॥੬੬੨॥

yau upajee upamaa jim svaar mano jit let mrigee kahu jaise |662|

આ તમાશોનું અલંકારિક વર્ણન કરતા કવિ કહે છે કે કૃષ્ણે રાધાને જંગલમાં ઘોડેસવારની જેમ ડોને પકડ્યો.662.

ਗਹਿ ਕੈ ਬ੍ਰਿਖਭਾਨੁ ਸੁਤਾ ਜਦੁਰਾਇ ਜੂ ਬੋਲਤ ਤਾ ਸੰਗਿ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਬਾਨੀ ॥

geh kai brikhabhaan sutaa jaduraae joo bolat taa sang amrit baanee |

રાધાને પકડીને કૃષ્ણજી તેને અમૃત જેવા મીઠા શબ્દો બોલે છે.

ਭਾਗਤ ਕਾਹੇ ਕੇ ਹੇਤ ਸੁਨੋ ਹਮ ਹੂੰ ਤੇ ਤੂੰ ਕਿਉ ਸੁਨਿ ਗ੍ਵਾਰਿਨ ਰਾਨੀ ॥

bhaagat kaahe ke het suno ham hoon te toon kiau sun gvaarin raanee |

રાધાને પકડ્યા પછી, કૃષ્ણે તેને આ અમૃત જેવા મીઠા શબ્દો કહ્યા, હે ગોપીઓની રાણી! મારાથી કેમ ભાગી રહ્યા છો?

ਕੰਜਮੁਖੀ ਤਨ ਕੰਚਨ ਸੋ ਹਮ ਹ੍ਵੈ ਮਨ ਕੀ ਸਭ ਬਾਤ ਪਛਾਨੀ ॥

kanjamukhee tan kanchan so ham hvai man kee sabh baat pachhaanee |

હે કમળના મુખ અને સોનાના દેહના તું! હું તમારા મનનું રહસ્ય જાણું છું

ਸ੍ਯਾਮ ਕੇ ਪ੍ਰੇਮ ਛਕੀ ਮਨਿ ਸੁੰਦਰਿ ਹ੍ਵੈ ਬਨਿ ਖੋਜਤ ਸ੍ਯਾਮ ਦਿਵਾਨੀ ॥੬੬੩॥

sayaam ke prem chhakee man sundar hvai ban khojat sayaam divaanee |663|

પ્રેમના નશામાં તું જંગલમાં કૃષ્ણને શોધે છે.” 663.

ਬ੍ਰਿਖਭਾਨ ਸੁਤਾ ਪਿਖਿ ਗ੍ਵਾਰਿਨ ਕੋ ਨਿਹੁਰਾਇ ਕੈ ਨੀਚੇ ਰਹੀ ਅਖੀਆ ॥

brikhabhaan sutaa pikh gvaarin ko nihuraae kai neeche rahee akheea |

ગોપીસને રાધા સાથે જોઈને આંખો નીચી કરી

ਮਨੋ ਯਾ ਮ੍ਰਿਗ ਭਾ ਸਭ ਛੀਨ ਲਈ ਕਿ ਮਨੋ ਇਹ ਕੰਜਨ ਕੀ ਪਖੀਆ ॥

mano yaa mrig bhaa sabh chheen lee ki mano ih kanjan kee pakheea |

તેણીએ તેના કમળ-આંખોનું ગૌરવ ગુમાવ્યું હોય તેવું લાગ્યું

ਸਮ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਕੀ ਹਸਿ ਕੈ ਤ੍ਰੀਯਾ ਯੌ ਬਤੀਯਾ ਹਰਿ ਕੇ ਸੰਗ ਹੈ ਅਖੀਆ ॥

sam amrit kee has kai treeyaa yau bateeyaa har ke sang hai akheea |

કૃષ્ણની આંખો તરફ જોયું

ਹਰਿ ਛਾਡਿ ਦੈ ਮੋਹਿ ਕਹਿਯੋ ਹਮ ਕੌ ਸੁ ਨਿਹਾਰਤ ਹੈ ਸਭ ਹੀ ਸਖੀਆ ॥੬੬੪॥

har chhaadd dai mohi kahiyo ham kau su nihaarat hai sabh hee sakheea |664|

તેણીએ હસતાં હસતાં કહ્યું, "હે કૃષ્ણ, મને છોડી દો, કારણ કે મારા બધા સાથીઓ જોઈ રહ્યા છે."664.

ਸੁਨ ਕੈ ਹਰਿ ਗ੍ਵਾਰਿਨ ਕੀ ਬਤੀਯਾ ਇਹ ਭਾਤਿ ਕਹਿਯੋ ਨਹੀ ਛੋਰਤ ਤੋ ਕੌ ॥

sun kai har gvaarin kee bateeyaa ih bhaat kahiyo nahee chhorat to kau |

ગોપી (રાધા)ની વાત સાંભળીને કૃષ્ણએ કહ્યું, તે તને છોડશે નહીં.

ਦੇਖਤ ਹੈ ਤੋ ਕਹਾ ਭਯੋ ਗ੍ਵਾਰਿਨ ਪੈ ਇਨ ਤੇ ਕਛੂ ਸੰਕ ਨ ਮੋ ਕੌ ॥

dekhat hai to kahaa bhayo gvaarin pai in te kachhoo sank na mo kau |

રાધાની વાત સાંભળીને કૃષ્ણે કહ્યું, "હું તને છોડતો નથી, તો પછી શું, જો આ ગોપીઓ જોતી હોય, તો હું તેમને ફેરાતો નથી.

ਅਉ ਹਮਰੀ ਰਸ ਖੇਲਨ ਕੀ ਇਹ ਠਉਰ ਬਿਖੈ ਕੀ ਨਹੀ ਸੁਧਿ ਲੋਕੋ ॥

aau hamaree ras khelan kee ih tthaur bikhai kee nahee sudh loko |

શું લોકોને ખબર નથી કે આ આપણું જ રમૂજી નાટકનો અખાડો છે

ਕਾਹੇ ਕਉ ਮੋ ਸੋ ਬਿਬਾਦ ਕਰੈ ਸੁ ਡਰੈ ਇਨ ਤੇ ਬਿਨ ਹੀ ਸੁ ਤੂ ਕੋ ਕੌ ॥੬੬੫॥

kaahe kau mo so bibaad karai su ddarai in te bin hee su too ko kau |665|

તમે મારી સાથે નિરર્થક ઝઘડો કરી રહ્યા છો અને કારણ વગર તેમનો ડર રાખો છો." 665.

ਸੁਨਿ ਕੈ ਜਦੁਰਾਇ ਕੀ ਬਾਤ ਤ੍ਰੀਯਾ ਬਤੀਆ ਹਰਿ ਕੇ ਇਮ ਸੰਗਿ ਉਚਾਰੀ ॥

sun kai jaduraae kee baat treeyaa bateea har ke im sang uchaaree |

શ્રી કૃષ્ણની વાત સાંભળીને તે સ્ત્રી (રાધા)એ કૃષ્ણ સાથે આ રીતે વાત કરી.

ਚਾਦਨੀ ਰਾਤਿ ਰਹੀ ਛਕਿ ਕੈ ਦਿਜੀਯੈ ਹਰਿ ਹੋਵਨ ਰੈਨ ਅੰਧਯਾਰੀ ॥

chaadanee raat rahee chhak kai dijeeyai har hovan rain andhayaaree |

કૃષ્ણની વાત સાંભળીને રાધાએ કહ્યું, "હે કૃષ્ણ! હવે રાત ચંદ્રથી પ્રગટે છે, રાતમાં થોડો અંધકાર થવા દો.

ਸੁਨ ਕੈ ਹਮਹੂੰ ਤੁਮਰੀ ਬਤੀਯਾ ਅਪਨੇ ਮਨ ਮੈ ਇਹ ਭਾਤਿ ਬਿਚਾਰੀ ॥

sun kai hamahoon tumaree bateeyaa apane man mai ih bhaat bichaaree |

તારી વાતો સાંભળીને મેં મનમાં આવો વિચાર કર્યો છે.

ਸੰਕ ਕਰੋ ਨਹੀ ਗ੍ਵਾਰਿਨ ਕੀ ਸੁ ਮਨੋ ਤੁਮ ਲਾਜ ਬਿਦਾ ਕਰਿ ਡਾਰੀ ॥੬੬੬॥

sank karo nahee gvaarin kee su mano tum laaj bidaa kar ddaaree |666|

ચન્દ્રના પ્રજ્વલિત આદરમાં તમારી વાત સાંભળીને મેં પણ મારા મનમાં વિચાર કર્યો છે, ત્યાં ગોપીઓ દો; અને આને ધ્યાનમાં લો કે શરમાળને સંપૂર્ણ રીતે બિડન કરવામાં આવ્યું છે.666.