શ્રી દસમ ગ્રંથ

પાન - 957

ਦੋਹਰਾ ॥

doharaa |

દ્વિ:

ਪ੍ਰਭਾਵਤੀ ਰਾਨੀ ਤਬੈ ਤਾ ਕੋ ਰੂਪ ਨਿਹਾਰਿ ॥

prabhaavatee raanee tabai taa ko roop nihaar |

(ઉર્વસીને જોઈને રાણીએ વિચાર્યું)

ਰੀਝਿ ਅਧਿਕ ਚਿਤ ਮੈ ਰਹੀ ਹਰ ਅਰਿ ਸਰ ਗਯੋ ਮਾਰਿ ॥੩੩॥

reejh adhik chit mai rahee har ar sar gayo maar |33|

'એવું લાગે છે કે કોઈ સંતે ભગવાન ઈન્દ્રને પદભ્રષ્ટ કર્યો છે (જે અત્યારે અહીં છે)

ਕਬਿਤੁ ॥

kabit |

કબિત

ਕੈਧੋ ਕਾਹੂ ਰਿਖਿ ਇੰਦ੍ਰ ਆਸਨ ਤੇ ਟਾਰਿ ਦਯੋ ਕੈਧੋ ਇਹ ਸੂਰਜ ਸਰੂਪ ਧਰਿ ਆਯੋ ਹੈ ॥

kaidho kaahoo rikh indr aasan te ttaar dayo kaidho ih sooraj saroop dhar aayo hai |

'એવું લાગે છે કે આ વેશમાં સૂર્ય નીચે આવ્યો છે.

ਕੈਧੋ ਚੰਦ੍ਰ ਚੰਦ੍ਰਲੋਕ ਛੋਰਿ ਕੈ ਸਿਪਾਹੀ ਬਨ ਮੇਰੇ ਜਾਨ ਤੀਰਥ ਅਨ੍ਰਹੈਬੈ ਕੋ ਸਿਧਾਯੋ ਹੈ ॥

kaidho chandr chandralok chhor kai sipaahee ban mere jaan teerath anrahaibai ko sidhaayo hai |

'એવું લાગે છે કે સ્વર્ગમાંથી કોઈ વ્યક્તિ, સ્વર્ગનો ત્યાગ કરીને, નીચે આવ્યો છે, 'પૃથ્વી પર તીર્થયાત્રા કરવા માટે.

ਕੈਧੋ ਹੈ ਅਨੰਗ ਅਰੁਧੰਗਕ ਕੇ ਅੰਤਕ ਤੇ ਮਾਨੁਖ ਕੋ ਰੂਪ ਕੈ ਕੈ ਆਪੁ ਕੌ ਛਪਾਯੋ ਹੈ ॥

kaidho hai anang arudhangak ke antak te maanukh ko roop kai kai aap kau chhapaayo hai |

એવું લાગે છે કે શિવના મૃત્યુથી ડરેલા કામદેવે માનવ સ્વરૂપ ધારણ કર્યું છે, 'પોતાને છુપાવવા માટે,

ਕੈਧੋ ਯਹ ਸਸਿਯਾ ਕੇ ਰਸਿਯਾ ਨੈ ਕੋਪ ਕੈ ਕੈ ਮੋਰੇ ਛਲਬੇ ਕੌ ਕਛੂ ਛਲ ਸੋ ਬਨਾਯੋ ਹੈ ॥੩੪॥

kaidho yah sasiyaa ke rasiyaa nai kop kai kai more chhalabe kau kachhoo chhal so banaayo hai |34|

'કદાચ, શશીની ઈચ્છા ધરાવતા પુન્નુએ, ગુસ્સે થઈને, મને છેતરવા માટે છેતરપિંડી કરી છે.'(34)

ਚੌਪਈ ॥

chauapee |

ચોપાઈ

ਜਬ ਲੌ ਬੈਨ ਕਹਨ ਨਹਿ ਪਾਈ ॥

jab lau bain kahan neh paaee |

તે હજી સુધી આ કહી શક્યો નહીં

ਤਬ ਲੌ ਨਿਕਟ ਗਯੋ ਵਹੁ ਆਈ ॥

tab lau nikatt gayo vahu aaee |

તે હજુ પણ આવું જ વિચારતી હતી જ્યારે તે (ઉર્વસી) નજીક આવી,

ਰੂਪ ਨਿਹਾਰਿ ਮਤ ਹ੍ਵੈ ਝੂਲੀ ॥

roop nihaar mat hvai jhoolee |

(તેનું) સ્વરૂપ જોઈને તે મંત્રમુગ્ધ થઈ ગઈ

ਗ੍ਰਿਹ ਕੀ ਸਕਲ ਤਾਹਿ ਸੁਧਿ ਭੂਲੀ ॥੩੫॥

grih kee sakal taeh sudh bhoolee |35|

તેણી એટલી પ્રવેશી હતી કે તેણીએ તેની જાગૃતિ ગુમાવી દીધી હતી.(35)

ਸੋਰਠਾ ॥

soratthaa |

સોર્થ:

ਪਠਏ ਦੂਤ ਅਨੇਕ ਅਮਿਤ ਦਰਬੁ ਤਿਨ ਕੌ ਦਯੋ ॥

patthe doot anek amit darab tin kau dayo |

(તેણે પોતાના) ઘણા દૂતોને અપાર સંપત્તિ સાથે મોકલ્યા

ਕਹਿਯੋ ਮਹੂਰਤ ਏਕ ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਰੋ ਇਹ ਗ੍ਰਿਹ ਬਸੋ ॥੩੬॥

kahiyo mahoorat ek kripaa karo ih grih baso |36|

તે (તેની પાસે જાઓ) અને તેને કહો કે કૃપા કરીને એક મુહૂર્ત (બે કલાક જેટલો સમય) આ ઘરમાં રહે. 36.

ਕਬਿਤੁ ॥

kabit |

કબિત

ਕੈਧੌ ਅਲਿਕੇਸ ਹੋ ਕਿ ਸਸਿ ਹੋ ਦਿਨੇਸ ਹੋ ਕਿ ਰੂਪ ਹੂੰ ਕਿ ਭੇਸ ਹੋ ਜਹਾਨ ਮੈ ਸੁਹਾਏ ਹੋ ॥

kaidhau alikes ho ki sas ho dines ho ki roop hoon ki bhes ho jahaan mai suhaae ho |

(રાણી) 'શું તમે કેસ, શેષ નાગ કે દાનેશ છો, જેમણે આટલું આકર્ષક વર્તન અપનાવ્યું છે?

ਸੇਸ ਹੋ ਸੁਰੇਸ ਹੋ ਗਨੇਸ ਹੋ ਮਹੇਸ ਹੋ ਜੀ ਕੈਧੌ ਜਗਤੇਸ ਤੁਮ ਬੇਦਨ ਬਤਾਏ ਹੋ ॥

ses ho sures ho ganes ho mahes ho jee kaidhau jagates tum bedan bataae ho |

'શું તમે શિવ, સુરેશ, ગણેશ કે મહેશ છો કે વેદના ઘાતાક છો અને આ જગતમાં રૂબરૂ દેખાયા છો?

ਕਾਲਿੰਦ੍ਰੀ ਕੇ ਏਸ ਹੋ ਕਿ ਤੁਮ ਹੀ ਜਲੇਸ ਹੋ ਬਤਾਵੌ ਕੌਨ ਦੇਸ ਕੇ ਨਰੇਸੁਰ ਕੇ ਜਾਏ ਹੋ ॥

kaalindree ke es ho ki tum hee jales ho bataavau kauan des ke naresur ke jaae ho |

'તમે કાલિન્દ્રીના એસ છો, કે તમે જ જે એલેસ છો, મને કહો કે તમે કયા ડોમેનમાંથી આવ્યા છો?

ਕਹੋ ਮੇਰੇ ਏਸ ਕਿਹ ਕਾਜ ਨਿਜੁ ਦੇਸ ਛੋਰਿ ਚਾਕਰੀ ਕੋ ਭੇਸ ਕੈ ਹਮਾਰੇ ਦੇਸ ਆਏ ਹੋ ॥੩੭॥

kaho mere es kih kaaj nij des chhor chaakaree ko bhes kai hamaare des aae ho |37|

'મને કહો કે શું તમે મારા ભગવાન એસ છો અને તમે તમારું સામ્રાજ્ય છોડીને સેવક તરીકે અમારી દુનિયામાં કેમ આવ્યા છો?(37)

ਹੌ ਨ ਅਲਿਕੇਸ ਹੌ ਨ ਸਸਿ ਹੌ ਦਿਨੇਸ ਹੌ ਨ ਰੂਪ ਹੂ ਕੇ ਭੇਸ ਕੈ ਜਹਾਨ ਮੈ ਸੁਹਾਯੋ ਹੌਂ ॥

hau na alikes hau na sas hau dines hau na roop hoo ke bhes kai jahaan mai suhaayo hauan |

(ઉર્વસી) 'ન તો હું કેસ છું કે ન તો શેષ નાગ, દાનેશ અને હું તેની દુનિયાને પ્રકાશિત કરવા નથી આવ્યા.

ਸੇਸ ਨ ਸੁਰੇਸ ਹੌ ਗਨੇਸ ਹੌ ਮਹੇਸ ਨਹੀ ਹੌ ਨ ਜਗਤੇਸ ਹੌ ਜੁ ਬੇਦਨ ਬਤਾਯੋ ਹੌ ॥

ses na sures hau ganes hau mahes nahee hau na jagates hau ju bedan bataayo hau |

'ન તો હું શિવ છું, ન સુરેશ, ગણેશ, જગતેશ અને ન તો વેદોનો ઘાતાંક.

ਕਾਲਿੰਦ੍ਰੀ ਕੇ ਏਸ ਅਥਿਤੇਸ ਮੈ ਜਲੇਸ ਨਹੀ ਦਛਿਨ ਕੇ ਦੇਸ ਕੇ ਨਰੇਸੁਰ ਕੋ ਜਾਯੋ ਹੌ ॥

kaalindree ke es athites mai jales nahee dachhin ke des ke naresur ko jaayo hau |

'ન તો હું કાલિન્દ્રીનો એસ છું, ન હું જલેસ છું, ન તો દક્ષિણના રાજાનો પુત્ર છું.

ਮੋਹਨ ਹੈ ਨਾਮ ਆਗੇ ਜੈਹੋ ਸਸੁਰਾਰੇ ਧਾਮ ਸੋਭਾ ਸੁਨਿ ਤੁਮਰੀ ਤਮਾਸੇ ਕਾਜ ਆਯੋ ਹੌ ॥੩੮॥

mohan hai naam aage jaiho sasuraare dhaam sobhaa sun tumaree tamaase kaaj aayo hau |38|

'મારું નામ મોહન છે અને હું મારા સાસરિયાંના ઘરે આગળ વધી રહ્યો છું, અને તમારી યોગ્યતા વિશે જાણ્યા પછી, હું તમને મળવા આવ્યો છું.' (38)

ਸਵੈਯਾ ॥

savaiyaa |

સ્વ:

ਤੇਰੀ ਸੋਭਾ ਸੁਨਿ ਕੈ ਸੁਨਿ ਸੁੰਦਰਿ ਆਯੋ ਈਹਾ ਚਲਿ ਕੋਸ ਹਜਾਰੌ ॥

teree sobhaa sun kai sun sundar aayo eehaa chal kos hajaarau |

ઓ સૌંદર્ય! તારી સુંદરતા સાંભળીને હજારો પહાડો પર ચાલીને અહીં આવ્યો છું.

ਆਜੁ ਮਹੂਰਤ ਹੈ ਤਿਤ ਕੋ ਕਛੁ ਸਾਥ ਮਿਲੈ ਨਹੀ ਤ੍ਰਾਸ ਬਿਚਾਰੌ ॥

aaj mahoorat hai tith ko kachh saath milai nahee traas bichaarau |

આજે જીવનસાથી મળશે તો ડરશો નહીં.

ਰੀਤ ਹੈ ਧਾਮ ਇਹੈ ਹਮਰੇ ਨਿਜੁ ਨਾਰਿ ਬਿਨਾ ਨਹੀ ਔਰ ਨਿਹਾਰੌ ॥

reet hai dhaam ihai hamare nij naar binaa nahee aauar nihaarau |

પણ અમારા ઘરમાં પત્ની સિવાય બીજા કોઈને ન જોવાનો રિવાજ છે.

ਖੇਲੋ ਹਸੌ ਸੁਖ ਸੋ ਤੁਮ ਹੂੰ ਮੁਹਿ ਦੇਹੁ ਬਿਦਾ ਸਸੁਰਾਰਿ ਸਿਧਾਰੌ ॥੩੯॥

khelo hasau sukh so tum hoon muhi dehu bidaa sasuraar sidhaarau |39|

તમે ખુશીથી હસો, રમો અને મને મારા સાસરે જવા મોકલો. 39.

ਬਾਤ ਬਿਦਾ ਕੀ ਸੁਨੀ ਜਬ ਹੀ ਬਿਨੁ ਚੈਨ ਭਈ ਨ ਸੁਹਾਵਤ ਜੀ ਕੀ ॥

baat bidaa kee sunee jab hee bin chain bhee na suhaavat jee kee |

જ્યારે (તેણી) વિદાય વિશે સાંભળ્યું, ત્યારે તે તેના મનમાં બેચેન થઈ ગઈ અને તેના મનને ગમ્યું નહીં.

ਲਾਲ ਗੁਲਾਲ ਸੀ ਬਾਲ ਹੁਤੀ ਤਤਕਾਲ ਭਈ ਮੁਖ ਕੀ ਛਬਿ ਫੀਕੀ ॥

laal gulaal see baal hutee tatakaal bhee mukh kee chhab feekee |

ગુલાલ જેવી લાલ સ્ત્રી હતી, પણ તેના ચહેરાનો રંગ તરત જ ફિક્કો પડી ગયો.

ਹਾਥ ਉਚਾਇ ਹਨੀ ਛਤਿਯਾ ਉਰ ਪੈ ਲਸੈ ਸੌ ਮੁੰਦਰੀ ਅੰਗੁਰੀ ਕੀ ॥

haath uchaae hanee chhatiyaa ur pai lasai sau mundaree anguree kee |

(તેણે) તેના હાથ ઉભા કર્યા અને તેની છાતી પર પ્રહાર કર્યો. છાતી પર આંગળીઓ પર વીંટીઓના નિશાન આ રીતે દેખાતા હતા

ਦੇਖਨ ਕੋ ਪਿਯ ਕੌ ਤਿਯ ਕੀ ਪ੍ਰਗਟੀ ਅਖਿਯਾ ਜੁਗ ਜਾਨੁਕ ਹੀ ਕੀ ॥੪੦॥

dekhan ko piy kau tiy kee pragattee akhiyaa jug jaanuk hee kee |40|

જાણે પ્રિયતમને જોવા માટે સ્ત્રીના હૃદયની બંને આંખો ('હાય') ખૂલી ગઈ. 40.

ਦੋਹਰਾ ॥

doharaa |

દ્વિ:

ਮਨੁ ਤਰਫਤ ਤਵ ਮਿਲਨ ਕੋ ਤਨੁ ਭੇਟਤ ਨਹਿ ਜਾਇ ॥

man tarafat tav milan ko tan bhettat neh jaae |

(મારું) મન તમને મળવા ઝંખે છે, પરંતુ શરીર સમાધાન કરી શકતું નથી.

ਜੀਭ ਜਰੋ ਤਿਨ ਨਾਰਿ ਕੀ ਦੈ ਤੁਹਿ ਬਿਦਾ ਬੁਲਾਇ ॥੪੧॥

jeebh jaro tin naar kee dai tuhi bidaa bulaae |41|

તે સ્ત્રીની જીભ બળી દો જે તમને વિદાય આપે છે. 41.

ਕਬਿਤੁ ॥

kabit |

કમ્પાર્ટમેન્ટ:

ਕੋਊ ਦਿਨ ਰਹੋ ਹਸਿ ਬੋਲੋ ਆਛੀ ਬਾਤੈ ਕਹੋ ਕਹਾ ਸਸੁਰਾਰਿ ਕੀ ਅਨੋਖੀ ਪ੍ਰੀਤਿ ਪਾਗੀ ਹੈ ॥

koaoo din raho has bolo aachhee baatai kaho kahaa sasuraar kee anokhee preet paagee hai |

(રાની) 'આવો, થોડા દિવસ અહીં રહો અને આપણે સારી રીતે વાતચીત કરીએ. 'તમારા સાસરે જવાની આ વિચિત્ર વૃત્તિની શું જરૂર છે?

ਯਹੈ ਰਾਜ ਲੀਜੈ ਯਾ ਕੋ ਰਾਜਾ ਹ੍ਵੈ ਕੈ ਰਾਜ ਕੀਜੈ ਹਾਥੁ ਚਾਇ ਦੀਜੈ ਮੋਹਿ ਯਹੈ ਜਿਯ ਜਾਗੀ ਹੈ ॥

yahai raaj leejai yaa ko raajaa hvai kai raaj keejai haath chaae deejai mohi yahai jiy jaagee hai |

'આવો, શાસન સંભાળો અને રાજ્ય પર શાસન કરો. હું મારા હાથે તમને દરેક વસ્તુ સોંપીશ.

ਤੁਮ ਕੋ ਨਿਹਾਰਿ ਕਿਯ ਮਾਰ ਨੈ ਸੁ ਮਾਰ ਮੋ ਕੌ ਤਾ ਤੇ ਬਿਸੰਭਾਰ ਭਈ ਨੀਂਦ ਭੂਖਿ ਭਾਗੀ ਹੈ ॥

tum ko nihaar kiy maar nai su maar mo kau taa te bisanbhaar bhee neend bhookh bhaagee hai |

'તમારી ઝલક મારા જુસ્સાને ઉત્તેજિત કરે છે અને હું અધીરો બની ગયો છું અને મારી બધી ભૂખ અને ઊંઘ ગુમાવી બેઠો છું.

ਤਹਾ ਕੌ ਨ ਜੈਯੇ ਮੇਰੀ ਸੇਜ ਕੋ ਸੁਹੈਯੈ ਆਨਿ ਲਗਨ ਨਿਗੌਡੀ ਨਾਥ ਤੇਰੇ ਸਾਥ ਲਾਗੀ ਹੈ ॥੪੨॥

tahaa kau na jaiye meree sej ko suhaiyai aan lagan nigauaddee naath tere saath laagee hai |42|

'કૃપા કરીને ત્યાં ન જાવ અને મારા પલંગની ભવ્યતા બનો, જેમ કે, ઓહ, માય લવ, હું તમારા પ્રેમમાં પડ્યો છું.' (42)

ਏਕ ਪਾਇ ਸੇਵਾ ਕਰੌ ਚੇਰੀ ਹ੍ਵੈ ਕੈ ਨੀਰ ਭਰੌ ਤੁਹੀ ਕੌ ਬਰੌ ਮੋਰੀ ਇਛਾ ਪੂਰੀ ਕੀਜਿਯੈ ॥

ek paae sevaa karau cheree hvai kai neer bharau tuhee kau barau moree ichhaa pooree keejiyai |

'એક પગ પર ઊભો રહીને હું તારી સેવા કરીશ અને હું તને પ્રેમ કરીશ, અને માત્ર તને.

ਯਹੈ ਰਾਜ ਲੇਹੁ ਹਾਥ ਉਠਾਇ ਮੋ ਕੌ ਟੂਕ ਦੇਹੁ ਹਮ ਸੌ ਬਢਾਵ ਨੇਹੁ ਜਾ ਤੇ ਲਾਲ ਜੀਜਿਯੈ ॥

yahai raaj lehu haath utthaae mo kau ttook dehu ham sau badtaav nehu jaa te laal jeejiyai |

'આ શાસન લો અને મને ફક્ત ઓછા ખોરાક પર ટકી રહેવા માટે છોડી દો કારણ કે હું તમારી ઇચ્છા પ્રમાણે જીવીશ.

ਜੌ ਕਹੌ ਬਿਕੈਹੌ ਜਹਾ ਭਾਖੋ ਤਹਾ ਚਲੀ ਜੈਹੌ ਐਸੋ ਹਾਲ ਹੇਰਿ ਨਾਥ ਕਬਹੂੰ ਪ੍ਰਸੀਜਿਯੈ ॥

jau kahau bikaihau jahaa bhaakho tahaa chalee jaihau aaiso haal her naath kabahoon praseejiyai |

'ઓહ, મારા ગુરુ, હું ત્યાં જઈશ અને જ્યારે અને જ્યાં તમારી ઈચ્છા હશે ત્યાં હું મારી જાતને ખર્ચીશ.

ਯਾਹੀ ਠੌਰ ਰਹੋ ਹਸਿ ਬੋਲੋ ਆਛੀ ਬਾਤੈ ਕਹੋ ਜਾਨ ਸਸੁਰਾਰਿ ਕੋ ਨ ਨਾਮੁ ਫੇਰ ਲੀਜਿਯੈ ॥੪੩॥

yaahee tthauar raho has bolo aachhee baatai kaho jaan sasuraar ko na naam fer leejiyai |43|

'મારા સંજોગોને ધ્યાનમાં રાખીને, કૃપા કરીને મારા પર દયા કરો અને ખુશ વાતચીત માટે અહીં જ રહો, અને Iaws જવાનો વિચાર છોડી દો.'(43)

ਸਵੈਯਾ ॥

savaiyaa |

સ્વ:

ਕ੍ਯੋ ਨਿਜੁ ਤ੍ਰਿਯ ਤਜਿ ਕੇ ਸੁਨਿ ਸੁੰਦਰਿ ਤੋਹਿ ਭਜੇ ਧ੍ਰਮ ਜਾਤ ਹਮਾਰੋ ॥

kayo nij triy taj ke sun sundar tohi bhaje dhram jaat hamaaro |

(ઉર્વસી) 'મારી પત્નીનો ત્યાગ કરીને જો તમારી સાથે પ્રેમ કરશો તો મારા સચ્ચાઈનું ઉલ્લંઘન થશે.

સૂચિ (1 - 1428)

જાપ પાન: 1 - 10

અਕਾਲ ઉસ્તਤ પાન: 11 - 38

બચિત્તર નાટક પાન: 39 - 73

ચાંદી ચરિત્તર ઉકાત બિલાસ પાન: 74 - 99

ચાંદી ચરિત્તર પાન: 100 - 118

વાર શ્રી ભૌગૌતિ જી કી પાન: 119 - 126

જ્ઞાન પ્રબોધ પાન: 127 - 154

ચૌબીસ અવતાર પાન: 155 - 610

બ્રહ્મ અવતાર પાન: 611 - 634

રુદ્ર અવતાર પાન: 635 - 708

શબ્દ હજારે પાન: 709 - 712

૩૩ સ્વૈયાય પાન: 712 - 716

ખાલસા મહિમા પાન: 716 - 716

શસ્ત્ર નામ માળા પાન: 717 - 808

ચરિત્રોપાખ્યાણ પાન: 809 - 1388

જફરનામા પાન: 1389 - 1394

હિકાયત પાન: 1394 - 1428