શ્રી દસમ ગ્રંથ

પાન - 329


ਏਕ ਬਚੀ ਨ ਗਊ ਪੁਰ ਕੀ ਮਰਗੀ ਦੁਧਰੀ ਬਛਰੇ ਅਰੁ ਬਾਝਾ ॥
ek bachee na gaoo pur kee maragee dudharee bachhare ar baajhaa |

દૂધ આપતી ગાયો, વાછરડા અને બંજર ગાયો પણ બચી નથી, બધા મૃત્યુ પામ્યા છે,

ਅਗ੍ਰਜ ਸ੍ਯਾਮ ਕੇ ਰੋਵਤ ਇਉ ਜਿਮ ਹੀਰ ਬਿਨਾ ਪਿਖਏ ਪਤਿ ਰਾਝਾ ॥੩੫੬॥
agraj sayaam ke rovat iau jim heer binaa pikhe pat raajhaa |356|

,,��� તેઓ બધા કૃષ્ણ સમક્ષ પોતાની પ્રિય હીર વગરના પ્રેમી રાંઝાની જેમ રડવા લાગ્યા.356.

ਕਬਿਤੁ ॥
kabit |

કબીટ,,

ਕਾਲੀ ਨਾਥ ਕੇਸੀ ਰਿਪੁ ਕਉਲ ਨੈਨ ਕਉਲ ਨਾਭਿ ਕਮਲਾ ਕੇ ਪਤਿ ਇਹ ਬਿਨਤੀ ਸੁਨੀਜੀਯੈ ॥
kaalee naath kesee rip kaul nain kaul naabh kamalaa ke pat ih binatee suneejeeyai |

હે નાગ કાલી અને રાક્ષસ કેશીના શત્રુ! ઓ કમળની આંખોવાળા! કમળ-ન્યુક્લિયસ! અને લક્ષ્મીના પતિ! અમારી વિનંતી સાંભળો,

ਕਾਮ ਰੂਪ ਕੰਸ ਕੇ ਪ੍ਰਹਾਰੀ ਕਾਜਕਾਰੀ ਪ੍ਰਭ ਕਾਮਿਨੀ ਕੇ ਕਾਮ ਕੇ ਨਿਵਾਰੀ ਕਾਮ ਕੀਜੀਯੈ ॥
kaam roop kans ke prahaaree kaajakaaree prabh kaaminee ke kaam ke nivaaree kaam keejeeyai |

તમે પ્રેમના દેવતા જેવા સુંદર છો, કંસનો નાશ કરનાર, સર્વ કાર્યો કરનાર અને સર્વ મનોકામનાઓને સંતોષનાર ભગવાન, કૃપા કરીને અમારા કાર્ય પણ કરો.

ਕਉਲਾਸਨ ਪਤਿ ਕੁੰਭਕਾਨ ਕੇ ਮਰਈਯਾ ਕਾਲਨੇਮਿ ਕੇ ਬਧਈਯਾ ਐਸੀ ਕੀਜੈ ਜਾ ਤੇ ਜੀਜੀਯੈ ॥
kaulaasan pat kunbhakaan ke mareeyaa kaalanem ke badheeyaa aaisee keejai jaa te jeejeeyai |

તમે લક્ષ્મીના પતિ છો, કુંભસુરના સંહારક અને કાલનેમી નામના રાક્ષસનો નાશ કરનાર છો.

ਕਾਰਮਾ ਹਰਨ ਕਾਜ ਸਾਧਨ ਕਰਤ ਤੁਮ ਕ੍ਰਿਪਾਨਿਧਿ ਦਾਸਨ ਅਰਜ ਸੁਨਿ ਲੀਜੀਯੈ ॥੩੫੭॥
kaaramaa haran kaaj saadhan karat tum kripaanidh daasan araj sun leejeeyai |357|

અમારા માટે એવું કામ કરો, જેથી અમે બચી જઈએ, હે પ્રભુ! તમે ઇચ્છિત અને તમામ કાર્યોને સિદ્ધ કરનાર છો, કૃપા કરીને અમારી વિનંતી સાંભળો.���357.

ਸਵੈਯਾ ॥
savaiyaa |

સ્વય્યા

ਬੂੰਦਨ ਤੀਰਨ ਸੀ ਸਭ ਹੀ ਕੁਪ ਕੈ ਬ੍ਰਿਜ ਕੇ ਪੁਰ ਪੈ ਜਬ ਪਈਯਾ ॥
boondan teeran see sabh hee kup kai brij ke pur pai jab peeyaa |

જ્યારે ક્રોધના તીર જેવા ટીપાં (બદલાના) બ્રજ નગર પર પડ્યા,

ਸੋਊ ਸਹੀ ਨ ਗਈ ਕਿਹ ਪੈ ਸਭ ਧਾਮਨ ਬੇਧਿ ਧਰਾ ਲਗਿ ਗਈਯਾ ॥
soaoo sahee na gee kih pai sabh dhaaman bedh dharaa lag geeyaa |

વરસાદનાં ટીપાં તીરોની જેમ ક્રોધમાં બ્રજની ધરતી પર પડ્યાં, જે કોઈનાથી સહન ન થઈ શક્યું, કારણ કે તે ઘરોમાંથી વીંધીને પૃથ્વી સુધી પહોંચી રહ્યા હતા.

ਸੋ ਪਿਖਿ ਗੋਪਨ ਨੈਨਨ ਸੋ ਬਿਨਤੀ ਹਰਿ ਕੇ ਅਗੂਆ ਪਹੁਚਈਯਾ ॥
so pikh gopan nainan so binatee har ke agooaa pahucheeyaa |

તેમની આંખોથી તેમને (ટીપાં) જોઈને, ગ્વાલીઓ શ્રી કૃષ્ણ પાસે ગયા અને તેમને વિનંતી કરી

ਕੋਪ ਭਰਿਯੋ ਹਮ ਪੈ ਮਘਵਾ ਹਮਰੀ ਤੁਮ ਰਛ ਕਰੋ ਉਠਿ ਸਈਯਾ ॥੩੫੮॥
kop bhariyo ham pai maghavaa hamaree tum rachh karo utth seeyaa |358|

ગોપોએ પોતાની આંખે આ જોયું અને કૃષ્ણને આ સમાચાર આપ્યા, હે કૃષ્ણ! ઇન્દ્ર અમારા પર ગુસ્સે થયો છે, કૃપા કરીને અમારી રક્ષા કરો.���358.

ਦੀਸਤ ਹੈ ਨ ਕਹੂੰ ਅਰਣੋਦਿਤ ਘੇਰਿ ਦਸੋ ਦਿਸ ਤੇ ਘਨ ਆਵੈ ॥
deesat hai na kahoon aranodit gher daso dis te ghan aavai |

વાદળો આવી રહ્યા છે, બધી દસ દિશાઓથી ઘેરાયેલા છે અને સૂર્ય ક્યાંય દેખાતો નથી

ਕੋਪ ਭਰੇ ਜਨੁ ਕੇਹਰਿ ਗਾਜਤ ਦਾਮਿਨਿ ਦਾਤ ਨਿਕਾਸਿ ਡਰਾਵੈ ॥
kop bhare jan kehar gaajat daamin daat nikaas ddaraavai |

વાદળો સિંહની જેમ ગર્જના કરી રહ્યા છે અને પ્રકાશ તેના દાંત બતાવીને ડરાવે છે

ਗੋਪਨ ਜਾਇ ਕਰੀ ਬਿਨਤੀ ਹਰਿ ਪੈ ਸੁਨੀਯੈ ਹਰਿ ਜੋ ਤੁਮ ਭਾਵੈ ॥
gopan jaae karee binatee har pai suneeyai har jo tum bhaavai |

ગોપાઓ કૃષ્ણ પાસે ગયા અને વિનંતી કરી કે, હે કૃષ્ણ, તમે જે કાંઈ રાજી કરો છો, તમે તે જ કરો કારણ કે સિંહે સિંહનો સામનો કરવો જ પડશે અને

ਸਿੰਘ ਕੇ ਦੇਖਤ ਸਿੰਘਨ ਸ੍ਰਯਾਰ ਕਹੈ ਕੁਪ ਕੈ ਜਮ ਲੋਕ ਪਠਾਵੈ ॥੩੫੯॥
singh ke dekhat singhan srayaar kahai kup kai jam lok patthaavai |359|

મોટા ગુસ્સામાં શિયાળને યમના ધામમાં ન પહોંચવું જોઈએ.359.

ਕੋਪ ਭਰੇ ਹਮਰੇ ਪੁਰ ਮੈ ਬਹੁ ਮੇਘਨ ਕੇ ਇਹ ਠਾਟ ਠਟੇ ॥
kop bhare hamare pur mai bahu meghan ke ih tthaatt tthatte |

ભારે પ્રકોપમાં આપણા શહેર પર વાદળોના ઝુંડ ઉતરી આવ્યા છે

ਜਿਹ ਕੋ ਗਜ ਬਾਹਨ ਲੋਕ ਕਹੈ ਜਿਨਿ ਪਬਨ ਕੇ ਪਰ ਕੋਪ ਕਟੇ ॥
jih ko gaj baahan lok kahai jin paban ke par kop katte |

તે બધાને તે ઇન્દ્ર દ્વારા મોકલવામાં આવ્યા છે, જે ઐરાવત નામના હાથી પર સવારી કરે છે અને જેણે પર્વતોની પાંખો કાપી નાખી છે,

ਤੁਮ ਹੋ ਕਰਤਾ ਸਭ ਹੀ ਜਗ ਕੇ ਤੁਮ ਹੀ ਸਿਰ ਰਾਵਨ ਕਾਟਿ ਸਟੇ ॥
tum ho karataa sabh hee jag ke tum hee sir raavan kaatt satte |

પરંતુ તમે આખી દુનિયાના સર્જક છો અને તમે રાવણનું માથું કાપી નાખ્યું હતું

ਤੁਮ ਸਿਯੋ ਫੁਨਿ ਦੇਖਿਤ ਗੋਪਨ ਕੋ ਘਨ ਘੋਰਿ ਡਰਾਵਤ ਕੋਪ ਲਟੇ ॥੩੬੦॥
tum siyo fun dekhit gopan ko ghan ghor ddaraavat kop latte |360|

ક્રોધની આગ બધાને ડરાવે છે, પણ ગોપ માટે તમારા કરતાં વધુ શુભચિંતક કોણ છે?360.

ਕਾਨ੍ਰਹ ਬਡੋ ਸੁਨਿ ਲੋਕ ਤੁਮੈ ਫੁਨਿ ਜਾਮ ਸੁ ਜਾਪ ਕਰੈ ਤੁਹ ਆਠੋ ॥
kaanrah baddo sun lok tumai fun jaam su jaap karai tuh aattho |

�હે કૃષ્ણ! તમે સૌથી વરિષ્ઠ છો અને લોકો તમારા નામનું પુનરાવર્તન કરે છે

ਨੀਰ ਹੁਤਾਸਨ ਭੂਮਿ ਧਰਾਧਰ ਥਾਪਿ ਕਰਿਯੋ ਤੁਮ ਹੀ ਪ੍ਰਭ ਕਾਠੋ ॥
neer hutaasan bhoom dharaadhar thaap kariyo tum hee prabh kaattho |

તમે સાર્વભૌમ, અગ્નિ, પૃથ્વી, પર્વત અને વૃક્ષો વગેરે સ્થાપિત કર્યા છે,

ਬੇਦ ਦਏ ਕਰ ਕੈ ਤੁਮ ਹੀ ਜਗ ਮੈ ਛਿਨ ਤਾਤ ਭਯੋ ਜਬ ਘਾਠੋ ॥
bed de kar kai tum hee jag mai chhin taat bhayo jab ghaattho |

દુનિયામાં જ્યારે પણ જ્ઞાનનો વિનાશ થયો હતો ત્યારે તમે જ લોકોને વેદોનું જ્ઞાન આપ્યું હતું.

ਸਿੰਧੁ ਮਥਿਯੋ ਤੁਮ ਹੀ ਤ੍ਰੀਯ ਹ੍ਵੈ ਕਰਿ ਦੀਨ ਸੁਰਾਸੁਰ ਅਮ੍ਰਿਤ ਬਾਟੋ ॥੩੬੧॥
sindh mathiyo tum hee treey hvai kar deen suraasur amrit baatto |361|

તમે સાગર મંથન કર્યું અને મોહિનીનું રૂપ ધારણ કરીને તમે દેવતાઓ અને દાનવોમાં અમૃતનું વિતરણ કર્યું.���361.

ਗੋਪਨ ਫੇਰਿ ਕਹੀ ਮੁਖ ਤੇ ਬਿਨੁ ਤੈ ਹਮਰੋ ਕੋਊ ਅਉਰ ਨ ਆਡਾ ॥
gopan fer kahee mukh te bin tai hamaro koaoo aaur na aaddaa |

ગોપાઓએ ફરી કહ્યું, હે કૃષ્ણ! તમારા સિવાય અમારા માટે કોઈ આધાર નથી

ਮੇਘਨ ਮਾਰਿ ਬਿਥਾਰ ਡਰੋ ਕੁਪਿ ਬਾਲਕ ਮੂਰਤਿ ਜਿਉ ਤੁਮ ਗਾਡਾ ॥
meghan maar bithaar ddaro kup baalak moorat jiau tum gaaddaa |

અમે વાદળોના વિનાશથી ભયભીત છીએ જેમ કે બાળક ભયંકર ચિત્રથી ડરે છે

ਮੇਘਨ ਕੋ ਪਿਖਿ ਰੂਪ ਭਯਾਨਕ ਬਹੁਤੁ ਡਰੈ ਫੁਨਿ ਜੀਉ ਅਸਾਡਾ ॥
meghan ko pikh roop bhayaanak bahut ddarai fun jeeo asaaddaa |

વાદળોનું ભયાનક સ્વરૂપ જોઈને આપણું હૃદય ખૂબ જ ડરી રહ્યું છે

ਕਾਨ੍ਰਹ ਅਬੈ ਪੁਸਤੀਨ ਹ੍ਵੈ ਆਪ ਉਤਾਰ ਡਰੋ ਸਭ ਗੋਪਨ ਜਾਡਾ ॥੩੬੨॥
kaanrah abai pusateen hvai aap utaar ddaro sabh gopan jaaddaa |362|

હે કૃષ્ણ! ગોપના દુઃખ દૂર કરવા તૈયાર થાઓ.���362.

ਆਇਸੁ ਪਾਇ ਪੁਰੰਦਰ ਕੋ ਘਨਘੋਰ ਘਟਾ ਚਹੂੰ ਓਰ ਤੇ ਆਵੈ ॥
aaeis paae purandar ko ghanaghor ghattaa chahoon or te aavai |

ઈન્દ્રની અનુમતિ મેળવીને ચારેય બાજુથી પલટોની કાળી છવાઈ જાય છે.

ਕੈ ਕਰ ਕ੍ਰੁਧ ਕਿਧੋ ਮਨ ਮਧਿ ਬ੍ਰਿਜ ਊਪਰ ਆਨ ਕੈ ਬਹੁ ਬਲ ਪਾਵੈ ॥
kai kar krudh kidho man madh brij aoopar aan kai bahu bal paavai |

ઈન્દ્રના આદેશથી ચારેય દિશાઓથી ઘેરા વાદળો ઘેરાઈને બ્રજ પર આવીને મનમાં ક્રોધિત થઈને પોતાનું બળ પ્રદર્શિત કરી રહ્યા છે.

ਅਉ ਅਤਿ ਹੀ ਚਪਲਾ ਚਮਕੈ ਬਹੁ ਬੂੰਦਨ ਤੀਰਨ ਸੀ ਬਰਖਾਵੈ ॥
aau at hee chapalaa chamakai bahu boondan teeran see barakhaavai |

રોશની ઝગમગી રહી છે અને પાણીના ટીપા તીરની જેમ વરસી રહ્યા છે

ਗੋਪ ਕਹੈ ਹਮ ਤੇ ਭਈ ਚੂਕ ਸੁ ਯਾ ਤੇ ਹਮੈ ਗਰਜੈ ਔ ਡਰਾਵੈ ॥੩੬੩॥
gop kahai ham te bhee chook su yaa te hamai garajai aau ddaraavai |363|

ગોપાઓએ કહ્યું, “ઈન્દ્રની પૂજા ન કરવામાં આપણે ભૂલ કરી છે, તેથી વાદળો ગર્જના કરે છે.” 363.

ਆਜ ਭਯੋ ਉਤਪਾਤ ਬਡੋ ਡਰੁ ਸਮਾਨਿ ਸਭੈ ਹਰਿ ਪਾਸ ਪੁਕਾਰੇ ॥
aaj bhayo utapaat baddo ddar samaan sabhai har paas pukaare |

આજે એક મોટો અપરાધ કરવામાં આવ્યો છે, તેથી બધા ભયભીત થઈને કૃષ્ણ માટે રડતા બોલ્યા,

ਕੋਪ ਕਰਿਯੋ ਹਮ ਪੈ ਮਘਵਾ ਤਿਹ ਤੇ ਬ੍ਰਿਜ ਪੈ ਬਰਖੇ ਘਨ ਭਾਰੇ ॥
kop kariyo ham pai maghavaa tih te brij pai barakhe ghan bhaare |

ઈન્દ્ર આપણાથી ક્રોધિત થયા છે, તેથી તે બ્રજ પર બિલાડીઓ અને કૂતરાઓનો વરસાદ કરી રહ્યો છે

ਭਛਿ ਭਖਿਯੋ ਇਹ ਕੋ ਤੁਮ ਹੂ ਤਿਹ ਤੇ ਬ੍ਰਿਜ ਕੇ ਜਨ ਕੋਪਿ ਸੰਘਾਰੇ ॥
bhachh bhakhiyo ih ko tum hoo tih te brij ke jan kop sanghaare |

તમે ઇન્દ્રની ઉપાસના માટે લાવેલી સામગ્રી ખાધી છે, તેથી તે ભારે ક્રોધાવેશમાં બ્રજના લોકોનો નાશ કરે છે.

ਰਛਕ ਹੋ ਸਭ ਹੀ ਜਗ ਕੇ ਤੁਮ ਰਛ ਕਰੋ ਹਮਰੀ ਰਖਵਾਰੇ ॥੩੬੪॥
rachhak ho sabh hee jag ke tum rachh karo hamaree rakhavaare |364|

હે પ્રભુ! તમે બધાના રક્ષક છો, માટે અમારી પણ રક્ષા કરો.364.

ਹੋਇ ਕ੍ਰਿਪਾਲ ਅਬੈ ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਰਿ ਕੈ ਇਨ ਕੋ ਤੁਮ ਕਾਢੋ ॥
hoe kripaal abai bhagavaan kripaa kar kai in ko tum kaadto |

�હે પ્રભુ! કૃપા કરીને અમને આ વાદળોથી બચાવો

ਕੋਪ ਕਰਿਯੋ ਹਮ ਪੈ ਮਘਵਾ ਦਿਨ ਸਾਤ ਇਹਾ ਬਰਖਿਯੋ ਘਨ ਗਾਢੋ ॥
kop kariyo ham pai maghavaa din saat ihaa barakhiyo ghan gaadto |

ઈન્દ્ર અમારાથી નારાજ થઈ ગયા અને છેલ્લા સાત દિવસથી અહીં ભારે વરસાદ પડી રહ્યો હતો

ਭ੍ਰਾਤ ਬਲੀ ਇਨਿ ਰਛਨ ਕੋ ਤਬ ਹੀ ਕਰਿ ਕੋਪ ਭਯੋ ਉਠਿ ਠਾਢੋ ॥
bhraat balee in rachhan ko tab hee kar kop bhayo utth tthaadto |

બલરામ ભરત તરત જ ઉભા થયા અને ગુસ્સામાં તેઓને (ભાગીરો) બચાવવા ઉભા થયા.

ਜੀਵ ਗਯੋ ਘਟ ਮੇਘਨ ਕੋ ਸਭ ਗੋਪਨ ਕੇ ਮਨ ਆਨੰਦ ਬਾਢੋ ॥੩੬੫॥
jeev gayo ghatt meghan ko sabh gopan ke man aanand baadto |365|

પછી ક્રોધિત થઈને બલરામ તેમની રક્ષા માટે ઉભા થયા અને તેમને ઉદભવતા જોઈને એક બાજુ વાદળો ભયભીત થઈ ગયા અને બીજી બાજુ ગોપાઓના મનમાં આનંદનો વધારો થયો.365.

ਗੋਪਨ ਕੀ ਸੁਨ ਕੈ ਬਿਨਤੀ ਹਰਿ ਗੋਪ ਸਭੈ ਅਪਨੇ ਕਰਿ ਜਾਣੇ ॥
gopan kee sun kai binatee har gop sabhai apane kar jaane |

ગોપોની વિનંતી સાંભળીને કૃષ્ણે હાથના ચિહ્નોથી તમામ ગોપાઓને બોલાવ્યા

ਮੇਘਨ ਕੇ ਬਧਬੇ ਕਹੁ ਕਾਨ੍ਰਹ ਚਲਿਯੋ ਉਠਿ ਕੈ ਕਰਤਾ ਜੋਊ ਤਾਣੇ ॥
meghan ke badhabe kahu kaanrah chaliyo utth kai karataa joaoo taane |

શક્તિશાળી કૃષ્ણ વાદળોને મારવા માટે આગળ વધ્યા

ਤਾ ਛਬਿ ਕੇ ਜਸ ਉਚ ਮਹਾ ਕਬਿ ਨੇ ਅਪਨੇ ਮਨ ਮੈ ਪਹਿਚਾਣੇ ॥
taa chhab ke jas uch mahaa kab ne apane man mai pahichaane |

કવિએ પોતાના મનમાં એ છબીની મહાન સફળતાને આ રીતે ગણી

ਇਉ ਚਲ ਗਯੋ ਜਿਮ ਸਿੰਘ ਮ੍ਰਿਗੀ ਪਿਖਿ ਆਇ ਹੈ ਜਾਨ ਕਿਧੋ ਮੂਹਿ ਡਾਣੇ ॥੩੬੬॥
eiau chal gayo jim singh mrigee pikh aae hai jaan kidho moohi ddaane |366|

કવિ પોતાના મનમાં આ તમાશો વિચારતા કહે છે કે, કૃષ્ણ ગર્જના કરતા સિંહની જેમ હરણને મોં ખોલીને જોઈને આગળ વધ્યા.���366.

ਮੇਘਨ ਕੇ ਬਧ ਕਾਜ ਚਲਿਯੋ ਭਗਵਾਨ ਕਿਧੋ ਰਸ ਭੀਤਰ ਰਤਾ ॥
meghan ke badh kaaj chaliyo bhagavaan kidho ras bheetar rataa |

ભારે ક્રોધ સાથે, કૃષ્ણ વાદળોનો નાશ કરવા ગયા

ਰਾਮ ਭਯੋ ਜੁਗ ਤੀਸਰ ਮਧਿ ਮਰਿਯੋ ਤਿਨ ਰਾਵਨ ਕੈ ਰਨ ਅਤਾ ॥
raam bhayo jug teesar madh mariyo tin raavan kai ran ataa |

તેમણે ત્રેતા યુગમાં રાવણનો રામના રૂપમાં નાશ કર્યો હતો

ਅਉਧ ਕੇ ਬੀਚ ਬਧੂ ਬਰਬੇ ਕਹੁ ਕੋਪ ਕੈ ਬੈਲ ਨਥੇ ਜਿਹ ਸਤਾ ॥
aaudh ke beech badhoo barabe kahu kop kai bail nathe jih sataa |

તેણે સીતાની સાથે અવધ પર શક્તિશાળી શાસન કર્યું હતું

ਗੋਪਨ ਗੋਧਨ ਰਛਨ ਕਾਜ ਤੁਰਿਯੋ ਤਿਹ ਕੋ ਗਜ ਜਿਉ ਮਦ ਮਤਾ ॥੩੬੭॥
gopan godhan rachhan kaaj turiyo tih ko gaj jiau mad mataa |367|

એ જ કૃષ્ણ આજે નશામાં ધૂત હાથીની જેમ ગોપ અને ગાયોના રક્ષણ માટે આગળ વધ્યા હતા.367.