श्री गुरु ग्रंथ साहिब

पान - 945


ਬਿਨੁ ਸਬਦੈ ਰਸੁ ਨ ਆਵੈ ਅਉਧੂ ਹਉਮੈ ਪਿਆਸ ਨ ਜਾਈ ॥
बिनु सबदै रसु न आवै अउधू हउमै पिआस न जाई ॥

हे संन्यासी, शब्दाशिवाय सार येत नाही आणि अहंकाराची तहान भागत नाही.

ਸਬਦਿ ਰਤੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਰਸੁ ਪਾਇਆ ਸਾਚੇ ਰਹੇ ਅਘਾਈ ॥
सबदि रते अंम्रित रसु पाइआ साचे रहे अघाई ॥

शब्दाने ओतप्रोत होऊन, व्यक्तीला अमृतत्व प्राप्त होते, आणि तो खऱ्या नामाने परिपूर्ण राहतो.

ਕਵਨ ਬੁਧਿ ਜਿਤੁ ਅਸਥਿਰੁ ਰਹੀਐ ਕਿਤੁ ਭੋਜਨਿ ਤ੍ਰਿਪਤਾਸੈ ॥
कवन बुधि जितु असथिरु रहीऐ कितु भोजनि त्रिपतासै ॥

"ते कोणते शहाणपण आहे, ज्याने माणूस स्थिर आणि स्थिर राहतो? कोणत्या अन्नाने समाधान मिळते?"

ਨਾਨਕ ਦੁਖੁ ਸੁਖੁ ਸਮ ਕਰਿ ਜਾਪੈ ਸਤਿਗੁਰ ਤੇ ਕਾਲੁ ਨ ਗ੍ਰਾਸੈ ॥੬੧॥
नानक दुखु सुखु सम करि जापै सतिगुर ते कालु न ग्रासै ॥६१॥

हे नानक, खऱ्या गुरूंद्वारे दुःख आणि सुख सारखेच पाहिल्यावर त्याला मृत्यूने ग्रासले नाही. ||61||

ਰੰਗਿ ਨ ਰਾਤਾ ਰਸਿ ਨਹੀ ਮਾਤਾ ॥
रंगि न राता रसि नही माता ॥

जर कोणी परमेश्वराच्या प्रेमाने ओतलेला नसेल, किंवा त्याच्या सूक्ष्म साराने नशा केलेला नसेल,

ਬਿਨੁ ਗੁਰਸਬਦੈ ਜਲਿ ਬਲਿ ਤਾਤਾ ॥
बिनु गुरसबदै जलि बलि ताता ॥

गुरूच्या शब्दाशिवाय तो निराश होतो, आणि त्याच्याच आतल्या अग्नीने भस्म होतो.

ਬਿੰਦੁ ਨ ਰਾਖਿਆ ਸਬਦੁ ਨ ਭਾਖਿਆ ॥
बिंदु न राखिआ सबदु न भाखिआ ॥

तो आपले वीर्य आणि बीज जपत नाही आणि शब्दाचा जप करत नाही.

ਪਵਨੁ ਨ ਸਾਧਿਆ ਸਚੁ ਨ ਅਰਾਧਿਆ ॥
पवनु न साधिआ सचु न अराधिआ ॥

तो श्वासावर ताबा ठेवत नाही; तो खऱ्या परमेश्वराची उपासना करत नाही.

ਅਕਥ ਕਥਾ ਲੇ ਸਮ ਕਰਿ ਰਹੈ ॥
अकथ कथा ले सम करि रहै ॥

पण जो न बोललेले बोलते आणि संतुलित राहते,

ਤਉ ਨਾਨਕ ਆਤਮ ਰਾਮ ਕਉ ਲਹੈ ॥੬੨॥
तउ नानक आतम राम कउ लहै ॥६२॥

हे नानक, परमात्मा परमेश्वराची प्राप्ती होते. ||62||

ਗੁਰਪਰਸਾਦੀ ਰੰਗੇ ਰਾਤਾ ॥
गुरपरसादी रंगे राता ॥

गुरूंच्या कृपेने, माणूस परमेश्वराच्या प्रेमात एकरूप होतो.

ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਪੀਆ ਸਾਚੇ ਮਾਤਾ ॥
अंम्रितु पीआ साचे माता ॥

अमृत पिऊन तो सत्याच्या नशेत असतो.

ਗੁਰ ਵੀਚਾਰੀ ਅਗਨਿ ਨਿਵਾਰੀ ॥
गुर वीचारी अगनि निवारी ॥

गुरुचे चिंतन केल्याने आतली आग विझते.

ਅਪਿਉ ਪੀਓ ਆਤਮ ਸੁਖੁ ਧਾਰੀ ॥
अपिउ पीओ आतम सुखु धारी ॥

अमृत प्यायल्याने आत्मा शांत होतो.

ਸਚੁ ਅਰਾਧਿਆ ਗੁਰਮੁਖਿ ਤਰੁ ਤਾਰੀ ॥
सचु अराधिआ गुरमुखि तरु तारी ॥

खऱ्या प्रभूची आराधना करून गुरुमुख जीवनाची नदी पार करतो.

ਨਾਨਕ ਬੂਝੈ ਕੋ ਵੀਚਾਰੀ ॥੬੩॥
नानक बूझै को वीचारी ॥६३॥

हे नानक, खोल चिंतन केल्यावर हे समजते. ||63||

ਇਹੁ ਮਨੁ ਮੈਗਲੁ ਕਹਾ ਬਸੀਅਲੇ ਕਹਾ ਬਸੈ ਇਹੁ ਪਵਨਾ ॥
इहु मनु मैगलु कहा बसीअले कहा बसै इहु पवना ॥

"हा मन-हत्ती कुठे राहतो? श्वास कोठे राहतो?"

ਕਹਾ ਬਸੈ ਸੁ ਸਬਦੁ ਅਉਧੂ ਤਾ ਕਉ ਚੂਕੈ ਮਨ ਕਾ ਭਵਨਾ ॥
कहा बसै सु सबदु अउधू ता कउ चूकै मन का भवना ॥

मनाची भटकंती थांबावी म्हणून शब्द कुठे वास करावा?"

ਨਦਰਿ ਕਰੇ ਤਾ ਸਤਿਗੁਰੁ ਮੇਲੇ ਤਾ ਨਿਜ ਘਰਿ ਵਾਸਾ ਇਹੁ ਮਨੁ ਪਾਏ ॥
नदरि करे ता सतिगुरु मेले ता निज घरि वासा इहु मनु पाए ॥

जेव्हा परमेश्वर एखाद्याला त्याच्या कृपेने आशीर्वाद देतो तेव्हा तो त्याला खऱ्या गुरूकडे घेऊन जातो. तेव्हा हे मन स्वतःच्या घरातच वास करते.

ਆਪੈ ਆਪੁ ਖਾਇ ਤਾ ਨਿਰਮਲੁ ਹੋਵੈ ਧਾਵਤੁ ਵਰਜਿ ਰਹਾਏ ॥
आपै आपु खाइ ता निरमलु होवै धावतु वरजि रहाए ॥

जेव्हा व्यक्ती आपल्या अहंकाराचा उपभोग घेतो तेव्हा तो निष्कलंक होतो आणि त्याचे भटकणारे मन संयमित होते.

ਕਿਉ ਮੂਲੁ ਪਛਾਣੈ ਆਤਮੁ ਜਾਣੈ ਕਿਉ ਸਸਿ ਘਰਿ ਸੂਰੁ ਸਮਾਵੈ ॥
किउ मूलु पछाणै आतमु जाणै किउ ससि घरि सूरु समावै ॥

"मूळ, सर्वांचा उगम कसा होईल? आत्म्याला स्वतःला कसे कळेल? चंद्राच्या घरात सूर्याचा प्रवेश कसा होईल?"

ਗੁਰਮੁਖਿ ਹਉਮੈ ਵਿਚਹੁ ਖੋਵੈ ਤਉ ਨਾਨਕ ਸਹਜਿ ਸਮਾਵੈ ॥੬੪॥
गुरमुखि हउमै विचहु खोवै तउ नानक सहजि समावै ॥६४॥

गुरुमुख आतून अहंकार नाहीसे करतो; तेव्हा हे नानक, सूर्य स्वाभाविकपणे चंद्राच्या घरी प्रवेश करतो. ||64||

ਇਹੁ ਮਨੁ ਨਿਹਚਲੁ ਹਿਰਦੈ ਵਸੀਅਲੇ ਗੁਰਮੁਖਿ ਮੂਲੁ ਪਛਾਣਿ ਰਹੈ ॥
इहु मनु निहचलु हिरदै वसीअले गुरमुखि मूलु पछाणि रहै ॥

जेव्हा मन स्थिर आणि स्थिर होते, ते हृदयात वास करते आणि मग गुरुमुखाला सर्वांचे मूळ, मूळ जाणते.

ਨਾਭਿ ਪਵਨੁ ਘਰਿ ਆਸਣਿ ਬੈਸੈ ਗੁਰਮੁਖਿ ਖੋਜਤ ਤਤੁ ਲਹੈ ॥
नाभि पवनु घरि आसणि बैसै गुरमुखि खोजत ततु लहै ॥

श्वास नाभीच्या घरी बसला आहे; गुरुमुख शोधतो, आणि वास्तवाचे सार शोधतो.

ਸੁ ਸਬਦੁ ਨਿਰੰਤਰਿ ਨਿਜ ਘਰਿ ਆਛੈ ਤ੍ਰਿਭਵਣ ਜੋਤਿ ਸੁ ਸਬਦਿ ਲਹੈ ॥
सु सबदु निरंतरि निज घरि आछै त्रिभवण जोति सु सबदि लहै ॥

हे शब्द स्वतःच्या मध्यवर्ती भागामध्ये, स्वतःच्या घरात, खोलवर पसरते; या शब्दाचा प्रकाश तिन्ही लोकांमध्ये व्याप्त आहे.

ਖਾਵੈ ਦੂਖ ਭੂਖ ਸਾਚੇ ਕੀ ਸਾਚੇ ਹੀ ਤ੍ਰਿਪਤਾਸਿ ਰਹੈ ॥
खावै दूख भूख साचे की साचे ही त्रिपतासि रहै ॥

खऱ्या परमेश्वराची भूक तुमचे दुःख नष्ट करेल आणि सत्य परमेश्वराच्या द्वारे तुम्ही तृप्त व्हाल.

ਅਨਹਦ ਬਾਣੀ ਗੁਰਮੁਖਿ ਜਾਣੀ ਬਿਰਲੋ ਕੋ ਅਰਥਾਵੈ ॥
अनहद बाणी गुरमुखि जाणी बिरलो को अरथावै ॥

गुरुमुखाला बानीचा अप्रचलित ध्वनी प्रवाह माहीत असतो; समजणारे किती दुर्मिळ आहेत.

ਨਾਨਕੁ ਆਖੈ ਸਚੁ ਸੁਭਾਖੈ ਸਚਿ ਰਪੈ ਰੰਗੁ ਕਬਹੂ ਨ ਜਾਵੈ ॥੬੫॥
नानकु आखै सचु सुभाखै सचि रपै रंगु कबहू न जावै ॥६५॥

नानक म्हणतात, जो सत्य बोलतो तो सत्याच्या रंगात रंगलेला असतो, जो कधीही मावळत नाही. ||65||

ਜਾ ਇਹੁ ਹਿਰਦਾ ਦੇਹ ਨ ਹੋਤੀ ਤਉ ਮਨੁ ਕੈਠੈ ਰਹਤਾ ॥
जा इहु हिरदा देह न होती तउ मनु कैठै रहता ॥

"जेव्हा हे हृदय आणि शरीर अस्तित्वात नव्हते, तेव्हा मन कुठे राहिले?

ਨਾਭਿ ਕਮਲ ਅਸਥੰਭੁ ਨ ਹੋਤੋ ਤਾ ਪਵਨੁ ਕਵਨ ਘਰਿ ਸਹਤਾ ॥
नाभि कमल असथंभु न होतो ता पवनु कवन घरि सहता ॥

जेव्हा नाभी कमळाचा आधार नव्हता, तेव्हा श्वास कोणत्या घरात राहत होता?

ਰੂਪੁ ਨ ਹੋਤੋ ਰੇਖ ਨ ਕਾਈ ਤਾ ਸਬਦਿ ਕਹਾ ਲਿਵ ਲਾਈ ॥
रूपु न होतो रेख न काई ता सबदि कहा लिव लाई ॥

जेव्हा कोणतेही रूप किंवा आकार नव्हते, तेव्हा कोणी प्रेमाने शब्दावर कसे लक्ष केंद्रित करेल?

ਰਕਤੁ ਬਿੰਦੁ ਕੀ ਮੜੀ ਨ ਹੋਤੀ ਮਿਤਿ ਕੀਮਤਿ ਨਹੀ ਪਾਈ ॥
रकतु बिंदु की मड़ी न होती मिति कीमति नही पाई ॥

जेव्हा अंड्यातून आणि शुक्राणूपासून अंधारकोठडी तयार होत नव्हती, तेव्हा परमेश्वराचे मूल्य आणि व्याप्ती कोण मोजू शकेल?

ਵਰਨੁ ਭੇਖੁ ਅਸਰੂਪੁ ਨ ਜਾਪੀ ਕਿਉ ਕਰਿ ਜਾਪਸਿ ਸਾਚਾ ॥
वरनु भेखु असरूपु न जापी किउ करि जापसि साचा ॥

जेव्हा रंग, वेशभूषा आणि रूप दिसत नाही, तेव्हा खऱ्या परमेश्वराची ओळख कशी होणार?"

ਨਾਨਕ ਨਾਮਿ ਰਤੇ ਬੈਰਾਗੀ ਇਬ ਤਬ ਸਾਚੋ ਸਾਚਾ ॥੬੬॥
नानक नामि रते बैरागी इब तब साचो साचा ॥६६॥

हे नानक, जे भगवंताच्या नामाशी अलिप्त आहेत, ते अलिप्त आहेत. तेव्हा आणि आता, ते सत्याचे खरे पाहतात. ||66||

ਹਿਰਦਾ ਦੇਹ ਨ ਹੋਤੀ ਅਉਧੂ ਤਉ ਮਨੁ ਸੁੰਨਿ ਰਹੈ ਬੈਰਾਗੀ ॥
हिरदा देह न होती अउधू तउ मनु सुंनि रहै बैरागी ॥

हे संन्यासी, जेव्हा हृदय आणि शरीर अस्तित्वात नव्हते, तेव्हा मन निरपेक्ष, अलिप्त परमेश्वरामध्ये वास करते.

ਨਾਭਿ ਕਮਲੁ ਅਸਥੰਭੁ ਨ ਹੋਤੋ ਤਾ ਨਿਜ ਘਰਿ ਬਸਤਉ ਪਵਨੁ ਅਨਰਾਗੀ ॥
नाभि कमलु असथंभु न होतो ता निज घरि बसतउ पवनु अनरागी ॥

नाभीच्या कमळाचा आधार नसताना, श्वास स्वतःच्या घरीच राहिला, परमेश्वराच्या प्रेमात एकरूप झाला.

ਰੂਪੁ ਨ ਰੇਖਿਆ ਜਾਤਿ ਨ ਹੋਤੀ ਤਉ ਅਕੁਲੀਣਿ ਰਹਤਉ ਸਬਦੁ ਸੁ ਸਾਰੁ ॥
रूपु न रेखिआ जाति न होती तउ अकुलीणि रहतउ सबदु सु सारु ॥

जेव्हा कोणतेही रूप, आकार किंवा सामाजिक वर्ग नव्हते, तेव्हा शब्द, त्याच्या सारस्वरूप, अव्यक्त परमेश्वरामध्ये वास करत होता.

ਗਉਨੁ ਗਗਨੁ ਜਬ ਤਬਹਿ ਨ ਹੋਤਉ ਤ੍ਰਿਭਵਣ ਜੋਤਿ ਆਪੇ ਨਿਰੰਕਾਰੁ ॥
गउनु गगनु जब तबहि न होतउ त्रिभवण जोति आपे निरंकारु ॥

जेव्हा जग आणि आकाशही अस्तित्वात नव्हते, तेव्हा निराकार परमेश्वराच्या प्रकाशाने तिन्ही जग भरले.


सूची (1 - 1430)
जप पान: 1 - 8
सो दर पान: 8 - 10
सो पुरख पान: 10 - 12
सोहला पान: 12 - 13
सिरी राग पान: 14 - 93
राग माझ पान: 94 - 150
राग गउड़ी पान: 151 - 346
राग आसा पान: 347 - 488
राग गूजरी पान: 489 - 526
राग देवगणधारी पान: 527 - 536
राग बिहागड़ा पान: 537 - 556
राग वढ़हंस पान: 557 - 594
राग सोरठ पान: 595 - 659
राग धनसारी पान: 660 - 695
राग जैतसरी पान: 696 - 710
राग तोडी पान: 711 - 718
राग बैराडी पान: 719 - 720
राग तिलंग पान: 721 - 727
राग सूही पान: 728 - 794
राग बिलावल पान: 795 - 858
राग गोंड पान: 859 - 875
राग रामकली पान: 876 - 974
राग नट नारायण पान: 975 - 983
राग माली पान: 984 - 988
राग मारू पान: 989 - 1106
राग तुखारी पान: 1107 - 1117
राग केदारा पान: 1118 - 1124
राग भैरौ पान: 1125 - 1167
राग वसंत पान: 1168 - 1196
राग सारंगस पान: 1197 - 1253
राग मलार पान: 1254 - 1293
राग कानडा पान: 1294 - 1318
राग कल्याण पान: 1319 - 1326
राग प्रभाती पान: 1327 - 1351
राग जयवंती पान: 1352 - 1359
सलोक सहस्रकृति पान: 1353 - 1360
गाथा महला 5 पान: 1360 - 1361
फुनहे महला 5 पान: 1361 - 1363
चौबोले महला 5 पान: 1363 - 1364
सलोक भगत कबीर जिओ के पान: 1364 - 1377
सलोक सेख फरीद के पान: 1377 - 1385
सवईए स्री मुखबाक महला 5 पान: 1385 - 1389
सवईए महले पहिले के पान: 1389 - 1390
सवईए महले दूजे के पान: 1391 - 1392
सवईए महले तीजे के पान: 1392 - 1396
सवईए महले चौथे के पान: 1396 - 1406
सवईए महले पंजवे के पान: 1406 - 1409
सलोक वारा ते वधीक पान: 1410 - 1426
सलोक महला 9 पान: 1426 - 1429
मुंदावणी महला 5 पान: 1429 - 1429
रागमाला पान: 1430 - 1430