ततः च, काष्ठरोलयोः मध्ये स्थापयित्वा मर्दितम्।
तस्य किं दण्डः क्रियते ! तस्य रसः निष्कास्य कड़ाहीयां स्थापितः भवति; यथा तप्तं भवति तथा निःश्वसति, क्रन्दति च।
ततः च, मर्दितं वेष्टनं सङ्गृह्य अधः अग्नौ दह्यते।
नानक: आगच्छन्तु जनाः, मधुरस्य इक्षुस्य कथं व्यवहारः भवति इति पश्यन्तु! ||२||
पौरी : १.
केचन मृत्युं न चिन्तयन्ति; ते महतीः आशाः मनोरञ्जयन्ति।
ते म्रियन्ते, पुनः जायन्ते, म्रियन्ते च, पुनः पुनः। तेषां किमपि उपयोगः नास्ति!
चेतनचित्तेषु ते स्वं सद् इति वदन्ति।
मृत्युदूतराजः तान् स्वेच्छान् मनमुखान् मृगयति, पुनः पुनः।
मनमुखाः स्वस्य आत्मनः मिथ्या भवन्ति; ते यत् दत्तं तस्य कृतज्ञतां न अनुभवन्ति।
पूजामात्रं ये कुर्वन्ति ते भगवतः स्वामिनः प्रियाः न भवन्ति ।
ये सत्येश्वरं प्राप्य तस्य नाम जपन्ति ते भगवतः प्रियाः ।
भगवन्तं पूजयन्ति तस्य सिंहासनं नमन्ति च। ते स्वस्य पूर्वनिर्धारितं दैवं सम्पादयन्ति। ||११||
प्रथमं मेहल्, सलोक् : १.
गभीरं जलं मत्स्यस्य किं कर्तुं शक्नोति ? विशालः आकाशः पक्षिणः किं कर्तुं शक्नोति ?
शीतः शिलायाः किं कर्तुं शक्नोति ? नपुंसकस्य विवाहजीवनं किम् ?
श्वः चन्दनतैलं प्रयोजयेत्, परन्तु सः श्वः एव भविष्यति ।
भवन्तः बधिरं सिमृतं पठित्वा पाठयितुं प्रयतन्ते, परन्तु सः कथं शिक्षयिष्यति?
अन्धस्य पुरतः प्रकाशं स्थापयित्वा पञ्चाशत् दीपं दह्यसे, किन्तु सः कथं पश्यति?
त्वं पशुसमूहस्य पुरतः सुवर्णं स्थापयसि, परन्तु ते तृणानि चिन्वन्ति भक्षणार्थम् ।
लोहे प्रवाहं योजयित्वा द्रवणं कर्तुं शक्नुथ, परन्तु सः कपासवत् मृदुः न भविष्यति ।
नानक, एषः मूर्खस्य स्वभावः-सर्वं वदति निष्प्रयोजनं अपव्ययम्। ||१||
प्रथमः मेहलः : १.
यदा कांस्यस्य वा सुवर्णस्य वा लोहस्य वा खण्डाः भग्नाः भवन्ति ।
धातुकारः तान् पुनः अग्नौ वेल्ड् करोति, बन्धः च स्थापितः भवति।
यदि पतिः पत्नीं त्यजति ।
तेषां बालकाः तान् लोके पुनः एकत्र आनयन्तु, बन्धः च स्थापितः भवति।
यदा राजा आग्रहं करोति, तत्समाप्तं च बन्धनं प्रतिष्ठितम् ।
भुक्तो भुङ्क्ते तुष्टो भवति बन्धः प्रतिष्ठितः ।
दुर्भिक्षे वर्षा प्रवाहान् अतिप्रवाहं पूरयति, बन्धः च स्थापितः भवति।
प्रेम्णः माधुर्यवचनस्य च बन्धः अस्ति।
यदा सत्यं वदति तदा पवित्रशास्त्रेण सह बन्धः स्थाप्यते ।
सद्भावेन सत्येन च मृताः जीवितैः सह बन्धनं स्थापयन्ति ।
एतादृशाः बन्धाः ये लोके प्रबलाः सन्ति।
मूढः बन्धनानि स्थापयति केवलं मुखं प्रहारिते एव ।
नानकः गहनचिन्तनानन्तरं एतत् वदति-
भगवतः स्तुतिद्वारा वयं तस्य न्यायालयेन सह बन्धनं स्थापयामः। ||२||
पौरी : १.
स्वयं सृष्ट्वा अलङ्कृतं च स्वयं तत् चिन्तयति ।
केचन नकली, केचन च प्रामाणिकाः। सः एव मूल्याङ्ककः अस्ति।
यथार्थाः तस्य कोषे स्थापिताः, नकलीः तु क्षिप्यन्ते ।
नकलीः सत्यन्यायालयात् बहिः क्षिप्यन्ते-ते कस्मै शिकायतुं अर्हन्ति?
सत्यगुरुं पूजयेयुः अनुसरणं च-एषामुत्तमजीवनशैली।
सच्चः गुरुः नकलीम् प्रामाणिकरूपेण परिणमयति; शाबादस्य वचनस्य माध्यमेन सः अस्मान् अलङ्कृत्य उन्नयति।
ये गुरुप्रेमस्नेहं स्थापितवन्तः, ते सच्चे न्यायालये सम्मानिताः भवन्ति।
प्रजापतिना स्वयम् क्षमितानां मूल्यं केन अनुमानं कर्तुं शक्यते । ||१२||
सलोक, प्रथम मेहल : १.
सर्वे आध्यात्मगुरुः, तेषां शिष्याः, जगतः शासकाः च भूमौ अधः निहिताः भविष्यन्ति।
सम्राटाः अपि गमिष्यन्ति; ईश्वरः एव शाश्वतः अस्ति।
त्वमेव भगवन् त्वमेव । ||१||
प्रथमः मेहलः : १.
न दूताः, न राक्षसाः, न च मनुष्याः ।
न च सिद्धाः, न साधकाः पृथिव्यां तिष्ठन्ति।
अन्यः कः अस्ति ?
एकः प्रभुः एव विद्यते। अन्यः कः अस्ति ?