શ્રી દસમ ગ્રંથ

પાન - 937


ਜਨੁ ਸਾਵਕ ਸਾਯਕ ਕੇ ਮਾਰੇ ॥
jan saavak saayak ke maare |

તેના દેખાવમાં શિકારી માટે હરણની નજર જેવી આકર્ષક અસર હતી.

ਚਿਤ ਮੈ ਅਧਿਕ ਰੀਝ ਕੇ ਰਹੈ ॥
chit mai adhik reejh ke rahai |

(તે) ચિત્તમાં ખૂબ પ્રસન્ન રહે છે

ਰਾਝਨ ਰਾਝਨ ਮੁਖ ਤੇ ਕਹੈ ॥੨॥
raajhan raajhan mukh te kahai |2|

તેઓ તેમના માટે ઝંખતા, અને હંમેશા 'રાંઝા, રાંઝા' (2) નો પાઠ કરતા.

ਕਰਮ ਕਾਲ ਤਹ ਐਸੋ ਭਯੋ ॥
karam kaal tah aaiso bhayo |

આ રીતે કોલ ચાલ્યો

ਤੌਨੇ ਦੇਸ ਕਾਲ ਪਰ ਗਯੋ ॥
tauane des kaal par gayo |

એક સમય એવો હતો જ્યારે દેશમાં દુકાળ ફેલાયો હતો.

ਜਿਯਤ ਨ ਕੌ ਨਰ ਬਚਿਯੋ ਨਗਰ ਮੈ ॥
jiyat na kau nar bachiyo nagar mai |

એક પણ વ્યક્તિએ શહેરને જીવતું છોડ્યું નથી.

ਸੋ ਉਬਰਿਯੋ ਜਾ ਕੇ ਧਨੁ ਘਰ ਮੈ ॥੩॥
so ubariyo jaa ke dhan ghar mai |3|

ઘણા લોકો મૃત્યુથી બચી શક્યા ન હતા અને માત્ર શ્રીમંત જ બચી ગયા હતા.(3)

ਚਿਤ੍ਰ ਦੇਵਿ ਇਕ ਰਾਨਿ ਨਗਰ ਮੈ ॥
chitr dev ik raan nagar mai |

શહેરમાં ચિત્રા દેવી નામની એક રાણી રહેતી હતી.

ਰਾਝਾ ਏਕ ਪੂਤ ਤਿਹ ਘਰ ਮੈ ॥
raajhaa ek poot tih ghar mai |

શહેરમાં ચિતારદેવી નામની એક રાણી રહેતી હતી, જેનો આ પુત્ર રાંજહ હતો.

ਤਾ ਕੇ ਔਰ ਨ ਬਚਿਯੋ ਕੋਈ ॥
taa ke aauar na bachiyo koee |

તેમાંથી કોઈ બચ્યું નહીં.

ਮਾਇ ਪੂਤ ਵੈ ਬਾਚੇ ਦੋਈ ॥੪॥
maae poot vai baache doee |4|

તે બે, માતા અને પુત્ર સિવાય, કોઈ બચ્યું ન હતું.(4)

ਰਨਿਯਹਿ ਭੂਖ ਅਧਿਕ ਜਬ ਜਾਗੀ ॥
raniyeh bhookh adhik jab jaagee |

જ્યારે ભૂખ રાણીને ત્રાસ આપે છે,

ਤਾ ਕੌ ਬੇਚਿ ਮੇਖਲਾ ਸਾਜੀ ॥
taa kau bech mekhalaa saajee |

જ્યારે ભૂખે મહિલાને ત્રાસ આપ્યો, ત્યારે તેણે એક યોજના વિચારી.

ਨਿਤਿ ਪੀਸਨ ਪਰ ਦ੍ਵਾਰੇ ਜਾਵੈ ॥
nit peesan par dvaare jaavai |

તે દરરોજ બીજાના દરવાજે અનાજ દળવા જતી.

ਜੂਠ ਚੂਨ ਚੌਕਾ ਚੁਨਿ ਖਾਵੈ ॥੫॥
jootth choon chauakaa chun khaavai |5|

તે લોટ દળવા માટે અન્ય ઘરોમાં જતી અને ત્યાં બાકી રહેલું, તે ખાવા માટે ઘરે લાવતી.(5)

ਐਸੇ ਹੀ ਭੂਖਨ ਮਰਿ ਗਈ ॥
aaise hee bhookhan mar gee |

તેણી આ રીતે ભૂખે મરી ગઈ.

ਪੁਨਿ ਬਿਧਿ ਤਹਾ ਬ੍ਰਿਸਟਿ ਅਤਿ ਦਈ ॥
pun bidh tahaa brisatt at dee |

પછી વિધાતાએ ત્યાં ઘણો વરસાદ કર્યો.

ਸੂਕੇ ਭਏ ਹਰੇ ਜਨੁ ਸਾਰੇ ॥
sooke bhe hare jan saare |

જાણે બધાં સુકાઈ ગયાં હોય

ਬਹੁਰਿ ਜੀਤ ਕੇ ਬਜੇ ਨਗਾਰੇ ॥੬॥
bahur jeet ke baje nagaare |6|

અને પછી જીતના ગીતો વાગવા લાગ્યા. 6.

ਤਹਾ ਏਕ ਰਾਝਾ ਹੀ ਉਬਰਿਯੋ ॥
tahaa ek raajhaa hee ubariyo |

એક જ રાંઝા બાકી હતો.

ਔਰ ਲੋਗ ਸਭ ਤਹ ਕੋ ਮਰਿਯੋ ॥
aauar log sabh tah ko mariyo |

આ રીતે તેણીએ તેણીની ભૂખ દૂર કરી અને, પછી, અચાનક, સર્વશક્તિમાન

ਰਾਝੋ ਜਾਟ ਹੇਤ ਤਿਨ ਪਾਰਿਯੋ ॥
raajho jaatt het tin paariyo |

રાંધેનો ઉછેર (ખરીદી) જાટો દ્વારા વ્યાજ સાથે કરવામાં આવ્યો હતો

ਪੂਤ ਭਾਵ ਤੇ ਤਾਹਿ ਜਿਯਾਰਿਯੋ ॥੭॥
poot bhaav te taeh jiyaariyo |7|

એક પરોપકારી અવલોકન હતું; જે શુષ્ક હતું તે લીલું થઈ ગયું (7)

ਪੂਤ ਜਾਟ ਕੋ ਸਭ ਕੋ ਜਾਨੈ ॥
poot jaatt ko sabh ko jaanai |

(હવે) બધાએ (તેને) જાટનો પુત્ર ગણ્યો.

ਤਿਸ ਤੇ ਕੋਊ ਨ ਰਹਿਯੋ ਪਛਾਨੈ ॥
tis te koaoo na rahiyo pachhaanai |

હવે બધાને સમજાયું કે તે (રાંઝા) એક જાટનો પુત્ર હતો અને કોઈને તેની વાસ્તવિક ઓળખ (કે તે રાણીનો પુત્ર હતો)નો ખ્યાલ નહોતો.

ਐਸੇ ਕਾਲ ਬੀਤ ਕੈ ਗਯੋ ॥
aaise kaal beet kai gayo |

આમ સમય પસાર થતો ગયો

ਤਾ ਮੈ ਮਦਨ ਦਮਾਮੋ ਦਯੋ ॥੮॥
taa mai madan damaamo dayo |8|

દુષ્કાળ શમી ગયો અને કામુકતાની ઉંમર વધી ગઈ.(8)

ਮਹਿਖੀ ਚਾਰਿ ਨਿਤਿ ਗ੍ਰਿਹ ਆਵੈ ॥
mahikhee chaar nit grih aavai |

તે ભેંસો ચરાવતો અને રોજ ઘરે આવતો

ਰਾਝਾ ਅਪਨੋ ਨਾਮ ਸਦਾਵੈ ॥
raajhaa apano naam sadaavai |

તે ઢોર ચરાવીને સાંજે પાછો આવતો અને રાંજા તરીકે ઓળખાતો.

ਪੂਤ ਜਾਟ ਕੋ ਤਿਹ ਸਭ ਜਾਨੈ ॥
poot jaatt ko tih sabh jaanai |

બધા તેને જાટનો પુત્ર માનતા

ਰਾਜਪੂਤੁ ਕੈ ਕੋ ਪਹਿਚਾਨੈ ॥੯॥
raajapoot kai ko pahichaanai |9|

દરેક શરીર તેને જાટનો પુત્ર માનતો હતો અને કોઈએ તેને રાજાના પુત્ર તરીકે સ્વીકાર્યો ન હતો.(9)

ਇਤੀ ਬਾਤ ਰਾਝਾ ਕੀ ਕਹੀ ॥
eitee baat raajhaa kee kahee |

રાંધે વિશે ઘણું બધું કહેવામાં આવ્યું છે.

ਅਬ ਚਲਿ ਬਾਤ ਹੀਰ ਪੈ ਰਹੀ ॥
ab chal baat heer pai rahee |

અત્યાર સુધી આપણે રાંઝા વિશે વાત કરી છે, હવે આપણે હીરને ધ્યાનમાં લઈએ છીએ.

ਤੁਮ ਕੌ ਤਾ ਕੀ ਕਥਾ ਸੁਨਾਊ ॥
tum kau taa kee kathaa sunaaoo |

(હવે) હું તમને તેની વાર્તા કહું.

ਤਾ ਤੇ ਤੁਮਰੋ ਹ੍ਰਿਦੈ ਸਿਰਾਊ ॥੧੦॥
taa te tumaro hridai siraaoo |10|

તમારા મનને ખુશ કરવા હું તમને તેમની વાર્તા સંભળાવીશ.(10)

ਅੜਿਲ ॥
arril |

એરિલ

ਇੰਦ੍ਰ ਰਾਇ ਕੇ ਨਗਰ ਅਪਸਰਾ ਇਕ ਰਹੈ ॥
eindr raae ke nagar apasaraa ik rahai |

ઈન્દર રાયના શહેરમાં એક છોકરી રહેતી હતી.

ਮੈਨ ਕਲਾ ਤਿਹ ਨਾਮ ਸਕਲ ਜਗ ਯੌ ਕਹੈ ॥
main kalaa tih naam sakal jag yau kahai |

જેની ખ્યાતિ આખી દુનિયામાં ફેલાઈ ગઈ હતી.

ਤਾ ਕੌ ਰੂਪ ਨਰੇਸ ਜੋ ਕੋਊ ਨਿਹਾਰਹੀ ॥
taa kau roop nares jo koaoo nihaarahee |

જે પણ રાજા તેને જોશે તે કામદેવના બાણોથી વીંધાઈ જશે.

ਹੋ ਗਿਰੈ ਧਰਨਿ ਪਰ ਝੂਮਿ ਮੈਨ ਸਰ ਮਾਰਹੀ ॥੧੧॥
ho girai dharan par jhoom main sar maarahee |11|

જમીન પર સપાટ પડી જશે.(11)

ਚੌਪਈ ॥
chauapee |

ચોપાઈ

ਤੌਨੇ ਸਭਾ ਕਪਿਲ ਮੁਨਿ ਆਯੋ ॥
tauane sabhaa kapil mun aayo |

કપિલ મુનિ તેમની સભામાં આવ્યા.

ਔਸਰ ਜਹਾ ਮੈਨਕਾ ਪਾਯੋ ॥
aauasar jahaa mainakaa paayo |

તે જગ્યાએ, એક વખત તપસ્વી કપિલ મુન્ની આવ્યા હતા અને મેનકાને જોયા હતા.

ਤਿਹ ਲਖਿ ਮੁਨਿ ਬੀਰਜ ਗਿਰਿ ਗਯੋ ॥
tih lakh mun beeraj gir gayo |

તેને જોતાં જ મુનિનું વીર્ય ઘટી ગયું.

ਚਪਿ ਚਿਤ ਮੈ ਸ੍ਰਾਪਤ ਤਿਹ ਭਯੋ ॥੧੨॥
chap chit mai sraapat tih bhayo |12|

તેણીની નજરમાં, તેનું વીર્ય નીચે ટપક્યું અને તેણે શાપ ઉચ્ચાર્યો, (12)

ਤੁਮ ਗਿਰਿ ਮਿਰਤ ਲੋਕ ਮੈ ਪਰੋ ॥
tum gir mirat lok mai paro |

તમારે નીચે પડીને મૃત લોકો પાસે જવું જોઈએ

ਜੂਨਿ ਸਯਾਲ ਜਾਟ ਕੀ ਧਰੋ ॥
joon sayaal jaatt kee dharo |

'તમે માનવતાના ક્ષેત્રમાં જાઓ અને સિયાલ જાટના પરિવારમાં જન્મ લો.'

ਹੀਰ ਆਪਨੋ ਨਾਮ ਸਦਾਵੋ ॥
heer aapano naam sadaavo |

તેનું નામ હીર સદવા છે