ਸ਼੍ਰੀ ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ
ਅੰਗ - 197
ਕਟ ਭਟ ਲੁਟੇ ॥੧੫॥
(ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ) ਕਟ-ਕਟ ਕੇ (ਸੂਰਮੇ) ਲੋਟਦੇ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ ॥੧੫॥
ਚਮਕਤ ਬਾਣੰ ॥
ਤੀਰ ਚਮਕਦੇ ਸਨ,
ਫੁਰਹ ਨਿਸਾਣੰ ॥
ਝੰਡੇ ਝੂਲਦੇ ਸਨ।
ਚਟ ਪਟ ਜੂਟੇ ॥
ਝਟ-ਪਟ (ਸੂਰਮੇ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ) ਜੁਟਦੇ ਸਨ
ਅਰ ਉਰ ਫੂਟੇ ॥੧੬॥
ਅਤੇ ਵੈਰੀ ਦੀ ਛਾਤੀ ਨੂੰ ਪਾੜ ਦਿੰਦੇ ਸਨ ॥੧੬॥
ਨਰ ਬਰ ਗਜੇ ॥
ਬਲਵਾਨ ਯੋਧੇ ਗਜ ਰਹੇ ਸਨ।
ਸਰ ਬਰ ਸਜੇ ॥
(ਉਹ) ਉੱਤਮ ਤੀਰਾਂ ਨਾਲ ਸਜੇ ਹੋਏ ਸਨ।
ਸਿਲਹ ਸੰਜੋਯੰ ॥
ਯੋਧੇ ਕਵਚਾਂ ਅਤੇ ਸੰਜੋਆਂ ਨਾਲ ਸਜੇ ਸਨ
ਸੁਰ ਪੁਰ ਪੋਯੰ ॥੧੭॥
ਅਤੇ ਸੁਅਰਗ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚਦੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ ॥੧੭॥
ਸਰਬਰ ਛੂਟੇ ॥
ਸ੍ਰੇਸ਼ਠ ਤੀਰ ਚਲਦੇ ਸਨ
ਅਰ ਉਰ ਫੂਟੇ ॥
(ਜੋ) ਵੈਰੀ ਦੀ ਛਾਤੀ ਨੂੰ ਪਾੜ ਦਿੰਦੇ ਸਨ।
ਚਟ ਪਟ ਚਰਮੰ ॥
(ਤੀਰ) ਝਟਪਟ ਢਾਲ (ਨੂੰ ਪਾੜ ਦਿੰਦੇ ਸਨ)
ਫਟ ਫੁਟ ਬਰਮੰ ॥੧੮॥
ਅਤੇ ਕਵਚ ਨੂੰ ਫੋੜ ਦਿੰਦੇ ਸਨ ॥੧੮॥
ਨਰਾਜ ਛੰਦ ॥
ਨਰਾਜ ਛੰਦ
ਦਿਨੇਸ ਬਾਣ ਪਾਣ ਲੈ ਰਿਪੇਸ ਤਾਕ ਧਾਈਯੰ ॥
ਸੂਰਜ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਬਾਣ ਲੈ ਕੇ ਵੱਡੇ ਦੁਸ਼ਮਣ ਦੀਰਘ ਕਾਇ ਨੂੰ ਵੇਖ ਕੇ ਭੱਜਿਆ।
ਅਨੰਤ ਜੁਧ ਕ੍ਰੁਧ ਸੁਧੁ ਭੂਮ ਮੈ ਮਚਾਈਯੰ ॥
ਯੁੱਧ-ਭੂਮੀ ਵਿੱਚ (ਜਾ ਕੇ) ਕ੍ਰੋਧ ਨਾਲ ਅਨੰਤ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਯੁੱਧ ਮਚਾਇਆ।
ਕਿਤੇਕ ਭਾਜ ਚਾਲੀਯੰ ਸੁਰੇਸ ਲੋਗ ਕੋ ਗਏ ॥
ਕਿੰਨੇ ਹੀ ਦੈਤ ਭੱਜ ਕੇ ਇੰਦਰ ਪੁਰੀ ਵੱਲ ਚਲੇ ਗਏ।
ਨਿਸੰਤ ਜੀਤ ਜੀਤ ਕੈ ਅਨੰਤ ਸੂਰਮਾ ਲਏ ॥੧੯॥
ਅਨੰਤ ਸੂਰਮਿਆਂ ਨੂੰ ਸੂਰਜ ਨੇ ਜਿੱਤ ਲਿਆ ॥੧੯॥
ਸਮਟ ਸੇਲ ਸਾਮੁਹੇ ਸਰਕ ਸੂਰ ਝਾੜਹੀਂ ॥
ਸੂਰਮੇ ਸਿਮਟ ਕੇ ਸਾਹਮਣੇ ਵਲ ਨੂੰ ਸਰ-ਸਰ ਕਰਦੇ ਬਰਛੇ ਚਲਾਉਂਦੇ ਸਨ।
ਬਬਕ ਬਾਘ ਜਯੋਂ ਬਲੀ ਹਲਕ ਹਾਕ ਮਾਰਹੀਂ ॥
ਬਾਘ ਵੰਗ ਬੜ੍ਹਕਦੇ ਹੋਏ ਸੂਰਮੇ ਹੱਲਾ ਕਰਨ ਲਈ (ਲਲਕਾਰੇ ਮਾਰਦੇ ਸਨ)
ਅਭੰਗ ਅੰਗ ਭੰਗ ਹ੍ਵੈ ਉਤੰਗ ਜੰਗ ਮੋ ਗਿਰੇ ॥
ਦ੍ਰਿੜ੍ਹ ਅੰਗਾਂ ਵਾਲਿਆਂ (ਅਭੰਗ) ਦੋ ਅੰਗ-ਭੰਗ ਹੁੰਦੇ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ ਅਤੇ ਉਛਲ-ਉਛਲ ਕੇ ਰਣਭੂਮੀ ਵਿੱਚ ਡਿਗ ਰਹੇ ਸਨ।
ਸੁਰੰਗ ਸੂਰਮਾ ਸਭੈ ਨਿਸੰਗ ਜਾਨ ਕੈ ਅਰੈ ॥੨੦॥
ਸੂਹੇ ਰੰਗ ਵਿੱਚ ਰੰਗੇ ਹੋਏ ਸਾਰੇ ਯੋਧੇ ਨਿਡਰ ਹੋ ਕੇ (ਵੈਰੀ ਨਾਲ) ਜੁਟੇ ਹੋਏ ਸਨ ॥੨੦॥
ਅਰਧ ਨਰਾਜ ਛੰਦ ॥
ਅਰਧ ਨਰਾਜ ਛੰਦ
ਨਵੰ ਨਿਸਾਣ ਬਾਜੀਯੰ ॥
ਨਵੇਂ ਨਗਾਰੇ ਵਜਦੇ ਸਨ
ਘਟਾ ਘਮੰਡ ਲਾਜੀਯੰ ॥
ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਅੱਗੋਂ ਘਟਾਵਾਂ ਵੀ ਲਜਾਉਂਦੀਆਂ ਸਨ।
ਤਬਲ ਤੁੰਦਰੰ ਬਜੇ ॥
ਛੋਟੇ ਨਗਾਰੇ ਵਜਣ ਲੱਗੇ,
ਸੁਣੰਤ ਸੂਰਮਾ ਗਜੇ ॥੨੧॥
ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਸੁਣ ਕੇ ਸੂਰਮੇ ਗੱਜਣ ਲੱਗ ਪਏ ॥੨੧॥
ਸੁ ਜੂਝਿ ਜੂਝਿ ਕੈ ਪਰੈਂ ॥
(ਲੜਾਕੇ ਯੋਧੇ) ਜੂਝ-ਜੂਝ ਕੇ ਡਿੱਗਦੇ ਸਨ
ਸੁਰੇਸ ਲੋਗ ਬਿਚਰੈਂ ॥
ਅਤੇ ਇੰਦਰ ਲੋਕ ਨੂੰ ਚਲੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ।
ਚੜੈ ਬਿਵਾਨ ਸੋਭਹੀ ॥
ਉਹ ਵਿਮਾਨਾਂ ਉੱਤੇ ਚੜ੍ਹ ਕੇ ਸ਼ੋਭਾ ਪਾਉਂਦੇ ਸਨ।
ਅਦੇਵ ਦੇਵ ਲੋਭਹੀ ॥੨੨॥
(ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੇਖ ਕੇ) ਦੈਂਤ ਅਤੇ ਦੇਵਤੇ (ਉਸ ਪਦਵੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ) ਸ਼ੁਭਾਇਮਾਨ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ॥੨੨॥
ਬੇਲੀ ਬਿੰਦ੍ਰਮ ਛੰਦ ॥
ਬੇਲੀ ਬਿਦ੍ਰਮ ਛੰਦ
ਡਹ ਡਹ ਸੁ ਡਾਮਰ ਡੰਕਣੀ ॥
ਡਾਹ-ਡਾਹ ਕਰਦੇ ਡਮਰੂ ਵਜ ਰਹੇ ਸਨ
ਕਹ ਕਹ ਸੁ ਕੂਕਤ ਜੋਗਣੀ ॥
ਅਤੇ ਕਹ-ਕਹ ਕਰਦੀਆਂ ਜੋਗਣਾਂ ਕੂਕ ਰਹੀਆਂ ਸਨ।
ਝਮ ਝਮਕ ਸਾਗ ਝਮਕੀਯੰ ॥
ਝਮ-ਝਮ ਕਰਦੇ ਬਰਛੇ ਚਮਕਦੇ ਸਨ
ਰਣ ਗਾਜ ਬਾਜ ਉਥਕੀਯੰ ॥੨੩॥
ਅਤੇ ਰਣ-ਭੂਮੀ ਵਿੱਚ ਹਾਥੀ ਅਤੇ ਘੋੜੇ ਉਛਲਦੇ ਸਨ ॥੨੩॥
ਢਮ ਢਮਕ ਢੋਲ ਢਮਕੀਯੰ ॥
ਢੰਮ-ਢੰਮ ਢੋਲ ਢਮਕਦੇ ਸਨ,
ਝਲ ਝਲਕ ਤੇਗ ਝਲਕੀਯੰ ॥
ਝਲ-ਝਲ ਕਰਦੀਆਂ ਤੇਗਾਂ ਲਿਸ਼ਕ ਰਹੀਆਂ ਸਨ।
ਜਟ ਛੋਰ ਰੁਦ੍ਰ ਤਹ ਨਚੀਯੰ ॥
(ਸਿਰ ਦਾ) ਜੂੜਾ ਖੋਲ੍ਹ ਕੇ ਰੁਦ੍ਰ ਉਥੇ ਨੱਚਦਾ ਸੀ।
ਬਿਕ੍ਰਾਰ ਮਾਰ ਤਹ ਮਚੀਯੰ ॥੨੪॥
ਉਥੇ ਭਿਆਨਕ ਮਾਰ ਮੱਚੀ ਹੋਈ ਸੀ ॥੨੪॥
ਤੋਟਕ ਛੰਦ ॥
ਤੋਟਕ ਛੰਦ
ਉਥਕੇ ਰਣ ਬੀਰਣ ਬਾਜ ਬਰੰ ॥
ਸੂਰਮਿਆਂ ਦੇ ਘੋੜੇ ਰਣ ਵਿੱਚ ਉਛਲਦੇ ਸਨ।
ਝਮਕੀ ਘਣ ਬਿਜੁ ਕ੍ਰਿਪਾਣ ਕਰੰ ॥
ਬੱਦਲਾਂ ਵਿੱਚ ਬਿਜਲੀ ਵਾਂਗ, ਹੱਥਾਂ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਪਾਨਾਂ ਚਮਕਦੀਆਂ ਸਨ।
ਲਹਕੇ ਰਣ ਧੀਰਣ ਬਾਣ ਉਰੰ ॥
ਰਣ ਦੇ ਧੀਰਜਵਾਨ (ਸੂਰਮਿਆਂ) ਦੀ ਛਾਤੀ ਵਿੱਚੋਂ ਬਾਣ ਲੰਘ ਕੇ,
ਰੰਗ ਸ੍ਰੋਣਤ ਰਤ ਕਢੇ ਦੁਸਰੰ ॥੨੫॥
ਲਹੂ ਦੇ ਰੰਗ ਨਾਲ ਰੱਤੇ ਹੋਏ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਨਿਕਲ ਜਾਂਦੇ ਸਨ ॥੨੫॥
ਫਹਰੰਤ ਧੁਜਾ ਥਹਰੰਤ ਭਟੰ ॥
ਝੰਡੇ ਝੂਲਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਸੂਰਮੇ ਥਿਰਕਦੇ ਸਨ,
ਨਿਰਖੰਤ ਲਜੀ ਛਬਿ ਸਯਾਮ ਘਟੰ ॥
ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੇਖ ਕੇ ਕਾਲੀ ਘਟਾ ਵੀ ਲਜਾਉਂਦੀ ਸੀ।
ਚਮਕੰਤ ਸੁ ਬਾਣ ਕ੍ਰਿਪਾਣ ਰਣੰ ॥
ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਤੀਰ ਅਤੇ ਤਲਵਾਰਾਂ ਇਉਂ ਚਮਕਦੀਆਂ ਸਨ,