શ્રી દસમ ગ્રંથ

પાન - 339

ਰਾਜਤ ਜਾਹਿ ਮ੍ਰਿਗੀ ਪਤਿ ਨੈਨ ਬਿਰਾਜਤ ਸੁੰਦਰ ਹੈ ਸਮ ਮਾਛੀ ॥

raajat jaeh mrigee pat nain biraajat sundar hai sam maachhee |

તેમની આંખો ડો જેવી સુંદર છે અને તેમની રચના અને લક્ષણો માછલી જેવા છે

ਸੋਭਿਤ ਹੈ ਬ੍ਰਿਜ ਮੰਡਲ ਮੈ ਜਨੁ ਖੇਲਬੇ ਕਾਜਿ ਨਟੀ ਇਹ ਕਾਛੀ ॥

sobhit hai brij manddal mai jan khelabe kaaj nattee ih kaachhee |

બ્રજ મંડળમાં તેઓ એવી રીતે શણગાર કરી રહ્યા છે જાણે નર્તકોએ રમવા માટે આ રૂપ ધારણ કર્યું હોય.

ਦੇਖਨਿ ਹਾਰ ਕਿਧੌ ਭਗਵਾਨ ਦਿਖਾਵਤ ਭਾਵ ਹਮੈ ਹਿਯਾ ਆਛੀ ॥੪੫੩॥

dekhan haar kidhau bhagavaan dikhaavat bhaav hamai hiyaa aachhee |453|

તેઓ બ્રજની ભટકતી સ્ત્રી નર્તકોની જેમ રમતિયાળ છે અને કૃષ્ણને જોવાના બહાને તેઓ મોહક હાવભાવ પ્રદર્શિત કરી રહ્યા છે.453.

ਸੋਹਤ ਹੈ ਸਭ ਗੋਪਿਨ ਕੇ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਕਹੈ ਦ੍ਰਿਗ ਅੰਜਨ ਆਜੇ ॥

sohat hai sabh gopin ke kab sayaam kahai drig anjan aaje |

કવિ શ્યામ કહે છે કે બધી ગોપીઓ વચ્ચે, કૃષ્ણ પ્રભાવશાળી દેખાઈ રહ્યા છે, તેમની આંખોમાં એન્ટિમોની છે.

ਕਉਲਨ ਕੀ ਜਨੁ ਸੁਧਿ ਪ੍ਰਭਾ ਸਰ ਸੁੰਦਰ ਸਾਨ ਕੇ ਊਪਰਿ ਮਾਜੇ ॥

kaulan kee jan sudh prabhaa sar sundar saan ke aoopar maaje |

તેમની સુંદરતા કમળ-પુષ્પોની શુદ્ધ સુંદરતા જેવી જોવા મળી રહી છે

ਬੈਠਿ ਘਰੀ ਇਕ ਮੈ ਚਤੁਰਾਨਨ ਮੈਨ ਕੇ ਤਾਤ ਬਨੇ ਕਸਿ ਸਾਜੇ ॥

baitth gharee ik mai chaturaanan main ke taat bane kas saaje |

એવું લાગે છે કે બ્રહ્માએ તેને પ્રેમના દેવતાના ભાઈ તરીકે બનાવ્યો છે અને તે એટલા સુંદર છે કે તે યોગીઓના મનને પણ આકર્ષે છે.

ਮੋਹਤਿ ਹੈ ਮਨ ਜੋਗਨ ਕੇ ਫੁਨਿ ਜੋਗਨ ਕੇ ਗਨ ਬੀਚ ਕਲਾ ਜੇ ॥੪੫੪॥

mohat hai man jogan ke fun jogan ke gan beech kalaa je |454|

ગોપીઓ દ્વારા ઘેરાયેલા અનન્ય સુંદરતાના કૃષ્ણ, યોગિનીઓ દ્વારા ઘેરાયેલા ગણ જેવા દેખાય છે.454.

ਠਾਢਿ ਹੈ ਕਾਨ੍ਰਹ ਸੋਊ ਮਹਿ ਗੋਪਿਨ ਜਾਹਿ ਕੋ ਅੰਤ ਮੁਨੀ ਨਹਿ ਬੂਝੇ ॥

tthaadt hai kaanrah soaoo meh gopin jaeh ko ant munee neh boojhe |

એ કાન ગોપીઓની વચ્ચે ઊભો છે જેનો અંત ઋષિમુનિઓ પણ ઓલવી શક્યા નથી.

ਕੋਟਿ ਕਰੈ ਉਪਮਾ ਬਹੁ ਬਰਖਨ ਨੈਨਨ ਸੋ ਤਉ ਨੈਕੁ ਨ ਸੂਝੇ ॥

kott karai upamaa bahu barakhan nainan so tau naik na soojhe |

એ જ કૃષ્ણ ગોપીઓની વચ્ચે ઊભા છે, જેનો અંત ઋષિમુનિઓ સમજી શક્યા ન હતા, લાખો લોકો વર્ષોથી તેમની સ્તુતિ કરે છે, તેમ છતાં તેમને આંખોથી સહેજ પણ સમજી શકાતા નથી.

ਤਾਹੀ ਕੇ ਅੰਤਿ ਲਖੈਬੇ ਕੇ ਕਾਰਨ ਸੂਰ ਘਨੈ ਰਨ ਭੀਤਰ ਜੂਝੇ ॥

taahee ke ant lakhaibe ke kaaran soor ghanai ran bheetar joojhe |

તેમની મર્યાદા જાણવા માટે, ઘણા યોદ્ધાઓ યુદ્ધના મેદાનમાં બહાદુરીથી લડ્યા છે

ਸੋ ਬ੍ਰਿਜ ਭੂਮਿ ਬਿਖੈ ਭਗਵਾਨ ਤ੍ਰੀਆ ਗਨ ਮੈ ਰਸ ਬੈਨ ਅਰੂਝੇ ॥੪੫੫॥

so brij bhoom bikhai bhagavaan treea gan mai ras bain aroojhe |455|

અને આજે એ જ કૃષ્ણ બ્રજમાં ગોપીઓ સાથે પ્રેમભર્યા સંવાદમાં લીન છે.455.

ਕਾਨਰ ਕੇ ਨਿਕਟੈ ਜਬ ਹੀ ਸਭ ਹੀ ਗੁਪੀਆ ਮਿਲਿ ਸੁੰਦਰ ਗਈਯਾ ॥

kaanar ke nikattai jab hee sabh hee gupeea mil sundar geeyaa |

જ્યારે બધી સુંદર ગોપીઓ એક સાથે કૃષ્ણ પાસે ગઈ.

ਸੋ ਹਰਿ ਮਧਿ ਸਸਾਨਨ ਪੇਖਿ ਸਭੈ ਫੁਨਿ ਕੰਦ੍ਰਪ ਬੇਖ ਬਨਈਆ ॥

so har madh sasaanan pekh sabhai fun kandrap bekh baneea |

જ્યારે બધી ગોપીઓ કૃષ્ણની નજીક પહોંચી, ત્યારે તેઓ કૃષ્ણનું ચંદ્રમુખ જોઈને પ્રેમના દેવ સાથે એક થઈ ગયા.

ਲੈ ਮੁਰਲੀ ਅਪਨੇ ਕਰਿ ਕਾਨ੍ਰਹ ਕਿਧੌ ਅਤਿ ਹੀ ਹਿਤ ਸਾਥ ਬਜਈਯਾ ॥

lai muralee apane kar kaanrah kidhau at hee hit saath bajeeyaa |

મુરલી હાથમાં લઈને કાન્હ ખૂબ રસથી રમ્યો,

ਘੰਟਕ ਹੇਰਕ ਜਿਉ ਪਿਖ ਕੈ ਮ੍ਰਿਗਨੀ ਮੁਹਿ ਜਾਤ ਸੁ ਹੈ ਠਹਰਈਯਾ ॥੪੫੬॥

ghanttak herak jiau pikh kai mriganee muhi jaat su hai tthahareeyaa |456|

જ્યારે કૃષ્ણે તેની વાંસળી હાથમાં લીધી અને તેના પર વગાડ્યું, ત્યારે બધી ગોપીઓ શિંગડાનો અવાજ સાંભળતા હરણની જેમ લાગણીહીન બની ગઈ.456.

ਮਾਲਸਿਰੀ ਅਰੁ ਰਾਮਕਲੀ ਸੁਭ ਸਾਰੰਗ ਭਾਵਨ ਸਾਥ ਬਸਾਵੈ ॥

maalasiree ar raamakalee subh saarang bhaavan saath basaavai |

(કાન) મલાસિરી, રામકલી અને સારંગ રાગ (મુરલીમાં) શુભભાવે વગાડે છે.

ਜੈਤਸਿਰੀ ਅਰੁ ਸੁਧ ਮਲਾਰ ਬਿਲਾਵਲ ਕੀ ਧੁਨਿ ਕੂਕ ਸੁਨਾਵੈ ॥

jaitasiree ar sudh malaar bilaaval kee dhun kook sunaavai |

ત્યારબાદ કૃષ્ણએ માલશ્રી, રામકલી, સારંગ, જૈતશ્રી, શુદ્ધ મલ્હાર, બિલાવલ વગેરે જેવા સંગીતના મોડ વગાડ્યા.

ਲੈ ਮੁਰਲੀ ਅਪੁਨੇ ਕਰਿ ਕਾਨ੍ਰਹ ਕਿਧੌ ਅਤਿ ਹੀ ਹਿਤ ਸਾਥ ਬਜਾਵੈ ॥

lai muralee apune kar kaanrah kidhau at hee hit saath bajaavai |

કાહ્ન તેના હાથમાં વાંસળી લે છે અને તેને ખૂબ રસપૂર્વક વગાડે છે (તેનો અવાજ સાંભળીને).

ਪਉਨ ਚਲੈ ਨ ਰਹੈ ਜਮੁਨਾ ਥਿਰ ਮੋਹਿ ਰਹੈ ਧੁਨਿ ਜੋ ਸੁਨਿ ਪਾਵੈ ॥੪੫੭॥

paun chalai na rahai jamunaa thir mohi rahai dhun jo sun paavai |457|

કૃષ્ણની વાંસળીની રમણીય ધૂન સાંભળીને પવન પણ ગતિહીન બની ગયો અને યમુના પણ મોહમાં અટકતી લાગી.457.

ਸੁਨ ਕੇ ਮੁਰਲੀ ਧੁਨਿ ਕਾਨਰ ਕੀ ਸਭ ਗੋਪਿਨ ਕੀ ਸਭ ਸੁਧਿ ਛੁਟੀ ॥

sun ke muralee dhun kaanar kee sabh gopin kee sabh sudh chhuttee |

કૃષ્ણની વાંસળીનો અવાજ સાંભળીને તમામ ગોપીઓના હોશ ઉડી ગયા

ਸਭ ਛਾਡਿ ਚਲੀ ਅਪਨੇ ਗ੍ਰਿਹ ਕਾਰਜ ਕਾਨ੍ਰਹ ਹੀ ਕੀ ਧੁਨਿ ਸਾਥ ਜੁਟੀ ॥

sabh chhaadd chalee apane grih kaaraj kaanrah hee kee dhun saath juttee |

તેઓએ ઘરકામ છોડી દીધું, કૃષ્ણની વાંસળીના સૂરમાં લીન થઈને કવિ શ્યામ કહે છે કે આ સમયે કૃષ્ણ બધાના ભ્રમિત-સ્વામીની જેમ પ્રગટ થયા અને છેતરાયેલી ગોપીઓએ તેમની સમજણ સંપૂર્ણપણે ગુમાવી દીધી.

ਠਗਨੀ ਸੁਰ ਹੈ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਕਹੈ ਇਨ ਅੰਤਰ ਕੀ ਸਭ ਮਤਿ ਲੁਟੀ ॥

tthaganee sur hai kab sayaam kahai in antar kee sabh mat luttee |

કવિ શ્યામ કહે છે કે, (વાંસળીના) અવાજે આ (ગોપીઓ)ને છેતરીને તેમની આંતરિક શાંતિ છીનવી લીધી છે.

ਮ੍ਰਿਗਨੀ ਸਮ ਹੈ ਚਲਤ ਯੌ ਇਨ ਕੇ ਮਗ ਲਾਜ ਕੀ ਬੇਲ ਤਰਾਕ ਤੁਟੀ ॥੪੫੮॥

mriganee sam hai chalat yau in ke mag laaj kee bel taraak tuttee |458|

ગોપીઓ જેમ ચાલે છે તેમ આગળ વધી રહી છે અને કૃષ્ણની ધૂન સાંભળીને તેમની સંકોચનો લતા ઝડપથી તૂટી ગયો.458.

ਕਾਨ੍ਰਹ ਕੋ ਰੂਪ ਨਿਹਾਰ ਰਹੀ ਤ੍ਰਿਯਾ ਸ੍ਯਾਮ ਕਹੈ ਕਬਿ ਹੋਇ ਇਕਾਠੀ ॥

kaanrah ko roop nihaar rahee triyaa sayaam kahai kab hoe ikaatthee |

મહિલાઓ ભેગી થઈને કૃષ્ણના સ્વરૂપને જોઈ રહી છે

ਜਿਉ ਸੁਰ ਕੀ ਧੁਨਿ ਕੌ ਸੁਨ ਕੈ ਮ੍ਰਿਗਨੀ ਚਲਿ ਆਵਤ ਜਾਤ ਨ ਨਾਠੀ ॥

jiau sur kee dhun kau sun kai mriganee chal aavat jaat na naatthee |

શિંગડાનો અવાજ સાંભળતા હરણની જેમ કૃષ્ણની ચારેય બાજુ ફરતા હોય છે

ਮੈਨ ਸੋ ਮਤ ਹ੍ਵੈ ਕੂਦਤ ਕਾਨ੍ਰਹ ਸੁ ਛੋਰਿ ਮਨੋ ਸਭ ਲਾਜ ਕੀ ਗਾਠੀ ॥

main so mat hvai koodat kaanrah su chhor mano sabh laaj kee gaatthee |

વાસનામાં લીન થઈને પોતાના સંકોચનો ત્યાગ કર્યો

ਗੋਪਿਨ ਕੋ ਮਨੁ ਯੌ ਚੁਰਿ ਗਯੋ ਜਿਮ ਖੋਰਰ ਪਾਥਰ ਪੈ ਚਰਨਾਠੀ ॥੪੫੯॥

gopin ko man yau chur gayo jim khorar paathar pai charanaatthee |459|

પથ્થર પર ઘસવામાં આવેલા ચંદનની જેમ તેમનું મન અપહરણ થઈ ગયું હોય તેવું લાગે છે.459.

ਹਸਿ ਬਾਤ ਕਰੈ ਹਰਿ ਸੋ ਗੁਪੀਆ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਕਹੈ ਜਿਨ ਭਾਗ ਬਡੇ ॥

has baat karai har so gupeea kab sayaam kahai jin bhaag badde |

ખૂબ જ ભાગ્યશાળી ગોપીઓ હસતાં હસતાં કૃષ્ણ સાથે વાત કરી રહી છે, તેઓ બધા કૃષ્ણને જોઈને મંત્રમુગ્ધ થઈ રહ્યાં છે.

ਮੋਹਿ ਸਭੈ ਪ੍ਰਗਟਿਯੋ ਇਨ ਕੋ ਪਿਖ ਕੈ ਹਰਿ ਪਾਪਨ ਜਾਲ ਲਡੇ ॥

mohi sabhai pragattiyo in ko pikh kai har paapan jaal ladde |

બ્રજની સ્ત્રીઓના મનમાં કૃષ્ણ ઊંડે સુધી ઘૂસી ગયા છે

ਕ੍ਰਿਸਨੰ ਤਨ ਮਧਿ ਬਧੂ ਬ੍ਰਿਜ ਕੀ ਮਨ ਹ੍ਵੈ ਕਰਿ ਆਤੁਰ ਅਤਿ ਗਡੇ ॥

krisanan tan madh badhoo brij kee man hvai kar aatur at gadde |

બ્રજની સ્ત્રીઓનું મન ખૂબ આતુર થઈ ગયું અને કૃષ્ણના શરીરમાં સમાઈ ગયું.

ਸੋਊ ਸਤਿ ਕਿਧੋ ਮਨ ਜਾਹਿ ਗਡੇ ਸੁ ਅਧੰਨਿ ਜਿਨੋ ਮਨ ਹੈ ਅਗਡੇ ॥੪੬੦॥

soaoo sat kidho man jaeh gadde su adhan jino man hai agadde |460|

જેમના મનમાં કૃષ્ણ રહે છે, તેઓએ વાસ્તવિકતાનું જ્ઞાન મેળવ્યું છે અને જેમના મનમાં કૃષ્ણ હજુ સ્થિર થયા નથી, તેઓ પણ ભાગ્યશાળી છે, કારણ કે તેઓએ પ્રેમની અસહ્ય વેદનાઓથી પોતાને બચાવ્યા છે.460.

ਨੈਨ ਚੁਰਾਇ ਮਹਾ ਸੁਖ ਪਾਇ ਕਛੂ ਮੁਸਕਾਇ ਭਯੋ ਹਰਿ ਠਾਢੋ ॥

nain churaae mahaa sukh paae kachhoo musakaae bhayo har tthaadto |

આંખો ચોરીને સહેજ સ્મિત કરતાં કૃષ્ણ ત્યાં જ ઊભા છે

ਮੋਹਿ ਰਹੀ ਬ੍ਰਿਜ ਬਾਮ ਸਭੈ ਅਤਿ ਹੀ ਤਿਨ ਕੈ ਮਨਿ ਆਨੰਦ ਬਾਢੋ ॥

mohi rahee brij baam sabhai at hee tin kai man aanand baadto |

આ જોઈને અને તેમના મનમાં વધુ આનંદ સાથે, બ્રજની સ્ત્રીઓ મોહિત થઈ ગઈ

ਜਾ ਭਗਵਾਨ ਕਿਧੋ ਸੀਯ ਜੀਤ ਕੈ ਮਾਰਿ ਡਰਿਯੋ ਰਿਪੁ ਰਾਵਨ ਗਾਢੋ ॥

jaa bhagavaan kidho seey jeet kai maar ddariyo rip raavan gaadto |

જે ભગવાને સીતાને હરાવી અને રાવણ જેવા બળવાન શત્રુનો વધ કર્યો,

ਤਾ ਭਗਵਾਨ ਕਿਧੋ ਮੁਖ ਤੇ ਮੁਕਤਾ ਨੁਕਤਾ ਸਮ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਕਾਢੋ ॥੪੬੧॥

taa bhagavaan kidho mukh te mukataa nukataa sam amrit kaadto |461|

જે ભગવાને પોતાના ભયાનક શત્રુ રાવણનો વધ કરીને સીતા પર વિજય મેળવ્યો હતો, તે જ ભગવાન આ સમયે રત્નો જેવો સુંદર અને અમૃત જેવો અતિ મધુર અવાજ ઉત્પન્ન કરી રહ્યા છે.461.