श्री गुरु ग्रन्थ साहिबः

पुटः - 1249


ਨਾਨਕ ਗੁਰ ਸਰਣਾਈ ਉਬਰੇ ਹਰਿ ਗੁਰ ਰਖਵਾਲਿਆ ॥੩੦॥
नानक गुर सरणाई उबरे हरि गुर रखवालिआ ॥३०॥

नानकः गुरु-अभयारण्यम् आगतः, त्राता च | गुरुः प्रभुः तस्य रक्षकः अस्ति। ||३०||

ਸਲੋਕ ਮਃ ੩ ॥
सलोक मः ३ ॥

सलोक, तृतीय मेहल : १.

ਪੜਿ ਪੜਿ ਪੰਡਿਤ ਵਾਦੁ ਵਖਾਣਦੇ ਮਾਇਆ ਮੋਹ ਸੁਆਇ ॥
पड़ि पड़ि पंडित वादु वखाणदे माइआ मोह सुआइ ॥

पठनं लेखनं च पण्डितानां वादविवादेषु विवादेषु च प्रवृत्ताः भवन्ति; ते मायास्वादसक्ताः भवन्ति।

ਦੂਜੈ ਭਾਇ ਨਾਮੁ ਵਿਸਾਰਿਆ ਮਨ ਮੂਰਖ ਮਿਲੈ ਸਜਾਇ ॥
दूजै भाइ नामु विसारिआ मन मूरख मिलै सजाइ ॥

द्वैतप्रेमेण नाम विस्मरन्ति। ते मूढा मर्त्याः दण्डं प्राप्नुयुः।

ਜਿਨਿੑ ਕੀਤੇ ਤਿਸੈ ਨ ਸੇਵਨੑੀ ਦੇਦਾ ਰਿਜਕੁ ਸਮਾਇ ॥
जिनि कीते तिसै न सेवनी देदा रिजकु समाइ ॥

न सेवन्ते सृजन्तं सर्वभोजप्रदम् ।

ਜਮ ਕਾ ਫਾਹਾ ਗਲਹੁ ਨ ਕਟੀਐ ਫਿਰਿ ਫਿਰਿ ਆਵਹਿ ਜਾਇ ॥
जम का फाहा गलहु न कटीऐ फिरि फिरि आवहि जाइ ॥

तेषां कण्ठे मृत्युपाशः न छिन्नः भवति; पुनर्जन्मनि आगच्छन्ति गच्छन्ति च, पुनः पुनः।

ਜਿਨ ਕਉ ਪੂਰਬਿ ਲਿਖਿਆ ਸਤਿਗੁਰੁ ਮਿਲਿਆ ਤਿਨ ਆਇ ॥
जिन कउ पूरबि लिखिआ सतिगुरु मिलिआ तिन आइ ॥

सच्चो गुरुः आगत्य मिलति येषां तादृशं पूर्वनिर्धारितं दैवम् अस्ति।

ਅਨਦਿਨੁ ਨਾਮੁ ਧਿਆਇਦੇ ਨਾਨਕ ਸਚਿ ਸਮਾਇ ॥੧॥
अनदिनु नामु धिआइदे नानक सचि समाइ ॥१॥

रात्रौ दिवा च नाम भगवतः नाम ध्यायन्ति; हे नानक सच्चे भगवते विलीनाः भवन्ति। ||१||

ਮਃ ੩ ॥
मः ३ ॥

तृतीय मेहलः १.

ਸਚੁ ਵਣਜਹਿ ਸਚੁ ਸੇਵਦੇ ਜਿ ਗੁਰਮੁਖਿ ਪੈਰੀ ਪਾਹਿ ॥
सचु वणजहि सचु सेवदे जि गुरमुखि पैरी पाहि ॥

ये गुरमुखाः तस्य पादयोः पतन्ति ते सत्येश्वरस्य व्यवहारं कुर्वन्ति, सत्येश्वरस्य सेवां कुर्वन्ति च।

ਨਾਨਕ ਗੁਰ ਕੈ ਭਾਣੈ ਜੇ ਚਲਹਿ ਸਹਜੇ ਸਚਿ ਸਮਾਹਿ ॥੨॥
नानक गुर कै भाणै जे चलहि सहजे सचि समाहि ॥२॥

हे नानक, ये गुरु इच्छानुसारं चरन्ति, ते सहजतया सच्चे भगवते लीनाः भवन्ति। ||२||

ਪਉੜੀ ॥
पउड़ी ॥

पौरी : १.

ਆਸਾ ਵਿਚਿ ਅਤਿ ਦੁਖੁ ਘਣਾ ਮਨਮੁਖਿ ਚਿਤੁ ਲਾਇਆ ॥
आसा विचि अति दुखु घणा मनमुखि चितु लाइआ ॥

आशायां अतीव महती पीडा अस्ति; स्वेच्छा मनमुखः तस्मिन् एव स्वस्य चेतनां केन्द्रीक्रियते।

ਗੁਰਮੁਖਿ ਭਏ ਨਿਰਾਸ ਪਰਮ ਸੁਖੁ ਪਾਇਆ ॥
गुरमुखि भए निरास परम सुखु पाइआ ॥

गुरमुखाः निष्कामाः भवन्ति, परां शान्तिं प्राप्नुवन्ति।

ਵਿਚੇ ਗਿਰਹ ਉਦਾਸ ਅਲਿਪਤ ਲਿਵ ਲਾਇਆ ॥
विचे गिरह उदास अलिपत लिव लाइआ ॥

तेषां गृहस्य मध्ये विरक्ताः तिष्ठन्ति; ते विरक्तेश्वरस्य प्रेम्णा अनुकूलाः भवन्ति।

ਓਨਾ ਸੋਗੁ ਵਿਜੋਗੁ ਨ ਵਿਆਪਈ ਹਰਿ ਭਾਣਾ ਭਾਇਆ ॥
ओना सोगु विजोगु न विआपई हरि भाणा भाइआ ॥

शोकः विरहश्च तेषु सर्वथा न लप्यते। ते भगवतः इच्छायाः प्रसन्नाः भवन्ति।

ਨਾਨਕ ਹਰਿ ਸੇਤੀ ਸਦਾ ਰਵਿ ਰਹੇ ਧੁਰਿ ਲਏ ਮਿਲਾਇਆ ॥੩੧॥
नानक हरि सेती सदा रवि रहे धुरि लए मिलाइआ ॥३१॥

हे नानक, प्रिमलेश्वरे सदा निमग्नाः तिष्ठन्ति, यः तान् स्वेन सह मिश्रयति। ||३१||

ਸਲੋਕ ਮਃ ੩ ॥
सलोक मः ३ ॥

सलोक, तृतीय मेहल : १.

ਪਰਾਈ ਅਮਾਣ ਕਿਉ ਰਖੀਐ ਦਿਤੀ ਹੀ ਸੁਖੁ ਹੋਇ ॥
पराई अमाण किउ रखीऐ दिती ही सुखु होइ ॥

किं न्यासे धारितं तत् अन्यस्य कृते स्थापयति ? तत् प्रतिदाय शान्तिः लभ्यते।

ਗੁਰ ਕਾ ਸਬਦੁ ਗੁਰ ਥੈ ਟਿਕੈ ਹੋਰ ਥੈ ਪਰਗਟੁ ਨ ਹੋਇ ॥
गुर का सबदु गुर थै टिकै होर थै परगटु न होइ ॥

गुरुस्य शाबादस्य वचनं गुरुस्थं तिष्ठति; अन्यस्य माध्यमेन न दृश्यते।

ਅੰਨੑੇ ਵਸਿ ਮਾਣਕੁ ਪਇਆ ਘਰਿ ਘਰਿ ਵੇਚਣ ਜਾਇ ॥
अंने वसि माणकु पइआ घरि घरि वेचण जाइ ॥

अन्धः मणिं प्राप्य, तत् विक्रीय गृहे गृहे गच्छति।

ਓਨਾ ਪਰਖ ਨ ਆਵਈ ਅਢੁ ਨ ਪਲੈ ਪਾਇ ॥
ओना परख न आवई अढु न पलै पाइ ॥

न तु तस्य मूल्याङ्कनं कर्तुं, तदर्थं च तस्मै अर्धशंखमपि न अर्पयन्ति।

ਜੇ ਆਪਿ ਪਰਖ ਨ ਆਵਈ ਤਾਂ ਪਾਰਖੀਆ ਥਾਵਹੁ ਲਇਓੁ ਪਰਖਾਇ ॥
जे आपि परख न आवई तां पारखीआ थावहु लइओु परखाइ ॥

यदि सः स्वयमेव तस्य मूल्याङ्कनं कर्तुं न शक्नोति तर्हि मूल्याङ्कनकर्ताना तस्य मूल्याङ्कनं कर्तव्यम्।

ਜੇ ਓਸੁ ਨਾਲਿ ਚਿਤੁ ਲਾਏ ਤਾਂ ਵਥੁ ਲਹੈ ਨਉ ਨਿਧਿ ਪਲੈ ਪਾਇ ॥
जे ओसु नालि चितु लाए तां वथु लहै नउ निधि पलै पाइ ॥

यदि चैतन्यं केन्द्रीक्रियते तर्हि सत्यं वस्तु लभते, नवनिधिभिः धन्यः भवति ।

ਘਰਿ ਹੋਦੈ ਧਨਿ ਜਗੁ ਭੁਖਾ ਮੁਆ ਬਿਨੁ ਸਤਿਗੁਰ ਸੋਝੀ ਨ ਹੋਇ ॥
घरि होदै धनि जगु भुखा मुआ बिनु सतिगुर सोझी न होइ ॥

गृहान्तर्गतं धनं क्षुधां म्रियते जगत् । सत्यगुरुं विना कस्यचित् सुरागः नास्ति।

ਸਬਦੁ ਸੀਤਲੁ ਮਨਿ ਤਨਿ ਵਸੈ ਤਿਥੈ ਸੋਗੁ ਵਿਜੋਗੁ ਨ ਕੋਇ ॥
सबदु सीतलु मनि तनि वसै तिथै सोगु विजोगु न कोइ ॥

यदा मनसि शरीरे च शीतलं शान्तं शाबादं वसितुं आगच्छति तदा तत्र न शोकः विरहः वा भवति।

ਵਸਤੁ ਪਰਾਈ ਆਪਿ ਗਰਬੁ ਕਰੇ ਮੂਰਖੁ ਆਪੁ ਗਣਾਏ ॥
वसतु पराई आपि गरबु करे मूरखु आपु गणाए ॥

वस्तु अन्यस्य, मूर्खः तु तस्य गर्वं करोति, स्वस्य अतल्लीनस्वभावं च दर्शयति।

ਨਾਨਕ ਬਿਨੁ ਬੂਝੇ ਕਿਨੈ ਨ ਪਾਇਓ ਫਿਰਿ ਫਿਰਿ ਆਵੈ ਜਾਏ ॥੧॥
नानक बिनु बूझे किनै न पाइओ फिरि फिरि आवै जाए ॥१॥

हे नानक, अबोधेन, न कश्चित् तत् लभते; पुनर्जन्मनि आगच्छन्ति गच्छन्ति च, पुनः पुनः। ||१||

ਮਃ ੩ ॥
मः ३ ॥

तृतीय मेहलः १.

ਮਨਿ ਅਨਦੁ ਭਇਆ ਮਿਲਿਆ ਹਰਿ ਪ੍ਰੀਤਮੁ ਸਰਸੇ ਸਜਣ ਸੰਤ ਪਿਆਰੇ ॥
मनि अनदु भइआ मिलिआ हरि प्रीतमु सरसे सजण संत पिआरे ॥

मम मनः आनन्दे अस्ति; मया मम प्रियेश्वरः मिलितः। मम प्रियमित्राः सन्ताः हर्षिताः सन्ति।

ਜੋ ਧੁਰਿ ਮਿਲੇ ਨ ਵਿਛੁੜਹਿ ਕਬਹੂ ਜਿ ਆਪਿ ਮੇਲੇ ਕਰਤਾਰੇ ॥
जो धुरि मिले न विछुड़हि कबहू जि आपि मेले करतारे ॥

प्रिमलेश्वरसंयुक्ताः पुनः कदापि न विरहन्ति। प्रजापतिना तान् स्वेन सह एकीकृतवान्।

ਅੰਤਰਿ ਸਬਦੁ ਰਵਿਆ ਗੁਰੁ ਪਾਇਆ ਸਗਲੇ ਦੂਖ ਨਿਵਾਰੇ ॥
अंतरि सबदु रविआ गुरु पाइआ सगले दूख निवारे ॥

शब्दः मम अन्तःकरणं व्याप्नोति, अहं च गुरुं प्राप्तवान्; मम सर्वे दुःखानि निवृत्तानि सन्ति।

ਹਰਿ ਸੁਖਦਾਤਾ ਸਦਾ ਸਲਾਹੀ ਅੰਤਰਿ ਰਖਾਂ ਉਰ ਧਾਰੇ ॥
हरि सुखदाता सदा सलाही अंतरि रखां उर धारे ॥

शान्तिप्रदं भगवन्तं सदा स्तुवामि; अहं तं हृदयस्य गहने निहितं करोमि।

ਮਨਮੁਖੁ ਤਿਨ ਕੀ ਬਖੀਲੀ ਕਿ ਕਰੇ ਜਿ ਸਚੈ ਸਬਦਿ ਸਵਾਰੇ ॥
मनमुखु तिन की बखीली कि करे जि सचै सबदि सवारे ॥

शबादस्य सत्यवचने अलंकृताः उन्नमिताः च कथं स्वेच्छा मनमुखाः गपशपं कुर्वन्ति।

ਓਨਾ ਦੀ ਆਪਿ ਪਤਿ ਰਖਸੀ ਮੇਰਾ ਪਿਆਰਾ ਸਰਣਾਗਤਿ ਪਏ ਗੁਰ ਦੁਆਰੇ ॥
ओना दी आपि पति रखसी मेरा पिआरा सरणागति पए गुर दुआरे ॥

अभयारण्यार्थिनः गुरुद्वारे आगतानां गौरवं मम प्रियः एव रक्षति।

ਨਾਨਕ ਗੁਰਮੁਖਿ ਸੇ ਸੁਹੇਲੇ ਭਏ ਮੁਖ ਊਜਲ ਦਰਬਾਰੇ ॥੨॥
नानक गुरमुखि से सुहेले भए मुख ऊजल दरबारे ॥२॥

हे नानक गुरमुखाः आनन्देन पूरिताः; तेषां मुखं भगवतः प्राङ्गणे दीप्तम् अस्ति। ||२||

ਪਉੜੀ ॥
पउड़ी ॥

पौरी : १.

ਇਸਤਰੀ ਪੁਰਖੈ ਬਹੁ ਪ੍ਰੀਤਿ ਮਿਲਿ ਮੋਹੁ ਵਧਾਇਆ ॥
इसतरी पुरखै बहु प्रीति मिलि मोहु वधाइआ ॥

पतिपत्न्यौ अतीव प्रेम्णा स्तः; एकत्र मिलित्वा तेषां प्रेम वर्धते।

ਪੁਤ੍ਰੁ ਕਲਤ੍ਰੁ ਨਿਤ ਵੇਖੈ ਵਿਗਸੈ ਮੋਹਿ ਮਾਇਆ ॥
पुत्रु कलत्रु नित वेखै विगसै मोहि माइआ ॥

प्रेक्षमाणः सन्तानं भार्यां च प्रसन्नो मायासक्तः ।

ਦੇਸਿ ਪਰਦੇਸਿ ਧਨੁ ਚੋਰਾਇ ਆਣਿ ਮੁਹਿ ਪਾਇਆ ॥
देसि परदेसि धनु चोराइ आणि मुहि पाइआ ॥

स्वदेशादिभूमिधनं हर्य गृहम् आनय पोषयति ।


सूचिः (1 - 1430)
जप पुटः: 1 - 8
सो दर पुटः: 8 - 10
सो पुरख पुटः: 10 - 12
सोहला पुटः: 12 - 13
सिरी राग पुटः: 14 - 93
राग माझ पुटः: 94 - 150
राग गउड़ी पुटः: 151 - 346
राग आसा पुटः: 347 - 488
राग गूजरी पुटः: 489 - 526
राग देवगणधारी पुटः: 527 - 536
राग बिहागड़ा पुटः: 537 - 556
राग वढ़हंस पुटः: 557 - 594
राग सोरठ पुटः: 595 - 659
राग धनसारी पुटः: 660 - 695
राग जैतसरी पुटः: 696 - 710
राग तोडी पुटः: 711 - 718
राग बैराडी पुटः: 719 - 720
राग तिलंग पुटः: 721 - 727
राग सूही पुटः: 728 - 794
राग बिलावल पुटः: 795 - 858
राग गोंड पुटः: 859 - 875
राग रामकली पुटः: 876 - 974
राग नट नारायण पुटः: 975 - 983
राग माली पुटः: 984 - 988
राग मारू पुटः: 989 - 1106
राग तुखारी पुटः: 1107 - 1117
राग केदारा पुटः: 1118 - 1124
राग भैरौ पुटः: 1125 - 1167
राग वसंत पुटः: 1168 - 1196
राग सारंगस पुटः: 1197 - 1253
राग मलार पुटः: 1254 - 1293
राग कानडा पुटः: 1294 - 1318
राग कल्याण पुटः: 1319 - 1326
राग प्रभाती पुटः: 1327 - 1351
राग जयवंती पुटः: 1352 - 1359
सलोक सहस्रकृति पुटः: 1353 - 1360
गाथा महला 5 पुटः: 1360 - 1361
फुनहे महला 5 पुटः: 1361 - 1363
चौबोले महला 5 पुटः: 1363 - 1364
सलोक भगत कबीर जिओ के पुटः: 1364 - 1377
सलोक सेख फरीद के पुटः: 1377 - 1385
सवईए स्री मुखबाक महला 5 पुटः: 1385 - 1389
सवईए महले पहिले के पुटः: 1389 - 1390
सवईए महले दूजे के पुटः: 1391 - 1392
सवईए महले तीजे के पुटः: 1392 - 1396
सवईए महले चौथे के पुटः: 1396 - 1406
सवईए महले पंजवे के पुटः: 1406 - 1409
सलोक वारा ते वधीक पुटः: 1410 - 1426
सलोक महला 9 पुटः: 1426 - 1429
मुंदावणी महला 5 पुटः: 1429 - 1429
रागमाला पुटः: 1430 - 1430