શ્રી ગુરુ ગ્રંથ સાહિબ

પાન - 291


ਆਪਨ ਖੇਲੁ ਆਪਿ ਵਰਤੀਜਾ ॥
aapan khel aap varateejaa |

તેણે પોતે જ પોતાનું નાટક મંચન કર્યું છે;

ਨਾਨਕ ਕਰਨੈਹਾਰੁ ਨ ਦੂਜਾ ॥੧॥
naanak karanaihaar na doojaa |1|

ઓ નાનક, બીજો કોઈ સર્જક નથી. ||1||

ਜਬ ਹੋਵਤ ਪ੍ਰਭ ਕੇਵਲ ਧਨੀ ॥
jab hovat prabh keval dhanee |

જ્યારે ફક્ત ભગવાન જ માસ્ટર હતા,

ਤਬ ਬੰਧ ਮੁਕਤਿ ਕਹੁ ਕਿਸ ਕਉ ਗਨੀ ॥
tab bandh mukat kahu kis kau ganee |

તો પછી બંધાયેલ કે મુક્ત કોને કહેવાય?

ਜਬ ਏਕਹਿ ਹਰਿ ਅਗਮ ਅਪਾਰ ॥
jab ekeh har agam apaar |

જ્યારે માત્ર ભગવાન જ હતા, અગમ્ય અને અનંત,

ਤਬ ਨਰਕ ਸੁਰਗ ਕਹੁ ਕਉਨ ਅਉਤਾਰ ॥
tab narak surag kahu kaun aautaar |

તો પછી કોણ નરકમાં પ્રવેશ્યું, અને કોણ સ્વર્ગમાં પ્રવેશ્યું?

ਜਬ ਨਿਰਗੁਨ ਪ੍ਰਭ ਸਹਜ ਸੁਭਾਇ ॥
jab niragun prabh sahaj subhaae |

જ્યારે ભગવાન લક્ષણો વિના, સંપૂર્ણ શાંતિમાં હતા,

ਤਬ ਸਿਵ ਸਕਤਿ ਕਹਹੁ ਕਿਤੁ ਠਾਇ ॥
tab siv sakat kahahu kit tthaae |

પછી મન ક્યાં હતું અને દ્રવ્ય ક્યાં હતું - શિવ અને શક્તિ ક્યાં હતા?

ਜਬ ਆਪਹਿ ਆਪਿ ਅਪਨੀ ਜੋਤਿ ਧਰੈ ॥
jab aapeh aap apanee jot dharai |

જ્યારે તેણે પોતાનો પ્રકાશ પોતાની પાસે રાખ્યો,

ਤਬ ਕਵਨ ਨਿਡਰੁ ਕਵਨ ਕਤ ਡਰੈ ॥
tab kavan niddar kavan kat ddarai |

તો પછી નિર્ભય કોણ હતું, અને કોણ ભયભીત હતું?

ਆਪਨ ਚਲਿਤ ਆਪਿ ਕਰਨੈਹਾਰ ॥
aapan chalit aap karanaihaar |

તે પોતે જ પોતાના નાટકોમાં કલાકાર છે;

ਨਾਨਕ ਠਾਕੁਰ ਅਗਮ ਅਪਾਰ ॥੨॥
naanak tthaakur agam apaar |2|

ઓ નાનક, ભગવાન માસ્ટર અગમ્ય અને અનંત છે. ||2||

ਅਬਿਨਾਸੀ ਸੁਖ ਆਪਨ ਆਸਨ ॥
abinaasee sukh aapan aasan |

જ્યારે અમર ભગવાન આરામથી બેઠા હતા,

ਤਹ ਜਨਮ ਮਰਨ ਕਹੁ ਕਹਾ ਬਿਨਾਸਨ ॥
tah janam maran kahu kahaa binaasan |

તો પછી જન્મ, મૃત્યુ અને વિસર્જન ક્યાં હતું?

ਜਬ ਪੂਰਨ ਕਰਤਾ ਪ੍ਰਭੁ ਸੋਇ ॥
jab pooran karataa prabh soe |

જ્યારે માત્ર ભગવાન જ હતા, સંપૂર્ણ સર્જક,

ਤਬ ਜਮ ਕੀ ਤ੍ਰਾਸ ਕਹਹੁ ਕਿਸੁ ਹੋਇ ॥
tab jam kee traas kahahu kis hoe |

તો પછી મૃત્યુથી કોને ડર હતો?

ਜਬ ਅਬਿਗਤ ਅਗੋਚਰ ਪ੍ਰਭ ਏਕਾ ॥
jab abigat agochar prabh ekaa |

જ્યારે માત્ર એક જ ભગવાન હતા, અવ્યક્ત અને અગમ્ય,

ਤਬ ਚਿਤ੍ਰ ਗੁਪਤ ਕਿਸੁ ਪੂਛਤ ਲੇਖਾ ॥
tab chitr gupat kis poochhat lekhaa |

તો પછી સભાન અને અર્ધજાગ્રતના રેકોર્ડિંગ લેખકો દ્વારા કોને એકાઉન્ટ માટે બોલાવવામાં આવ્યા હતા?

ਜਬ ਨਾਥ ਨਿਰੰਜਨ ਅਗੋਚਰ ਅਗਾਧੇ ॥
jab naath niranjan agochar agaadhe |

જ્યારે ત્યાં માત્ર નિષ્કલંક, અગમ્ય, અગમ્ય માસ્ટર હતા,

ਤਬ ਕਉਨ ਛੁਟੇ ਕਉਨ ਬੰਧਨ ਬਾਧੇ ॥
tab kaun chhutte kaun bandhan baadhe |

તો પછી કોણ મુક્ત થયું અને કોને બંધનમાં રાખવામાં આવ્યું?

ਆਪਨ ਆਪ ਆਪ ਹੀ ਅਚਰਜਾ ॥
aapan aap aap hee acharajaa |

તે પોતે, પોતાનામાં અને પોતાનામાં, સૌથી અદ્ભુત છે.

ਨਾਨਕ ਆਪਨ ਰੂਪ ਆਪ ਹੀ ਉਪਰਜਾ ॥੩॥
naanak aapan roop aap hee uparajaa |3|

ઓ નાનક, તેણે પોતે પોતાનું સ્વરૂપ બનાવ્યું છે. ||3||

ਜਹ ਨਿਰਮਲ ਪੁਰਖੁ ਪੁਰਖ ਪਤਿ ਹੋਤਾ ॥
jah niramal purakh purakh pat hotaa |

જ્યારે ત્યાં માત્ર નિષ્કલંક અસ્તિત્વ, સૃષ્ટિનો ભગવાન હતો,

ਤਹ ਬਿਨੁ ਮੈਲੁ ਕਹਹੁ ਕਿਆ ਧੋਤਾ ॥
tah bin mail kahahu kiaa dhotaa |

ત્યાં કોઈ ગંદકી ન હતી, તો સ્વચ્છ ધોવાનું શું હતું?

ਜਹ ਨਿਰੰਜਨ ਨਿਰੰਕਾਰ ਨਿਰਬਾਨ ॥
jah niranjan nirankaar nirabaan |

જ્યારે નિર્વાણમાં માત્ર શુદ્ધ, નિરાકાર ભગવાન હતા,

ਤਹ ਕਉਨ ਕਉ ਮਾਨ ਕਉਨ ਅਭਿਮਾਨ ॥
tah kaun kau maan kaun abhimaan |

તો પછી કોનું સન્માન થયું અને કોનું અપમાન થયું?

ਜਹ ਸਰੂਪ ਕੇਵਲ ਜਗਦੀਸ ॥
jah saroop keval jagadees |

જ્યારે બ્રહ્માંડના ભગવાનનું માત્ર સ્વરૂપ હતું,

ਤਹ ਛਲ ਛਿਦ੍ਰ ਲਗਤ ਕਹੁ ਕੀਸ ॥
tah chhal chhidr lagat kahu kees |

તો પછી કોણ છેતરપિંડી અને પાપથી દૂષિત હતું?

ਜਹ ਜੋਤਿ ਸਰੂਪੀ ਜੋਤਿ ਸੰਗਿ ਸਮਾਵੈ ॥
jah jot saroopee jot sang samaavai |

જ્યારે પ્રકાશનું મૂર્ત સ્વરૂપ તેમના પોતાના પ્રકાશમાં ડૂબી ગયું હતું,

ਤਹ ਕਿਸਹਿ ਭੂਖ ਕਵਨੁ ਤ੍ਰਿਪਤਾਵੈ ॥
tah kiseh bhookh kavan tripataavai |

તો પછી કોણ ભૂખ્યું હતું અને કોણ તૃપ્ત થયું?

ਕਰਨ ਕਰਾਵਨ ਕਰਨੈਹਾਰੁ ॥
karan karaavan karanaihaar |

તે કારણોનું કારણ છે, સર્જનહાર ભગવાન છે.

ਨਾਨਕ ਕਰਤੇ ਕਾ ਨਾਹਿ ਸੁਮਾਰੁ ॥੪॥
naanak karate kaa naeh sumaar |4|

ઓ નાનક, સર્જક ગણતરીની બહાર છે. ||4||

ਜਬ ਅਪਨੀ ਸੋਭਾ ਆਪਨ ਸੰਗਿ ਬਨਾਈ ॥
jab apanee sobhaa aapan sang banaaee |

જ્યારે તેમનો મહિમા પોતાની અંદર સમાયેલો હતો,

ਤਬ ਕਵਨ ਮਾਇ ਬਾਪ ਮਿਤ੍ਰ ਸੁਤ ਭਾਈ ॥
tab kavan maae baap mitr sut bhaaee |

તો પછી માતા, પિતા, મિત્ર, બાળક કે ભાઈ કોણ હતું?

ਜਹ ਸਰਬ ਕਲਾ ਆਪਹਿ ਪਰਬੀਨ ॥
jah sarab kalaa aapeh parabeen |

જ્યારે બધી શક્તિ અને શાણપણ તેની અંદર છુપાયેલું હતું,

ਤਹ ਬੇਦ ਕਤੇਬ ਕਹਾ ਕੋਊ ਚੀਨ ॥
tah bed kateb kahaa koaoo cheen |

તો પછી વેદ અને શાસ્ત્રો ક્યાં હતા અને તેમને વાંચનાર કોણ હતું?

ਜਬ ਆਪਨ ਆਪੁ ਆਪਿ ਉਰਿ ਧਾਰੈ ॥
jab aapan aap aap ur dhaarai |

જ્યારે તેણે પોતાની જાતને, સર્વત્ર, પોતાના હૃદયમાં રાખી,

ਤਉ ਸਗਨ ਅਪਸਗਨ ਕਹਾ ਬੀਚਾਰੈ ॥
tau sagan apasagan kahaa beechaarai |

તો પછી શુકનને કોણે સારું કે ખરાબ માન્યું?

ਜਹ ਆਪਨ ਊਚ ਆਪਨ ਆਪਿ ਨੇਰਾ ॥
jah aapan aooch aapan aap neraa |

જ્યારે તે પોતે ઉચ્ચ હતો, અને તે પોતે નજીક હતો,

ਤਹ ਕਉਨ ਠਾਕੁਰੁ ਕਉਨੁ ਕਹੀਐ ਚੇਰਾ ॥
tah kaun tthaakur kaun kaheeai cheraa |

તો પછી કોને ગુરુ કહેવાય અને કોને શિષ્ય કહેવાય?

ਬਿਸਮਨ ਬਿਸਮ ਰਹੇ ਬਿਸਮਾਦ ॥
bisaman bisam rahe bisamaad |

પ્રભુના અદ્ભુત અજાયબીથી આપણે આશ્ચર્યચકિત થઈએ છીએ.

ਨਾਨਕ ਅਪਨੀ ਗਤਿ ਜਾਨਹੁ ਆਪਿ ॥੫॥
naanak apanee gat jaanahu aap |5|

હે નાનક, તે જ પોતાની સ્થિતિ જાણે છે. ||5||

ਜਹ ਅਛਲ ਅਛੇਦ ਅਭੇਦ ਸਮਾਇਆ ॥
jah achhal achhed abhed samaaeaa |

જ્યારે અભેદ્ય, અભેદ્ય, અસ્પષ્ટ વ્યક્તિ આત્મ-લીષિત હતો,

ਊਹਾ ਕਿਸਹਿ ਬਿਆਪਤ ਮਾਇਆ ॥
aoohaa kiseh biaapat maaeaa |

તો પછી માયાથી કોણ પ્રભાવિત થયું?

ਆਪਸ ਕਉ ਆਪਹਿ ਆਦੇਸੁ ॥
aapas kau aapeh aades |

જ્યારે તેણે પોતાની જાતને શ્રદ્ધાંજલિ આપી,

ਤਿਹੁ ਗੁਣ ਕਾ ਨਾਹੀ ਪਰਵੇਸੁ ॥
tihu gun kaa naahee paraves |

ત્યારે ત્રણ ગુણો પ્રવર્તતા ન હતા.

ਜਹ ਏਕਹਿ ਏਕ ਏਕ ਭਗਵੰਤਾ ॥
jah ekeh ek ek bhagavantaa |

જ્યારે માત્ર એક, એક અને એકમાત્ર ભગવાન ભગવાન હતા,

ਤਹ ਕਉਨੁ ਅਚਿੰਤੁ ਕਿਸੁ ਲਾਗੈ ਚਿੰਤਾ ॥
tah kaun achint kis laagai chintaa |

તો પછી કોણ બેચેન ન હતું, અને કોને ચિંતા થઈ?

ਜਹ ਆਪਨ ਆਪੁ ਆਪਿ ਪਤੀਆਰਾ ॥
jah aapan aap aap pateeaaraa |

જ્યારે તે પોતે પોતાનાથી સંતુષ્ટ હતો,

ਤਹ ਕਉਨੁ ਕਥੈ ਕਉਨੁ ਸੁਨਨੈਹਾਰਾ ॥
tah kaun kathai kaun sunanaihaaraa |

પછી કોણ બોલ્યું અને કોણે સાંભળ્યું?

ਬਹੁ ਬੇਅੰਤ ਊਚ ਤੇ ਊਚਾ ॥
bahu beant aooch te aoochaa |

તે વિશાળ અને અનંત છે, ઉચ્ચથી સર્વોચ્ચ છે.

ਨਾਨਕ ਆਪਸ ਕਉ ਆਪਹਿ ਪਹੂਚਾ ॥੬॥
naanak aapas kau aapeh pahoochaa |6|

ઓ નાનક, તે એકલો જ પોતાની જાત સુધી પહોંચી શકે છે. ||6||

ਜਹ ਆਪਿ ਰਚਿਓ ਪਰਪੰਚੁ ਅਕਾਰੁ ॥
jah aap rachio parapanch akaar |

જ્યારે તેણે પોતે જ સૃષ્ટિના દૃશ્યમાન વિશ્વની રચના કરી,

ਤਿਹੁ ਗੁਣ ਮਹਿ ਕੀਨੋ ਬਿਸਥਾਰੁ ॥
tihu gun meh keeno bisathaar |

તેણે વિશ્વને ત્રણ સ્વભાવને આધીન બનાવ્યું.

ਪਾਪੁ ਪੁੰਨੁ ਤਹ ਭਈ ਕਹਾਵਤ ॥
paap pun tah bhee kahaavat |

પછી પાપ અને પુણ્યની વાત થવા લાગી.


સૂચિ (1 - 1430)
જાપ પાન: 1 - 8
સો દર પાન: 8 - 10
સો પુરખ પાન: 10 - 12
સોહલા પાન: 12 - 13
સિરી રાગ પાન: 14 - 93
રાગ માઝ પાન: 94 - 150
રાગ ગૌરી પાન: 151 - 346
રાગ આસા પાન: 347 - 488
રાગ ગુજરી પાન: 489 - 526
રાગ દયવ ગંધીરી પાન: 527 - 536
રાગ બિહાગ્રા પાન: 537 - 556
રાગ વાધંસ પાન: 557 - 594
રાગ સોરથ પાન: 595 - 659
રાગ ધનાસ્રી પાન: 660 - 695
રાગ જયથ્સ્રી પાન: 696 - 710
રાગ ટોડી પાન: 711 - 718
રાગ બૈરારી પાન: 719 - 720
રાગ તિલંગ પાન: 721 - 727
રાગ સૂહી પાન: 728 - 794
રાગ બિલાવળ પાન: 795 - 858
રાગ ગોન્ડ પાન: 859 - 875
રાગ રામકલી પાન: 876 - 974
રાગ નત નારાયણ પાન: 975 - 983
રાગ માલી ગૌરા પાન: 984 - 988
રાગ મારો પાન: 989 - 1106
રાગ ટુખારી પાન: 1107 - 1117
રાગ કાયદારા પાન: 1118 - 1124
રાગ ભૈરાવો પાન: 1125 - 1167
રાગ વસંત પાન: 1168 - 1196
રાગ સારાંગ પાન: 1197 - 1253
રાગ માલાર પાન: 1254 - 1293
રાગ કાંરા પાન: 1294 - 1318
રાગ કલ્યાણ પાન: 1319 - 1326
રાગ પ્રભાતી પાન: 1327 - 1351
રાગ જૈજાવતી પાન: 1352 - 1359
સલોક સેહશક્રીતી પાન: 1353 - 1360
ગાઠા ફિફ્થ મહલ પાન: 1360 - 1361
ફુન્હે ફિફ્થ મહલ પાન: 1361 - 1363
ચૌબોલાસ ફિફ્થ મહલ પાન: 1363 - 1364
સલોક કબીર જી પાન: 1364 - 1377
સલોક ફરીદ જી પાન: 1377 - 1385
સ્વૈયાય શ્રી મુખબક મહલ 5 પાન: 1385 - 1389
સ્વૈયાય પ્રથમ મહલ પાન: 1389 - 1390
સ્વૈયાય દ્વિતીય મહલ પાન: 1391 - 1392
સ્વૈયાય તૃતીય મહલ પાન: 1392 - 1396
સ્વૈયાય ચતુર્થી મહલ પાન: 1396 - 1406
સ્વૈયાય પંચમ મહલ પાન: 1406 - 1409
સલોક વારોણ થાય વધીક પાન: 1410 - 1426
સલોક નવમ મહલ પાન: 1426 - 1429
મુન્ધાવણી ફિફ્થ મહલ પાન: 1429 - 1429
રાગમાળા પાન: 1430 - 1430