ਸ਼੍ਰੀ ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ
ਅੰਗ - 251
ਰਾਗੜਦੰਗ ਰਾਮ ਸੈਨਾ ਸੁ ਕ੍ਰੁਧ ॥
ਰਾਮ ਦੀ ਸੈਨਾ ਦੇ ਕ੍ਰੋਧਵਾਨ ਸੂਰਮੇ
ਜਾਗੜਦੰਗ ਜ੍ਵਾਨ ਜੁਝੰਤ ਜੁਧ ॥
ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਜੂਝਦੇ ਸਨ।
ਨਾਗੜਦੰਗ ਨਿਸਾਣ ਨਵ ਸੈਨ ਸਾਜ ॥
ਸੈਨਾ ਨੇ ਨਵੇਂ ਧੌਂਸੇ ਵਜਾ ਕੇ 'ਮਕਰਾਛ' (ਨਾਂ ਦੇ)
ਮਾਗੜਦੰਗ ਮੂੜ ਮਕਰਾਛ ਗਾਜ ॥੪੮੫॥
ਮੂਰਖ ਰਣ-ਭੂਮੀ ਵਿੱਚ ਗੱਜਣ ਲੱਗਾ ॥੪੮੫॥
ਆਗੜਦੰਗ ਏਕ ਅਤਕਾਇ ਵੀਰ ॥
'ਇਕ ਅਤਕਾਇ' (ਨਾਮ ਦੇ) ਸੂਰਮੇ ਨੇ
ਰਾਗੜਦੰਗ ਰੋਸ ਕੀਨੇ ਗਹੀਰ ॥
ਗੰਭੀਰ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਗੁੱਸਾ ਕੀਤਾ।
ਆਗੜਦੰਗ ਏਕ ਹੁਕੇ ਅਨੇਕ ॥
ਉਸ ਇਕ ਨਾਲ ਅਨੇਕਾਂ (ਸੂਰਵੀਰ) ਲਲਕਾਰੇ।
ਸਾਗੜਦੰਗ ਸਿੰਧ ਬੇਲਾ ਬਿਬੇਕ ॥੪੮੬॥
(ਰਣ-ਭੂਮੀ) ਸਮੁੰਦਰ ਦੇ ਕੰਢੇ ਤੇ ਵਿਸਥਾਪਿਤ ਹੈ ॥੪੮੬॥
ਤਾਗੜਦੰਗ ਤੀਰ ਛੁਟੈ ਅਪਾਰ ॥
ਅਪਾਰ ਤੀਰ ਛੁੱਟਦੇ ਹਨ
ਬਾਗੜਦੰਗ ਬੂੰਦ ਬਨ ਦਲ ਅਨੁਚਾਰ ॥
ਜੋ ਬੂੰਦਾਂ ਜਾਂ ਬਣ ਦੇ ਪੱਤਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ (ਸਮਝਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ),
ਆਗੜਦੰਗ ਅਰਬ ਟੀਡੀ ਪ੍ਰਮਾਨ ॥
ਬਿਨਾਂ ਰਥਾਂ ਦੇ (ਪੈਦਲ ਸੈਨਾ) ਟਿੱਡੀਦਲ ਜਿਹੀ
ਚਾਗੜਦੰਗ ਚਾਰ ਚੀਟੀ ਸਮਾਨ ॥੪੮੭॥
ਜਾਂ ਕੀੜੀਆਂ ਦੇ ਦਲ ਵਰਗੀ ਸਮਝਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ॥੪੮੭॥
ਬਾਗੜਦੰਗ ਬੀਰ ਬਾਹੁੜੇ ਨੇਖ ॥
ਅਨੇਕ ਸੂਰਮੇ ਨੇੜੇ ਪਹੁੰਚ ਗਏ ਹਨ
ਜਾਗੜਦੰਗ ਜੁਧ ਅਤਕਾਇ ਦੇਖ ॥
ਅਤੇ 'ਅਤਕਾਇ' ਦਾ ਯੁੱਧ ਵੇਖ ਰਹੇ ਹਨ।
ਦਾਗੜਦੰਗ ਦੇਵ ਜੈ ਜੈ ਕਹੰਤ ॥
ਦੇਵਤੇ ਜੈ ਜੈ ਕਾਰ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ
ਭਾਗੜਦੰਗ ਭੂਪ ਧਨ ਧਨ ਭਨੰਤ ॥੪੮੮॥
ਅਤੇ ਰਾਜੇ ਧੰਨ-ਧੰਨ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ ॥੪੮੮॥
ਕਾਗੜਦੰਗ ਕਹਕ ਕਾਲੀ ਕਰਾਲ ॥
ਕਾਲੀ ਪ੍ਰਚੰਡ ਠਹਾਕਾ ਮਾਰਕੇ ਹੱਸ ਰਹੀ ਹੈ।
ਜਾਗੜਦੰਗ ਜੂਹ ਜੁਗਣ ਬਿਸਾਲ ॥
ਜੋਗਣਾਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਟੋਲੇ
ਭਾਗੜਦੰਗ ਭੂਤ ਭੈਰੋ ਅਨੰਤ ॥
ਅਤੇ ਅਨੰਤ ਭੈਰੋ ਤੇ ਭੂਤ
ਸਾਗੜਦੰਗ ਸ੍ਰੋਣ ਪਾਣੰ ਕਰੰਤ ॥੪੮੯॥
ਲਹੂ ਪੀ ਰਹੇ ਸਨ ॥੪੮੯॥
ਡਾਗੜਦੰਗ ਡਉਰ ਡਾਕਣ ਡਹਕ ॥
ਡਾਕਣੀਆਂ ਡਗ-ਡਗ ਡੌਰੂ ਵਜਾਉਂਦੀਆਂ ਸਨ।
ਕਾਗੜਦੰਗ ਕ੍ਰੂਰ ਕਾਕੰ ਕਹਕ ॥
ਭਿਆਨਕ ਕਾਂ ਕੂਕਦੇ ਸਨ।
ਚਾਗੜਦੰਗ ਚਤ੍ਰ ਚਾਵਡੀ ਚਿਕਾਰ ॥
ਚੌਹਾਂ ਪਾਸੇ ਚੁੜੇਲਾਂ ਚੀਖਦੀਆਂ ਸਨ
ਭਾਗੜਦੰਗ ਭੂਤ ਡਾਰਤ ਧਮਾਰ ॥੪੯੦॥
ਅਤੇ ਭੂਤ ਧਮਾਰ ਪਾ ਰਹੇ ਸਨ ॥੪੯੦॥
ਹੋਹਾ ਛੰਦ ॥
ਹੋਹਾ ਛੰਦ
ਟੁਟੇ ਪਰੇ ॥
(ਯੋਧੇ) ਟੋਟੇ ਹੋ ਕੇ ਡਿੱਗ ਪਏ
ਨਵੇ ਮੁਰੇ ॥
ਪਰ ਮੁੜੇ ਨਹੀਂ।
ਅਸੰ ਧਰੇ ॥
(ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ) ਤਲਵਾਰਾਂ ਫੜੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸਨ
ਰਿਸੰ ਭਰੇ ॥੪੯੧॥
ਅਤੇ ਕ੍ਰੋਧ ਨਾਲ ਭਰੇ ਹੋਏ ਸਨ ॥੪੯੧॥
ਛੁਟੇ ਸਰੰ ॥
(ਸੂਰਮੇ) ਤੀਰ ਚਲਾਉਂਦੇ ਹਨ,
ਚਕਿਯੋ ਹਰੰ ॥
ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੇਖ ਕੇ ਸ਼ਿਵ ਹੈਰਾਨ ਹੇ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਰੁਕੀ ਦਿਸੰ ॥
ਸਭ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਰੁਕ ਗਈਆਂ ਹਨ।
ਚਪੇ ਕਿਸੰ ॥੪੯੨॥
ਬੰਦਰ ਖਿੱਝ ਗਏ ਹਨ ॥੪੯੨॥
ਛੁਟੰ ਸਰੰ ॥
ਕ੍ਰੋਧ ਦੇ ਭਰੇ ਹੋਏ
ਰਿਸੰ ਭਰੰ ॥
ਤੀਰ ਚਲਾਉਂਦੇ ਹਨ
ਗਿਰੈ ਭਟੰ ॥
ਅਤੇ ਅਟਾਰੀਆਂ ਵਾਂਗ
ਜਿਮੰ ਅਟੰ ॥੪੯੩॥
ਯੋਧੇ ਡਿੱਗਦੇ ਹਨ ॥੪੯੩॥
ਘੁਮੇ ਘਯੰ ॥
ਡਰ ਦੇ ਭਰੇ ਹੋਏ ਘਾਇਲ
ਭਰੇ ਭਯੰ ॥
ਘੇਰਨੀ ਖਾਂਦੇ ਹਨ।
ਚਪੇ ਚਲੇ ॥
ਕਈ ਸ੍ਰੇਸ਼ਠ ਸੂਰਮੇ
ਭਟੰ ਭਲੇ ॥੪੯੪॥
ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਦੇ ਚਲੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ॥੪੯੪॥
ਰਟੈਂ ਹਰੰ ॥
ਕ੍ਰੋਧ ਨਾਲ ਸੜੇ ਹੋਏ
ਰਿਸੰ ਜਰੰ ॥
ਸ਼ਿਵ ਬੋਲਦੇ ਹਨ।
ਰੁਪੈ ਰਣੰ ॥
ਜ਼ਖ਼ਮੀ ਸੂਰਮੇ ਘੁੰਮਦੇ ਫਿਰਦੇ
ਘੁਮੇ ਬ੍ਰਣੰ ॥੪੯੫॥
ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਜੁੱਟੇ ਹੋਏ ਹਨ ॥੪੯੫॥
ਗਿਰੈਂ ਧਰੰ ॥
ਸੂਰਮੇ ਧਰਤੀ ਤੇ ਡਿੱਗਦੇ ਹਨ,
ਹੁਲੈਂ ਨਰੰ ॥
ਸੈਨਿਕਾਂ ਨੂੰ ਧੱਕੇ ਵੱਜਦੇ ਹਨ।
ਸਰੰ ਤਛੇ ॥
ਤੀਰਾਂ ਨਾਲ ਪੱਛੇ ਹੋਏ ਹਨ।