શ્રી દસમ ગ્રંથ

પાન - 621


ਕੀਅ ਰਿਖਿ ਅਪਾਰ ॥੮੩॥
keea rikh apaar |83|

તમારા પુત્રો, યોદ્ધાઓને તેમની સાથે લઈને, તે ઋષિને તેમના પગથી માર્યા.83.

ਤਬ ਛੁਟਾ ਧ੍ਯਾਨ ॥
tab chhuttaa dhayaan |

પછી મોટા મનથી ઋષિ

ਮੁਨਿ ਮਨਿ ਮਹਾਨ ॥
mun man mahaan |

વિચલિત

ਨਿਕਸੀ ਸੁ ਜ੍ਵਾਲ ॥
nikasee su jvaal |

(અને તેની આંખોમાંથી) જ્યોત નીકળી

ਦਾਵਾ ਬਿਸਾਲ ॥੮੪॥
daavaa bisaal |84|

ત્યારે તે મહાન ઋષિનું ધ્યાન તૂટી ગયું અને તેની આંખમાંથી એક વિશાળ અગ્નિ નીકળ્યો.84.

ਤਰੰ ਜਰੇ ਪੂਤ ॥
taran jare poot |

(પછી) દેવદૂતે આમ કહ્યું

ਕਹਿ ਐਸੇ ਦੂਤ ॥
keh aaise doot |

કે ત્યાં (તમારો) પુત્ર

ਸੈਨਾ ਸਮੇਤ ॥
sainaa samet |

સૈન્ય સાથે બળી જાય છે,

ਬਾਚਾ ਨ ਏਕ ॥੮੫॥
baachaa na ek |85|

દૂતે કહ્યું, “હે સાગર રાજા! આ રીતે તમારા બધા પુત્રો તેમની સેના સહિત બળીને રાખ થઈ ગયા અને તેમાંથી એક પણ બચ્યો નહિ.” 85.

ਸੁਨਿ ਪੁਤ੍ਰ ਨਾਸ ॥
sun putr naas |

રાજ પુત્રોના મૃત્યુની વાત સાંભળીને

ਭਯੋ ਪੁਰਿ ਉਦਾਸ ॥
bhayo pur udaas |

આખું નગર ઉદાસ થઈ ગયું.

ਜਹ ਤਹ ਸੁ ਲੋਗ ॥
jah tah su log |

લોકો ક્યાં છે

ਬੈਠੇ ਸੁ ਸੋਗ ॥੮੬॥
baitthe su sog |86|

પોતાના પુત્રોના વિનાશની વાત સાંભળીને આખું શહેર શોકમાં ગરકાવ થઈ ગયું અને અહીં અને ત્યાંના બધા લોકો દુઃખથી ભરાઈ ગયા.

ਸਿਵ ਸਿਮਰ ਬੈਣ ॥
siv simar bain |

(અંતમાં સાગર રાજા) 'શિવ શિવ' બચન સિમર કે

ਜਲ ਥਾਪਿ ਨੈਣ ॥
jal thaap nain |

અને આંખોના આંસુ રોકીને

ਕਰਿ ਧੀਰਜ ਚਿਤਿ ॥
kar dheeraj chit |

ચિત્માં ધીરજ

ਮੁਨਿ ਮਨਿ ਪਵਿਤ ॥੮੭॥
mun man pavit |87|

બધાએ શિવનું સ્મરણ કરીને, પોતાના આંસુ રોકીને ઋષિમુનિઓના પવિત્ર વચન સાથે મનમાં ધીરજ ધારણ કરી.87.

ਤਿਨ ਮ੍ਰਿਤਕ ਕਰਮ ॥
tin mritak karam |

(તે) તેમાંથી (પુત્રો)

ਨ੍ਰਿਪ ਕਰਮ ਧਰਮ ॥
nrip karam dharam |

મૃત કર્મ

ਬਹੁ ਬੇਦ ਰੀਤਿ ॥
bahu bed reet |

અને વૈદિક પરંપરા મુજબ

ਕਿਨੀ ਸੁ ਪ੍ਰੀਤਿ ॥੮੮॥
kinee su preet |88|

પછી રાજાએ વૈદિક આદેશો અનુસાર પ્રેમપૂર્વક બધાના અંતિમ સંસ્કાર કર્યા.

ਨ੍ਰਿਪ ਪੁਤ੍ਰ ਸੋਗ ॥
nrip putr sog |

પછી પુત્રોના શોકમાં

ਗਯੇ ਸੁਰਗ ਲੋਗਿ ॥
gaye surag log |

રાજા સ્વર્ગમાં ગયા.

ਨ੍ਰਿਪ ਭੇ ਸੁ ਜੌਨ ॥
nrip bhe su jauan |

(આ પ્રકારના) જેઓ (અન્ય) રાજાઓ બન્યા,

ਕਥਿ ਸਕੈ ਕੌਨ ॥੮੯॥
kath sakai kauan |89|

તેમના પુત્રોના અવસાનના અત્યંત દુઃખમાં, રાજા સ્વર્ગ તરફ પ્રયાણ કરી ગયા અને તેમના પછી બીજા કેટલાય રાજાઓ થયા, તેમનું વર્ણન કોણ કરી શકે?89.

ਇਤਿ ਰਾਜਾ ਸਾਗਰ ਕੋ ਰਾਜ ਸਮਾਪਤੰ ॥੪॥੫॥
eit raajaa saagar ko raaj samaapatan |4|5|

બચિત્તર નાટકમાં વ્યાસ, બ્રહ્માના અવતાર અને રાજા પૃથુના શાસનના વર્ણનનો અંત.

ਅਥ ਜੁਜਾਤਿ ਰਾਜਾ ਕੋ ਰਾਜ ਕਥਨੰ
ath jujaat raajaa ko raaj kathanan

હવે શરૂ થાય છે રાજા યયાતિ વિશેનું વર્ણન

ਮਧੁਭਾਰ ਛੰਦ ॥
madhubhaar chhand |

મધુભાર સ્ટેન્ઝા

ਪੁਨਿ ਭਯੋ ਜੁਜਾਤਿ ॥
pun bhayo jujaat |

પછી યયાતિ (જુજાતિ) રાજા બન્યો

ਸੋਭਾ ਅਭਾਤਿ ॥
sobhaa abhaat |

(જેની પાસે) અલૌકિક વૈભવ હતો.

ਦਸ ਚਾਰਵੰਤ ॥
das chaaravant |

ચૌદ ફેકલ્ટીની

ਸੋਭਾ ਸੁਭੰਤ ॥੯੦॥
sobhaa subhant |90|

ત્યારપછી એક સૌથી પ્રતાપી રાજા યયાતિ હતો, જેની કીર્તિ ચૌદ જગતમાં ફેલાઈ ગઈ હતી.90.

ਸੁੰਦਰ ਸੁ ਨੈਨ ॥
sundar su nain |

તેણીની નાન સુંદર હતી,

ਜਨ ਰੂਪ ਮੈਨ ॥
jan roop main |

જાણે કામદેવના રૂપમાં.

ਸੋਭਾ ਅਪਾਰ ॥
sobhaa apaar |

(તે) અપાર વૈભવ સાથે

ਸੋਭਤ ਸੁਧਾਰ ॥੯੧॥
sobhat sudhaar |91|

તેની આંખો મોહક હતી અને તેનું પ્રચંડ કીર્તિનું સ્વરૂપ પ્રેમના દેવ જેવું હતું.91.

ਸੁੰਦਰ ਸਰੂਪ ॥
sundar saroop |

(તે) સુંદર સૌંદર્ય

ਸੋਭੰਤ ਭੂਪ ॥
sobhant bhoop |

અને રૂપમાં એક રાજા હતો.

ਦਸ ਚਾਰਵੰਤ ॥
das chaaravant |

(તે) ચૌદ વિદ્યાઓની ગાયતા

ਆਭਾ ਅਭੰਤ ॥੯੨॥
aabhaa abhant |92|

ચૌદ જગતને તેના મોહક લાવણ્યના પ્રતાપે તેજ પ્રાપ્ત થયું હતું.92.

ਗੁਨ ਗਨ ਅਪਾਰ ॥
gun gan apaar |

(તે) અપાર ગુણોનો,

ਸੁੰਦਰ ਉਦਾਰ ॥
sundar udaar |

સુંદર અને ઉદાર હતો.

ਦਸ ਚਾਰਿਵੰਤ ॥
das chaarivant |

ચૌદ વિજ્ઞાનના જાણકાર

ਸੋਭਾ ਸੁਭੰਤ ॥੯੩॥
sobhaa subhant |93|

તે ઉદાર રાજામાં અસંખ્ય ગુણો હતા અને ચૌદ વિજ્ઞાનમાં કૌશલ્ય ધરાવતા હતા.93.

ਧਨ ਗੁਨ ਪ੍ਰਬੀਨ ॥
dhan gun prabeen |

ધન સંપત્તિ અને (ઘણા પ્રકારના) ગુણોમાં તેજસ્વી હતો,

ਪ੍ਰਭ ਕੋ ਅਧੀਨ ॥
prabh ko adheen |

ભગવાનને સબમિશન (સ્વીકૃત)

ਸੋਭਾ ਅਪਾਰ ॥
sobhaa apaar |

અને તે રાજકુમાર અપાર

ਸੁੰਦਰ ਕੁਮਾਰ ॥੯੪॥
sundar kumaar |94|

તે સુંદર રાજા સૌથી પ્રતાપી, સક્ષમ, ગુણોમાં નિષ્ણાત અને ભગવાનમાં વિશ્વાસ ધરાવતો હતો.94.

ਸਾਸਤ੍ਰਗ ਸੁਧ ॥
saasatrag sudh |

(તે) શાસ્ત્રોના શુદ્ધ વિદ્વાન હતા.

ਕ੍ਰੋਧੀ ਸੁ ਜੁਧ ॥
krodhee su judh |

યુદ્ધ દરમિયાન ગુસ્સે થયો હતો.

ਨ੍ਰਿਪ ਭਯੋ ਬੇਨ ॥
nrip bhayo ben |

(આમ) બેન (નામ) રાજા બન્યો,

ਜਨ ਕਾਮ ਧੇਨ ॥੯੫॥
jan kaam dhen |95|

રાજાને શાસ્ત્રોનું જ્ઞાન હતું, તે યુદ્ધમાં અત્યંત ક્રોધિત હતો, તે કામધેનુ જેવી બધી ઈચ્છાઓ પૂરી કરનાર, ઈચ્છા પૂરી કરનારી ગાય હતી.95.

ਖੂਨੀ ਸੁ ਖਗ ॥
khoonee su khag |

(તે) એક લોહિયાળ તલવારબાજ હતો,

ਜੋਧਾ ਅਭਗ ॥
jodhaa abhag |

એક અસ્પષ્ટ યોદ્ધા હતો,

ਖਤ੍ਰੀ ਅਖੰਡ ॥
khatree akhandd |

એક અતૂટ છત્રી હતી

ਕ੍ਰੋਧੀ ਪ੍ਰਚੰਡ ॥੯੬॥
krodhee prachandd |96|

તેના લોહિયાળ ખંજર સાથેનો રાજા અજેય, સંપૂર્ણ, ગુસ્સે અને શક્તિશાળી યોદ્ધા હતો.96.

ਸਤ੍ਰੂਨਿ ਕਾਲ ॥
satraoon kaal |

(તે) દુશ્મનો માટે કોલ હતો

ਕਾਢੀ ਕ੍ਰਵਾਲ ॥
kaadtee kravaal |

અને (હંમેશા) તલવાર ખેંચી (તેમને મારવા).

ਸਮ ਤੇਜ ਭਾਨੁ ॥
sam tej bhaan |

(તેનું) તેજ સૂર્ય જેવું હતું,

ਜ੍ਵਾਲਾ ਸਮਾਨ ॥੯੭॥
jvaalaa samaan |97|

જ્યારે તેણે તેની તલવાર ખેંચી ત્યારે તે તેના દુશ્મનો માટે કાલ (મૃત્યુ) જેવો હતો અને તેની ભવ્યતા સૂર્યના અગ્નિ જેવી હતી.97.

ਜਬ ਜੁਰਤ ਜੰਗ ॥
jab jurat jang |

જ્યારે તે યુદ્ધમાં વ્યસ્ત હતો

ਨਹਿ ਮੁਰਤ ਅੰਗ ॥
neh murat ang |

તેથી (યુદ્ધભૂમિમાંથી) અંગ વળે નહીં.

ਅਰਿ ਭਜਤ ਨੇਕ ॥
ar bhajat nek |

ઘણા દુશ્મનો ભાગી ગયા,

ਨਹਿ ਟਿਕਤ ਏਕ ॥੯੮॥
neh ttikat ek |98|

જ્યારે તે લડ્યો, ત્યારે તેનું કોઈ અંગ પાછું વળ્યું નહીં, તેનો કોઈ દુશ્મન તેની સામે ટકી શક્યો નહીં અને આ રીતે ભાગી ગયો.98.

ਥਰਹਰਤ ਭਾਨੁ ॥
tharaharat bhaan |

સૂર્ય ધ્રૂજ્યો (તેના મહિમાથી),

ਕੰਪਤ ਦਿਸਾਨ ॥
kanpat disaan |

દિશાઓમાં વધઘટ થઈ.

ਮੰਡਤ ਮਵਾਸ ॥
manddat mavaas |

રહેવાસીઓ

ਭਜਤ ਉਦਾਸ ॥੯੯॥
bhajat udaas |99|

તેની આગળ સૂર્ય ધ્રૂજતો હતો, દિશાઓ ધ્રૂજતી હતી, વિરોધીઓ માથું નમાવીને ઊભા હતા અને ચિંતામાં ભાગી જતા હતા.99.

ਥਰਹਰਤ ਬੀਰ ॥
tharaharat beer |

બીર ધ્રૂજતો હતો,

ਭੰਭਰਤ ਭੀਰ ॥
bhanbharat bheer |

કાયર ભાગી રહ્યા હતા,

ਤਤਜਤ ਦੇਸ ॥
tatajat des |

દેશ જતો રહ્યો હતો.

ਨ੍ਰਿਪਮਨਿ ਨਰੇਸ ॥੧੦੦॥
nripaman nares |100|

યોદ્ધાઓ ધ્રૂજ્યા, ડરપોક ભાગી ગયા અને વિવિધ દેશોના રાજાઓ તેની આગળ દોરાની જેમ તૂટી પડશે.100.