શ્રી દસમ ગ્રંથ

પાન - 151


ਕਹੂੰ ਰਿਗੰ ਬਾਚੈ ਮਹਾ ਅਰਥ ਬੇਦੰ ॥
kahoon rigan baachai mahaa arath bedan |

ક્યાંક ઋગ્વેદ વાંચવામાં આવી રહ્યો હતો તો ક્યાંક અથર્વવેદ

ਕਹੂੰ ਬ੍ਰਹਮ ਸਿਛਾ ਕਹੂੰ ਬਿਸਨ ਭੇਦੰ ॥੨॥੨੭੩॥
kahoon braham sichhaa kahoon bisan bhedan |2|273|

ક્યાંક બ્રહ્મસૂત્રો વિશે પ્રવચન હતું તો ક્યાંક વિષ્ણુના રહસ્યો વિશે ચર્ચા હતી.2.273.

ਕਹੂੰ ਅਸਟ ਦ੍ਵੈ ਅਵਤਾਰ ਕਥੈ ਕਥਾਣੰ ॥
kahoon asatt dvai avataar kathai kathaanan |

ક્યાંક દસ અવતારો વિશે પ્રવચન કરવામાં આવી રહ્યું હતું.

ਦਸੰ ਚਾਰ ਚਉਦਾਹ ਬਿਦਿਆ ਨਿਧਾਨੰ ॥
dasan chaar chaudaah bidiaa nidhaanan |

ચૌદ અભ્યાસમાં પારંગત વ્યક્તિઓ હતી.

ਤਹਾ ਪੰਡਤੰ ਬਿਪ੍ਰ ਪਰਮੰ ਪ੍ਰਬੀਨੰ ॥
tahaa panddatan bipr paraman prabeenan |

ત્યાં ત્રણ ખૂબ જ વિદ્વાન બ્રાહ્મણો હતા,

ਰਹੇ ਏਕ ਆਸੰ ਨਿਰਾਸੰ ਬਿਹੀਨੰ ॥੩॥੨੭੪॥
rahe ek aasan niraasan biheenan |3|274|

જેઓ વિશ્વ સાથે અસંબંધિત હતા અને માત્ર એક પ્રભુમાં વિશ્વાસ ધરાવતા હતા.3.274.

ਕਹੂੰ ਕੋਕਸਾਰੰ ਪੜੈ ਨੀਤ ਧਰਮੰ ॥
kahoon kokasaaran parrai neet dharaman |

ક્યાંક કોકસર તો ક્યાંક ધરમ-નીતિ વાંચવામાં આવી રહી હતી

ਕਹੂੰ ਨ੍ਯਾਇ ਸਾਸਤ੍ਰ ਪੜੈ ਛਤ੍ਰ ਕਰਮੰ ॥
kahoon nayaae saasatr parrai chhatr karaman |

ક્યાંક ન્યાય શાસ્ત્ર તો ક્યાંક ક્ષત્રિય ધર્મનો અભ્યાસ થતો હતો

ਕਹੂੰ ਬ੍ਰਹਮ ਬਿਦਿਆ ਪੜੈ ਬ੍ਯੋਮ ਬਾਨੀ ॥
kahoon braham bidiaa parrai bayom baanee |

ક્યાંક ધર્મશાસ્ત્ર અને ક્યાંક ખગોળશાસ્ત્રનો અભ્યાસ થતો હતો

ਕਹੂੰ ਪ੍ਰੇਮ ਸਿਉ ਪਾਠਿ ਪਠਿਐ ਪਿੜਾਨੀ ॥੪॥੨੭੫॥
kahoon prem siau paatth patthiaai pirraanee |4|275|

ક્યાંક યુદ્ધ-દેવીની સ્તુતિ ભક્તિ સાથે ગવાતી હતી.4.275.

ਕਹੂੰ ਪ੍ਰਾਕ੍ਰਿਤੰ ਨਾਗ ਭਾਖਾ ਉਚਾਰਹਿ ॥
kahoon praakritan naag bhaakhaa uchaareh |

ક્યાંક પ્રાકૃત ભાષા તો ક્યાંક નાગા ભાષાનો અભ્યાસ થતો હતો

ਕਹੂੰ ਸਹਸਕ੍ਰਿਤ ਬ੍ਯੋਮ ਬਾਨੀ ਬਿਚਾਰਹਿ ॥
kahoon sahasakrit bayom baanee bichaareh |

ક્યાંક સહસ્કૃતિ તો ક્યાંક સંસ્કૃત (કે જ્યોતિષ)ની ચર્ચા થઈ રહી હતી

ਕਹੂੰ ਸਾਸਤ੍ਰ ਸੰਗੀਤ ਮੈ ਗੀਤ ਗਾਵੈ ॥
kahoon saasatr sangeet mai geet gaavai |

ક્યાંક સંગીત શાસ્ત્રમાંથી ગીતો ગવાતાં હતાં

ਕਹੂੰ ਜਛ ਗੰਧ੍ਰਬ ਬਿਦਿਆ ਬਤਾਵੈ ॥੫॥੨੭੬॥
kahoon jachh gandhrab bidiaa bataavai |5|276|

ક્યાંક યક્ષ અને ગંધવોના શિક્ષણમાં તફાવતો સ્પષ્ટ કરવામાં આવી રહ્યા હતા.5.276.

ਕਹੂੰ ਨਿਆਇ ਮੀਮਾਸਕਾ ਤਰਕ ਸਾਸਤ੍ਰੰ ॥
kahoon niaae meemaasakaa tarak saasatran |

ક્યાંક ન્યાય શાસ્ત્ર, ક્યાંક મીમાંસા શાસ્ત્ર અને ક્યાંક તારક શાસ્ત્ર (તર્કશાસ્ત્ર) નો અભ્યાસ કરવામાં આવ્યો હતો.

ਕਹੂੰ ਅਗਨਿ ਬਾਣੀ ਪੜੈ ਬ੍ਰਹਮ ਅਸਤ੍ਰੰ ॥
kahoon agan baanee parrai braham asatran |

ક્યાંક અગ્નિ-શાફ્ટ અને બ્રહ્મ-અસ્ત્રોના અનેકરસ પાઠ કરવામાં આવ્યા હતા

ਕਹੂੰ ਬੇਦ ਪਾਤੰਜਲੈ ਸੇਖ ਕਾਨੰ ॥
kahoon bed paatanjalai sekh kaanan |

ક્યાંક યોગશાસ્ત્ર તો ક્યાંક સાંખ્ય શાસ્ત્રનું વાંચન થયું

ਪੜੈ ਚਕ੍ਰ ਚਵਦਾਹ ਬਿਦਿਆ ਨਿਧਾਨੰ ॥੬॥੨੭੭॥
parrai chakr chavadaah bidiaa nidhaanan |6|277|

ચૌદ વિદ્યાના ખજાનાના ચક્રનો અભ્યાસ કરવામાં આવ્યો હતો.6.277.

ਕਹੂੰ ਭਾਖ ਬਾਚੈ ਕਹੂੰ ਕੋਮਦੀਅੰ ॥
kahoon bhaakh baachai kahoon komadeean |

ક્યાંક પતંજલ્લીના મહાભાષાય અને ક્યાંક પાણિનીની કોમ્યુડીનો અભ્યાસ કરવામાં આવ્યો હતો

ਕਹੂੰ ਸਿਧਕਾ ਚੰਦ੍ਰਕਾ ਸਾਰਸੁਤੀਯੰ ॥
kahoon sidhakaa chandrakaa saarasuteeyan |

ક્યાંક સિદ્ધાંત કોમુદી, ક્યાંક ચંદ્રિકા અને ક્યાંક સરસુત વાંચવામાં આવ્યું

ਕਹੂੰ ਬ੍ਯਾਕਰਣ ਬੈਸਿਕਾਲਾਪ ਕਥੇ ॥
kahoon bayaakaran baisikaalaap kathe |

ક્યાંક વૈશેષિક સહિત અન્ય વ્યાકરણના કાર્યોની ચર્ચા કરવામાં આવી હતી

ਕਹੂੰ ਪ੍ਰਾਕ੍ਰਿਆ ਕਾਸਕਾ ਸਰਬ ਮਥੇ ॥੭॥੨੭੮॥
kahoon praakriaa kaasakaa sarab mathe |7|278|

ક્યાંક પાણિની વ્યાકરણ પ્રક્રિયા પર કસીકા ભાષ્યોનું મંથન થઈ રહ્યું હતું.7.278.

ਕਹੂੰ ਬੈਠ ਮਾਨੋਰਮਾ ਗ੍ਰੰਥ ਬਾਚੈ ॥
kahoon baitth maanoramaa granth baachai |

ક્યાંક કોઈએ મનોરમા પુસ્તકનો અભ્યાસ કર્યો

ਕਹੂੰ ਗਾਇ ਸੰਗੀਤ ਮੈ ਗੀਤ ਨਾਚੇ ॥
kahoon gaae sangeet mai geet naache |

ક્યાંક કોઈએ મ્યુઝિકલ મોડમાં ગાયું અને ડાન્સ કર્યો

ਕਹੂੰ ਸਸਤ੍ਰ ਕੀ ਸਰਬ ਬਿਦਿਆ ਬਿਚਾਰੈ ॥
kahoon sasatr kee sarab bidiaa bichaarai |

ક્યાંક કોઈએ બધા શસ્ત્રો શીખવા પર રમૂજ કરી

ਕਹੂੰ ਅਸਤ੍ਰ ਬਿਦਿਆ ਬਾਚੈ ਸੋਕ ਟਾਰੈ ॥੮॥੨੭੯॥
kahoon asatr bidiaa baachai sok ttaarai |8|279|

ક્યાંક કોઈ યુદ્ધ વિજ્ઞાનનો અભ્યાસ કરીને ચિંતા દૂર કરી રહ્યું હતું. 8.279.

ਕਹੂ ਗਦਾ ਕੋ ਜੁਧ ਕੈ ਕੈ ਦਿਖਾਵੈ ॥
kahoo gadaa ko judh kai kai dikhaavai |

ક્યાંક કોઈએ ગદાની યુદ્ધ-લડાઈનું પ્રદર્શન કર્યું

ਕਹੂੰ ਖੜਗ ਬਿਦਿਆ ਜੁਝੈ ਮਾਨ ਪਾਵੈ ॥
kahoon kharrag bidiaa jujhai maan paavai |

ક્યાંક કોઈને તલવારબાજીમાં એવોર્ડ મળ્યો

ਕਹੂੰ ਬਾਕ ਬਿਦਿਆਹਿ ਛੋਰੰ ਪ੍ਰਬਾਨੰ ॥
kahoon baak bidiaaeh chhoran prabaanan |

ક્યાંક પરિપક્વ વિદ્વાનોએ રેટરિક પર પ્રવચનો કર્યા

ਕਹੂੰ ਜਲਤੁਰੰ ਬਾਕ ਬਿਦਿਆ ਬਖਾਨੰ ॥੯॥੨੮੦॥
kahoon jalaturan baak bidiaa bakhaanan |9|280|

ક્યાંક તરવાની કળા અને વાક્યરચના વિશે ચર્ચા થઈ.9.280.

ਕਹੂੰ ਬੈਠ ਕੇ ਗਾਰੜੀ ਗ੍ਰੰਥ ਬਾਚੈ ॥
kahoon baitth ke gaararree granth baachai |

ક્યાંક ગરુડ પૂર્ણાનો અભ્યાસ થઈ રહ્યો હતો

ਕਹੂੰ ਸਾਭਵੀ ਰਾਸ ਭਾਖਾ ਸੁ ਰਾਚੈ ॥
kahoon saabhavee raas bhaakhaa su raachai |

ક્યાંક શિવના ગુણગાન પ્રાકૃતમાં રચાઈ રહ્યા હતા

ਕਹੂੰ ਜਾਮਨੀ ਤੋਰਕੀ ਬੀਰ ਬਿਦਿਆ ॥
kahoon jaamanee torakee beer bidiaa |

ક્યાંક ગ્રીક, અરબી અને વીર આત્માઓની ભાષા શીખવામાં આવી રહી હતી

ਕਹੂੰ ਪਾਰਸੀ ਕੌਚ ਬਿਦਿਆ ਅਭਿਦਿਆ ॥੧੦॥੨੮੧॥
kahoon paarasee kauach bidiaa abhidiaa |10|281|

ક્યાંક પર્શિયન અને યુદ્ધની નવી કળાનો અભ્યાસ કરવામાં આવી રહ્યો હતો.10.281.

ਕਹੂੰ ਸਸਤ੍ਰ ਕੀ ਘਾਉ ਬਿਦਿਆ ਬਤੈਗੋ ॥
kahoon sasatr kee ghaau bidiaa bataigo |

ક્યાંક કોઈ હથિયાર-ઘાના ઈલાજને સમજાવતું હતું

ਕਹੂੰ ਅਸਤ੍ਰ ਕੋ ਪਾਤਕਾ ਪੈ ਚਲੈਗੋ ॥
kahoon asatr ko paatakaa pai chalaigo |

ક્યાંક હથિયારો વડે નિશાનો બનાવવામાં આવી રહ્યા હતા

ਕਹੂੰ ਚਰਮ ਕੀ ਚਾਰ ਬਿਦਿਆ ਬਤਾਵੈ ॥
kahoon charam kee chaar bidiaa bataavai |

ક્યાંક ઢાલના કુશળ ઉપયોગનું વર્ણન થઈ રહ્યું હતું

ਕਹੂੰ ਬ੍ਰਹਮ ਬਿਦਿਆ ਕਰੈ ਦਰਬ ਪਾਵੈ ॥੧੧॥੨੮੨॥
kahoon braham bidiaa karai darab paavai |11|282|

ક્યાંક કોઈ વેદાંત પર પ્રવચન આપી રહ્યું હતું અને નાણાકીય પુરસ્કાર પ્રાપ્ત કરી રહ્યું હતું.11.282.

ਕਹੂੰ ਨ੍ਰਿਤ ਬਿਦਿਆ ਕਹੂੰ ਨਾਦ ਭੇਦੰ ॥
kahoon nrit bidiaa kahoon naad bhedan |

ક્યાંક નૃત્યની કળા તો ક્યાંક અવાજનું રહસ્ય વર્ણવાઈ રહ્યું હતું

ਕਹੂੰ ਪਰਮ ਪੌਰਾਨ ਕਥੈ ਕਤੇਬੰ ॥
kahoon param pauaraan kathai kateban |

ક્યાંક પુરાણો અને સેમિટિક ગ્રંથો પર પ્રવચનો થઈ રહ્યા હતા

ਸਭੈ ਅਛਰ ਬਿਦਿਆ ਸਭੈ ਦੇਸ ਬਾਨੀ ॥
sabhai achhar bidiaa sabhai des baanee |

ક્યાંક વિવિધ દેશોની મૂળાક્ષરો અને ભાષાઓ શીખવવામાં આવી રહી હતી

ਸਭੈ ਦੇਸ ਪੂਜਾ ਸਮਸਤੋ ਪ੍ਰਧਾਨੀ ॥੧੨॥੨੮੩॥
sabhai des poojaa samasato pradhaanee |12|283|

ક્યાંક ને ક્યાંક વિવિધ દેશોમાં થતી પૂજાનું મહત્વ જોડાયેલું હતું.12.283.

ਕਹੰ ਸਿੰਘਨੀ ਦੂਧ ਬਛੇ ਚੁੰਘਾਵੈ ॥
kahan singhanee doodh bachhe chunghaavai |

ક્યાંક સિંહણ વાછરડાઓ દ્વારા તેનું દૂધ પીવડાવી રહી હતી

ਕਹੂੰ ਸਿੰਘ ਲੈ ਸੰਗ ਗਊਆ ਚਰਾਵੈ ॥
kahoon singh lai sang gaooaa charaavai |

ક્યાંક સિંહ ગાયોના ટોળાને ચરાવી રહ્યો હતો,

ਫਿਰੈ ਸਰਪ ਨ੍ਰਿਕ੍ਰੁਧ ਤੌਨਿ ਸਥਲਾਨੰ ॥
firai sarap nrikrudh tauan sathalaanan |

તે જગ્યાએ સાપ ક્રોધે ભરાયા વગર વિફરતો હતો

ਕਹੂੰ ਸਾਸਤ੍ਰੀ ਸਤ੍ਰ ਕਥੈ ਕਥਾਨੰ ॥੧੩॥੨੮੪॥
kahoon saasatree satr kathai kathaanan |13|284|

ક્યાંક વિદ્વાન પંડિત તેમના પ્રવચનમાં દુશ્મનના વખાણ કરી રહ્યા હતા.13.284.

ਤਥਾ ਸਤ੍ਰ ਮਿਤ੍ਰੰ ਤਥਾ ਮਿਤ੍ਰ ਸਤ੍ਰੰ ॥
tathaa satr mitran tathaa mitr satran |

દુશ્મન અને મિત્ર અને દુશ્મન સમાન છે

ਜਥਾ ਏਕ ਛਤ੍ਰੀ ਤਥਾ ਪਰਮ ਛਤ੍ਰੰ ॥
jathaa ek chhatree tathaa param chhatran |

એક સામાન્ય ક્ષત્રિય અને સાર્વત્રિક સમાન છે.