ਸ਼੍ਰੀ ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ
ਅੰਗ - 593
ਬ੍ਰਿੜਰਿੜ ਬਾਜੀ ॥
ਅਤੇ ਘੋੜੇ
ਗ੍ਰਿੜਰਿੜ ਗਾਜੀ ॥੪੧੭॥
ਅਤੇ ਸੂਰਮੇ ਡਿਗੇ ਪਏ ਹਲ ॥੪੧੭॥
ਗ੍ਰਿੜਰਿੜ ਗਜਣੰ ॥
ਗਾਜ਼ੀ (ਯੋਧੇ) ਕਿੜ ਕਿੜ
ਭ੍ਰਿੜਰਿੜ ਭਜਣੰ ॥
ਕਰ ਕੇ ਭਜ ਚਲੇ ਹਨ।
ਰ੍ਰਿੜਰਿੜ ਰਾਜਾ ॥
(ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੇਖ ਕੇ) ਰਾਜਾ ਵੀ
ਲ੍ਰਿੜਰਿੜ ਲਾਜਾ ॥੪੧੮॥
ਸ਼ਰਮਿੰਦਾ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ॥੪੧੮॥
ਖ੍ਰਿੜਰਿੜ ਖਾਡੇ ॥
ਖੰਡੇ ਖਿੜ ਖਿੜ ਕੇ ਹਸਦੇ ਹਨ (ਲਿਸ਼ਕਾਰੇ ਮਾਰਦੇ ਹਨ)
ਬ੍ਰਿੜਿਰਿੜ ਬਾਡੇ ॥
ਅਤੇ (ਸੂਰਮਿਆਂ ਦੀਆਂ) ਵੰਡੀਆਂ ਪਾਂਦੇ ਹਨ।
ਅਰਿੜਰਿੜ ਅੰਗੰ ॥
(ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ) ਅੰਗ ਆਕੜ ਗਏ ਹਨ (ਅਰਥਾਤ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਲਾਸ਼ਾਂ ਆਕੜ ਗਈਆਂ ਹਨ)
ਜ੍ਰਿੜਰਿੜ ਜੰਗੰ ॥੪੧੯॥
ਜਿਹੜੇ ਜੰਗ ਵਿਚ ਰੁਝੇ ਸਨ ॥੪੧੯॥
ਪਾਧੜੀ ਛੰਦ ॥
ਪਾਧੜੀ ਛੰਦ:
ਇਹ ਭਾਤਿ ਸੈਨ ਜੁਝੀ ਅਪਾਰ ॥
ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਪਾਰ ਸੈਨਾ ਜੂਝੀ ਹੈ।
ਰਣਿ ਰੋਹ ਕ੍ਰੋਹ ਧਾਏ ਲੁਝਾਰ ॥
ਲੜਾਕੇ ਯੋਧੇ ਕ੍ਰੋਧਵਾਨ ਹੋ ਕੇ ਯੁੱਧ ਵਿਚ ਧਾਵਾ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਤਜੰਤ ਬਾਣ ਗਜੰਤ ਬੀਰ ॥
ਸੂਰਮੇ ਲਲਕਾਰਦੇ ਹੋਏ ਬਾਣ ਛਡਦੇ ਹਨ।
ਉਠੰਤ ਨਾਦ ਭਜੰਤ ਭੀਰ ॥੪੨੦॥
(ਬਹੁਤ ਭਿਆਨਕ) ਗੂੰਜ ਉਠਦੀ ਹੈ (ਜਿਸ ਨੂੰ ਸੁਣ ਕੇ) ਡਰਾਕਲ ਭਜਦੇ ਹਨ ॥੪੨੦॥
ਧਾਏ ਸਬਾਹ ਜੋਧਾ ਸਕੋਪ ॥
ਚੰਗੀ ਡੀਲ ਡੌਲ ਵਾਲੇ ਯੋਧੇ ਕ੍ਰੋਧਿਤ ਹੋ ਕੇ ਧਾਵਾ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਕਢਤ ਕ੍ਰਿਪਾਣ ਬਾਹੰਤ ਧੋਪ ॥
ਕ੍ਰਿਪਾਨ ਕਢਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕਿਰਚਾਂ ('ਧੋਪ') ਵਾਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਲੁਝੰਤ ਸੂਰ ਜੁਝੰਤ ਅਪਾਰ ॥
ਅਪਾਰ ਸੂਰਮੇ ਲੜਦੇ ਹੋਏ ਜੂਝ ਰਹੇ ਹਨ।
ਜਣ ਸੇਤਬੰਧ ਦਿਖੀਅਤ ਪਹਾਰ ॥੪੨੧॥
(ਇੰਜ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ) ਮਾਨੋ (ਰਾਮ ਦੁਆਰਾ) ਪੁਲ ਬੰਨ੍ਹਣ ਲਈ ਲਿਆਉਂਦੇ ਪਰਬਤ ਦਿਸ ਰਹੇ ਹੋਣ ॥੪੨੧॥
ਕਟੰਤ ਅੰਗ ਭਭਕੰਤ ਘਾਵ ॥
ਅੰਗ ਕਟੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ, ਜ਼ਖ਼ਮਾਂ ਵਿਚੋਂ ਲਹੂ ਭਕ ਭਕ ਕਰ ਕੇ ਨਿਕਲ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਸਿਝੰਤ ਸੂਰ ਜੁਝੰਤ ਚਾਵ ॥
ਸੂਰਮੇ ਨਿਰਣਾਇਕ (ਜੰਗ) ਲੜਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਚਾਉ ਨਾਲ ਜੂਝਦੇ ਹਨ।
ਨਿਰਖੰਤ ਸਿਧ ਚਾਰਣ ਅਨੰਤ ॥
(ਸੂਰਮਿਆਂ ਦੀ ਲੜਾਈ ਨੂੰ) ਸਿੱਧ ਲੋਕ ਵੇਖਦੇ ਹਨ
ਉਚਰੰਤ ਕ੍ਰਿਤ ਜੋਧਨ ਬਿਅੰਤ ॥੪੨੨॥
ਅਤੇ ਚਾਰਣ ਲੋਕ ਯੋਧਿਆਂ ਦਾ ਬੇਅੰਤ ਯਸ਼ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ॥੪੨੨॥
ਨਾਚੰਤ ਆਪ ਈਸਰ ਕਰਾਲ ॥
ਸ਼ਿਵ ਆਪ ਭਿਆਨਕ ਨਾਚ ਨਚ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਬਾਜੰਤ ਡਉਰੁ ਭੈਕਰਿ ਬਿਸਾਲ ॥
ਬਹੁਤ ਭੈਦਾਇਕ ਡੌਰੂ ਵਜਦਾ ਹੈ।
ਪੋਅੰਤ ਮਾਲ ਕਾਲੀ ਕਪਾਲ ॥
ਕਾਲੀ (ਸੂਰਮਿਆਂ ਦੇ) ਮੁੰਡਾਂ ਦੀ ਮਾਲਾ ਪਰੋ ਰਹੀ ਹੈ
ਚਲ ਚਿਤ ਚਖ ਛਾਡੰਤ ਜ੍ਵਾਲ ॥੪੨੩॥
ਜਿਸ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਚੰਚਲ ਹਨ ਅਤੇ (ਮੂੰਹ ਤੋਂ) ਜੁਆਲਾ ਛਡ ਰਹੀ ਹੈ ॥੪੨੩॥
ਰਸਾਵਲ ਛੰਦ ॥
ਰਸਾਵਲ ਛੰਦ:
ਬਜੇ ਘੋਰ ਬਾਜੇ ॥
ਘੋਰ ਧੁਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਾਜੇ ਵਜਦੇ ਹਨ
ਧੁਣੰ ਮੇਘ ਲਾਜੇ ॥
(ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ) ਗੂੰਜ (ਸੁਣ ਕੇ) ਬਦਲ ਸ਼ਰਮਿੰਦੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਖਹੇ ਖੇਤ ਖਤ੍ਰੀ ॥
ਛਤ੍ਰੀ ਲੋਕ ਯੁੱਧ ਵਿਚ (ਇਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ) ਖਹਿ ਰਹੇ ਹਨ
ਤਜੇ ਤਾਣਿ ਪਤ੍ਰੀ ॥੪੨੪॥
ਅਤੇ ਤਣ ਕੇ ਖੰਭਾਂ ਵਾਲੇ ਤੀਰ ਛਡ ਰਹੇ ਹਨ ॥੪੨੪॥
ਗਿਰੈ ਅੰਗ ਭੰਗੰ ॥
(ਯੋਧਿਆਂ ਦੇ) ਅੰਗ ਟੁਟ ਟੁਟ ਕੇ ਡਿਗ ਰਹੇ ਹਨ।
ਨਚੇ ਜੰਗ ਰੰਗੰ ॥
ਜੰਗ ਦੇ ਰੰਗ ਵਿਚ (ਰੰਗੀਜ ਕੇ ਸੂਰਮੇ) ਨਚ ਰਹੇ ਹਨ।
ਖੁਲੇ ਖਗ ਖੂਨੀ ॥
ਲਹੂ ਪੀਣੀਆਂ ਤਲਵਾਰਾਂ ਮਿਆਨੋ ਨਿਕਲ ਆਈਆਂ ਹਨ
ਚੜੇ ਚਉਪ ਦੂਨੀ ॥੪੨੫॥
ਅਤੇ (ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੇਖ ਕੇ ਯੋਧਿਆਂ ਨੂੰ) ਦੁਗਣਾ ਚਾਉ ਚੜ੍ਹ ਰਿਹਾ ਹੈ ॥੪੨੫॥
ਭਯੋ ਘੋਰ ਜੁਧੰ ॥
ਬਹੁਤ ਘੋਰ ਯੁੱਧ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਇਤੀ ਕਾਹਿ ਸੁਧੰ ॥
(ਇਸ ਦੀ) ਇਤਨੀ ਖ਼ਬਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਜਿਣਿਓ ਕਾਲ ਰੂਪੰ ॥
ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਰਾਜਿਆਂ ਨੇ ਕਾਲ ਵਰਗੇ (ਸੂਰਮਿਆਂ ਨੂੰ) ਜਿਤ ਲਿਆ ਸੀ,
ਭਜੇ ਸਰਬ ਭੂਪੰ ॥੪੨੬॥
ਉਹ ਸਾਰੇ ਰਾਜੇ ਭਜ ਚਲੇ ਹਨ ॥੪੨੬॥
ਸਬੈ ਸੈਣ ਭਾਜਾ ॥
ਸਾਰੀ ਸੈਨਾ ਭਜੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।
ਫਿਰ੍ਯੋ ਆਪ ਰਾਜਾ ॥
(ਇਹ ਵੇਖ ਕੇ ਸੰਭਲ ਦਾ) ਰਾਜਾ ਫਿਰ ਪਰਤਿਆ ਹੈ।
ਠਟ੍ਰਯੋ ਆਣਿ ਜੁਧੰ ॥
ਯੁੱਧ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
ਭਇਓ ਨਾਦ ਉਧੰ ॥੪੨੭॥
ਬਹੁਤ ਭਾਰਾ ਰੌਲਾ ਅਤੇ ਗੂੰਜ ਪੈ ਗਈ ਹੈ ॥੪੨੭॥
ਤਜੇ ਬਾਣ ਐਸੇ ॥
(ਯੋਧੇ) ਇਉਂ ਤੀਰ ਛਡਦੇ ਹਨ
ਬਣੰ ਪਤ੍ਰ ਜੈਸੇ ॥
ਜਿਉਂ (ਹਨੇਰੀ ਨਾਲ) ਬਨ ਵਿਚ ਪੱਤਰ ਉਡਦੇ ਹਨ;
ਜਲੰ ਮੇਘ ਧਾਰਾ ॥
ਜਾਂ ਜਿਵੇਂ ਬਦਲ ਵਿਚੋਂ ਜਲ ਦੀਆਂ ਬੂੰਦਾਂ ਡਿਗਦੀਆਂ ਹਨ;
ਨਭੰ ਜਾਣੁ ਤਾਰਾ ॥੪੨੮॥
ਜਾਂ ਆਕਾਸ਼ ਵਿਚੋਂ ਤਾਰੇ ਟੁਟ ਰਹੇ ਹਨ ॥੪੨੮॥