શ્રી દસમ ગ્રંથ

પાન - 313

ਤ੍ਰਾਸ ਬਡੋ ਅਹਿ ਕੇ ਰਿਪੁ ਕੋ ਕਰਿ ਭਾਗਿ ਸਰਾ ਮਧਿ ਆਇ ਛਪੇ ਥੇ ॥

traas baddo eh ke rip ko kar bhaag saraa madh aae chhape the |

��અમે લોકોને ગરુડ (બ્લુ જય) થી ખૂબ ડર લાગતો હતો અને અમે આ કુંડમાં છુપાઈ ગયા હતા.

ਗਰਬੁ ਬਡੋ ਹਮਰੇ ਪਤਿ ਮੈ ਅਬ ਜਾਨਿ ਹਮੈ ਹਰਿ ਨਾਹਿ ਜਪੇ ਥੇ ॥

garab baddo hamare pat mai ab jaan hamai har naeh jape the |

અમારા પતિને ચોક્કસપણે કંઈક અભિમાન હતું અને તેમણે ભગવાનને યાદ કર્યા નથી

ਹੇ ਜਗ ਕੇ ਪਤਿ ਹੇ ਕਰੁਨਾ ਨਿਧਿ ਤੈ ਦਸ ਰਾਵਨ ਸੀਸ ਕਪੇ ਥੇ ॥

he jag ke pat he karunaa nidh tai das raavan sees kape the |

હે ભગવાન અમારા મૂર્ખ પતિને ખબર ન હતી કે તમે જ રાવણના દસ માથા કાપી નાખ્યા હતા.

ਮੂਰਖ ਬਾਤ ਜਨੀ ਨ ਕਛੂ ਪਰਵਾਰ ਸਨੈ ਹਮ ਇਉ ਹੀ ਖਪੇ ਥੇ ॥੨੧੬॥

moorakh baat janee na kachhoo paravaar sanai ham iau hee khape the |216|

ઉશ્કેરાઈને અમે બધાએ પોતાને, અમારા પરિવારનો વ્યર્થ વિનાશ કર્યો હતો.��216.

ਕਾਨ੍ਰਹ ਬਾਚ ਕਾਲੀ ਸੋ ॥

kaanrah baach kaalee so |

નાગ કાલીના પરિવારને સંબોધિત કૃષ્ણનું ભાષણ:

ਸਵੈਯਾ ॥

savaiyaa |

સ્વય્યા

ਬੋਲਿ ਉਠਿਓ ਤਬ ਇਉ ਹਰਿ ਜੀ ਅਬ ਛਾਡਤ ਹਉ ਤੁਮ ਦਛਨਿ ਜਈਯੋ ॥

bol utthio tab iau har jee ab chhaaddat hau tum dachhan jeeyo |

ત્યારે કૃષ્ણે કહ્યું, હવે હું તમને બધાને મુક્ત કરું છું, તમે દક્ષિણ તરફ ચાલ્યા જાઓ

ਰੰਚਕ ਨ ਬਸੀਯੋ ਸਰ ਮੈ ਸਭ ਹੀ ਸੁਤ ਲੈ ਸੰਗ ਬਾਟਹਿ ਪਈਯੋ ॥

ranchak na baseeyo sar mai sabh hee sut lai sang baatteh peeyo |

આ કુંડમાં ક્યારેય ન રહો, તમે બધા તમારા બાળકો સાથે હવે દૂર જઈ શકો છો.

ਸੀਘ੍ਰਤਾ ਐਸੀ ਕਰੋ ਤੁਮ ਹੂੰ ਤਿਰੀਆ ਲਈਯੋ ਅਰੁ ਨਾਮੁ ਸੁ ਲਈਯੋ ॥

seeghrataa aaisee karo tum hoon tireea leeyo ar naam su leeyo |

��તમે સૌ તમારી સ્ત્રીઓને સાથે લઈને તરત જ નીકળી જાઓ અને પ્રભુનું નામ યાદ કરો

ਛੋਡਿ ਦਯੋ ਹਰਿ ਨਾਗ ਬਡੋ ਥਕਿ ਜਾਇ ਕੈ ਮਧਿ ਬਰੇਤਨ ਪਈਯੋ ॥੨੧੭॥

chhodd dayo har naag baddo thak jaae kai madh baretan peeyo |217|

આ રીતે કૃષ્ણે કાલીને મુક્ત કર્યો અને થાકીને તે રેતી પર સૂઈ ગયો.217.

ਕਬਿਯੋ ਬਾਚ ॥

kabiyo baach |

કવિનું વક્તવ્ય:

ਸਵੈਯਾ ॥

savaiyaa |

સ્વય્યા

ਹੇਰਿ ਬਡੋ ਹਰਿ ਭੈ ਵਹ ਪੰਨਗ ਪੈ ਅਪਨੇ ਗ੍ਰਿਹ ਕੋ ਉਠਿ ਭਾਗਾ ॥

her baddo har bhai vah panag pai apane grih ko utth bhaagaa |

તે સાપ શ્રી કૃષ્ણથી ખૂબ જ ડરતો હતો, પછી ઊભો થઈને તેના ઘરેથી ભાગી ગયો.

ਬਾਰੂ ਕੇ ਮਧਿ ਗਯੋ ਪਰ ਕੈ ਜਨ ਸੋਇ ਰਹਿਯੋ ਸੁਖ ਕੈ ਨਿਸਿ ਜਾਗਾ ॥

baaroo ke madh gayo par kai jan soe rahiyo sukh kai nis jaagaa |

કૃષ્ણે જોયું કે વિશાળ સાપ ઊભો થયો અને તેની પોતાની જગ્યાએ પાછો ગયો અને રેતી પર સૂઈને આરામથી સૂવા માંગતો હતો જાણે કે તે ઘણી રાત સુધી જાગ્યો હોય.

ਗਰਬ ਗਯੋ ਗਿਰ ਕੈ ਤਿਹ ਕੋ ਰਨ ਕੈ ਹਰਿ ਕੇ ਰਸ ਸੋ ਅਨੁਰਾਗਾ ॥

garab gayo gir kai tih ko ran kai har ke ras so anuraagaa |

તેનો અભિમાન તોડી નાખ્યો હતો અને તે પ્રભુના પ્રેમમાં લીન થઈ ગયો હતો

ਲੇਟ ਰਹਿਓ ਕਰ ਕੇ ਉਪਮਾ ਇਹ ਡਾਰਿ ਚਲੇ ਕਿਰਸਾਨ ਸੁਹਾਗਾ ॥੨੧੮॥

lett rahio kar ke upamaa ih ddaar chale kirasaan suhaagaa |218|

તે ભગવાનની સ્તુતિ કરવા લાગ્યો અને ખેડૂત દ્વારા ખેતરમાં પડેલા બિનઉપયોગી ખાતરની જેમ ત્યાં જ સૂઈ ગયો.218.

ਸੁਧਿ ਭਈ ਜਬ ਹੀ ਉਹ ਕੋ ਤਬ ਹੀ ਉਠ ਕੈ ਹਰਿ ਪਾਇਨ ਲਾਗਿਓ ॥

sudh bhee jab hee uh ko tab hee utth kai har paaein laagio |

જ્યારે સાપની ચેતના પાછી આવી ત્યારે તે કૃષ્ણના પગમાં પડ્યો

ਪਉਢਿ ਰਹਿਓ ਥਕ ਕੈ ਸੁਨਿ ਮੋ ਪਤਿ ਪਾਇ ਲਗਿਓ ਜਬ ਹੀ ਫੁਨਿ ਜਾਗਿਓ ॥

paudt rahio thak kai sun mo pat paae lagio jab hee fun jaagio |

�હે પ્રભુ! થાકીને હું સૂઈ ગયો હતો અને જાગીને હું તમારા ચરણ સ્પર્શ કરવા આવ્યો છું

ਦੀ ਧਰਿ ਮੋਰਿ ਸੁ ਨੈਕੁ ਬਿਖੈ ਤੁਮ ਕਾਨ੍ਰਹ ਕਹੀ ਤਿਹ ਕੋ ਉਠਿ ਭਾਗਿਓ ॥

dee dhar mor su naik bikhai tum kaanrah kahee tih ko utth bhaagio |

હે કૃષ્ણ! તમે મને જે સ્થાન આપ્યું છે તે મારા માટે સારું છે. (આ વાત) કહ્યું અને ઊભો થઈને ભાગી ગયો. (કૃષ્ણે કહ્યું)

ਦੇਖਿ ਲਤਾ ਤੁਮ ਕਉ ਨ ਬਧੈ ਮਮ ਬਾਹਨ ਮੋ ਰਸ ਮੋ ਅਨੁਰਾਗਿਓ ॥੨੧੯॥

dekh lataa tum kau na badhai mam baahan mo ras mo anuraagio |219|

કૃષ્ણે કહ્યું, "મેં જે કહ્યું છે, તમે તેના પર કાર્ય કરો અને ધર્મ (શિસ્ત)નું પાલન કરો અને હે સ્ત્રીઓ! નિઃશંકપણે મારું વાહન ગરુડ તેને મારવા ઇચ્છતો હતો, પરંતુ તેમ છતાં મેં તેને માર્યો નથી.��219.

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਬਚਿਤ੍ਰ ਨਾਟਕ ਗ੍ਰੰਥੇ ਕ੍ਰਿਸਨਾਵਤਾਰੇ ਕਾਲੀ ਨਾਗ ਨਿਕਾਰਬੋ ਬਰਨਨੰ ॥

eit sree bachitr naattak granthe krisanaavataare kaalee naag nikaarabo barananan |

બચિત્તર નાટકમાં કૃષ્ણ અવતારમાં ��ધી ઇજેક્શન ઓફ ધ સર્પન્ટ કાલી��ના વર્ણનનો અંત.

ਅਥ ਦਾਨ ਦੀਬੋ ॥

ath daan deebo |

હવે શરૂ થાય છે દાન-પુણ્યનું વર્ણન

ਸਵੈਯਾ ॥

savaiyaa |

સ્વય્યા

ਨਾਗਿ ਬਿਦਾ ਕਰਿ ਕੈ ਗਰੜਧ੍ਵਜ ਆਇ ਮਿਲਿਓ ਅਪੁਨੇ ਪਰਵਾਰੈ ॥

naag bidaa kar kai gararradhvaj aae milio apune paravaarai |

નાગાને વિદાય આપીને, કૃષ્ણ તેમના પરિવાર પાસે આવ્યા

ਧਾਇ ਮਿਲਿਓ ਗਰੇ ਤਾਹਿ ਹਲੀ ਅਰੁ ਮਾਤ ਮਿਲੀ ਤਿਹ ਦੂਖ ਨਿਵਾਰੈ ॥

dhaae milio gare taeh halee ar maat milee tih dookh nivaarai |

બલરામ દોડીને તેમની પાસે આવ્યા, તેમની માતા તેમને મળ્યા અને બધાના દુ:ખનો અંત આવ્યો

ਸ੍ਰਿੰਗ ਧਰੇ ਹਰਿ ਧੇਨ ਹਜਾਰ ਤਬੈ ਤਿਹ ਕੇ ਸਿਰ ਊਪਰਿ ਵਾਰੈ ॥

sring dhare har dhen hajaar tabai tih ke sir aoopar vaarai |

તે જ સમયે, એક હજાર સુવર્ણ-શિંગડાવાળી ગાયો, કૃષ્ણને અર્પણ કરતી, દાનમાં આપવામાં આવી હતી.

ਸ੍ਯਾਮ ਕਹੈ ਮਨ ਮੋਹ ਬਢਾਇ ਬਹੁ ਪੁੰਨ ਕੈ ਬਾਮਨ ਕੋ ਦੈ ਡਾਰੈ ॥੨੨੦॥

sayaam kahai man moh badtaae bahu pun kai baaman ko dai ddaarai |220|

કવિ શ્યામ કહે છે કે આ રીતે, તેમના મનમાં આત્યંતિક આસક્તિનો વિસ્તાર કરીને, આ દાન બ્રાહ્મણોને આપવામાં આવ્યું હતું.220.

ਲਾਲ ਮਨੀ ਅਰੁ ਨਾਗ ਬਡੇ ਨਗ ਦੇਤ ਜਵਾਹਰ ਤੀਛਨ ਘੋਰੇ ॥

laal manee ar naag badde nag det javaahar teechhan ghore |

લાલ મોતી અને મોટા હીરા અને ઝવેરાત અને મોટા હાથી અને ઝડપી ઘોડા, નીલમ,

ਪੁਹਕਰ ਅਉ ਬਿਰਜੇ ਚੁਨਿ ਕੈ ਜਰਬਾਫ ਦਿਵਾਵਤ ਹੈ ਦਿਜ ਜੋਰੇ ॥

puhakar aau biraje chun kai jarabaaf divaavat hai dij jore |

લાલ રત્નો, મોતી, ઝવેરાત અને ઘોડા દાનમાં આપવામાં આવ્યા હતા, બ્રાહ્મણોને અનેક પ્રકારના બ્રૉકડેડ વસ્ત્રો આપવામાં આવ્યા હતા.

ਮੋਤਿਨਿ ਹਾਰ ਹੀਰੇ ਅਰੁ ਮਾਨਿਕ ਦੇਵਤ ਹੈ ਭਰਿ ਪਾਨਨ ਬੋਰੇ ॥

motin haar heere ar maanik devat hai bhar paanan bore |

તેણી તેની છાતીને મોતીના હાર, હીરા અને ઝવેરાતથી ભરે છે.

ਕੰਚਨ ਰੋਕਿਨ ਕੇ ਗਹਨੇ ਗੜਿ ਦੇਤ ਕਹੈ ਸੁ ਬਚੇ ਸੁਤ ਮੋਰੇ ॥੨੨੧॥

kanchan rokin ke gahane garr det kahai su bache sut more |221|

હીરા, ઝવેરાત અને રત્નોના હારથી ભરેલી થેલીઓ આપવામાં આવી હતી અને સોનાના ઘરેણાં આપીને માતા યશોદા પ્રાર્થના કરે છે કે તેમના પુત્રનું રક્ષણ થાય.221.

ਅਥ ਦਾਵਾਨਲ ਕਥਨੰ ॥

ath daavaanal kathanan |

હવે શરૂ થાય છે વન-અગ્નિનું વર્ણન

ਸਵੈਯਾ ॥

savaiyaa |

સ્વય્યા

ਹੋਇ ਪ੍ਰਸੰਨਿ ਸਭੇ ਬ੍ਰਿਜ ਕੇ ਜਨ ਰੈਨ ਪਰੇ ਘਰ ਭੀਤਰਿ ਸੋਏ ॥

hoe prasan sabhe brij ke jan rain pare ghar bheetar soe |

બ્રજના બધા લોકો પ્રસન્ન થઈને રાત્રે પોતપોતાના ઘરે સૂઈ ગયા

ਆਗ ਲਗੀ ਸੁ ਦਿਸਾ ਬਿਦਿਸਾ ਮਧਿ ਜਾਗ ਤਬੈ ਤਿਹ ਤੇ ਡਰਿ ਰੋਏ ॥

aag lagee su disaa bidisaa madh jaag tabai tih te ddar roe |

રાત્રે આગ ચારે દિશામાં ફાટી નીકળી અને બધા ભયભીત થઈ ગયા

ਰਛ ਕਰੈ ਹਮਰੀ ਹਰਿ ਜੀ ਇਹ ਚਿਤਿ ਬਿਚਾਰਿ ਤਹਾ ਕਹੁ ਹੋਏ ॥

rachh karai hamaree har jee ih chit bichaar tahaa kahu hoe |

તે બધાએ વિચાર્યું કે કૃષ્ણ દ્વારા તેઓનું રક્ષણ થશે

ਦ੍ਰਿਗ ਬਾਤ ਕਹੀ ਕਰੁਨਾ ਨਿਧਿ ਮੀਚ ਲਯੋ ਇਤਨੈ ਸੁ ਤਊ ਦੁਖ ਖੋਏ ॥੨੨੨॥

drig baat kahee karunaa nidh meech layo itanai su taoo dukh khoe |222|

કૃષ્ણએ તેમને કહ્યું કે તેઓ તેમની આંખો બંધ કરી દે, જેથી તેમના તમામ દુઃખોનો અંત આવે.222.

ਮੀਚ ਲਏ ਦ੍ਰਿਗ ਜਉ ਸਭ ਹੀ ਨਰ ਪਾਨ ਕਰਿਯੋ ਹਰਿ ਜੀ ਹਰਿਦੌ ਤਉ ॥

meech le drig jau sabh hee nar paan kariyo har jee haridau tau |

બધા લોકોની આંખો બંધ થતાં જ કૃષ્ણે આખી અગ્નિ પીધી

ਦੋਖ ਮਿਟਾਇ ਦਯੋ ਪੁਰ ਕੋ ਸਭ ਹੀ ਜਨ ਕੇ ਮਨ ਕੋ ਹਨਿ ਦਯੋ ਭਉ ॥

dokh mittaae dayo pur ko sabh hee jan ke man ko han dayo bhau |

તેણે તેઓની બધી વેદનાઓ અને ડર દૂર કર્યા

ਚਿੰਤ ਕਛੂ ਨਹਿ ਹੈ ਤਿਹ ਕੋ ਜਿਨ ਕੋ ਕਰੁਨਾਨਿਧਿ ਦੂਰ ਕਰੈ ਖਉ ॥

chint kachhoo neh hai tih ko jin ko karunaanidh door karai khau |

તેમને ચિંતા કરવાની કોઈ જરૂર નથી, કૃપાનો સાગર જે તેમના દુ:ખને દૂર કરે છે.

ਦੂਰ ਕਰੀ ਤਪਤਾ ਤਿਹ ਕੀ ਜਨੁ ਡਾਰ ਦਯੋ ਜਲ ਕੋ ਛਲ ਕੈ ਰਉ ॥੨੨੩॥

door karee tapataa tih kee jan ddaar dayo jal ko chhal kai rau |223|

જેમની વેદના કૃષ્ણે દૂર કરી છે, તેઓ કઈ રીતે કોઈ વસ્તુ માટે બેચેન રહી શકે? બધાની ગરમી ડોનને જાણે પાણીના મોજામાં ધોઈને ઠંડક આપવામાં આવી હતી.223.

ਕਬਿਤੁ ॥

kabit |

કબિટ

ਆਖੈ ਮਿਟਵਾਇ ਮਹਾ ਬਪੁ ਕੋ ਬਢਾਇ ਅਤਿ ਸੁਖ ਮਨਿ ਪਾਇ ਆਗਿ ਖਾਇ ਗਯੋ ਸਾਵਰਾ ॥

aakhai mittavaae mahaa bap ko badtaae at sukh man paae aag khaae gayo saavaraa |

લોકોની આંખો બંધ કરીને અને અનંત આનંદમાં પોતાનું શરીર વિસ્તરણ કરીને, કૃષ્ણએ બધી અગ્નિને ભસ્મ કરી દીધી.

ਲੋਕਨ ਕੀ ਰਛਨ ਕੇ ਕਾਜ ਕਰੁਨਾ ਕੇ ਨਿਧਿ ਮਹਾ ਛਲ ਕਰਿ ਕੈ ਬਚਾਇ ਲਯੋ ਗਾਵਰਾ ॥

lokan kee rachhan ke kaaj karunaa ke nidh mahaa chhal kar kai bachaae layo gaavaraa |

લોકોના રક્ષણ માટે, પરોપકારી ભગવાને, મહા કપટ દ્વારા શહેરને બચાવ્યું છે.

ਕਹੈ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਤਿਨ ਕਾਮ ਕਰਿਓ ਦੁਖੁ ਕਰਿ ਤਾ ਕੋ ਫੁਨਿ ਫੈਲ ਰਹਿਓ ਦਸੋ ਦਿਸ ਨਾਵਰਾ ॥

kahai kab sayaam tin kaam kario dukh kar taa ko fun fail rahio daso dis naavaraa |

શ્યામ કવિ કહે છે કે, તેણે ખૂબ જ મહેનત કરી છે, જેનાથી તેની સફળતા દસ દિશામાં ફેલાઈ રહી છે.

ਦਿਸਟਿ ਬਚਾਇ ਸਾਥ ਦਾਤਨ ਚਬਾਇ ਸੋ ਤੋ ਗਯੋ ਹੈ ਪਚਾਇ ਜੈਸੇ ਖੇਲੇ ਸਾਗ ਬਾਵਰਾ ॥੨੨੪॥

disatt bachaae saath daatan chabaae so to gayo hai pachaae jaise khele saag baavaraa |224|

કવિ શ્યામ કહે છે કે કૃષ્ણએ ખૂબ જ મુશ્કેલ કાર્ય કર્યું અને આ સાથે તેમનું નામ તમામ દસ દિશાઓમાં ફેલાઈ ગયું અને આ બધું કામ એક જાદુગરની જેમ થયું, જે પોતાને દૃષ્ટિથી દૂર રાખીને બધું ચાવે છે અને પચાવે છે.224.