શ્રી દસમ ગ્રંથ

પાન - 160


ਭੁਜੰਗ ਪ੍ਰਯਾਤ ਛੰਦ ॥
bhujang prayaat chhand |

ભુજંગ પ્રયાત શ્લોક

ਤਬੈ ਕੋਪ ਗਰਜਿਯੋ ਬਲੀ ਸੰਖ ਬੀਰੰ ॥
tabai kop garajiyo balee sankh beeran |

પછી સાંખ (નામ) પરાક્રમી યોદ્ધા ક્રોધથી ગર્જ્યા.

ਧਰੇ ਸਸਤ੍ਰ ਅਸਤ੍ਰੰ ਸਜੇ ਲੋਹ ਚੀਰੰ ॥
dhare sasatr asatran saje loh cheeran |

પછી ભારે ક્રોધમાં, શકિતશાળી શંખાસુરે ગર્જના કરી અને શસ્ત્રો અને શસ્ત્રોથી સજ્જ કરીને પોતાનું બખ્તર પહેર્યું.

ਚਤੁਰ ਬੇਦ ਪਾਤੰ ਕੀਯੋ ਸਿੰਧੁ ਮਧੰ ॥
chatur bed paatan keeyo sindh madhan |

(તેણે) ચાર વેદોને સમુદ્રમાં ડૂબાડી દીધા.

ਤ੍ਰਸ੍ਰਯੋ ਅਸਟ ਨੈਣੰ ਕਰਿਯੋ ਜਾਪੁ ਸੁਧੰ ॥੪੧॥
trasrayo asatt nainan kariyo jaap sudhan |41|

તેણે આગળના વેદોને સમુદ્રમાં ફેંકી દીધા, જેનાથી આઠ આંખોવાળા બ્રહ્મા ડરી ગયા અને તેમને ભગવાનનું સ્મરણ થયું.41.

ਤਬੈ ਸੰਭਰੇ ਦੀਨ ਹੇਤੰ ਦਿਆਲੰ ॥
tabai sanbhare deen hetan diaalan |

પછી કિરપાલુ (અવતાર) એ દીનનો રસ આગળ મૂક્યો

ਧਰੇ ਲੋਹ ਕ੍ਰੋਹੰ ਕ੍ਰਿਪਾ ਕੈ ਕ੍ਰਿਪਾਲੰ ॥
dhare loh krohan kripaa kai kripaalan |

પછી ભગવાન, બંને (વેદ તેમજ બ્રહ્મા)ના શુભચિંતક, દયાથી ભરેલા અને અત્યંત ક્રોધિત થઈને, તેણે પોતાનું સ્ટીલનું બખ્તર પહેર્યું.

ਮਹਾ ਅਸਤ੍ਰ ਪਾਤੰ ਕਰੇ ਸਸਤ੍ਰ ਘਾਤੰ ॥
mahaa asatr paatan kare sasatr ghaatan |

પુષ્કળ દારૂગોળો વરસવા લાગ્યો અને શસ્ત્રો અથડામણ થવા લાગ્યા.

ਟਰੇ ਦੇਵ ਸਰਬੰ ਗਿਰੇ ਲੋਕ ਸਾਤੰ ॥੪੨॥
ttare dev saraban gire lok saatan |42|

વિનાશ સર્જતા હથિયારો સાથે શસ્ત્રોના ધનુષ્ય પણ માર્યા હતા. આ ભયાનક યુદ્ધને કારણે સમૂહમાંના બધા દેવતાઓ પોતપોતાની બેઠકો પરથી ખસી ગયા અને સાત જગત ધ્રૂજ્યા.42.

ਭਏ ਅਤ੍ਰ ਘਾਤੰ ਗਿਰੇ ਚਉਰ ਚੀਰੰ ॥
bhe atr ghaatan gire chaur cheeran |

તીર મારવા લાગ્યા અને બખ્તર અને બખ્તર પડી રહ્યા હતા,

ਰੁਲੇ ਤਛ ਮੁਛੰ ਉਠੇ ਤਿਛ ਤੀਰੰ ॥
rule tachh muchhan utthe tichh teeran |

શસ્ત્રોના ફટકાથી, ફ્લાય-વ્હીસ્ક અને વસ્ત્રો બેહાન પડવા લાગ્યા અને તીરોની વાટથી, કાપેલા શરીરો જમીન પર પડવા લાગ્યા.

ਗਿਰੇ ਸੁੰਡ ਮੁੰਡੰ ਰਣੰ ਭੀਮ ਰੂਪੰ ॥
gire sundd munddan ranan bheem roopan |

વિશાળ હાથીઓની કાપેલી થડ અને માથાં પડવા લાગ્યાં

ਮਨੋ ਖੇਲ ਪਉਢੇ ਹਠੀ ਫਾਗੁ ਜੂਪੰ ॥੪੩॥
mano khel paudte hatthee faag joopan |43|

એવું જણાતું હતું કે સતત યુવાનોનું જૂથ હોળી રમી રહ્યું હતું.43.

ਬਹੇ ਖਗਯੰ ਖੇਤ ਖਿੰਗੰ ਸੁ ਧੀਰੰ ॥
bahe khagayan khet khingan su dheeran |

સહનશક્તિ ધરાવતા યોદ્ધાઓની તલવાર અને ખંજરનો પ્રહાર થયો છે

ਸੁਭੈ ਸਸਤ੍ਰ ਸੰਜਾਨ ਸੋ ਸੂਰਬੀਰੰ ॥
subhai sasatr sanjaan so soorabeeran |

અને બહાદુર લડવૈયાઓ શસ્ત્રો અને બખ્તરોથી સજ્જ છે.

ਗਿਰੇ ਗਉਰਿ ਗਾਜੀ ਖੁਲੇ ਹਥ ਬਥੰ ॥
gire gaur gaajee khule hath bathan |

પરાક્રમી વીર ખાલી હાથે પડ્યા છે અને આ બધો તમાશો જોઈને,

ਨਚਿਯੋ ਰੁਦ੍ਰ ਰੁਦ੍ਰੰ ਨਚੇ ਮਛ ਮਥੰ ॥੪੪॥
nachiyo rudr rudran nache machh mathan |44|

ભગવાન શિવ બીજા નૃત્યમાં વ્યસ્ત છે અને બીજી બાજુ, મચ્છ અવતાર, પ્રસન્ન થઈને, સમુદ્રને હલાવી રહ્યો છે.44.

ਰਸਾਵਲ ਛੰਦ ॥
rasaaval chhand |

રસાવલ શ્લોક

ਮਹਾ ਬੀਰ ਗਜੇ ॥
mahaa beer gaje |

શુભ શસ્ત્રોથી સજ્જ,

ਸੁਭੰ ਸਸਤ੍ਰ ਸਜੇ ॥
subhan sasatr saje |

બહાદુર લડવૈયાઓ ગર્જના કરી રહ્યા છે અને હાથીઓ જેવા વિશાળ અને પરાક્રમી યોદ્ધાઓને મારી નાખતા જોઈ રહ્યા છે,

ਬਧੇ ਗਜ ਗਾਹੰ ॥
badhe gaj gaahan |

સ્વર્ગીય કન્યાઓ, તેમના પરાક્રમો સાથે પસાર થઈ રહી છે,

ਸੁ ਹੂਰੰ ਉਛਾਹੰ ॥੪੫॥
su hooran uchhaahan |45|

તેઓના લગ્ન કરવા માટે સ્વર્ગમાં રાહ જોઈ રહ્યા છે.45.

ਢਲਾ ਢੁਕ ਢਾਲੰ ॥
dtalaa dtuk dtaalan |

ઢાલ પર knocking ના અવાજો અને

ਝਮੀ ਤੇਗ ਕਾਲੰ ॥
jhamee teg kaalan |

તલવારોની મારામારી સંભળાય છે,

ਕਟਾ ਕਾਟ ਬਾਹੈ ॥
kattaa kaatt baahai |

કટ્ટર અવાજ સાથે ખંજર મારવામાં આવે છે,

ਉਭੈ ਜੀਤ ਚਾਹੈ ॥੪੬॥
aubhai jeet chaahai |46|

અને બંને પક્ષો તેમની જીતની ઈચ્છા ધરાવે છે.46.

ਮੁਖੰ ਮੁਛ ਬੰਕੀ ॥
mukhan muchh bankee |

(બહાદુર સૈનિકોની) ચહેરા પર મૂછો

ਤਮੰ ਤੇਗ ਅਤੰਕੀ ॥
taman teg atankee |

યોદ્ધાઓના હાથમાં ચહેરા પરના વ્હીકર અને ભયંકર તલવારો પ્રભાવશાળી લાગે છે,

ਫਿਰੈ ਗਉਰ ਗਾਜੀ ॥
firai gaur gaajee |

(યુદ્ધના મેદાનમાં) મજબૂત યોદ્ધાઓ (ગાઝી) ફરતા હતા

ਨਚੈ ਤੁੰਦ ਤਾਜੀ ॥੪੭॥
nachai tund taajee |47|

પરાક્રમી યોદ્ધાઓ યુદ્ધના મેદાનમાં ભટકતા હોય છે અને પરમ ઝડપી ઘોડાઓ નાચતા હોય છે.47.

ਭੁਜੰਗ ਛੰਦ ॥
bhujang chhand |

ભુજંગ પ્રયાત શ્લોક

ਭਰਿਯੋ ਰੋਸ ਸੰਖਾਸੁਰੰ ਦੇਖ ਸੈਣੰ ॥
bhariyo ros sankhaasuran dekh sainan |

સૈન્યને જોઈને શંખાસુર ખૂબ ગુસ્સે થયો.

ਤਪੇ ਬੀਰ ਬਕਤ੍ਰੰ ਕੀਏ ਰਕਤ ਨੈਣੰ ॥
tape beer bakatran kee rakat nainan |

ક્રોધથી ભડકેલા અન્ય નાયકો પણ લોહીથી લાલ થઈ ગયેલી આંખો સાથે જોરથી બૂમો પાડવા લાગ્યા.

ਭੁਜਾ ਠੋਕ ਭੂਪੰ ਕਰਿਯੋ ਨਾਦ ਉਚੰ ॥
bhujaa tthok bhoopan kariyo naad uchan |

રાજા શંખાસુરે, તેના હાથ પછાડતા, એક ભયંકર ગર્જના ઉભી કરી અને

ਸੁਣੇ ਗਰਭਣੀਆਨ ਕੇ ਗਰਭ ਮੁਚੰ ॥੪੮॥
sune garabhaneeaan ke garabh muchan |48|

તેનો ભયાનક અવાજ સાંભળીને સ્ત્રીઓની ગર્ભપાત થઈ ગઈ.48.

ਲਗੇ ਠਾਮ ਠਾਮੰ ਦਮਾਮੰ ਦਮੰਕੇ ॥
lage tthaam tthaaman damaaman damanke |

બધાએ પોતપોતાની જગ્યાએ પ્રતિકાર કર્યો અને ટ્રમ્પેટ્સ હિંસક રીતે ગૂંજવા લાગ્યા,

ਖੁਲੇ ਖੇਤ ਮੋ ਖਗ ਖੂਨੀ ਖਿਮੰਕੇ ॥
khule khet mo khag khoonee khimanke |

તે લોહિયાળ ખંજર (માંથી) સ્કેબાર્ડ્સમાંથી) યુદ્ધના મેદાનમાં ચમકતો હતો.

ਭਏ ਕ੍ਰੂਰ ਭਾਤੰ ਕਮਾਣੰ ਕੜਕੇ ॥
bhe kraoor bhaatan kamaanan karrake |

ક્રૂર શરણાગતિનો અવાજ સંભળાયો અને

ਨਚੇ ਬੀਰ ਬੈਤਾਲ ਭੂਤੰ ਭੁੜਕੇ ॥੪੯॥
nache beer baitaal bhootan bhurrake |49|

ભૂત અને પિશાચ જોશભેર નાચવા લાગ્યા.49.

ਗਿਰਿਯੋ ਆਯੁਧੰ ਸਾਯੁਧੰ ਬੀਰ ਖੇਤੰ ॥
giriyo aayudhan saayudhan beer khetan |

યોદ્ધાઓ તેમના શસ્ત્રો સાથે યુદ્ધના મેદાનમાં પડવા લાગ્યા, અને

ਨਚੇ ਕੰਧਹੀਣੰ ਕਮਧੰ ਅਚੇਤੰ ॥
nache kandhaheenan kamadhan achetan |

મસ્તક વિનાની થડ યુદ્ધમાં બેભાન થઈને નાચવા લાગી.

ਖੁਲੇ ਖਗ ਖੂਨੀ ਖਿਆਲੰ ਖਤੰਗੰ ॥
khule khag khoonee khiaalan khatangan |

લોહિયાળ ખંજર અને તીક્ષ્ણ તીર માર્યા હતા,

ਭਜੇ ਕਾਤਰੰ ਸੂਰ ਬਜੇ ਨਿਹੰਗੰ ॥੫੦॥
bhaje kaataran soor baje nihangan |50|

ટ્રમ્પેટ્સ હિંસક રીતે ગૂંજવા લાગ્યા અને યોદ્ધાઓ ત્યાં-ત્યાં દોડવા લાગ્યા.50.

ਕਟੇ ਚਰਮ ਬਰਮੰ ਗਿਰਿਯੋ ਸਤ੍ਰ ਸਸਤ੍ਰੰ ॥
katte charam baraman giriyo satr sasatran |

(નાઈટસ) બખ્તર ('બર્મન') અને ઢાલ કાપી રહ્યા હતા અને બખ્તર અને શસ્ત્રો પડી રહ્યા હતા.

ਭਕੈ ਭੈ ਭਰੇ ਭੂਤ ਭੂਮੰ ਨ੍ਰਿਸਤ੍ਰੰ ॥
bhakai bhai bhare bhoot bhooman nrisatran |

ડરના માર્યા ભૂત નિઃશસ્ત્ર રણમાં બોલતા હતા.

ਰਣੰ ਰੰਗ ਰਤੇ ਸਭੀ ਰੰਗ ਭੂਮੰ ॥
ranan rang rate sabhee rang bhooman |

યુદ્ધના મેદાનમાં બધા (યોદ્ધાઓ) યુદ્ધના રંગમાં રંગાયેલા હતા

ਗਿਰੇ ਜੁਧ ਮਧੰ ਬਲੀ ਝੂਮਿ ਝੂਮੰ ॥੫੧॥
gire judh madhan balee jhoom jhooman |51|

બધા યુદ્ધના રંગમાં રંગાઈ ગયા અને પરાક્રમી યોદ્ધાઓ યુદ્ધભૂમિમાં ઝૂલતા અને ઝૂલતા પડવા લાગ્યા.51

ਭਯੋ ਦੁੰਦ ਜੁਧੰ ਰਣੰ ਸੰਖ ਮਛੰ ॥
bhayo dund judhan ranan sankh machhan |

સંઘાસુર અને માછલી યુદ્ધભૂમિમાં લડવા લાગ્યા