श्री गुरु ग्रन्थ साहिबः

पुटः - 251


ਨਾਮ ਬਿਹੂਨੇ ਨਾਨਕਾ ਹੋਤ ਜਾਤ ਸਭੁ ਧੂਰ ॥੧॥
नाम बिहूने नानका होत जात सभु धूर ॥१॥

नाम विना भगवतः नाम नानक सर्वे रजः क्षीणाः भवन्ति। ||१||

ਪਵੜੀ ॥
पवड़ी ॥

पौरी : १.

ਧਧਾ ਧੂਰਿ ਪੁਨੀਤ ਤੇਰੇ ਜਨੂਆ ॥
धधा धूरि पुनीत तेरे जनूआ ॥

धधाः- सन्तानां पादरजः पवित्रम्।

ਧਨਿ ਤੇਊ ਜਿਹ ਰੁਚ ਇਆ ਮਨੂਆ ॥
धनि तेऊ जिह रुच इआ मनूआ ॥

धन्यास्ते ये मनः अनेन आकांक्षेण पूरितम्।

ਧਨੁ ਨਹੀ ਬਾਛਹਿ ਸੁਰਗ ਨ ਆਛਹਿ ॥
धनु नही बाछहि सुरग न आछहि ॥

धनं न अन्विषन्ति, स्वर्गं च न कामयन्ति।

ਅਤਿ ਪ੍ਰਿਅ ਪ੍ਰੀਤਿ ਸਾਧ ਰਜ ਰਾਚਹਿ ॥
अति प्रिअ प्रीति साध रज राचहि ॥

प्रियस्य गहने प्रेम्णि, पवित्रस्य पादस्य रजः च निमग्नाः सन्ति।

ਧੰਧੇ ਕਹਾ ਬਿਆਪਹਿ ਤਾਹੂ ॥
धंधे कहा बिआपहि ताहू ॥

कथं लौकिकाः कार्याणि तान् प्रभावितं कुर्वन्ति,

ਜੋ ਏਕ ਛਾਡਿ ਅਨ ਕਤਹਿ ਨ ਜਾਹੂ ॥
जो एक छाडि अन कतहि न जाहू ॥

एकेश्वरं के न त्यजन्ति के नान्यत्र गच्छन्ति ।

ਜਾ ਕੈ ਹੀਐ ਦੀਓ ਪ੍ਰਭ ਨਾਮ ॥
जा कै हीऐ दीओ प्रभ नाम ॥

यस्य हृदयं ईश्वरस्य नाम्ना पूर्णं भवति,

ਨਾਨਕ ਸਾਧ ਪੂਰਨ ਭਗਵਾਨ ॥੪॥
नानक साध पूरन भगवान ॥४॥

हे नानक, ईश्वरस्य सिद्धः आध्यात्मिकः जीवः अस्ति। ||४||

ਸਲੋਕ ॥
सलोक ॥

सलोक् : १.

ਅਨਿਕ ਭੇਖ ਅਰੁ ਙਿਆਨ ਧਿਆਨ ਮਨਹਠਿ ਮਿਲਿਅਉ ਨ ਕੋਇ ॥
अनिक भेख अरु ङिआन धिआन मनहठि मिलिअउ न कोइ ॥

सर्वविधधर्मवस्त्रैः, ज्ञानेन, ध्यानेन, हठिभावेन च कदापि कोऽपि ईश्वरं न मिलितवान्।

ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਕਿਰਪਾ ਭਈ ਭਗਤੁ ਙਿਆਨੀ ਸੋਇ ॥੧॥
कहु नानक किरपा भई भगतु ङिआनी सोइ ॥१॥

नानकः वदति, येषां उपरि ईश्वरः कृपां वर्षयति, ते आध्यात्मिकप्रज्ञाभक्ताः सन्ति। ||१||

ਪਉੜੀ ॥
पउड़ी ॥

पौरी : १.

ਙੰਙਾ ਙਿਆਨੁ ਨਹੀ ਮੁਖ ਬਾਤਉ ॥
ङंङा ङिआनु नही मुख बातउ ॥

नङ्गः- मुखवाचमात्रेण आध्यात्मिकं प्रज्ञा न लभ्यते।

ਅਨਿਕ ਜੁਗਤਿ ਸਾਸਤ੍ਰ ਕਰਿ ਭਾਤਉ ॥
अनिक जुगति सासत्र करि भातउ ॥

शास्त्रशास्त्राणां नानाविवादैः न लभ्यते ।

ਙਿਆਨੀ ਸੋਇ ਜਾ ਕੈ ਦ੍ਰਿੜ ਸੋਊ ॥
ङिआनी सोइ जा कै द्रिड़ सोऊ ॥

ते एव आध्यात्मिकाः बुद्धिमन्तः, येषां मनः भगवन्तं दृढतया स्थितम्।

ਕਹਤ ਸੁਨਤ ਕਛੁ ਜੋਗੁ ਨ ਹੋਊ ॥
कहत सुनत कछु जोगु न होऊ ॥

श्रुत्वा कथाकथनं न कश्चित् योगं लभते।

ਙਿਆਨੀ ਰਹਤ ਆਗਿਆ ਦ੍ਰਿੜੁ ਜਾ ਕੈ ॥
ङिआनी रहत आगिआ द्रिड़ु जा कै ॥

ते एव आध्यात्मिकबुद्धिमानाः, ये भगवतः आज्ञायां दृढतया प्रतिबद्धाः तिष्ठन्ति।

ਉਸਨ ਸੀਤ ਸਮਸਰਿ ਸਭ ਤਾ ਕੈ ॥
उसन सीत समसरि सभ ता कै ॥

उष्णं शीतं च सर्वं तेषां समानम्।

ਙਿਆਨੀ ਤਤੁ ਗੁਰਮੁਖਿ ਬੀਚਾਰੀ ॥
ङिआनी ततु गुरमुखि बीचारी ॥

आध्यात्मिकप्रज्ञायाः सच्चिदानन्दजनाः गुरमुखाः सन्ति, ये यथार्थस्य सारस्य चिन्तनं कुर्वन्ति;

ਨਾਨਕ ਜਾ ਕਉ ਕਿਰਪਾ ਧਾਰੀ ॥੫॥
नानक जा कउ किरपा धारी ॥५॥

तेषु नानक कृपां वर्षयति । ||५||

ਸਲੋਕੁ ॥
सलोकु ॥

सलोक् : १.

ਆਵਨ ਆਏ ਸ੍ਰਿਸਟਿ ਮਹਿ ਬਿਨੁ ਬੂਝੇ ਪਸੁ ਢੋਰ ॥
आवन आए स्रिसटि महि बिनु बूझे पसु ढोर ॥

अविज्ञाय ये लोके आगताः पशवः पशवः इव सन्ति।

ਨਾਨਕ ਗੁਰਮੁਖਿ ਸੋ ਬੁਝੈ ਜਾ ਕੈ ਭਾਗ ਮਥੋਰ ॥੧॥
नानक गुरमुखि सो बुझै जा कै भाग मथोर ॥१॥

हे नानक गुरमुख भवन्ति ते अवगच्छन्ति; तेषां ललाटेषु तादृशं पूर्वनिर्धारितं दैवम् अस्ति। ||१||

ਪਉੜੀ ॥
पउड़ी ॥

पौरी : १.

ਯਾ ਜੁਗ ਮਹਿ ਏਕਹਿ ਕਉ ਆਇਆ ॥
या जुग महि एकहि कउ आइआ ॥

एकेश्वरस्य ध्यानार्थं ते लोके आगताः।

ਜਨਮਤ ਮੋਹਿਓ ਮੋਹਨੀ ਮਾਇਆ ॥
जनमत मोहिओ मोहनी माइआ ॥

किन्तु जन्मप्रभृति मायामोहेन प्रलोभिताः ।

ਗਰਭ ਕੁੰਟ ਮਹਿ ਉਰਧ ਤਪ ਕਰਤੇ ॥
गरभ कुंट महि उरध तप करते ॥

गर्भकक्षे उल्टावस्थायां ते तीव्रध्यानं कुर्वन्ति स्म ।

ਸਾਸਿ ਸਾਸਿ ਸਿਮਰਤ ਪ੍ਰਭੁ ਰਹਤੇ ॥
सासि सासि सिमरत प्रभु रहते ॥

ते एकैकेन निःश्वासेन ध्यानेन ईश्वरं स्मरन्ति स्म।

ਉਰਝਿ ਪਰੇ ਜੋ ਛੋਡਿ ਛਡਾਨਾ ॥
उरझि परे जो छोडि छडाना ॥

परन्तु अधुना, ते तेषु विषयेषु संलग्नाः सन्ति येषु तेषां त्यक्तव्यम्।

ਦੇਵਨਹਾਰੁ ਮਨਹਿ ਬਿਸਰਾਨਾ ॥
देवनहारु मनहि बिसराना ॥

ते मनसा विस्मरन्ति महादाताम्।

ਧਾਰਹੁ ਕਿਰਪਾ ਜਿਸਹਿ ਗੁਸਾਈ ॥
धारहु किरपा जिसहि गुसाई ॥

येषां उपरि भगवान् कृपां वर्षयति तेषां नानक।

ਇਤ ਉਤ ਨਾਨਕ ਤਿਸੁ ਬਿਸਰਹੁ ਨਾਹੀ ॥੬॥
इत उत नानक तिसु बिसरहु नाही ॥६॥

तं मा विस्मरतु इह परं वा। ||६||

ਸਲੋਕੁ ॥
सलोकु ॥

सलोक् : १.

ਆਵਤ ਹੁਕਮਿ ਬਿਨਾਸ ਹੁਕਮਿ ਆਗਿਆ ਭਿੰਨ ਨ ਕੋਇ ॥
आवत हुकमि बिनास हुकमि आगिआ भिंन न कोइ ॥

तस्य आज्ञया वयं आगच्छामः, तस्य आज्ञायाः च वयं गच्छामः; न कश्चित् तस्य आज्ञातः परः अस्ति।

ਆਵਨ ਜਾਨਾ ਤਿਹ ਮਿਟੈ ਨਾਨਕ ਜਿਹ ਮਨਿ ਸੋਇ ॥੧॥
आवन जाना तिह मिटै नानक जिह मनि सोइ ॥१॥

पुनर्जन्मनि आगमनं च समाप्तं नानक भगवता पूर्णचित्तानां। ||१||

ਪਉੜੀ ॥
पउड़ी ॥

पौरी : १.

ਏਊ ਜੀਅ ਬਹੁਤੁ ਗ੍ਰਭ ਵਾਸੇ ॥
एऊ जीअ बहुतु ग्रभ वासे ॥

अयं आत्मा बहुषु गर्भेषु निवसति।

ਮੋਹ ਮਗਨ ਮੀਠ ਜੋਨਿ ਫਾਸੇ ॥
मोह मगन मीठ जोनि फासे ॥

मधुरसङ्गेन प्रलोभितः पुनर्जन्मनिबद्धः ।

ਇਨਿ ਮਾਇਆ ਤ੍ਰੈ ਗੁਣ ਬਸਿ ਕੀਨੇ ॥
इनि माइआ त्रै गुण बसि कीने ॥

अस्याः माया गुणत्रयेण भूतानि वशीकृतानि सन्ति।

ਆਪਨ ਮੋਹ ਘਟੇ ਘਟਿ ਦੀਨੇ ॥
आपन मोह घटे घटि दीने ॥

माया एकैकहृदये आत्मनः प्रति आसक्तिः प्रविष्टा अस्ति।

ਏ ਸਾਜਨ ਕਛੁ ਕਹਹੁ ਉਪਾਇਆ ॥
ए साजन कछु कहहु उपाइआ ॥

सखि कथञ्चित् मार्गं ब्रूहि ।

ਜਾ ਤੇ ਤਰਉ ਬਿਖਮ ਇਹ ਮਾਇਆ ॥
जा ते तरउ बिखम इह माइआ ॥

येन तरिष्यामि मायासागरं द्रोहमयम् |

ਕਰਿ ਕਿਰਪਾ ਸਤਸੰਗਿ ਮਿਲਾਏ ॥
करि किरपा सतसंगि मिलाए ॥

भगवान् स्वस्य दयां वर्षयति, अस्मान् च सत्संगतस्य, सच्चिदानन्दसङ्घस्य सदस्यतां प्राप्तुं नेति।

ਨਾਨਕ ਤਾ ਕੈ ਨਿਕਟਿ ਨ ਮਾਏ ॥੭॥
नानक ता कै निकटि न माए ॥७॥

हे नानक माया समीपम् अपि न आगच्छति। ||७||

ਸਲੋਕੁ ॥
सलोकु ॥

सलोक् : १.

ਕਿਰਤ ਕਮਾਵਨ ਸੁਭ ਅਸੁਭ ਕੀਨੇ ਤਿਨਿ ਪ੍ਰਭਿ ਆਪਿ ॥
किरत कमावन सुभ असुभ कीने तिनि प्रभि आपि ॥

ईश्वरः एव शुभाशुभं कर्म करोति ।

ਪਸੁ ਆਪਨ ਹਉ ਹਉ ਕਰੈ ਨਾਨਕ ਬਿਨੁ ਹਰਿ ਕਹਾ ਕਮਾਤਿ ॥੧॥
पसु आपन हउ हउ करै नानक बिनु हरि कहा कमाति ॥१॥

अहङ्कारे, स्वार्थे, अभिमाने च पशुः प्रवर्तते; नानक भगवन्तं विना किं कुर्याद् कश्चित् । ||१||

ਪਉੜੀ ॥
पउड़ी ॥

पौरी : १.

ਏਕਹਿ ਆਪਿ ਕਰਾਵਨਹਾਰਾ ॥
एकहि आपि करावनहारा ॥

एकेश्वर एव सर्वकर्मणां कारणम्।

ਆਪਹਿ ਪਾਪ ਪੁੰਨ ਬਿਸਥਾਰਾ ॥
आपहि पाप पुंन बिसथारा ॥

स्वयं पापानि आर्यकर्माणि च वितरति।

ਇਆ ਜੁਗ ਜਿਤੁ ਜਿਤੁ ਆਪਹਿ ਲਾਇਓ ॥
इआ जुग जितु जितु आपहि लाइओ ॥

अस्मिन् युगे यथा भगवता आसक्ताः जनाः ।

ਸੋ ਸੋ ਪਾਇਓ ਜੁ ਆਪਿ ਦਿਵਾਇਓ ॥
सो सो पाइओ जु आपि दिवाइओ ॥

यद् भगवता स्वयं ददाति तत् ते लभन्ते।

ਉਆ ਕਾ ਅੰਤੁ ਨ ਜਾਨੈ ਕੋਊ ॥
उआ का अंतु न जानै कोऊ ॥

तस्य सीमां कोऽपि न जानाति।

ਜੋ ਜੋ ਕਰੈ ਸੋਊ ਫੁਨਿ ਹੋਊ ॥
जो जो करै सोऊ फुनि होऊ ॥

यत्किमपि करोति, तत् सम्भवति।

ਏਕਹਿ ਤੇ ਸਗਲਾ ਬਿਸਥਾਰਾ ॥
एकहि ते सगला बिसथारा ॥

एकस्मात् समस्तं विश्वविस्तारं निर्गतम् ।

ਨਾਨਕ ਆਪਿ ਸਵਾਰਨਹਾਰਾ ॥੮॥
नानक आपि सवारनहारा ॥८॥

हे नानक, स एव अस्माकं त्राणकृपा। ||८||

ਸਲੋਕੁ ॥
सलोकु ॥

सलोक् : १.

ਰਾਚਿ ਰਹੇ ਬਨਿਤਾ ਬਿਨੋਦ ਕੁਸਮ ਰੰਗ ਬਿਖ ਸੋਰ ॥
राचि रहे बनिता बिनोद कुसम रंग बिख सोर ॥

पुरुषः स्त्रीषु लीलासुखेषु च लीनः तिष्ठति; तस्य रागस्य कोलाहलः कुसुमस्य रञ्जकः इव अस्ति, यः शीघ्रमेव क्षीणः भवति।

ਨਾਨਕ ਤਿਹ ਸਰਨੀ ਪਰਉ ਬਿਨਸਿ ਜਾਇ ਮੈ ਮੋਰ ॥੧॥
नानक तिह सरनी परउ बिनसि जाइ मै मोर ॥१॥

हे नानक, ईश्वरस्य अभयारण्यम् अन्वेष्टुम्, तव स्वार्थः, अभिमानः च अपहृतः भविष्यति। ||१||


सूचिः (1 - 1430)
जप पुटः: 1 - 8
सो दर पुटः: 8 - 10
सो पुरख पुटः: 10 - 12
सोहला पुटः: 12 - 13
सिरी राग पुटः: 14 - 93
राग माझ पुटः: 94 - 150
राग गउड़ी पुटः: 151 - 346
राग आसा पुटः: 347 - 488
राग गूजरी पुटः: 489 - 526
राग देवगणधारी पुटः: 527 - 536
राग बिहागड़ा पुटः: 537 - 556
राग वढ़हंस पुटः: 557 - 594
राग सोरठ पुटः: 595 - 659
राग धनसारी पुटः: 660 - 695
राग जैतसरी पुटः: 696 - 710
राग तोडी पुटः: 711 - 718
राग बैराडी पुटः: 719 - 720
राग तिलंग पुटः: 721 - 727
राग सूही पुटः: 728 - 794
राग बिलावल पुटः: 795 - 858
राग गोंड पुटः: 859 - 875
राग रामकली पुटः: 876 - 974
राग नट नारायण पुटः: 975 - 983
राग माली पुटः: 984 - 988
राग मारू पुटः: 989 - 1106
राग तुखारी पुटः: 1107 - 1117
राग केदारा पुटः: 1118 - 1124
राग भैरौ पुटः: 1125 - 1167
राग वसंत पुटः: 1168 - 1196
राग सारंगस पुटः: 1197 - 1253
राग मलार पुटः: 1254 - 1293
राग कानडा पुटः: 1294 - 1318
राग कल्याण पुटः: 1319 - 1326
राग प्रभाती पुटः: 1327 - 1351
राग जयवंती पुटः: 1352 - 1359
सलोक सहस्रकृति पुटः: 1353 - 1360
गाथा महला 5 पुटः: 1360 - 1361
फुनहे महला 5 पुटः: 1361 - 1363
चौबोले महला 5 पुटः: 1363 - 1364
सलोक भगत कबीर जिओ के पुटः: 1364 - 1377
सलोक सेख फरीद के पुटः: 1377 - 1385
सवईए स्री मुखबाक महला 5 पुटः: 1385 - 1389
सवईए महले पहिले के पुटः: 1389 - 1390
सवईए महले दूजे के पुटः: 1391 - 1392
सवईए महले तीजे के पुटः: 1392 - 1396
सवईए महले चौथे के पुटः: 1396 - 1406
सवईए महले पंजवे के पुटः: 1406 - 1409
सलोक वारा ते वधीक पुटः: 1410 - 1426
सलोक महला 9 पुटः: 1426 - 1429
मुंदावणी महला 5 पुटः: 1429 - 1429
रागमाला पुटः: 1430 - 1430