ਸ਼੍ਰੀ ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ
ਅੰਗ - 573
ਡਕੰਤ ਡਾਕਣੀ ਡੁਲੰ ਭਰੰਤ ਪਤ੍ਰ ਸ੍ਰੋਣਤੰ ॥
ਡਾਕਣੀ (ਰਜ ਕੇ) ਡਕਾਰ ਮਾਰਦੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਝੂਮ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਲਹੂ ਨਾਲ ਖੱਪਰ ਭਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।
ਪਿਪੰਤ ਯਾਸਵੰ ਸੁਭੰ ਹਸੰਤ ਮਾਰਜਨੀ ਮ੍ਰਿੜੰ ॥
ਮਹਾਕਾਲ ('ਮ੍ਰਿੜੰ') ਅਤੇ ਕਾਲਿਕਾ ('ਮਾਰਜਨੀ') ਹੱਸ ਹੱਸ ਕੇ (ਖੱਪਰਾਂ ਵਿਚਲੇ ਲਹੂ ਨੂੰ) ਸ਼ੁਭ ਮਦਿਰਾ ਸਮਝ ਕੇ ਪੀ ਰਹੀ ਹੈ।
ਅਟੁਟ ਹਾਸਣੋ ਹਸੰ ਖਿਮੰਤ ਉਜਲੋ ਅਸੰ ॥੨੧੮॥
(ਯੁੱਧ-ਭੂਮੀ ਵਿਚ) ਖਿੜ ਖਿੜਾ ਕੇ ਨਿਰੰਤਰ ਹਸਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਫ਼ੈਦ ਤਲਵਾਰਾਂ ਲਿਸ਼ਕ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ॥੨੧੮॥
ਅਕਵਾ ਛੰਦ ॥
ਅਕਵਾ ਛੰਦ:
ਜੁਟੇ ਵੀਰੰ ॥
ਸ਼ੂਰਵੀਰ ਜੁੱਟੇ ਹੋਏ ਹਨ।
ਛੁਟੇ ਤੀਰੰ ॥
ਤੀਰ ਛੁਟ ਰਹੇ ਹਨ।
ਜੁਝੇ ਤਾਜੀ ॥
ਘੋੜੇ ਜੂਝ ਰਹੇ ਹਨ
ਡਿਗੇ ਗਾਜੀ ॥੨੧੯॥
ਅਤੇ ਸੂਰਮੇ ਡਿਗ ਰਹੇ ਹਨ ॥੨੧੯॥
ਬਜੇ ਜੁਆਣੰ ॥
ਜੁਆਨ (ਆਪਸ ਵਿਚ) ਵਜ ਰਹੇ ਹਨ (ਭਾਵ ਲੜ ਰਹੇ ਹਨ)।
ਬਾਹੇ ਬਾਣੰ ॥
ਬਾਣ ਚਲਾ ਰਹੇ ਹਨ।
ਰੁਝੇ ਜੰਗੰ ॥
ਜੰਗ ਵਿਚ ਰੁਝੇ ਹੋਏ ਹਨ।
ਜੁਝੇ ਅੰਗੰ ॥੨੨੦॥
ਅੰਗ ਪ੍ਰਤਿ ਅੰਗ ਜੂਝ ਰਹੇ ਹਨ ॥੨੨੦॥
ਤੁਟੇ ਤੰਗੰ ॥
ਘੋੜਿਆਂ ਦੇ ਤੰਗ ਟੁੱਟ ਰਹੇ ਹਨ।
ਫੁਟੇ ਅੰਗੰ ॥
ਅੰਗ ਫੁੱਟ ਰਹੇ ਹਨ।
ਸਜੇ ਸੂਰੰ ॥
ਸੂਰਮੇ ਸੱਜੇ ਹੋਏ ਹਨ।
ਘੁੰਮੀ ਹੂਰੰ ॥੨੨੧॥
ਹੂਰਾਂ ਘੁੰਮ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ॥੨੨੧॥
ਜੁਝੇ ਹਾਥੀ ॥
ਹਾਥੀ ਜੂਝ ਰਹੇ ਹਨ।
ਰੁਝੇ ਸਾਥੀ ॥
ਸਾਥੀ (ਸਾਥੀ ਨਾਲ ਜੰਗ-ਕਰਮ ਵਿਚ) ਰੁਝੇ ਹੋਏ ਹਨ।
ਉਭੇ ਉਸਟੰ ॥
ਉਚੇ ਆਕਾਰ ਵਾਲੇ ਊਠ ਹਨ।
ਸੁਭੇ ਪੁਸਟੰ ॥੨੨੨॥
ਬੜੀ ਤਕੜੀ (ਡੀਲ ਡੌਲ ਵਾਲੇ) ਸ਼ੋਭ ਰਹੇ ਹਨ ॥੨੨੨॥
ਫੁਟੇ ਬੀਰੰ ॥
ਸੂਰਮੇ ਘਾਇਲ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ।
ਛੁਟੇ ਤੀਰੰ ॥
ਤੀਰ ਛੁਟ ਰਹੇ ਹਨ।
ਡਿਗੇ ਭੂਮੰ ॥
(ਸੂਰਮੇ) ਧਰਤੀ ਉਤੇ ਡਿਗ ਰਹੇ ਹਨ।
ਉਠੇ ਘੂਮੰ ॥੨੨੩॥
ਘੁੰਮੇਰੀ ਖਾ ਕੇ ਉਠ ਰਹੇ ਹਨ ॥੨੨੩॥
ਬਕੈ ਮਾਰੰ ॥
ਮਾਰੋ-ਮਾਰੋ ਬੋਲਦੇ ਹਨ।
ਚਕੈ ਚਾਰੰ ॥
ਚਾਰੇ ਚੱਕ ਹੈਰਾਨ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ।
ਸਜੈ ਸਸਤ੍ਰੰ ॥
ਸ਼ਸਤ੍ਰ ਸਜ ਰਹੇ ਹਨ
ਬਜੈ ਅਸਤ੍ਰੰ ॥੨੨੪॥
ਅਤੇ ਅਸਤ੍ਰ (ਇਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ) ਵਜ ਰਹੇ ਹਨ ॥੨੨੪॥
ਚਾਚਰੀ ਛੰਦ ॥
ਚਾਚਰੀ ਛੰਦ:
ਜੁਝਾਰੇ ॥
ਅਪਾਰ
ਅਪਾਰੇ ॥
ਸੂਰਮੇ
ਨਿਹਾਰੇ ॥
ਵੇਖ ਕੇ ਵਿਚਾਰ
ਬਿਚਾਰੇ ॥੨੨੫॥
ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ॥੨੨੫॥
ਹਕਾਰੈ ॥
(ਇਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ) ਬੁਲਾਉਂਦੇ,
ਪਚਾਰੈ ॥
ਲਲਕਾਰਦੇ,
ਬਿਚਾਰੈ ॥
ਸੋਚਦੇ
ਪ੍ਰਹਾਰੈ ॥੨੨੬॥
ਅਤੇ ਵਾਰ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ॥੨੨੬॥
ਸੁ ਤਾਜੀ ॥
ਸ਼ੀਰਾਜ਼ (ਇਲਾਕੇ) ਦੇ
ਸਿਰਾਜੀ ॥
ਸੁੰਦਰ ਘੋੜਿਆਂ ਉਤੇ
ਸਲਾਜੀ ॥
ਅਣਖੀ ('ਸਲਾਜੀ' ਸੂਰਮੇ)
ਬਿਰਾਜੀ ॥੨੨੭॥
ਬੈਠੇ ਹੋਏ ਹਨ ॥੨੨੭॥
ਉਠਾਵੈ ॥
(ਤਲਵਾਰਾਂ ਨੂੰ) ਚੁਕ ਕੇ ਵਿਖਾਉਂਦੇ ਹਨ
ਦਿਖਾਵੈ ॥
ਅਤੇ ਭੁਆ ਕੇ
ਭ੍ਰਮਾਵੈ ॥
ਮਜ਼ਾ ਚਖਾਉਂਦੇ ਹਨ
ਚਖਾਵੈ ॥੨੨੮॥
(ਅਰਥਾਤ ਵਾਰ ਕਰਦੇ ਹਨ) ॥੨੨੮॥
ਕ੍ਰਿਪਾਨ ਕ੍ਰਿਤ ਛੰਦ ॥
ਕ੍ਰਿਪਾਨ ਕ੍ਰਿਤ ਛੰਦ:
ਜਹਾ ਤੀਰ ਛੁਟਤ ॥
ਜਿਥੇ ਤੀਰ ਛੁਟਦੇ ਹਨ
ਰਣੰਧੀਰ ਜੁਟਤ ॥
(ਉਥੇ) ਰਣਧੀਰ (ਯੋਧੇ) ਜੁਟ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।