શ્રી દસમ ગ્રંથ

પાન - 626


ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਤਿਨਿ ਕੀਨੋ ਰਾਜਾ ॥
bhaat bhaat tin keeno raajaa |

તેણે વિવિધ રીતે શાસન કર્યું

ਦੇਸ ਦੇਸ ਕੇ ਜੀਤਿ ਸਮਾਜਾ ॥
des des ke jeet samaajaa |

દૂર અને નજીકના વિવિધ દેશોને જીત્યા પછી તેણે વિવિધ રીતે શાસન કર્યું

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਕੇ ਦੇਸ ਛਿਨਾਏ ॥
bhaat bhaat ke des chhinaae |

(તેણે) ભંત ભંતના દેશો છીનવી લીધા

ਪੈਗ ਪੈਗ ਪਰ ਜਗਿ ਕਰਾਏ ॥੧੫੭॥
paig paig par jag karaae |157|

વિવિધ દેશોને કબજે કરીને, તેમણે ટૂંકા અંતરાલ પછી યજ્ઞો કર્યા.157.

ਪਗ ਪਗ ਜਗਿ ਖੰਭ ਕਹੁ ਗਾਡਾ ॥
pag pag jag khanbh kahu gaaddaa |

પગથિયે યજ્ઞના સ્તંભો ખસેડાયા

ਡਗ ਡਗ ਹੋਮ ਮੰਤ੍ਰ ਕਰਿ ਛਾਡਾ ॥
ddag ddag hom mantr kar chhaaddaa |

તેમણે યજ્ઞોના સ્તંભો ટૂંકા અંતરે રોપ્યા અને વિવિધ સ્થળોએ મંત્રોચ્ચાર કરીને સ્વર્ગદર્શન કર્યું.

ਐਸੀ ਧਰਾ ਨ ਦਿਖੀਅਤ ਕੋਈ ॥
aaisee dharaa na dikheeat koee |

આવી કોઈ જમીન દેખાતી નથી

ਜਗਿ ਖੰਭ ਜਿਹ ਠਉਰ ਨ ਹੋਈ ॥੧੫੮॥
jag khanbh jih tthaur na hoee |158|

પૃથ્વીનો કોઈ ભાગ દેખાતો ન હતો, જ્યાં યજ્ઞોની કોઈ સ્તંભો દેખાતી ન હતી.158.

ਗਵਾਲੰਭ ਬਹੁ ਜਗ ਕਰੇ ਬਰ ॥
gavaalanbh bahu jag kare bar |

ઘણા ઉત્તમ ગોમેધ ('ગ્વાલંભ') યજ્ઞો કરવામાં આવ્યા હતા

ਬ੍ਰਹਮਣ ਬੋਲਿ ਬਿਸੇਖ ਧਰਮਧਰ ॥
brahaman bol bisekh dharamadhar |

શાનદાર બ્રાહ્મણોને આમંત્રિત કરીને, તેમણે ઘણા ગોમેધ યજ્ઞો કર્યા

ਬਾਜਮੇਧ ਬਹੁ ਬਾਰਨ ਕੀਨੇ ॥
baajamedh bahu baaran keene |

અશ્વમેધ યજ્ઞ ઘણી વખત કર્યો

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਭੂਯ ਕੇ ਰਸ ਲੀਨੇ ॥੧੫੯॥
bhaat bhaat bhooy ke ras leene |159|

પૃથ્વીના વિવિધ પ્રકારના વિલાસનો આનંદ માણતા, તેમણે અશ્વમેધ યજ્ઞો પણ ઘણી વખત કર્યા.159.

ਗਜਾ ਮੇਧ ਬਹੁ ਕਰੇ ਜਗਿ ਤਿਹ ॥
gajaa medh bahu kare jag tih |

તેણે ઘણી વખત ગજ-મેધ યજ્ઞ કર્યો

ਅਜਾ ਮੇਧ ਤੇ ਸਕੈ ਨ ਗਨ ਕਿਹ ॥
ajaa medh te sakai na gan kih |

તેમણે ગજમેધ યજ્ઞો પણ કર્યા હતા અને તેમણે અજામેધ યજ્ઞો એટલી વાર કર્યા હતા કે તેઓની ગણતરી કરી શકાય તેમ નથી.

ਗਵਾਲੰਭ ਕਰਿ ਬਿਧਿ ਪ੍ਰਕਾਰੰ ॥
gavaalanbh kar bidh prakaaran |

(તેઓ) ક્રમાંકિત કરી શકાતા નથી.

ਪਸੁ ਅਨੇਕ ਮਾਰੇ ਤਿਹ ਬਾਰੰ ॥੧੬੦॥
pas anek maare tih baaran |160|

વિવિધ રીતે ગોમેધ યજ્ઞો કરતા, તેમણે ઘણા પ્રાણીઓનો ભોગ આપ્યો.160.

ਰਾਜਸੂਅ ਕਰਿ ਬਿਬਿਧ ਪ੍ਰਕਾਰੰ ॥
raajasooa kar bibidh prakaaran |

અનેક પ્રકારના રાજસુ યજ્ઞ કરવામાં આવ્યા

ਦੁਤੀਆ ਇੰਦ੍ਰ ਰਘੁ ਰਾਜ ਅਪਾਰੰ ॥
duteea indr ragh raaj apaaran |

ઘણા રાજસુ યજ્ઞો કરતા, રાજા રઘુ બીજા ઈન્દ્ર જેવો લાગતો હતો

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਕੇ ਬਿਧਵਤ ਦਾਨਾ ॥
bhaat bhaat ke bidhavat daanaa |

વ્યવસ્થિત રીતે દાન આપવામાં આવ્યું હતું

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਕਰ ਤੀਰਥ ਨਾਨਾ ॥੧੬੧॥
bhaat bhaat kar teerath naanaa |161|

વિવિધ તીર્થસ્થાનો પર સ્નાન કર્યા પછી, તેમણે વૈદિક આદેશો અનુસાર વિવિધ પ્રકારના ધર્માદાઓ આપ્યા.

ਸਰਬ ਤੀਰਥ ਪਰਿ ਪਾਵਰ ਬਾਧਾ ॥
sarab teerath par paavar baadhaa |

તમામ મંદિરો પર નિશ્ચિત પગલાં ('પાવર') બનાવવામાં આવ્યા હતા

ਅੰਨ ਛੇਤ੍ਰ ਘਰਿ ਘਰਿ ਮੈ ਸਾਧਾ ॥
an chhetr ghar ghar mai saadhaa |

તેમણે તમામ તીર્થસ્થાનો પર પીવાના પાણી માટે જગ્યાઓ અને દરેક ઘરમાં મકાઈના ભંડાર બનાવ્યા,

ਆਸਾਵੰਤ ਕਹੂੰ ਕੋਈ ਆਵੈ ॥
aasaavant kahoon koee aavai |

જો કોઈ આશાવંત ક્યાંકથી આવે

ਤਤਛਿਨ ਮੁਖ ਮੰਗੈ ਸੋ ਪਾਵੈ ॥੧੬੨॥
tatachhin mukh mangai so paavai |162|

જેથી જો કોઈ ઈચ્છા લઈને આવે તો તે ઈચ્છિત વસ્તુ મેળવી શકે.162.

ਭੂਖ ਨਾਗ ਕੋਈ ਰਹਨ ਨ ਪਾਵੈ ॥
bhookh naag koee rahan na paavai |

કોઈ ભૂખ્યું અને નગ્ન હતું

ਭੂਪਤਿ ਹੁਐ ਕਰਿ ਰੰਕ ਸਿਧਾਵੈ ॥
bhoopat huaai kar rank sidhaavai |

કોઈએ ભૂખ્યું કે નગ્ન ન રહેવું જોઈએ અને જે ભિખારી આવે છે તે રાજાની જેમ પાછો આવી શકે છે

ਬਹੁਰ ਦਾਨ ਕਹ ਕਰ ਨ ਪਸਾਰਾ ॥
bahur daan kah kar na pasaaraa |

પછી (તેણે) ભિક્ષા માંગવા હાથ લંબાવ્યો નહિ

ਏਕ ਬਾਰਿ ਰਘੁ ਰਾਜ ਨਿਹਾਰਾ ॥੧੬੩॥
ek baar ragh raaj nihaaraa |163|

રાજા રઘુ પાસે એવો વહીવટ હતો કે જે પણ તેને એકવાર જોશે, તે પોતે બીજાને દાન આપવા સક્ષમ બનશે.163.

ਸ੍ਵਰਣ ਦਾਨ ਦੇ ਬਿਬਿਧ ਪ੍ਰਕਾਰਾ ॥
svaran daan de bibidh prakaaraa |

અનેક રીતે સોનું દાન કર્યું

ਰੁਕਮ ਦਾਨ ਨਹੀ ਪਾਯਤ ਪਾਰਾ ॥
rukam daan nahee paayat paaraa |

તેણે વિવિધ રીતે સોના અને ચાંદીની ભેટ આપી

ਸਾਜਿ ਸਾਜਿ ਬਹੁ ਦੀਨੇ ਬਾਜਾ ॥
saaj saaj bahu deene baajaa |

ભેટ તરીકે ઘણા ઘોડા (દાન).

ਜਨ ਸਭ ਕਰੇ ਰੰਕ ਰਘੁ ਰਾਜਾ ॥੧੬੪॥
jan sabh kare rank ragh raajaa |164|

તેણે દરેકને એટલું બધું આપ્યું કે મેળવનાર ગરીબનો દરજ્જો રાજા જેવો બની ગયો.164.

ਹਸਤ ਦਾਨ ਅਰ ਉਸਟਨ ਦਾਨਾ ॥
hasat daan ar usattan daanaa |

હાથીઓનું દાન, ઊંટનું દાન,

ਗਊ ਦਾਨ ਬਿਧਿਵਤ ਇਸਨਾਨਾ ॥
gaoo daan bidhivat isanaanaa |

તે શાસ્ત્રીય આજ્ઞા અનુસાર સ્નાન કરતો અને પછી હાથી, ઊંટ અને ગાયની ભેટ આપતો.

ਹੀਰ ਚੀਰ ਦੇ ਦਾਨ ਅਪਾਰਾ ॥
heer cheer de daan apaaraa |

હીરા અને બખ્તરનું પુષ્કળ દાન કર્યું.

ਮੋਹ ਸਬੈ ਮਹਿ ਮੰਡਲ ਡਾਰਾ ॥੧੬੫॥
moh sabai meh manddal ddaaraa |165|

વિવિધ પ્રકારના વસ્ત્રોની ભેટ આપીને તેણે સમગ્ર પૃથ્વીને મોહિત કરી દીધી હતી.165.

ਬਾਜੀ ਦੇਤ ਗਜਨ ਕੇ ਦਾਨਾ ॥
baajee det gajan ke daanaa |

ઘોડા અને હાથીઓનું દાન કર્યું

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਦੀਨਨ ਸਨਮਾਨਾ ॥
bhaat bhaat deenan sanamaanaa |

વિવિધ પ્રકારના નીચ લોકોનું સન્માન કરીને, તેમણે દાનમાં ઘોડા અને હાથી આપ્યા

ਦੂਖ ਭੂਖ ਕਾਹੂੰ ਨ ਸੰਤਾਵੈ ॥
dookh bhookh kaahoon na santaavai |

કોઈને ભૂખ લાગી ન હતી.

ਜੋ ਮੁਖ ਮਾਗੈ ਵਹ ਬਰੁ ਪਾਵੈ ॥੧੬੬॥
jo mukh maagai vah bar paavai |166|

કોઈને દુઃખ અને ભૂખથી પીડિત નહોતું અને જેણે દુઃખ અને ભૂખ સાથે માંગ્યું અને જેણે કંઈપણ માંગ્યું, તેણે તે જ મેળવ્યું.166.

ਦਾਨ ਸੀਲ ਕੋ ਜਾਨ ਪਹਾਰਾ ॥
daan seel ko jaan pahaaraa |

રાજા રઘુરાજ દાન અને સારા સ્વભાવના પર્વત તરીકે જાણીતા હતા

ਦਇਆ ਸਿੰਧ ਰਘੁ ਰਾਜ ਭੁਆਰਾ ॥
deaa sindh ragh raaj bhuaaraa |

રાજા રઘુ આ પૃથ્વી પર દાન અને નમ્રતાનો વાસ અને દયાનો સાગર હતો.

ਸੁੰਦਰ ਮਹਾ ਧਨੁਖ ਧਰ ਆਛਾ ॥
sundar mahaa dhanukh dhar aachhaa |

(તે) ખૂબ જ સુંદર અને ઉત્તમ તીરંદાજ હતો.

ਜਨੁ ਅਲਿਪਨਚ ਕਾਛ ਤਨ ਕਾਛਾ ॥੧੬੭॥
jan alipanach kaachh tan kaachhaa |167|

તે એક મહાન અને નિપુણ તીરંદાજ અને ભવ્ય રાજા હતા, હંમેશા અળગા રહેતા હતા.167.

ਨਿਤਿ ਉਠਿ ਕਰਤ ਦੇਵ ਕੀ ਪੂਜਾ ॥
nit utth karat dev kee poojaa |

ગુલાબ અને ફૂલો દરરોજ ગુલાબ

ਫੂਲ ਗੁਲਾਬ ਕੇਵੜਾ ਕੂਜਾ ॥
fool gulaab kevarraa koojaa |

તે હંમેશા ગુલાબ, પંડાણુ અને સાકર-કેન્ડીથી દેવીની પૂજા કરતો હતો

ਚਰਨ ਕਮਲ ਨਿਤਿ ਸੀਸ ਲਗਾਵੈ ॥
charan kamal nit sees lagaavai |

(દેવીના) પગ કમળ પર મીણ લગાવવા માટે વપરાય છે

ਪੂਜਨ ਨਿਤ ਚੰਡਿਕਾ ਆਵੈ ॥੧੬੮॥
poojan nit chanddikaa aavai |168|

અને પૂજા કરતી વખતે, તેણે તેના મસ્તકથી તેના કમળ-પગને સ્પર્શ કર્યો.168.

ਧਰਮ ਰੀਤਿ ਸਬ ਠੌਰ ਚਲਾਈ ॥
dharam reet sab tthauar chalaaee |

દરેક જગ્યાએ (તેણે) ધર્મ પાળ્યો.

ਜਤ੍ਰ ਤਤ੍ਰ ਸੁਖ ਬਸੀ ਲੁਗਾਈ ॥
jatr tatr sukh basee lugaaee |

તેમણે તમામ સ્થળોએ ધાર્મિક પરંપરાઓ રજૂ કરી અને તમામ લોકો દરેક જગ્યાએ શાંતિથી રહેતા હતા

ਭੂਖ ਨਾਗ ਕੋਈ ਕਹੂੰ ਨ ਦੇਖਾ ॥
bhookh naag koee kahoon na dekhaa |

ક્યાંય કોઈ ભૂખ્યો ન હતો.

ਊਚ ਨੀਚ ਸਬ ਧਨੀ ਬਿਸੇਖਾ ॥੧੬੯॥
aooch neech sab dhanee bisekhaa |169|

ત્યાં કોઈ ભૂખ્યો અને નગ્ન, ઊંચો અને નીચો દેખાતો ન હતો અને દરેક વ્યક્તિ આત્મનિર્ભર વ્યક્તિ હોય તેવું લાગતું હતું.169.

ਜਹ ਤਹ ਧਰਮ ਧੁਜਾ ਫਹਰਾਈ ॥
jah tah dharam dhujaa faharaaee |

જ્યાં ધાર્મિક ધ્વજ લહેરાતા હતા.

ਚੋਰ ਜਾਰ ਨਹ ਦੇਤ ਦਿਖਾਈ ॥
chor jaar nah det dikhaaee |

ધાર્મિક બેનરો દરેક જગ્યાએ લહેરાતા હતા અને ક્યાંય કોઈ ચોર કે ઠગ હોય તેવું લાગતું નથી

ਜਹ ਤਹ ਯਾਰ ਚੋਰ ਚੁਨਿ ਮਾਰਾ ॥
jah tah yaar chor chun maaraa |

જ્યાં ચોર અને મિત્રો પસંદગીથી માર્યા ગયા હતા

ਏਕ ਦੇਸਿ ਕਹੂੰ ਰਹੈ ਨ ਪਾਰਾ ॥੧੭੦॥
ek des kahoon rahai na paaraa |170|

તેણે બધા ચોરો અને ગુંડાઓને ઉપાડીને મારી નાખ્યા હતા અને એક છત્રનું રાજ્ય સ્થાપ્યું હતું.170.

ਸਾਧ ਓਰਿ ਕੋਈ ਦਿਸਟਿ ਨ ਪੇਖਾ ॥
saadh or koee disatt na pekhaa |

કોઈએ ખુલ્લી આંખે સાધ (લોકો) તરફ જોયું નહીં.

ਐਸ ਰਾਜ ਰਘੁ ਰਾਜ ਬਿਸੇਖਵਾ ॥
aais raaj ragh raaj bisekhavaa |

રાજા રઘુનું રાજ્ય એવું હતું કે ત્યાં સંત અને ચોરનો ભેદ ન હતો અને બધા સંત હતા.

ਚਾਰੋ ਦਿਸਾ ਚਕ੍ਰ ਫਹਰਾਵੈ ॥
chaaro disaa chakr faharaavai |

વર્તુળ (તેના શાસનનું) ચાર બાજુઓ પર ફરતું હતું

ਪਾਪਿਨ ਕਾਟਿ ਮੂੰਡ ਫਿਰਿ ਆਵੈ ॥੧੭੧॥
paapin kaatt moondd fir aavai |171|

તેની ડિસ્કસ ચારેય દિશામાં ફફડતી હતી, જે પાપીઓના માથા કાપવા પર જ પાછી આવી હતી.171.

ਗਾਇ ਸਿੰਘ ਕਹੁ ਦੂਧ ਪਿਲਾਵੈ ॥
gaae singh kahu doodh pilaavai |

ગાય સિંહના બચ્ચાનું પાલનપોષણ કરતી હતી.

ਸਿੰਘ ਗਊ ਕਹ ਘਾਸੁ ਚੁਗਾਵੈ ॥
singh gaoo kah ghaas chugaavai |

ગાયે સિંહને દૂધ પીવડાવ્યું અને સિંહે ગાય ચરતી વખતે તેની દેખરેખ રાખી

ਚੋਰ ਕਰਤ ਧਨ ਕੀ ਰਖਵਾਰਾ ॥
chor karat dhan kee rakhavaaraa |

ચોર પૈસાની રક્ષા કરતો હતો

ਤ੍ਰਾਸ ਮਾਰਿ ਕੋਈ ਹਾਥੁ ਨ ਡਾਰਾ ॥੧੭੨॥
traas maar koee haath na ddaaraa |172|

ચોર માનવામાં આવતી વ્યક્તિઓ હવે સંપત્તિનું રક્ષણ કરે છે અને સજાના ડરથી કોઈએ ખોટું કામ કર્યું નથી.172.

ਨਾਰਿ ਪੁਰਖ ਸੋਵਤ ਇਕ ਸੇਜਾ ॥
naar purakh sovat ik sejaa |

સ્ત્રી-પુરુષ એક જ પલંગ પર સૂતા.

ਹਾਥ ਪਸਾਰ ਨ ਸਾਕਤ ਰੇਜਾ ॥
haath pasaar na saakat rejaa |

પુરુષો અને સ્ત્રીઓ તેમના પથારીમાં શાંતિથી સૂતા હતા અને કોઈએ બીજા પાસેથી કંઈપણ માંગ્યું ન હતું

ਪਾਵਕ ਘ੍ਰਿਤ ਇਕ ਠਉਰ ਰਖਾਏ ॥
paavak ghrit ik tthaur rakhaae |

અગ્નિ અને ઘી એક જગ્યાએ રાખવામાં આવ્યા હતા,

ਰਾਜ ਤ੍ਰਾਸ ਤੇ ਢਰੈ ਨ ਪਾਏ ॥੧੭੩॥
raaj traas te dtarai na paae |173|

ઘી અને અગ્નિ એ જ સ્થાનો પર રહેતા હતા, અને રાજાના ડરને કારણે એકબીજાને નુકસાન પહોંચાડ્યું ન હતું.173.

ਚੋਰ ਸਾਧ ਮਗ ਏਕ ਸਿਧਾਰੈ ॥
chor saadh mag ek sidhaarai |

ચોર અને સંતો એક જ રસ્તે ચાલતા

ਤ੍ਰਾਸ ਤ੍ਰਸਤ ਕਰੁ ਕੋਈ ਨ ਡਾਰੈ ॥
traas trasat kar koee na ddaarai |

ચોર અને સંતો એકસાથે આગળ વધ્યા અને વહીવટીતંત્રના ડરને કારણે કોઈએ ડર્યા નહિ

ਗਾਇ ਸਿੰਘ ਇਕ ਖੇਤ ਫਿਰਾਹੀ ॥
gaae singh ik khet firaahee |

ગાય અને સિંહ ખેતરમાં ફરતા હતા,

ਹਾਥ ਚਲਾਇ ਸਕਤ ਕੋਈ ਨਾਹੀ ॥੧੭੪॥
haath chalaae sakat koee naahee |174|

ગાય અને સિંહ એક જ ક્ષેત્રમાં મુક્તપણે ફરતા હતા અને કોઈ શક્તિ તેમને નુકસાન પહોંચાડી શકતી ન હતી.174.