परमात्मा-चैतन्य हा स्वतः निराकार परमेश्वर आहे.
परमात्मा-चेतनस्वरूपाचा महिमा केवळ ईश्वर-चेतनस्वरूपाचाच आहे.
हे नानक, परमात्मा चेतनस्वरूप सर्वांचा स्वामी आहे. ||8||8||
सालोक:
जो नाम हृदयात धारण करतो,
जो सर्वांमध्ये परमेश्वर देव पाहतो,
जो, प्रत्येक क्षणी, भगवान गुरुला नमन करतो
- हे नानक, असाच खरा 'स्पर्श-नथिंग संत' आहे, जो सर्वांना मुक्त करतो. ||1||
अष्टपदी:
ज्याच्या जिभेला खोट्याचा स्पर्श होत नाही;
ज्याचे मन शुद्ध परमेश्वराच्या दर्शनासाठी प्रेमाने भरलेले आहे,
ज्यांचे डोळे इतरांच्या बायकांच्या सौंदर्याकडे पाहत नाहीत,
जो पवित्र सेवा करतो आणि संत मंडळीवर प्रेम करतो,
ज्याचे कान कोणाची निंदा ऐकत नाहीत,
जो स्वतःला सर्वात वाईट समजतो,
जो गुरूंच्या कृपेने भ्रष्टाचाराचा त्याग करतो,
जो मनातील वाईट वासनांना मनातून काढून टाकतो,
जो त्याच्या लैंगिक प्रवृत्तीवर विजय मिळवतो आणि पाच पापी वासनांपासून मुक्त असतो
- हे नानक, लाखो लोकांमध्ये असा 'टच-नथिंग संत' क्वचितच असेल. ||1||
खरा वैष्णव, विष्णूचा भक्त, तोच ज्याच्यावर देव पूर्णपणे प्रसन्न होतो.
तो मायेपासून दूर राहतो.
चांगली कृत्ये करून, तो बक्षीस शोधत नाही.
निष्कलंक शुद्ध हा अशा वैष्णवांचा धर्म आहे;
त्याला आपल्या श्रमाच्या फळाची इच्छा नसते.
तो भक्तीपूजेत आणि कीर्तन गायनात, परमेश्वराच्या गौरवाची गाणी यात मग्न असतो.
आपल्या मन आणि शरीरात तो विश्वाच्या परमेश्वराचे स्मरण करीत असतो.
तो सर्व प्राण्यांवर दयाळू आहे.
तो नामाला घट्ट धरून ठेवतो आणि इतरांना नामस्मरणासाठी प्रेरित करतो.
हे नानक, असा वैष्णव परम दर्जा प्राप्त करतो. ||2||
खरा भगौती, आदिशक्तीचा भक्त, त्याला भगवंताची भक्तिपूजा आवडते.
तो सर्व दुष्ट लोकांच्या संगतीचा त्याग करतो.
त्याच्या मनातील सर्व शंका दूर होतात.
तो सर्वांमध्ये परमभगवान भगवंताची भक्तिभावाने सेवा करतो.
पवित्र संगतीत, पापाची घाण धुऊन जाते.
अशा भगौतेची बुद्धी परमोच्च होते.
तो सतत परात्पर भगवंताची सेवा करतो.
तो आपले मन आणि शरीर देवाच्या प्रेमासाठी समर्पित करतो.
परमेश्वराचे कमळ चरण त्याच्या हृदयात वास करतात.
हे नानक, अशा भगौतीला भगवंताची प्राप्ती होते. ||3||
तो खरा पंडित आहे, धर्मपंडित आहे, जो स्वतःच्या मनाला शिकवतो.
तो स्वतःच्या आत्म्यात परमेश्वराच्या नावाचा शोध घेतो.
तो भगवंताच्या नामाचे उत्कृष्ठ अमृत पान करतो.
त्या पंडिताच्या शिकवणीने जग चालते.
तो प्रभूचा उपदेश आपल्या हृदयात बिंबवतो.
असा पंडित पुन्हा पुनर्जन्माच्या गर्भात टाकला जात नाही.
त्याला वेद, पुराण आणि सिम्रितांचे मूलभूत सार कळते.
अव्यक्तामध्ये, तो प्रकट जग अस्तित्वात पाहतो.
तो सर्व जाती आणि सामाजिक वर्गातील लोकांना सूचना देतो.
हे नानक, अशा पंडिताला मी सदैव नमस्कार करतो. ||4||
बीज मंत्र, बीज मंत्र, प्रत्येकासाठी आध्यात्मिक शहाणपण आहे.
कोणीही, कोणत्याही वर्गातील, नामाचा जप करू शकतो.
जो त्याचा जप करतो तो मुक्त होतो.
आणि तरीही, पवित्रांच्या सहवासात ते प्राप्त करणारे दुर्मिळ आहेत.
त्याच्या कृपेने तो त्याला आत ठेवतो.
पशू, भूत आणि पाषाणहृदयी सुद्धा वाचतात.
नाम हा रामबाण उपाय आहे, सर्व आजार दूर करण्याचा उपाय आहे.
देवाचा महिमा गाणे हे आनंदाचे आणि मुक्तीचे मूर्त स्वरूप आहे.
ते कोणत्याही धार्मिक विधींनी मिळू शकत नाही.
हे नानक, ज्याचे कर्म पूर्वनियोजित आहे त्यालाच ते प्राप्त होते. ||5||
ज्याचे मन हे परमात्म्याचे घर आहे