શ્રી દસમ ગ્રંથ

પાન - 1368


ਕਹੂੰ ਬੀਰ ਮਾਰੇ ਗਿਰੇ ਭੂਮਿ ਮੋਹੈ ॥੧੩੭॥
kahoon beer maare gire bhoom mohai |137|

ક્યાંક માર્યા ગયેલા નાયકો જમીન પર પડ્યા હતા. 137.

ਜਿਤੇ ਸ੍ਰੋਨ ਕੇ ਬੂੰਦ ਭੂ ਪੈ ਪਰੇ ਹੈ ॥
jite sron ke boond bhoo pai pare hai |

લોહીના ઘણા ટીપાં જમીન પર પડ્યાં,

ਤਿਤੇ ਦਾਨਵੋ ਰੂਪ ਬਾਕੇ ਧਰੇ ਹੈ ॥
tite daanavo roop baake dhare hai |

જેટલા દિગ્ગજોએ બેંકોનું સ્વરૂપ ધારણ કર્યું હતું.

ਹਠੀ ਓਰ ਚਾਰੌ ਬਿਖੈ ਆਨਿ ਢੂਕੇ ॥
hatthee or chaarau bikhai aan dtooke |

(તેઓ) ચારે બાજુથી આવે છે

ਮਹਾ ਕੋਪ ਕੈ ਮਾਰ ਹੀ ਮਾਰਿ ਕੂਕੈ ॥੧੩੮॥
mahaa kop kai maar hee maar kookai |138|

અને ખૂબ ગુસ્સે થઈને તેણે 'મારી નાખો, મારી નાખો'ની બૂમો પાડવાનું શરૂ કર્યું. 138.

ਜਿਤੇ ਦੈਤ ਆਏ ਤਿਤੇ ਕਾਲ ਮਾਰੇ ॥
jite dait aae tite kaal maare |

જેટલા દૈત્યો આવ્યા, તે દુકાળથી માર્યા ગયા.

ਬਹੇ ਸ੍ਰੋਨ ਕੇ ਭੂਮ ਹੂੰ ਪੈ ਪਨਾਰੇ ॥
bahe sron ke bhoom hoon pai panaare |

પૃથ્વી પર લોહી વહેવા લાગ્યું.

ਉਠ ਦੈਤ ਬਾਕੇ ਬਲੀ ਸਸਤ੍ਰ ਲੈ ਕੈ ॥
autth dait baake balee sasatr lai kai |

(તે લોહીમાંથી) બળવાન ગોળાઓ બખ્તર લઈને ઉભા થયા.

ਦੁਹੂੰ ਓਰ ਤੇ ਮਾਰ ਹੀ ਮਾਰਿ ਕੈ ਕੈ ॥੧੩੯॥
duhoon or te maar hee maar kai kai |139|

બંને બાજુથી 'મારો મારો' ના અવાજ આવવા લાગ્યા. 139.

ਹਠੀ ਬਧਿ ਗੋਪਾ ਗੁਲਿਤ੍ਰਾਨ ਬਾਕੇ ॥
hatthee badh gopaa gulitraan baake |

હાથી બાંકે યોદ્ધાઓ ગોપ અને લોખંડના મોજા ('ગુલિત્રન') પહેરતા હતા.

ਹਠੀਲੇ ਕਟੀਲੇ ਰਜੀਲੇ ਨਿਸਾਕੇ ॥
hattheele katteele rajeele nisaake |

(તેઓ) ખૂબ જ હઠીલા, સખત (કાપવા માટે), કઠોર ('રાજીલે') અને નિર્ભય ('નિસાકે') હતા.

ਗਦਾ ਹਾਥ ਲੈ ਕੇ ਕਿਤੇ ਬੀਰ ਗਾਜੇ ॥
gadaa haath lai ke kite beer gaaje |

કેટલાય શૂરવીરો હાથમાં ગદા લઈને કૂચ કરી રહ્યા હતા.

ਲਰੇ ਆਨਿ ਕੈ ਪੈਗ ਦ੍ਵੈ ਕੈ ਨ ਭਾਜੇ ॥੧੪੦॥
lare aan kai paig dvai kai na bhaaje |140|

(તેઓ) યુદ્ધમાં આવીને લડતા હતા અને બે પગ પાછળ રહીને પણ ભાગતા ન હતા. 140.

ਕਹੂੰ ਬੀਰ ਮਾਰੇ ਬਿਦਾਰੇ ਪਰੇ ਹੈ ॥
kahoon beer maare bidaare pare hai |

ક્યાંક સૈનિકો માર્યા ગયા હતા અને કટ પડ્યા હતા.

ਕਹੂੰ ਖੇਤ ਮੈ ਖਿੰਗ ਖਤ੍ਰੀ ਜਰੇ ਹੈ ॥
kahoon khet mai khing khatree jare hai |

ક્યાંક યુદ્ધ-ક્ષેત્રમાં ઘોડાઓ અને છત્રીઓ પડી હતી.

ਕਹੂੰ ਮਤ ਦੰਤੀ ਕਹੂੰ ਉਸਟ ਮਾਰੇ ॥
kahoon mat dantee kahoon usatt maare |

ક્યાંક મરેલા હાથી અને ઊંટ હતા

ਬਿਰਾਜੈ ਕਹੂੰ ਨਗਨ ਖੰਡੇ ਕਟਾਰੇ ॥੧੪੧॥
biraajai kahoon nagan khandde kattaare |141|

અને ક્યાંક સાવ ખંડેર અને લાકડીઓ હતી. 141.

ਕਹੂੰ ਖੋਲ ਖਾਡੇ ਗਿਰੇ ਭੂਮਿ ਸੋਹੈ ॥
kahoon khol khaadde gire bhoom sohai |

ક્યાંક જમીન પર તલવારોના ઝાપટા પડ્યા હતા.

ਕਹੂੰ ਬੀਰ ਬਾਨੀ ਪਰੇ ਭੂਮਿ ਮੋਹੈ ॥
kahoon beer baanee pare bhoom mohai |

ક્યાંક પ્રમુખ ('બાની') યોદ્ધાઓ જમીન પર પડેલા હતા અને મોહિત હતા.

ਕਹੂੰ ਸ੍ਵਾਰ ਮਾਰੇ ਫਿਰੈ ਬਾਜ ਛੂਟੈ ॥
kahoon svaar maare firai baaj chhoottai |

ક્યાંક ઘોડાઓ તેમના સવારોના મૃત્યુને કારણે ઢીલા દોડી રહ્યા હતા.

ਕਿਤੇ ਛੈਲ ਛੋਰੇ ਕਿਤੇ ਦੁਸਟ ਲੂਟੈ ॥੧੪੨॥
kite chhail chhore kite dusatt loottai |142|

ક્યાંક ચોર હતા તો ક્યાંક દુષ્ટ (દુશ્મન) પડ્યા હતા. 142.

ਚੌਪਈ ॥
chauapee |

ચોવીસ:

ਇਹ ਬਿਧਿ ਤਹਾ ਭਯੋ ਸੰਗ੍ਰਾਮਾ ॥
eih bidh tahaa bhayo sangraamaa |

આ પ્રકારનું યુદ્ધ ત્યાં થયું

ਨਿਰਖਤ ਦੇਵ ਦਾਨਵੀ ਬਾਮਾ ॥
nirakhat dev daanavee baamaa |

જેમને દેવતાઓ અને દૈત્યોની પત્નીઓ જોઈ રહી હતી.

ਕੇਤਿਕ ਕਰੀ ਕਰਨ ਬਿਨੁ ਭਏ ॥
ketik karee karan bin bhe |

કાન વગરના કેટલા હાથી બની ગયા

ਪ੍ਰਾਪਤ ਦੁਸਟ ਨਿਧਨ ਕਹ ਗਏ ॥੧੪੩॥
praapat dusatt nidhan kah ge |143|

અને દુષ્ટ લોકો મૃત્યુ પામ્યા. 143.

ਮਾਰਹਿ ਮਾਰਿ ਮਹਾ ਸੂਰ ਕੂਕਹਿ ॥
maareh maar mahaa soor kookeh |

મહાન યોદ્ધાઓ બૂમો પાડી રહ્યા હતા 'મારી નાખો' 'મારી નાખો'

ਕਾਢਿ ਕਾਢਿ ਦਾਤਨ ਕਹ ਢੂਕਹਿ ॥
kaadt kaadt daatan kah dtookeh |

અને દાંત પડી ગયા હતા.

ਬਾਜਹਿ ਢੋਲ ਮ੍ਰਿਦੰਗ ਨਗਾਰੇ ॥
baajeh dtol mridang nagaare |

ઢોલ, મૃદંગા, જંગ,

ਜੰਗ ਮਚੰਗ ਉਪੰਗ ਜੁਝਾਰੇ ॥੧੪੪॥
jang machang upang jujhaare |144|

માચાંગ, ઉપાંગ અને યુદ્ધ ઘંટ વગાડતા હતા. 144.

ਜਿਹ ਤਨ ਕਾਲ ਬਿਸਿਖ ਕੀ ਮਾਰੈ ॥
jih tan kaal bisikh kee maarai |

જેના શરીર પર કાળું તીર મારતું હતું,

ਤਾ ਕਹ ਤਹੀ ਚੂਰ ਕਰਿ ਡਾਰੈ ॥
taa kah tahee choor kar ddaarai |

તેને ત્યાં કચડી નાખતો.

ਜਾ ਕਰ ਕੋਪਿ ਕ੍ਰਿਪਾਨ ਪ੍ਰਹਾਰਤ ॥
jaa kar kop kripaan prahaarat |

જેના પર તે ગુસ્સામાં તલવાર મારતો હતો.

ਤਿਹ ਕਾ ਮੂੰਡ ਕਾਟਿ ਹੀ ਡਾਰਤ ॥੧੪੫॥
tih kaa moondd kaatt hee ddaarat |145|

તેનું માથું કપાઈ જતું. 145.

ਇਹ ਬਿਧਿ ਭਯੋ ਭਯਾਨਕ ਜੁਧਾ ॥
eih bidh bhayo bhayaanak judhaa |

આવું ભયંકર યુદ્ધ થયું.

ਉਪਜਾ ਕਛੁਕ ਕਾਲ ਕੇ ਕ੍ਰਧਾ ॥
aupajaa kachhuk kaal ke kradhaa |

કાલ પણ થોડો ગુસ્સે થયો.

ਕੇਸਨ ਤੇ ਗਹਿ ਅਸੁਰ ਪਛਾਰੇ ॥
kesan te geh asur pachhaare |

(તેણે) દૈત્યોને વાળથી પકડીને ઉથલાવી નાખ્યા

ਕਾਢਿ ਕ੍ਰਿਪਾਨ ਏਕ ਹਨਿ ਡਾਰੇ ॥੧੪੬॥
kaadt kripaan ek han ddaare |146|

અને કિરપાન કાઢીને કેટલાકને માર્યા હતા. 146.

ਮਾਰੇ ਅਧਿਕ ਤਾਹਿ ਦਾਨਵ ਰਨ ॥
maare adhik taeh daanav ran |

ત્યાં યુદ્ધના મેદાનમાં અનેક દૈત્યો માર્યા ગયા.

ਟੂਕ ਟੂਕ ਹ੍ਵੈਗੇ ਤਿਨ ਕੇ ਤਨ ॥
ttook ttook hvaige tin ke tan |

તેઓના શરીરના ટુકડા થઈ ગયા હતા.

ਤਊ ਮਾਰ ਹੀ ਮਾਰਿ ਪੁਕਾਰਤ ॥
taoo maar hee maar pukaarat |

તેમ છતાં તેઓ 'મારો મારો' બૂમો પાડી રહ્યા હતા.

ਪਾਛੇ ਪਾਵ ਏਕ ਨਹਿ ਡਾਰਤ ॥੧੪੭॥
paachhe paav ek neh ddaarat |147|

તેઓ એક પગ પણ અનુસર્યા નહિ. 147.

ਕੇਤਿਕ ਘੂਮਿ ਗਿਰਤ ਹੈ ਘਾਇਲ ॥
ketik ghoom girat hai ghaaeil |

ઘુમેરી ખાધા પછી ઘણા લોકો પડી રહ્યા હતા

ਪਰਤ ਭਏ ਭੂ ਤਰ ਹ੍ਵੈ ਹਾਇਲ ॥
parat bhe bhoo tar hvai haaeil |

અને તેઓ ભયાનક સ્વરૂપો ('કરા') સ્વરૂપે પૃથ્વી પર નીચે પડી રહ્યા હતા.

ਤਊ ਜੁਧ ਕੋ ਤ੍ਯਾਗਿ ਨ ਭਜਹੀ ॥
taoo judh ko tayaag na bhajahee |

(તેમ છતાં) તેઓ યુદ્ધ છોડીને ભાગ્યા નહિ,

ਜਬ ਲਗਿ ਦੁਸਟ ਪ੍ਰਾਨ ਨਹਿ ਤਜਹੀ ॥੧੪੮॥
jab lag dusatt praan neh tajahee |148|

જ્યાં સુધી દુષ્ટ આત્માઓ છોડતા ન હતા. 148.

ਗੁਰਜ ਗੋਫਨੈ ਕਿਤਕ ਸੰਭਾਰੈ ॥
guraj gofanai kitak sanbhaarai |

ઘણા લોકો ગુરાજ અને ગોફણ લઈને જતા હતા.

ਕੇਤਿਕ ਕਸਿ ਕਸਿ ਬਾਨ ਪ੍ਰਹਾਰੈ ॥
ketik kas kas baan prahaarai |

કેટલા ચુસ્તપણે તીર મારતા હતા.

ਕਿਤੇ ਤਮਕਿ ਰਨ ਤੁਰੀ ਨਚਾਵੈ ॥
kite tamak ran turee nachaavai |

મેદાનમાં ઘોડાઓ કેટલા જોરથી નાચતા હતા.

ਚਟਪਟ ਸੁਭਟ ਜੂਝਿ ਰਨ ਜਾਵੈ ॥੧੪੯॥
chattapatt subhatt joojh ran jaavai |149|

રણમાં કેટકેટલા વીરો લડી રહ્યા હતા. 149.

ਕਿਤਕ ਤਮਕਿ ਰਨ ਤੁਰੀ ਨਚਾਵਤ ॥
kitak tamak ran turee nachaavat |

યુદ્ધના મેદાનમાં કેટલા ઘોડા નાચતા હતા

ਮਾਰਿ ਮਾਰਿ ਧੁਨਿ ਕਿਤਕ ਉਘਾਵਤ ॥
maar maar dhun kitak ughaavat |

અને કેટલાય 'મારો મારો' ના ધૂનથી ગર્જના કરી રહ્યા હતા.

ਮੰਡਹਿ ਮਹਾ ਕਾਲ ਸੌ ਜੁਧਾ ॥
manddeh mahaa kaal sau judhaa |

(તે) મનમાં ખૂબ ગુસ્સે છે

ਹ੍ਵੈ ਹ੍ਵੈ ਅਧਿਕ ਚਿਤ ਮਹਿ ਕ੍ਰੁਧਾ ॥੧੫੦॥
hvai hvai adhik chit meh krudhaa |150|

તેઓ મહાકાલ સાથે યુદ્ધ કરતા હતા. 150.

ਜੇਤਿਕ ਸੁਭਟ ਕੋਪਿ ਕਰਿ ਆਏ ॥
jetik subhatt kop kar aae |

જેટલા યોદ્ધાઓ ગુસ્સામાં (આગળ) આવ્યા,

ਮਹਾ ਕਾਲ ਤੇਤੇ ਈ ਖਪਾਏ ॥
mahaa kaal tete ee khapaae |

ધ ગ્રેટ એજ એટલો વપરાશ કર્યો.

ਤਿਨ ਕੋ ਮੇਦ ਮਾਸ ਭੂਅ ਪਰਾ ॥
tin ko med maas bhooa paraa |

તેઓનાં ફળ અને માંસ જમીન પર પડ્યાં.

ਬਹੁ ਅਸੁਰਨ ਤਾ ਤੇ ਬਪੁ ਧਰਾ ॥੧੫੧॥
bahu asuran taa te bap dharaa |151|

તેના કરતાં અનેક દિગ્ગજોએ શરીર ધારણ કર્યું. 151.

ਮਹਾ ਕਾਲ ਤੇ ਦਏ ਖਪਾਇ ॥
mahaa kaal te de khapaae |

મોટી ઉંમરે તેમને ખાઈ ગયા

ਸ੍ਰੋਨਤ ਸੋ ਪ੍ਰਿਥਵੀ ਰਹੀ ਛਾਇ ॥
sronat so prithavee rahee chhaae |

અને પૃથ્વી લોહીથી રંગાયેલી હતી.

ਤਿਹ ਤੇ ਅਮਿਤ ਅਸੁਰ ਉਠਿ ਢੂਕੇ ॥
tih te amit asur utth dtooke |

તેની પાસેથી બીજા અસંખ્ય દિગ્ગજો ઉભા થયા

ਮਾਰਹਿ ਮਾਰਿ ਦਸੌ ਦਿਸਿ ਕੂਕੇ ॥੧੫੨॥
maareh maar dasau dis kooke |152|

અને દસે દિશામાં 'મારો મારો' રડવા લાગ્યો. 152.

ਕੇਤਿਕ ਕੀ ਬਾਹਨ ਕਟਿ ਡਾਰਾ ॥
ketik kee baahan katt ddaaraa |

કેટલા હાથ કપાયા?

ਕਰੇ ਰੁੰਡ ਬਿਨੁ ਮੁੰਡ ਹਜਾਰਾ ॥
kare rundd bin mundd hajaaraa |

અને માથા વગરના હજારો શરીર.

ਕੇਤਿਕ ਚੀਰ ਅਧੌ ਅਧ ਡਾਰੇ ॥
ketik cheer adhau adh ddaare |

કેટલી તિરાડ પડી.

ਨਾਚਤ ਭੂਤ ਪ੍ਰੇਤ ਮਤਵਾਰੇ ॥੧੫੩॥
naachat bhoot pret matavaare |153|

ભૂત-પ્રેત એકસાથે નાચવા લાગ્યા. 153.

ਜੇ ਤਿਨ ਕੇ ਸਿਰਿ ਬਹੀ ਕ੍ਰਿਪਾਨੈ ॥
je tin ke sir bahee kripaanai |

જેઓ ગયા હતા તેમના માથા પર,

ਅਰਧ ਅਰਧ ਹ੍ਵੈ ਜੂਝੇ ਜ੍ਵਾਨੈ ॥
aradh aradh hvai joojhe jvaanai |

તેમાંથી અડધા યુવાનો માર્યા ગયા હતા.

ਗਜ ਬਾਜੀ ਲੋਟਤ ਕਹੂੰ ਭੂ ਪਰ ॥
gaj baajee lottat kahoon bhoo par |

ક્યાંક ઘોડા અને હાથી જમીન પર લટાર મારતા હતા

ਸੁੰਭਨ ਸਬਦ ਸੁਨਾ ਅਵਨੀ ਤਰ ॥੧੫੪॥
sunbhan sabad sunaa avanee tar |154|

અને પૃથ્વીની નીચે ખૂંખારનો અવાજ સંભળાયો. 154.

ਗਿਰਿ ਗਿਰਿ ਪਰੇ ਕਹੂੰ ਘਾਯਲ ਰਨ ॥
gir gir pare kahoon ghaayal ran |

ક્યાંક યુદ્ધના મેદાનમાં (યોદ્ધાઓ) નીચે પડી રહ્યા હતા.

ਭਾਜਿ ਚਲੇ ਕਈ ਹੋਇ ਬਿਮਨ ਮਨ ॥
bhaaj chale kee hoe biman man |

ઘણા હતાશામાં (રણમાંથી) ભાગી ગયા હતા.