શ્રી દસમ ગ્રંથ

પાન - 263

ਤਨ ਸੁਭਤ ਸੁਰੰਗੰ ਛਬਿ ਅੰਗ ਅੰਗੰ ਲਜਤ ਅਨੰਗੰ ਲਖ ਨੈਣੰ ॥

tan subhat surangan chhab ang angan lajat anangan lakh nainan |

સુંદર આકૃતિ વાળું શરીર શોભે છે, આંખોથી અંગોની સુંદરતા જોઈને કામદેવ લાલી થઈ જાય છે.

ਸੋਭਿਤ ਕਚਕਾਰੇ ਅਤ ਘੁੰਘਰਾਰੇ ਰਸਨ ਰਸਾਰੇ ਮ੍ਰਿਦ ਬੈਣੰ ॥

sobhit kachakaare at ghungharaare rasan rasaare mrid bainan |

તેના આકર્ષક શરીર અને ભવ્ય અંગોને જોઈને, પ્રેમના દેવતા શરમ અનુભવે છે, તેની પીઠ વાંકડિયા વાળ અને મીઠી વાણી છે

ਮੁਖਿ ਛਕਤ ਸੁਬਾਸੰ ਦਿਨਸ ਪ੍ਰਕਾਸੰ ਜਨੁ ਸਸ ਭਾਸੰ ਤਸ ਸੋਭੰ ॥

mukh chhakat subaasan dinas prakaasan jan sas bhaasan tas sobhan |

તેનો ચહેરો સુગંધિત છે અને સૂર્યની જેમ ચમકતો અને ચંદ્રની જેમ મહિમાવાન દેખાય છે.

ਰੀਝਤ ਚਖ ਚਾਰੰ ਸੁਰਪੁਰ ਪਯਾਰੰ ਦੇਵ ਦਿਵਾਰੰ ਲਖਿ ਲੋਭੰ ॥੬੦੧॥

reejhat chakh chaaran surapur payaaran dev divaaran lakh lobhan |601|

તેને જોઈને બધા આનંદ અનુભવે છે અને દેવતાઓના ધામના લોકો પણ તેને જોઈને અચકાતા નથી.601.

ਕਲਸ ॥

kalas |

કલાસ

ਚੰਦ੍ਰਹਾਸ ਏਕੰ ਕਰ ਧਾਰੀ ॥

chandrahaas ekan kar dhaaree |

તેના એક હાથમાં ચંદ્રહાસ નામની તલવાર હતી

ਦੁਤੀਆ ਧੋਪੁ ਗਹਿ ਤ੍ਰਿਤੀ ਕਟਾਰੀ ॥

duteea dhop geh tritee kattaaree |

બીજા હાથમાં ધોપ નામનો બીજો હાથ હતો અને ત્રીજા હાથમાં ભાલો હતો

ਚਤ੍ਰਥ ਹਾਥ ਸੈਹਥੀ ਉਜਿਆਰੀ ॥

chatrath haath saihathee ujiaaree |

તેના ચોથા હાથમાં તીક્ષ્ણ ઝાંખરાવાળું સાઇહાથી નામનું શસ્ત્ર હતું,

ਗੋਫਨ ਗੁਰਜ ਕਰਤ ਚਮਕਾਰੀ ॥੬੦੨॥

gofan guraj karat chamakaaree |602|

તેના પાંચમા અને છઠ્ઠા હાથમાં એક ચમકદાર ગદા અને ગોફણ નામનું શસ્ત્ર હતું.602.

ਤ੍ਰਿਭੰਗੀ ਛੰਦ ॥

tribhangee chhand |

ત્રિભાંગી શ્લોક

ਸਤਏ ਅਸ ਭਾਰੀ ਗਦਹਿ ਉਭਾਰੀ ਤ੍ਰਿਸੂਲ ਸੁਧਾਰੀ ਛੁਰਕਾਰੀ ॥

sate as bhaaree gadeh ubhaaree trisool sudhaaree chhurakaaree |

તેના સાતમા હાથમાં બીજી ભારે અને ફૂલેલી ગદા હતી અને

ਜੰਬੂਵਾ ਅਰ ਬਾਨੰ ਸੁ ਕਸਿ ਕਮਾਨੰ ਚਰਮ ਅਪ੍ਰਮਾਨੰ ਧਰ ਭਾਰੀ ॥

janboovaa ar baanan su kas kamaanan charam apramaanan dhar bhaaree |

બીજા હાથમાં શસ્ત્રો અને શસ્ત્રો તરીકે ત્રિશૂળ, પિંસર, તીર, ધનુષ્ય વગેરે હતા.

ਪੰਦ੍ਰਏ ਗਲੋਲੰ ਪਾਸ ਅਮੋਲੰ ਪਰਸ ਅਡੋਲੰ ਹਥਿ ਨਾਲੰ ॥

pandre galolan paas amolan paras addolan hath naalan |

તેના પંદરમા હાથમાં છરા જેવા હાથ અને ફરસા નામના શસ્ત્રો હતા.

ਬਿਛੂਆ ਪਹਰਾਯੰ ਪਟਾ ਭ੍ਰਮਾਯੰ ਜਿਮ ਜਮ ਧਾਯੰ ਬਿਕਰਾਲੰ ॥੬੦੩॥

bichhooaa paharaayan pattaa bhramaayan jim jam dhaayan bikaraalan |603|

તેણે વાઘના પંજા જેવા સ્ટીલના હૂકવાળા હથિયારો હાથમાં પહેર્યા હતા અને તે ભયાનક યમની જેમ ફરતો હતો.603.

ਕਲਸ ॥

kalas |

કલાસ

ਸਿਵ ਸਿਵ ਸਿਵ ਮੁਖ ਏਕ ਉਚਾਰੰ ॥

siv siv siv mukh ek uchaaran |

તે એક ચહેરા પરથી શિવનું નામ રટણ કરી રહ્યો હતો,

ਦੁਤੀਅ ਪ੍ਰਭਾ ਜਾਨਕੀ ਨਿਹਾਰੰ ॥

duteea prabhaa jaanakee nihaaran |

બીજાથી તે સીતાની સુંદરતા જોઈ રહ્યો હતો

ਤ੍ਰਿਤੀਅ ਝੁੰਡ ਸਭ ਸੁਭਟ ਪਚਾਰੰ ॥

triteea jhundd sabh subhatt pachaaran |

ત્રીજાથી તે પોતાના યોદ્ધાઓને જોઈ રહ્યો હતો અને

ਚਤ੍ਰਥ ਕਰਤ ਮਾਰ ਹੀ ਮਾਰੰ ॥੬੦੪॥

chatrath karat maar hee maaran |604|

ચોથાથી તે ‘કિલ, કિલ’.604 બૂમો પાડી રહ્યો હતો.

ਤ੍ਰਿਭੰਗੀ ਛੰਦ ॥

tribhangee chhand |

ત્રિભાંગી શ્લોક

ਪਚਏ ਹਨਵੰਤੰ ਲਖ ਦੁਤ ਮੰਤੰ ਸੁ ਬਲ ਦੁਰੰਤੰ ਤਜਿ ਕਲਿਣੰ ॥

pache hanavantan lakh dut mantan su bal durantan taj kalinan |

પાંચમો (મુખ્યત્વે) રાવણ હનુમાનને જોઈને વ્યથિત થાય છે, જેની પાસે મોટો દેવદૂત છે અને તેની પાસે ખૂબ શક્તિ છે.

ਛਠਏ ਲਖਿ ਭ੍ਰਾਤੰ ਤਕਤ ਪਪਾਤੰ ਲਗਤ ਨ ਘਾਤੰ ਜੀਅ ਜਲਿਣੰ ॥

chhatthe lakh bhraatan takat papaatan lagat na ghaatan jeea jalinan |

તેના પાંચમા મુખથી તે હનુમાન તરફ જોઈ રહ્યો હતો અને ખૂબ જ ઝડપે મંત્રનું પુનરાવર્તન કરી રહ્યો હતો અને પોતાની તાકાત ખેંચવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યો હતો. તેના છઠ્ઠા માથાથી તે તેના પડી ગયેલા ભાઈ કુંભકર્ણને જોઈ રહ્યો હતો અને તેનું હૃદય બળી રહ્યું હતું.

ਸਤਏ ਲਖਿ ਰਘੁਪਤਿ ਕਪ ਦਲ ਅਧਪਤਿ ਸੁਭਟ ਬਿਕਟ ਮਤ ਜੁਤ ਭ੍ਰਾਤੰ ॥

sate lakh raghupat kap dal adhapat subhatt bikatt mat jut bhraatan |

સાતમા રામ ચંદ્રને જુએ છે, જે વાનર સેનાના રાજા (સુગ્રીવ) અને ઘણા ઉગ્ર યોદ્ધાઓ (લછમણ) સાથે (બેઠેલા) છે.

ਅਠਿਓ ਸਿਰਿ ਢੋਰੈਂ ਨਵਮਿ ਨਿਹੋਰੈਂ ਦਸਯਨ ਬੋਰੈਂ ਰਿਸ ਰਾਤੰ ॥੬੦੫॥

atthio sir dtorain navam nihorain dasayan borain ris raatan |605|

તેના સાતમા માથાથી તે રામ અને વાંદરાઓની સેના અને અન્ય પરાક્રમી યોદ્ધાઓને જોઈ રહ્યો હતો. તે તેના આઠ માથું હલાવી રહ્યો હતો અને તેના નવમા માથાથી બધું જ સર્વે કરી રહ્યો હતો અને તે ક્રોધથી ખૂબ જ ગુસ્સે થઈ રહ્યો હતો.605.

ਚੌਬੋਲਾ ਛੰਦ ॥

chauabolaa chhand |

ચાબોલા સ્તંભ

ਧਾਏ ਮਹਾ ਬੀਰ ਸਾਧੇ ਸਿਤੰ ਤੀਰ ਕਾਛੇ ਰਣੰ ਚੀਰ ਬਾਨਾ ਸੁਹਾਏ ॥

dhaae mahaa beer saadhe sitan teer kaachhe ranan cheer baanaa suhaae |

પરાક્રમી યોદ્ધાઓ તેમના સફેદ તીરોને સ્થિર કરીને તેમના શરીર પર સુંદર વસ્ત્રો સાથે આગળ વધ્યા

ਰਵਾ ਕਰਦ ਮਰਕਬ ਯਲੋ ਤੇਜ ਇਮ ਸਭ ਚੂੰ ਤੁੰਦ ਅਜਦ ਹੋਓ ਮਿਆ ਜੰਗਾਹੇ ॥

ravaa karad marakab yalo tej im sabh choon tund ajad hoo miaa jangaahe |

તેઓ ખૂબ જ ઝડપથી ચાલતા હતા અને યુદ્ધના મેદાનમાં સંપૂર્ણ ઝડપીતાનું પ્રદર્શન કરતા હતા

ਭਿੜੇ ਆਇ ਈਹਾ ਬੁਲੇ ਬੈਣ ਕੀਹਾ ਕਰੇਾਂ ਘਾਇ ਜੀਹਾ ਭਿੜੇ ਭੇੜ ਭਜੇ ॥

bhirre aae eehaa bule bain keehaa kareaan ghaae jeehaa bhirre bherr bhaje |

ક્યારેક તેઓ એક તરફ લડે છે અને બીજી તરફ પડકાર ફેંકે છે અને જ્યારે પણ તેઓ મારામારી કરે છે ત્યારે દુશ્મનો ભાગી જાય છે.

ਪੀਯੋ ਪੋਸਤਾਨੇ ਭਛੋ ਰਾਬੜੀਨੇ ਕਹਾ ਛੈਅਣੀ ਰੋਧਣੀਨੇ ਨਿਹਾਰੈਂ ॥੬੦੬॥

peeyo posataane bhachho raabarreene kahaa chhaianee rodhaneene nihaarain |606|

તેઓ શણ ખાવાના નશામાં ધૂત દેખાય છે અને અહીં-તહીં ફરતા હોય છે.606.

ਗਾਜੇ ਮਹਾ ਸੂਰ ਘੁਮੀ ਰਣੰ ਹੂਰ ਭਰਮੀ ਨਭੰ ਪੂਰ ਬੇਖੰ ਅਨੂਪੰ ॥

gaaje mahaa soor ghumee ranan hoor bharamee nabhan poor bekhan anoopan |

મહાન યોદ્ધાઓ ગર્જના કરે છે. હ્યુરોન્સ રણમાં ફરે છે. સુંદર સુંદર પોશાકમાં ફરતા ફરતા હુરાઓથી આકાશ ભરાઈ ગયું છે,

ਵਲੇ ਵਲ ਸਾਈ ਜੀਵੀ ਜੁਗਾ ਤਾਈ ਤੈਂਡੇ ਘੋਲੀ ਜਾਈ ਅਲਾਵੀਤ ਐਸੇ ॥

vale val saaee jeevee jugaa taaee taindde gholee jaaee alaaveet aaise |

યોદ્ધાઓ ગર્જના કરી અને સ્વર્ગીય કુમારિકાઓ અનોખા યુદ્ધને જોવા માટે આકાશમાં ભ્રમણ કરી. તેઓએ પ્રાર્થના કરી કે ભયાનક યુદ્ધ લડી રહેલા આ યોદ્ધા યુગો સુધી જીવે

ਲਗੋ ਲਾਰ ਥਾਨੇ ਬਰੋ ਰਾਜ ਮਾਨੇ ਕਹੋ ਅਉਰ ਕਾਨੇ ਹਠੀ ਛਾਡ ਥੇਸੋ ॥

lago laar thaane baro raaj maane kaho aaur kaane hatthee chhaadd theso |

ઓ રાજન! (હું) તમારી રાહ જોઈ રહ્યો છું, મને લઈ જાઓ. તારા જેવા હઠીલા માણસ સિવાય મારે (કેન) બીજા કોને બોલાવવું?

ਬਰੋ ਆਨ ਮੋ ਕੋ ਭਜੋ ਆਨ ਤੋ ਕੋ ਚਲੋ ਦੇਵ ਲੋਕੋ ਤਜੋ ਬੇਗ ਲੰਕਾ ॥੬੦੭॥

baro aan mo ko bhajo aan to ko chalo dev loko tajo beg lankaa |607|

અને નિશ્ચિતપણે તેના શાસનનો આનંદ માણવો જોઈએ. ઓ યોદ્ધાઓ! આ લંકાનો ત્યાગ કરો અને અમારી સાથે લગ્ન કરવા આવો અને સ્વર્ગ માટે પ્રયાણ કરો.607.

ਸ੍ਵੈਯਾ ॥

svaiyaa |

સ્વય્યા

ਅਨੰਤਤੁਕਾ ॥

anantatukaa |

(અસંખ્ય શ્લોકોમાંથી)

ਰੋਸ ਭਰਯੋ ਤਜ ਹੋਸ ਨਿਸਾਚਰ ਸ੍ਰੀ ਰਘੁਰਾਜ ਕੋ ਘਾਇ ਪ੍ਰਹਾਰੇ ॥

ros bharayo taj hos nisaachar sree raghuraaj ko ghaae prahaare |

રાવણે પોતાની ઇન્દ્રિયોનો ત્યાગ કરીને ખૂબ જ ગુસ્સે થઈને રામચંદર પર હુમલો કર્યો.

ਜੋਸ ਬਡੋ ਕਰ ਕਉਸਲਿਸੰ ਅਧ ਬੀਚ ਹੀ ਤੇ ਸਰ ਕਾਟ ਉਤਾਰੇ ॥

jos baddo kar kausalisan adh beech hee te sar kaatt utaare |

આ બાજુ રઘુ કુળના રાજા રામે અધવચ્ચે જ તેના તીરો અટકાવ્યા

ਫੇਰ ਬਡੋ ਕਰ ਰੋਸ ਦਿਵਾਰਦਨ ਧਾਇ ਪਰੈਂ ਕਪਿ ਪੁੰਜ ਸੰਘਾਰੈ ॥

fer baddo kar ros divaaradan dhaae parain kap punj sanghaarai |

ત્યારે રાવણ (દેવરદાન) ખૂબ ગુસ્સે થઈ જાય છે અને વાંદરાઓના ટોળામાંથી ભાગી જાય છે અને તેમને મારવા લાગે છે.

ਪਟਸ ਲੋਹ ਹਥੀ ਪਰ ਸੰਗੜੀਏ ਜੰਬੁਵੇ ਜਮਦਾੜ ਚਲਾਵੈ ॥੬੦੮॥

pattas loh hathee par sangarree janbuve jamadaarr chalaavai |608|

પછી તેણે સામૂહિક રીતે વાંદરાઓની સેનાનો નાશ કરવાનું શરૂ કર્યું અને વિવિધ પ્રકારના ભયંકર હથિયારોથી પ્રહારો કર્યા.608.

ਚੌਬੋਲਾ ਸ੍ਵੈਯਾ ॥

chauabolaa svaiyaa |

ચાબોલા સ્વય્યા

ਸ੍ਰੀ ਰਘੁਰਾਜ ਸਰਾਸਨ ਲੈ ਰਿਸ ਠਾਟ ਘਨੀ ਰਨ ਬਾਨ ਪ੍ਰਹਾਰੇ ॥

sree raghuraaj saraasan lai ris tthaatt ghanee ran baan prahaare |

શ્રીરામ ખૂબ ગુસ્સે થયા અને તેણે (હાથમાં) ધનુષ્ય લીધું અને યુદ્ધના મેદાનમાં તીર ચલાવ્યું

ਬੀਰਨ ਮਾਰ ਦੁਸਾਰ ਗਏ ਸਰ ਅੰਬਰ ਤੇ ਬਰਸੇ ਜਨ ਓਰੇ ॥

beeran maar dusaar ge sar anbar te barase jan ore |

રામે પોતાનું ધનુષ્ય હાથમાં લીધું અને ભારે ક્રોધમાં, ઘણા તીરો છોડ્યા જેણે યોદ્ધાઓને મારી નાખ્યા અને બીજી બાજુ ઘૂસીને આકાશમાંથી ફરી વરસ્યા.

ਬਾਜ ਗਜੀ ਰਥ ਸਾਜ ਗਿਰੇ ਧਰ ਪਤ੍ਰ ਅਨੇਕ ਸੁ ਕਉਨ ਗਨਾਵੈ ॥

baaj gajee rath saaj gire dhar patr anek su kaun ganaavai |

ઘોડા, હાથી અને રથ અને તેમના સાધનો પણ જમીન પર પડ્યા છે. તેમના ઘણા તીર કોણ ગણી શકે?

ਫਾਗਨ ਪਉਨ ਪ੍ਰਚੰਡ ਬਹੇ ਬਨ ਪਤ੍ਰਨ ਤੇ ਜਨ ਪਤ੍ਰ ਉਡਾਨੇ ॥੬੦੯॥

faagan paun prachandd bahe ban patran te jan patr uddaane |609|

અસંખ્ય હાથી, ઘોડા અને રથ યુદ્ધના મેદાનમાં પડ્યા અને એવું દેખાયું કે હિંસક પવનના પ્રવાહ સાથે પાંદડા ઉડતા દેખાય છે.609.

ਸ੍ਵੈਯਾ ਛੰਦ ॥

svaiyaa chhand |

સ્વૈય સ્તન્ઝા

ਰੋਸ ਭਰਯੋ ਰਨ ਮੌ ਰਘੁਨਾਥ ਸੁ ਰਾਵਨ ਕੋ ਬਹੁ ਬਾਨ ਪ੍ਰਹਾਰੇ ॥

ros bharayo ran mau raghunaath su raavan ko bahu baan prahaare |

ભગવાન રામ ખૂબ જ ગુસ્સે થયા અને યુદ્ધમાં રાવણ પર ઘણા તીર માર્યા.

ਸ੍ਰੋਣਨ ਨੈਕ ਲਗਯੋ ਤਿਨ ਕੇ ਤਨ ਫੋਰ ਜਿਰੈ ਤਨ ਪਾਰ ਪਧਾਰੇ ॥

sronan naik lagayo tin ke tan for jirai tan paar padhaare |

ક્રોધિત થઈને, રામે રાવણ પર ઘણા તીરો છોડ્યા અને તે તીરો લોહીથી સહેજ સંતૃપ્ત થઈ ગયા, શરીરમાંથી બીજી તરફ ઘૂસી ગયા.

ਬਾਜ ਗਜੀ ਰਥ ਰਾਜ ਰਥੀ ਰਣ ਭੂਮਿ ਗਿਰੇ ਇਹ ਭਾਤਿ ਸੰਘਾਰੇ ॥

baaj gajee rath raaj rathee ran bhoom gire ih bhaat sanghaare |

ઘોડા, હાથી, રથ અને સારથિઓને આ રીતે જમીન પર મારવામાં આવે છે,

સૂચિ (1 - 1428)

જાપ પાન: 1 - 10

અਕਾਲ ઉસ્તਤ પાન: 11 - 38

બચિત્તર નાટક પાન: 39 - 73

ચાંદી ચરિત્તર ઉકાત બિલાસ પાન: 74 - 99

ચાંદી ચરિત્તર પાન: 100 - 118

વાર શ્રી ભૌગૌતિ જી કી પાન: 119 - 126

જ્ઞાન પ્રબોધ પાન: 127 - 154

ચૌબીસ અવતાર પાન: 155 - 610

બ્રહ્મ અવતાર પાન: 611 - 634

રુદ્ર અવતાર પાન: 635 - 708

શબ્દ હજારે પાન: 709 - 712

૩૩ સ્વૈયાય પાન: 712 - 716

ખાલસા મહિમા પાન: 716 - 716

શસ્ત્ર નામ માળા પાન: 717 - 808

ચરિત્રોપાખ્યાણ પાન: 809 - 1388

જફરનામા પાન: 1389 - 1394

હિકાયત પાન: 1394 - 1428