वारं भाई गुरुदासः

पुटः - 40


ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
ੴ सतिगुर प्रसादि ॥

एकः ओअङ्करः आदिशक्तिः दिव्यगुरुप्रसादेन साक्षात्कृतः

ਪਉੜੀ ੧
पउड़ी १

ਸਉਦਾ ਇਕਤੁ ਹਟਿ ਹੈ ਪੀਰਾਂ ਪੀਰੁ ਗੁਰਾਂ ਗੁਰੁ ਪੂਰਾ ।
सउदा इकतु हटि है पीरां पीरु गुरां गुरु पूरा ।

यस्मिन् केन्द्रे गर्तगर्तः गुरुणां सिद्धः गुरुः च उपविशति तस्मिन् केन्द्रे एव मालः (सत्यस्य) उपलभ्यते।

ਪਤਿਤ ਉਧਾਰਣੁ ਦੁਖ ਹਰਣੁ ਅਸਰਣੁ ਸਰਣਿ ਵਚਨ ਦਾ ਸੂਰਾ ।
पतित उधारणु दुख हरणु असरणु सरणि वचन दा सूरा ।

पतितानां त्राता क्लेशनाशकः अश्रयस्य च।

ਅਉਗੁਣ ਲੈ ਗੁਣ ਵਿਕਣੈ ਸੁਖ ਸਾਗਰੁ ਵਿਸਰਾਇ ਵਿਸੂਰਾ ।
अउगुण लै गुण विकणै सुख सागरु विसराइ विसूरा ।

स नो दोषान् हरति गुणप्रदः |

ਕੋਟਿ ਵਿਕਾਰ ਹਜਾਰ ਲਖ ਪਰਉਪਕਾਰੀ ਸਦਾ ਹਜੂਰਾ ।
कोटि विकार हजार लख परउपकारी सदा हजूरा ।

अपि तु आनन्दसागरः भगवता अस्मान् शोकं निराशां च विस्मरति।

ਸਤਿਨਾਮੁ ਕਰਤਾ ਪੁਰਖੁ ਸਤਿ ਸਰੂਪੁ ਨ ਕਦਹੀ ਊਰਾ ।
सतिनामु करता पुरखु सति सरूपु न कदही ऊरा ।

स लक्षदोषघनकरः परोपकारी नित्यं वर्तमानः। यस्य नाम सत्यं प्रजापतिः सत्यरूपः, सः कदापि अपूर्णः न भवति अर्थात् सः नित्यं पूर्णः भवति।

ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਸਚ ਖੰਡ ਵਸਿ ਅਨਹਦ ਸਬਦ ਵਜਾਏ ਤੂਰਾ ।
साधसंगति सच खंड वसि अनहद सबद वजाए तूरा ।

पवित्रसङ्घे सत्यस्य धामनिवासः ।

ਦੂਜਾ ਭਾਉ ਕਰੇ ਚਕਚੂਰਾ ।੧।
दूजा भाउ करे चकचूरा ।१।

अप्रहतरागतुरहं वादयति द्वैतभावं च विदारयति।

ਪਉੜੀ ੨
पउड़ी २

ਪਾਰਸ ਪਰਉਪਕਾਰ ਕਰਿ ਜਾਤ ਨ ਅਸਟ ਧਾਤੁ ਵੀਚਾਰੈ ।
पारस परउपकार करि जात न असट धातु वीचारै ।

परोपकारवृष्टौ (सुवर्णनिर्माणस्य) दार्शनिकशिला।

ਬਾਵਨ ਚੰਦਨ ਬੋਹਿਂਦਾ ਅਫਲ ਸਫਲੁ ਨ ਜੁਗਤਿ ਉਰ ਧਾਰੈ ।
बावन चंदन बोहिंदा अफल सफलु न जुगति उर धारै ।

अष्टधातुनां (मिश्रधातुनां) प्रकारं, जातिं च न मन्यते।

ਸਭ ਤੇ ਇੰਦਰ ਵਰਸਦਾ ਥਾਉਂ ਕੁਥਾਉਂ ਨ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਧਾਰੈ ।
सभ ते इंदर वरसदा थाउं कुथाउं न अंम्रित धारै ।

चन्दनः सर्ववृक्षान् सुगन्धान् करोति, तेषां निष्फलता, फलं च कदापि तस्य मनसि न भवति।

ਸੂਰਜ ਜੋਤਿ ਉਦੋਤ ਕਰਿ ਓਤਪੋਤਿ ਹੋ ਕਿਰਣ ਪਸਾਰੈ ।
सूरज जोति उदोत करि ओतपोति हो किरण पसारै ।

उदेति सूर्यः सर्वत्र समं प्रसारयति ।

ਧਰਤੀ ਅੰਦਰਿ ਸਹਨ ਸੀਲ ਪਰ ਮਲ ਹਰੈ ਅਵਗੁਣ ਨ ਚਿਤਾਰੈ ।
धरती अंदरि सहन सील पर मल हरै अवगुण न चितारै ।

सहिष्णुता पृथिव्याः गुणः यः परकचरान् स्वीकुर्वन् तेषां दोषान् कदापि न पश्यति।

ਲਾਲ ਜਵਾਹਰ ਮਣਿ ਲੋਹਾ ਸੁਇਨਾ ਪਾਰਸ ਜਾਤਿ ਬਿਚਾਰੈ ।
लाल जवाहर मणि लोहा सुइना पारस जाति बिचारै ।

तथैव रत्नाः, माणिक्यः, मौक्तिकाः, लोहाः, दार्शनिकशिलाः, सुवर्णाः इत्यादयः स्वजन्मस्वभावं रक्षन्ति ।

ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਕਾ ਅੰਤੁ ਨ ਪਾਰੈ ।੨।
साधसंगति का अंतु न पारै ।२।

पवित्रसङ्घस्य (उपकारस्य) सीमाः नास्ति।

ਪਉੜੀ ੩
पउड़ी ३

ਪਾਰਸ ਧਾਤਿ ਕੰਚਨੁ ਕਰੈ ਹੋਇ ਮਨੂਰ ਨ ਕੰਚਨ ਝੂਰੈ ।
पारस धाति कंचनु करै होइ मनूर न कंचन झूरै ।

दार्शनिकस्य शिला धातुः सुवर्णरूपेण परिणमयति परन्तु लोहस्य कचरः सुवर्णं न भवति अतः निराशः भवति।

ਬਾਵਨ ਬੋਹੈ ਬਨਾਸਪਤਿ ਬਾਂਸੁ ਨਿਗੰਧ ਨ ਬੁਹੈ ਹਜੂਰੈ ।
बावन बोहै बनासपति बांसु निगंध न बुहै हजूरै ।

चन्दना समग्रं वनस्पतिं सुगन्धितं करोति परन्तु समीपस्थं वेणुः सुगन्धहीनं तिष्ठति।

ਖੇਤੀ ਜੰਮੈ ਸਹੰਸ ਗੁਣ ਕਲਰ ਖੇਤਿ ਨ ਬੀਜ ਅੰਗੂਰੈ ।
खेती जंमै सहंस गुण कलर खेति न बीज अंगूरै ।

बीजवपने पृथिवी सहस्रगुणाधिकं उत्पादयति किन्तु क्षारमृत्तिकायां बीजं न प्ररोहति ।

ਉਲੂ ਸੁਝ ਨ ਸੁਝਈ ਸਤਿਗੁਰੁ ਸੁਝ ਸੁਝਾਇ ਹਜੂਰੈ ।
उलू सुझ न सुझई सतिगुरु सुझ सुझाइ हजूरै ।

उलूकः (सूर्यं) न पश्यति किन्तु तस्य भगवतः विषये अवगमनं ददाति सच्चः गुरुः तं यथार्थतया स्पष्टतया च द्रष्टुं करोति।

ਧਰਤੀ ਬੀਜੈ ਸੁ ਲੁਣੈ ਸਤਿਗੁਰੁ ਸੇਵਾ ਸਭ ਫਲ ਚੂਰੈ ।
धरती बीजै सु लुणै सतिगुरु सेवा सभ फल चूरै ।

पृथिव्यां रोपितं तदेव लभ्यते किन्तु सत्यगुरुसेवनेन सर्वविधं फलं प्राप्यते।

ਬੋਹਿਥ ਪਵੈ ਸੋ ਨਿਕਲੈ ਸਤਿਗੁਰੁ ਸਾਧੁ ਅਸਾਧੁ ਨ ਦੂਰੈ ।
बोहिथ पवै सो निकलै सतिगुरु साधु असाधु न दूरै ।

यथा यथा नावं आरुह्य पारं गच्छति तथा तथा सद्गुरुः सद्गुणानां भेदं न करोति

ਪਸੂ ਪਰੇਤਹੁਂ ਦੇਵ ਵਿਚੂਰੈ ।੩।
पसू परेतहुं देव विचूरै ।३।

दुष्टान् च करोति पशुभूतान् अपि देवजीवनम् अनुसरन्ति।

ਪਉੜੀ ੪
पउड़ी ४

ਕੰਚਨੁ ਹੋਵੈ ਪਾਰਸਹੁਂ ਕੰਚਨ ਕਰੈ ਨ ਕੰਚਨ ਹੋਰੀ ।
कंचनु होवै पारसहुं कंचन करै न कंचन होरी ।

सुवर्णं (स्पर्शस्य) दार्शनिकस्य पाषाणेन निर्मितं किन्तु सुवर्णमेव सुवर्णं उत्पादयितुं न शक्नोति।

ਚੰਦਨ ਬਾਵਨ ਚੰਦਨਹੁਂ ਓਦੂੰ ਹੋਰੁ ਨ ਪਵੈ ਕਰੋਰੀ ।
चंदन बावन चंदनहुं ओदूं होरु न पवै करोरी ।

चन्दनवृक्षः अन्यवृक्षान् सुगन्धान् करोति परन्तु उत्तरवृक्षः अन्यवृक्षान् अधिकं सुगन्धान् कर्तुं न शक्नोति।

ਵੁਠੈ ਜੰਮੈ ਬੀਜਿਆ ਸਤਿਗੁਰੁ ਮਤਿ ਚਿਤਵੈ ਫਲ ਭੋਰੀ ।
वुठै जंमै बीजिआ सतिगुरु मति चितवै फल भोरी ।

रोपितं बीजं वर्षाणाम् अनन्तरमेव अङ्कुरति परन्तु गुरुशिक्षां स्वीकृत्य तत्क्षणमेव फलं प्राप्नोति।

ਰਾਤਿ ਪਵੈ ਦਿਹੁ ਆਥਵੈ ਸਤਿਗੁਰੁ ਗੁਰੁ ਪੂਰਣ ਧੁਰ ਧੋਰੀ ।
राति पवै दिहु आथवै सतिगुरु गुरु पूरण धुर धोरी ।

रात्रिपतने सूर्यः अस्तं गच्छति परन्तु सिद्धः गुरुः सर्वदा अस्ति।

ਬੋਹਿਥ ਪਰਬਤ ਨਾ ਚੜ੍ਹੈ ਸਤਿਗੁਰੁ ਹਠ ਨਿਗ੍ਰਹੁ ਨ ਸਹੋਰੀ ।
बोहिथ परबत ना चढ़ै सतिगुरु हठ निग्रहु न सहोरी ।

यथा पोतः तथैव बलात् पर्वतं आरोहयितुं न शक्नोति, तथैव इन्द्रियाणां बलात् नियन्त्रणं सच्चिदानन्दगुरुणा न रोचते।

ਧਰਤੀ ਨੋ ਭੁੰਚਾਲ ਡਰ ਗੁਰੁ ਮਤਿ ਨਿਹਚਲ ਚਲੈ ਨ ਚੋਰੀ ।
धरती नो भुंचाल डर गुरु मति निहचल चलै न चोरी ।

पृथिवी भूकम्पात् भीता भवेत् तथा च सा स्वस्थाने अशान्तिः भवति परन्तु गुरमात्, गुरुस्य सिद्धान्ताः स्थिराः अगुप्ताः च सन्ति।

ਸਤਿਗੁਰ ਰਤਨ ਪਦਾਰਥ ਬੋਰੀ ।੪।
सतिगुर रतन पदारथ बोरी ।४।

सच्चः गुरुः वस्तुतः रत्नपूर्णः पुटः अस्ति।

ਪਉੜੀ ੫
पउड़ी ५

ਸੂਰਜ ਚੜਿਐ ਲੁਕ ਜਾਨਿ ਉਲੂ ਅੰਧ ਕੰਧ ਜਗਿ ਮਾਹੀ ।
सूरज चड़िऐ लुक जानि उलू अंध कंध जगि माही ।

सूर्योदये भित्तिवत् अन्धाः उलूकाः लोके निगूहन्ति।

ਬੁਕੇ ਸਿੰਘ ਉਦਿਆਨ ਮਹਿ ਜੰਬੁਕ ਮਿਰਗ ਨ ਖੋਜੇ ਪਾਹੀ ।
बुके सिंघ उदिआन महि जंबुक मिरग न खोजे पाही ।

यदा वने सिंहः गर्जति तदा परितः शृगालमृगाः इत्यादयः न दृश्यन्ते ।

ਚੜ੍ਹਿਆ ਚੰਦ ਅਕਾਸ ਤੇ ਵਿਚਿ ਕੁਨਾਲੀ ਲੁਕੈ ਨਾਹੀ ।
चढ़िआ चंद अकास ते विचि कुनाली लुकै नाही ।

आकाशे चन्द्रः लघुपटलस्य पृष्ठतः निगूढः न भवति।

ਪੰਖੀ ਜੇਤੇ ਬਨ ਬਿਖੈ ਡਿਠੇ ਬਾਜ ਨ ਠਉਰਿ ਰਹਾਹੀ ।
पंखी जेते बन बिखै डिठे बाज न ठउरि रहाही ।

श्येनं दृष्ट्वा वने स्थिताः सर्वे पक्षिणः स्वस्थानं त्यक्त्वा अशान्ताः भवन्ति (अभयस्य कृते च फडफडयन्ति)।

ਚੋਰ ਜਾਰ ਹਰਾਮਖੋਰ ਦਿਹੁ ਚੜ੍ਹਿਆ ਕੋ ਦਿਸੈ ਨਾਹੀ ।
चोर जार हरामखोर दिहु चढ़िआ को दिसै नाही ।

चौरव्यभिचारिणः भ्रष्टाः च दिवाविरामानन्तरं परितः न दृश्यन्ते।

ਜਿਨ ਕੇ ਰਿਦੈ ਗਿਆਨ ਹੋਇ ਲਖ ਅਗਿਆਨੀ ਸੁਧ ਕਰਾਹੀ ।
जिन के रिदै गिआन होइ लख अगिआनी सुध कराही ।

ये, हृदये ज्ञानं धारयन्ति, तेषां बुद्धिः लक्षशः अज्ञानिनः उन्नतिं कुर्वन्ति।

ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਕੈ ਦਰਸਨੈ ਕਲਿ ਕਲੇਸਿ ਸਭ ਬਿਨਸ ਬਿਨਾਹੀ ।
साधसंगति कै दरसनै कलि कलेसि सभ बिनस बिनाही ।

पवित्रसङ्घस्य दर्शनेन कलियुगे, अन्धकारयुगे, सर्वान् तनावान् नष्टं भवति।

ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਵਿਟਹੁਂ ਬਲਿ ਜਾਹੀ ।੫।
साधसंगति विटहुं बलि जाही ।५।

अहं पवित्रसङ्घस्य बलिदानः अस्मि।

ਪਉੜੀ ੬
पउड़ी ६

ਰਾਤਿ ਹਨ੍ਹੇਰੀ ਚਮਕਦੇ ਲਖ ਕਰੋੜੀ ਅੰਬਰਿ ਤਾਰੇ ।
राति हन्हेरी चमकदे लख करोड़ी अंबरि तारे ।

नक्षत्रलक्षाः कृष्णरात्रौ प्रकाशन्ते किन्तु चन्द्रोदयेन मन्दाः भवन्ति।

ਚੜ੍ਹਿਐ ਚੰਦ ਮਲੀਣ ਹੋਣਿ ਕੋ ਲੁਕੈ ਕੋ ਬੁਕੈ ਬਬਾਰੇ ।
चढ़िऐ चंद मलीण होणि को लुकै को बुकै बबारे ।

केचन निगूढं गच्छन्ति, केचन तु स्फुरन्ति एव ।

ਸੂਰਜ ਜੋਤਿ ਉਦੋਤਿ ਕਰਿ ਤਾਰੇ ਚੰਦ ਨ ਰੈਣਿ ਅੰਧਾਰੇ ।
सूरज जोति उदोति करि तारे चंद न रैणि अंधारे ।

सूर्योदयेन सह तारकाः चन्द्राः कृष्णरात्रिः च सर्वे विलुप्ताः भवन्ति।

ਦੇਵੀ ਦੇਵ ਨ ਸੇਵਕਾਂ ਤੰਤ ਨ ਮੰਤ ਨ ਫੁਰਨਿ ਵਿਚਾਰੇ ।
देवी देव न सेवकां तंत न मंत न फुरनि विचारे ।

भृत्यानां पुरतः सत्यगुरुवचनेन सिद्धाश्चत्वारि वामाश्चत्वारि आश्रमाणि (astclhätu) वेदाः, कटेबाः नगण्याः सन्ति

ਵੇਦ ਕਤੇਬ ਨ ਅਸਟ ਧਾਤੁ ਪੂਰੇ ਸਤਿਗੁਰੁ ਸਬਦ ਸਵਾਰੇ ।
वेद कतेब न असट धातु पूरे सतिगुरु सबद सवारे ।

तथा च देवा-देवी-सेवक-तन्त्र-मन्त्र-आदि-विचारः मनसि अपि न भवति।

ਗੁਰਮੁਖਿ ਪੰਥ ਸੁਹਾਵੜਾ ਧੰਨ ਗੁਰੂ ਧੰਨੁ ਗੁਰੂ ਪਿਆਰੇ ।
गुरमुखि पंथ सुहावड़ा धंन गुरू धंनु गुरू पिआरे ।

गुरमुखानां मार्गः मनोहरः अस्ति। धन्यः गुरुः धन्यास्तथैव च प्रियाः |

ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਪਰਗਟੁ ਸੰਸਾਰੇ ।੬।
साधसंगति परगटु संसारे ।६।

पवित्रसङ्घस्य महिमा समग्रे जगति प्रकटिता भवति।

ਪਉੜੀ ੭
पउड़ी ७

ਚਾਰਿ ਵਰਨਿ ਚਾਰਿ ਮਜਹਬਾਂ ਛਿਅ ਦਰਸਨ ਵਰਤਨਿ ਵਰਤਾਰੇ ।
चारि वरनि चारि मजहबां छिअ दरसन वरतनि वरतारे ।

सर्वे चत्वारः वामाः, चत्वारः सम्प्रदायाः (मुस्लिमानां), षट् दर्शनानि तेषां आचरणं च,

ਦਸ ਅਵਤਾਰ ਹਜਾਰ ਨਾਵ ਥਾਨ ਮੁਕਾਮ ਸਭੇ ਵਣਜਾਰੇ ।
दस अवतार हजार नाव थान मुकाम सभे वणजारे ।

दश अवताराः भगवतः नामसहस्राणि सर्वाणि पुण्यासनानि च तस्य यात्राव्यापारिणः।

ਇਕਤੁ ਹਟਹੁਂ ਵਣਜ ਲੈ ਦੇਸ ਦਿਸੰਤਰਿ ਕਰਨਿ ਪਸਾਰੇ ।
इकतु हटहुं वणज लै देस दिसंतरि करनि पसारे ।

तस्य परमस्य वास्तवस्य भण्डारात् द्रव्याणि गृहीत्वा दूरं देशे परं च प्रसारितवन्तः ।

ਸਤਿਗੁਰੁ ਪੂਰਾ ਸਾਹੁ ਹੈ ਬੇਪਰਵਾਹੁ ਅਥਾਹੁ ਭੰਡਾਰੇ ।
सतिगुरु पूरा साहु है बेपरवाहु अथाहु भंडारे ।

सः निश्चिन्तः सच्चः गुरुः (भगवः) तेषां सिद्धः बैंकरः अस्ति तस्य गोदामाः च अगाधाः (अन्ताः च) सन्ति।

ਲੈ ਲੈ ਮੁਕਰਿ ਪਾਨਿ ਸਭ ਸਤਿਗੁਰੁ ਦੇਇ ਨ ਦੇਂਦਾ ਹਾਰੇ ।
लै लै मुकरि पानि सभ सतिगुरु देइ न देंदा हारे ।

सर्वे तस्मात् गृहीत्वा तिरस्कुर्वन्ति किन्तु सः सच्चः गुरुः कदापि दानं दत्त्वा श्रान्तः न भवति।

ਇਕੁ ਕਵਾਉ ਪਸਾਉ ਕਰਿ ਓਅੰਕਾਰਿ ਅਕਾਰ ਸਵਾਰੇ ।
इकु कवाउ पसाउ करि ओअंकारि अकार सवारे ।

सः ओअङ्करेश्वरः स्वस्य एकं स्पन्दनं शब्दं प्रसारयन् एकं सर्वं च सृजति।

ਪਾਰਬ੍ਰਹਮ ਸਤਿਗੁਰ ਬਲਿਹਾਰੇ ।੭।
पारब्रहम सतिगुर बलिहारे ।७।

सत्यगुरुरूपेण अस्य पारमार्थिकब्रह्मस्य यज्ञोऽस्मि।

ਪਉੜੀ ੮
पउड़ी ८

ਪੀਰ ਪੈਕੰਬਰ ਔਲੀਏ ਗੌਸ ਕੁਤਬ ਉਲਮਾਉ ਘਨੇਰੇ ।
पीर पैकंबर औलीए गौस कुतब उलमाउ घनेरे ।

पीरः, भविष्यद्वादिः, औलियाः, गौरीः, कुतुबः, उलेमाः (मुसलमानेषु सर्वे आध्यात्मिकपदनामाः) बहवः सन्ति ।

ਸੇਖ ਮਸਾਇਕ ਸਾਦਕਾ ਸੁਹਦੇ ਔਰ ਸਹੀਦ ਬਹੁਤੇਰੇ ।
सेख मसाइक सादका सुहदे और सहीद बहुतेरे ।

अनेकाः शेखाः, सादिकाः(सन्तुष्टाः), शहीदाः च सन्ति। बहवः काजी-मुल्लाः, मौलवीः (सर्वः मुस्लिम-धार्मिक-न्यायिक-पदवीः) सन्ति ।

ਕਾਜੀ ਮੁਲਾਂ ਮਉਲਵੀ ਮੁਫਤੀ ਦਾਨਸਵੰਦ ਬੰਦੇਰੇ ।
काजी मुलां मउलवी मुफती दानसवंद बंदेरे ।

(हिन्दुषु तथैव) ऋषिः, मुनिः, जैन दिगम्बराः (जैननग्नतपस्विनः) तथा कृष्णजादूविदः अनेके चमत्कारिणः अपि अस्मिन् जगति प्रसिद्धाः सन्ति।

ਰਿਖੀ ਮੁਨੀ ਦਿਗੰਬਰਾਂ ਕਾਲਖ ਕਰਾਮਾਤ ਅਗਲੇਰੇ ।
रिखी मुनी दिगंबरां कालख करामात अगलेरे ।

असंख्याताः अभ्यासकारिणः, सिद्धाः (योगिनः) ये आत्मनः महान् व्यक्तिः इति प्रचारयन्ति।

ਸਾਧਿਕ ਸਿਧਿ ਅਗਣਤ ਹੈਨਿ ਆਪ ਜਣਾਇਨਿ ਵਡੇ ਵਡੇਰੇ ।
साधिक सिधि अगणत हैनि आप जणाइनि वडे वडेरे ।

न कश्चित् मुक्तः भवति सच्चिद्गुरुं विना येन विना तेषां अहङ्कारः अधिकं वर्धमानः गच्छति,

ਬਿਨੁ ਗੁਰ ਕੋਇ ਨ ਸਿਝਈ ਹਉਮੈਂ ਵਧਦੀ ਜਾਇ ਵਧੇਰੇ ।
बिनु गुर कोइ न सिझई हउमैं वधदी जाइ वधेरे ।

पवित्रसङ्घं विना अहंकारभावः jtv धमकीकृत्य प्रेक्षते,

ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਬਿਨੁ ਹਉਮੈ ਹੇਰੇ ।੮।
साधसंगति बिनु हउमै हेरे ।८।

सत्यगुरुरूपेण अस्य पारमार्थिकब्रह्मस्य यज्ञोऽस्मि।

ਪਉੜੀ ੯
पउड़ी ९

ਕਿਸੈ ਰਿਧਿ ਸਿਧਿ ਕਿਸੈ ਦੇਇ ਕਿਸੈ ਨਿਧਿ ਕਰਾਮਾਤ ਸੁ ਕਿਸੈ ।
किसै रिधि सिधि किसै देइ किसै निधि करामात सु किसै ।

केभ्यः चमत्कारिकशक्तयः (ऋद्धिः, सिद्धिः) ददाति, केभ्यः धनं ददाति, केभ्यः चमत्कारं च ददाति।

ਕਿਸੈ ਰਸਾਇਣ ਕਿਸੈ ਮਣਿ ਕਿਸੈ ਪਾਰਸ ਕਿਸੈ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਰਿਸੈ ।
किसै रसाइण किसै मणि किसै पारस किसै अंम्रित रिसै ।

केभ्यः प्राणमृतं ददाति, केभ्यः कथानकरत्नं, केभ्यः दार्शनिकशिला च ददाति, केषाञ्चन अन्तः आत्मनि स्वस्य अनुग्रहात् अमृतं स्रवति

ਤੰਤੁ ਮੰਤੁ ਪਾਖੰਡ ਕਿਸੈ ਵੀਰਾਰਾਧ ਦਿਸੰਤਰੁ ਦਿਸੈ ।
तंतु मंतु पाखंड किसै वीराराध दिसंतरु दिसै ।

केचिद् स्वेच्छायां तन्त्रमन्त्रपाखण्डान् वासपूजां च (S aivite पूजनम्) अन्ये च केचिद् दूरस्थानेषु भ्रमणं करोति।

ਕਿਸੈ ਕਾਮਧੇਨੁ ਪਾਰਿਜਾਤ ਕਿਸੈ ਲਖਮੀ ਦੇਵੈ ਜਿਸੈ ।
किसै कामधेनु पारिजात किसै लखमी देवै जिसै ।

केभ्यः इष्टा गां प्रयच्छति, केभ्यः इष्टद्रुमं यस्मै च रोचते तस्मै लक्षसीं प्रयच्छति।

ਨਾਟਕ ਚੇਟਕ ਆਸਣਾ ਨਿਵਲੀ ਕਰਮ ਭਰਮ ਭਉ ਮਿਸੈ ।
नाटक चेटक आसणा निवली करम भरम भउ मिसै ।

अनेकानाम् मोहनाय सः आसनं (मुद्रां), निओल्फ कन्न्स् --योगव्यायामाः, चमत्काराः नाटकीयक्रियाः च अनेकेभ्यः व्यक्तिभ्यः ददाति।

ਜੋਗੀ ਭੋਗੀ ਜੋਗੁ ਭੋਗੁ ਸਦਾ ਸੰਜੋਗੁ ਵਿਜੋਗੁ ਸਲਿਸੈ ।
जोगी भोगी जोगु भोगु सदा संजोगु विजोगु सलिसै ।

योगिभ्यः तपः ददाति, भोगीभ्यः विलासं च ददाति।

ਓਅੰਕਾਰਿ ਅਕਾਰ ਸੁ ਤਿਸੈ ।੯।
ओअंकारि अकार सु तिसै ।९।

मिलनं वियोगश्च अर्थात् जन्म मृत्योः च सर्वदा सहसंयुतः विद्यते। एते सर्वे ओअङ्करस्य (विविधाः) रूपाः सन्ति।

ਪਉੜੀ ੧੦
पउड़ी १०

ਖਾਣੀ ਬਾਣੀ ਜੁਗਿ ਚਾਰਿ ਲਖ ਚਉਰਾਸੀਹ ਜੂਨਿ ਉਪਾਈ ।
खाणी बाणी जुगि चारि लख चउरासीह जूनि उपाई ।

चत्वारि युगानि, चत्वारि प्राणखानानि, चत्वारि भाषणानि (पर, पस्यन्ति, मध्यमा, वैखारी च) लक्षजातीयाः जीवाः च

ਉਤਮ ਜੂਨਿ ਵਖਾਣੀਐ ਮਾਣਸਿ ਜੂਨਿ ਦੁਲੰਭ ਦਿਖਾਈ ।
उतम जूनि वखाणीऐ माणसि जूनि दुलंभ दिखाई ।

सः सृष्टवान्। दुर्लभं ज्ञातं मानवजातिः सर्वजातीयानां श्रेष्ठा अस्ति।

ਸਭਿ ਜੂਨੀ ਕਰਿ ਵਸਿ ਤਿਸੁ ਮਾਣਸਿ ਨੋ ਦਿਤੀ ਵਡਿਆਈ ।
सभि जूनी करि वसि तिसु माणसि नो दिती वडिआई ।

सर्वजातीयान् मानुषजातीयान् कृत्वा भगवता तस्मै श्रेष्ठता दत्ता ।

ਬਹੁਤੇ ਮਾਣਸ ਜਗਤ ਵਿਚਿ ਪਰਾਧੀਨ ਕਿਛੁ ਸਮਝਿ ਨ ਪਾਈ ।
बहुते माणस जगत विचि पराधीन किछु समझि न पाई ।

जगति अधिकांशः मानवः परस्परं अधीनः एव तिष्ठति, किमपि अवगन्तुं असमर्थः च भवति ।

ਤਿਨ ਮੈ ਸੋ ਆਧੀਨ ਕੋ ਮੰਦੀ ਕੰਮੀਂ ਜਨਮੁ ਗਵਾਈ ।
तिन मै सो आधीन को मंदी कंमीं जनमु गवाई ।

तेषु ते वास्तविकदासाः दुष्कृतेषु प्राणान् त्यक्तवन्तः ।

ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਦੇ ਵੁਠਿਆਂ ਲਖ ਚਉਰਾਸੀਹ ਫੇਰਿ ਮਿਟਾਈ ।
साधसंगति दे वुठिआं लख चउरासीह फेरि मिटाई ।

चतुरशीतिलक्षजातीयजीवने प्रवासः समाप्तः भवति यदि पवित्रसङ्घः प्रसन्नः भवति।

ਗੁਰੁ ਸਬਦੀ ਵਡੀ ਵਡਿਆਈ ।੧੦।
गुरु सबदी वडी वडिआई ।१०।

गुरुवचनस्य संवर्धनेन वास्तविकं उत्कृष्टतां प्राप्यते।

ਪਉੜੀ ੧੧
पउड़ी ११

ਗੁਰਸਿਖ ਭਲਕੇ ਉਠ ਕਰਿ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਵੇਲੇ ਸਰੁ ਨ੍ਹਾਵੰਦਾ ।
गुरसिख भलके उठ करि अंम्रित वेले सरु न्हावंदा ।

प्रातःकाले अरोब्रोसियलघण्टासु उत्थाय गुरमुखः पवित्रे टङ्क्यां स्नानं करोति।

ਗੁਰੁ ਕੈ ਬਚਨ ਉਚਾਰਿ ਕੈ ਧਰਮਸਾਲ ਦੀ ਸੁਰਤਿ ਕਰੰਦਾ ।
गुरु कै बचन उचारि कै धरमसाल दी सुरति करंदा ।

गुरुस्य पवित्रं स्तोत्रं पाठयन् सः सिक्खानां केन्द्रस्थानं गुरुद्वरां प्रति गच्छति।

ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਵਿਚਿ ਜਾਇ ਕੈ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ ਪ੍ਰੀਤਿ ਸੁਣੰਦਾ ।
साधसंगति विचि जाइ कै गुरबाणी दे प्रीति सुणंदा ।

तत्र पवित्रसङ्घं सम्मिलितः,गुरबन्तं, गुरुस्य पवित्रं स्तोत्रं प्रेम्णा शृणोति।

ਸੰਕਾ ਮਨਹੁਂ ਮਿਟਾਇ ਕੈ ਗੁਰੁ ਸਿਖਾਂ ਦੀ ਸੇਵ ਕਰੰਦਾ ।
संका मनहुं मिटाइ कै गुरु सिखां दी सेव करंदा ।

मनसा संशयान् सर्वान् परिहरन् गुरुसिक्खान् सेवते।

ਕਿਰਤ ਵਿਰਤ ਕਰਿ ਧਰਮੁ ਦੀ ਲੈ ਪਰਸਾਦ ਆਣਿ ਵਰਤੰਦਾ ।
किरत विरत करि धरमु दी लै परसाद आणि वरतंदा ।

अथ सत्साधनेन स्वजीविकामार्जयति, कष्टार्जितं भोजनं च आवश्यकतावशात् वितरति।

ਗੁਰਸਿਖਾਂ ਨੋ ਦੇਇ ਕਰਿ ਪਿਛੋਂ ਬਚਿਆ ਆਪੁ ਖਵੰਦਾ ।
गुरसिखां नो देइ करि पिछों बचिआ आपु खवंदा ।

अर्पणं प्रथमं गुरुसिखेभ्यः शेषं स्वयं खादति।

ਕਲੀ ਕਾਲ ਪਰਗਾਸ ਕਰਿ ਗੁਰੁ ਚੇਲਾ ਚੇਲਾ ਗੁਰੁ ਸੰਦਾ ।
कली काल परगास करि गुरु चेला चेला गुरु संदा ।

अस्मिन् अन्धकारयुगे तादृशभावैः प्रकाशितः शिष्यः गुरुः गुरुशिष्यः च भवति।

ਗੁਰਮੁਖ ਗਾਡੀ ਰਾਹੁ ਚਲੰਦਾ ।੧੧।
गुरमुख गाडी राहु चलंदा ।११।

गुरमुखाः तादृशं राजमार्गं (धर्मजीवनस्य) पदाति।

ਪਉੜੀ ੧੨
पउड़ी १२

ਓਅੰਕਾਰ ਅਕਾਰੁ ਜਿਸ ਸਤਿਗੁਰੁ ਪੁਰਖੁ ਸਿਰੰਦਾ ਸੋਈ ।
ओअंकार अकारु जिस सतिगुरु पुरखु सिरंदा सोई ।

सच्चा गुरुः रूपं यस्य ओअंकारः, सः विश्वस्य सच्चिदानन्दः।

ਇਕੁ ਕਵਾਉ ਪਸਾਉ ਜਿਸ ਸਬਦ ਸੁਰਤਿ ਸਤਿਸੰਗ ਵਿਲੋਈ ।
इकु कवाउ पसाउ जिस सबद सुरति सतिसंग विलोई ।

तस्य एकवचनात् सर्वसृष्टिः प्रसरति, पवित्रसङ्घे चैतन्यं तस्य वचने प्रलीयते।

ਬ੍ਰਹਮਾ ਬਿਸਨੁ ਮਹੇਸੁ ਮਿਲਿ ਦਸ ਅਵਤਾਰ ਵੀਚਾਰ ਨ ਹੋਈ ।
ब्रहमा बिसनु महेसु मिलि दस अवतार वीचार न होई ।

ब्रह्मविष्णु महेशः अपि च दशावताराः संयुक्तरूपेण, तस्य रहस्यं चिन्तयितुं न शक्नुवन्ति।

ਭੇਦ ਨ ਬੇਦ ਕਤੇਬ ਨੋ ਹਿੰਦੂ ਮੁਸਲਮਾਣ ਜਣੋਈ ।
भेद न बेद कतेब नो हिंदू मुसलमाण जणोई ।

वेद, कटेबा, हिन्दू, मुसलमान - तस्य रहस्यं कोऽपि न जानाति।

ਉਤਮ ਜਨਮੁ ਸਕਾਰਥਾ ਚਰਣਿ ਸਰਣਿ ਸਤਿਗੁਰੁ ਵਿਰਲੋਈ ।
उतम जनमु सकारथा चरणि सरणि सतिगुरु विरलोई ।

सच्चिद्गुरुपादाश्रयमागत्य स्वजीवनं फलं करोति दुर्लभः ।

ਗੁਰੁ ਸਿਖ ਸੁਣਿ ਗੁਰੁ ਸਿਖ ਹੋਇ ਮੁਰਦਾ ਹੋਇ ਮੁਰੀਦ ਸੁ ਕੋਈ ।
गुरु सिख सुणि गुरु सिख होइ मुरदा होइ मुरीद सु कोई ।

दुर्लभः अस्ति यः गुरुशिक्षां श्रुत्वा शिष्यः भूत्वा रागेषु मृतः तिष्ठति, सच्चिदानन्दः भवितुम् आत्मानं सज्जीकरोति।

ਸਤਿਗੁਰੁ ਗੋਰਿਸਤਾਨ ਸਮੋਈ ।੧੨।
सतिगुरु गोरिसतान समोई ।१२।

कोऽपि दुर्लभः सच्चिदानन्दगुरुस्य श्मशाने (अर्थात् स्थायी आश्रये) आत्मनः लीनः भवति।

ਪਉੜੀ ੧੩
पउड़ी १३

ਜਪ ਤਪ ਹਠਿ ਨਿਗ੍ਰਹ ਘਣੇ ਚਉਦਹ ਵਿਦਿਆ ਵੇਦ ਵਖਾਣੇ ।
जप तप हठि निग्रह घणे चउदह विदिआ वेद वखाणे ।

पाठः तपः धीराः बहूनां त्यागव्याख्यानानि च चतुर्दशकौशलानि च जगति ज्ञायन्ते।

ਸੇਖਨਾਗ ਸਨਕਾਦਿਕਾਂ ਲੋਮਸ ਅੰਤੁ ਅਨੰਤ ਨ ਜਾਣੇ ।
सेखनाग सनकादिकां लोमस अंतु अनंत न जाणे ।

सेसनगः सनकाः ऋषिलोमाः अपि तस्य अनन्तस्य रहस्यं न जानन्ति।

ਜਤੀ ਸਤੀ ਸੰਤੋਖੀਆਂ ਸਿਧ ਨਾਥ ਹੋਇ ਨਾਥ ਭੁਲਾਣੇ ।
जती सती संतोखीआं सिध नाथ होइ नाथ भुलाणे ।

उत्सवाः सत्यानुयायिनः सन्तुष्टाः सिद्धाः नाथाः(योगिनः) सर्वे निर्स्वामी भूत्वा मोहेषु भ्रमन्ति।

ਪੀਰ ਪੈਕੰਬਰ ਅਉਲੀਏ ਬੁਜਰਕਵਾਰ ਹਜਾਰ ਹੈਰਾਣੇ ।
पीर पैकंबर अउलीए बुजरकवार हजार हैराणे ।

तं अन्वेष्य सर्वे पारस्, भविष्यद्वादिः, औलियाः, सहस्राणि वृद्धाः च आश्चर्यचकिताः भवन्ति (यतो हि ते तं ज्ञातुं न शक्तवन्तः)।

ਜੋਗ ਭੋਗ ਲਖ ਰੋਗ ਸੋਗ ਲਖ ਸੰਜੋਗ ਵਿਜੋਗ ਵਿਡਾਣੇ ।
जोग भोग लख रोग सोग लख संजोग विजोग विडाणे ।

योगाः (तपाः), भोगाः (आनन्दाः), व्याधि-लक्ष-दुःख-विरहाः, सर्वे माया एव।

ਦਸ ਨਾਉਂ ਸੰਨਿਆਸੀਆਂ ਭੰਭਲਭੂਸੇ ਖਾਇ ਭੁਲਾਣੇ ।
दस नाउं संनिआसीआं भंभलभूसे खाइ भुलाणे ।

संन्यासीनां दश सम्प्रदायाः मोहेषु भ्रमन्ति।

ਗੁਰੁ ਸਿਖ ਜੋਗੀ ਜਾਗਦੇ ਹੋਰ ਸਭੇ ਬਨਵਾਸੁ ਲੁਕਾਣੇ ।
गुरु सिख जोगी जागदे होर सभे बनवासु लुकाणे ।

गुरुस्य शिष्ययोगिनः सर्वदा सजगाः एव तिष्ठन्ति अन्ये तु जङ्गलेषु निगूढाः अर्थात् जगतः समस्याभिः अचिन्ताः सन्ति।

ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਮਿਲਿ ਨਾਮੁ ਵਖਾਣੇ ।੧੩।
साधसंगति मिलि नामु वखाणे ।१३।

पवित्रसङ्घं सम्मिलिताः गुरुस्य सिक्खाः भगवतः नामस्य महिमाम् अङ्गीकुर्वन्ति।

ਪਉੜੀ ੧੪
पउड़ी १४

ਚੰਦ ਸੂਰਜ ਲਖ ਚਾਨਣੇ ਤਿਲ ਨ ਪੁਜਨਿ ਸਤਿਗੁਰੁ ਮਤੀ ।
चंद सूरज लख चानणे तिल न पुजनि सतिगुरु मती ।

चन्द्रसूर्यस्य लक्षप्रकाशः सच्चिदानन्दगुरुप्रज्ञायाः आयोटासमं न भवितुमर्हति।

ਲਖ ਪਾਤਾਲ ਅਕਾਸ ਲਖ ਉਚੀ ਨੀਵੀਂ ਕਿਰਣਿ ਨ ਰਤੀ ।
लख पाताल अकास लख उची नीवीं किरणि न रती ।

कोटिकोटि पाताललोकाः कोटिकोटिः आकाशाः च विद्यन्ते किन्तु तेषां संरेखणे किञ्चित् अपि विसंगतिः नास्ति ।

ਲਖ ਪਾਣੀ ਲਖ ਪਉਣ ਮਿਲਿ ਰੰਗ ਬਿਰੰਗ ਤਰੰਗ ਨ ਵਤੀ ।
लख पाणी लख पउण मिलि रंग बिरंग तरंग न वती ।

लक्षशः वायुः जलं च मिलित्वा भिन्नवर्णानां चलतरङ्गानाम् निर्माणं करोति ।

ਆਦਿ ਨ ਅੰਤੁ ਨ ਮੰਤੁ ਪਲੁ ਲਖ ਪਰਲਉ ਲਖ ਲਖ ਉਤਪਤੀ ।
आदि न अंतु न मंतु पलु लख परलउ लख लख उतपती ।

कोटिकोटिसृष्टयः, कोटिकोटिविलयः च प्रक्रियायाः आरम्भं, मध्यं, अन्तं च विना निरन्तरं क्रमेण भवन्ति ।

ਧੀਰਜ ਧਰਮ ਨ ਪੁਜਨੀ ਲਖ ਲਖ ਪਰਬਤ ਲਖ ਧਰਤੀ ।
धीरज धरम न पुजनी लख लख परबत लख धरती ।

लाखाः धैर्यवान् पृथिवीः पर्वताः च सच्चिदानन्दगुरुशिक्षायाः समीकरणं धैर्यं धर्मं च कर्तुं न शक्नुवन्ति।

ਲਖ ਗਿਆਨ ਧਿਆਨ ਲਖ ਤੁਲਿ ਨ ਤੁਲੀਐ ਤਿਲ ਗੁਰਮਤੀ ।
लख गिआन धिआन लख तुलि न तुलीऐ तिल गुरमती ।

कोटिप्रकारं ज्ञानं ध्यानं च गुरुप्रज्ञायाः (गुन्नत) ज्ञानस्य कणमपि समं न भवति।

ਸਿਮਰਣ ਕਿਰਣਿ ਘਣੀ ਘੋਲ ਘਤੀ ।੧੪।
सिमरण किरणि घणी घोल घती ।१४।

मया भगवद्ध्यानस्य एकस्य किरणस्य कृते ज्योतिरश्मिणां लक्षं यजितम्।

ਪਉੜੀ ੧੫
पउड़ी १५

ਲਖ ਦਰੀਆਉ ਕਵਾਉ ਵਿਚਿ ਲਖ ਲਖ ਲਹਰਿ ਤਰੰਗ ਉਠੰਦੇ ।
लख दरीआउ कवाउ विचि लख लख लहरि तरंग उठंदे ।

भगवतः एकस्मिन् वचने लक्षं नद्यः (जीवनस्य) प्रवहन्ति लक्षतरङ्गाः च तेषु आगच्छन्ति।

ਇਕਸ ਲਹਰਿ ਤਰੰਗ ਵਿਚਿ ਲਖ ਲਖ ਲਖ ਦਰੀਆਉ ਵਹੰਦੇ ।
इकस लहरि तरंग विचि लख लख लख दरीआउ वहंदे ।

तस्य एकस्मिन् तरङ्गे पुनः लाखाः नद्यः (जीवनस्य) प्रवहन्ति।

ਇਕਸ ਇਕਸ ਦਰੀਆਉ ਵਿਚਿ ਲਖ ਅਵਤਾਰ ਅਕਾਰ ਫਿਰੰਦੇ ।
इकस इकस दरीआउ विचि लख अवतार अकार फिरंदे ।

प्रत्येकं नदीयां अवताररूपेण अनेकरूपधारिणः जीवाः लाखाः भ्रमन्ति ।

ਮਛ ਕਛ ਮਰਿਜੀਵੜੇ ਅਗਮ ਅਥਾਹ ਨ ਹਾਥਿ ਲਹੰਦੇ ।
मछ कछ मरिजीवड़े अगम अथाह न हाथि लहंदे ।

मत्स्यकूर्मरूपाः अवताराः तस्मिन् निमज्जन्ति किन्तु तस्य गभीरताम् अवगन्तुं न शक्नुवन्ति अर्थात् तस्य परमस्य वास्तविकतायाः सीमां ज्ञातुं न शक्नुवन्ति।

ਪਰਵਦਗਾਰ ਅਪਾਰੁ ਹੈ ਪਾਰਾਵਾਰ ਨ ਲਹਨਿ ਤਰੰਦੇ ।
परवदगार अपारु है पारावार न लहनि तरंदे ।

सः धारकः प्रभुः सर्वसीमातः परः अस्ति; तस्य तरङ्गानाम् सीमां कोऽपि ज्ञातुं न शक्नोति।

ਅਜਰਾਵਰੁ ਸਤਿਗੁਰੁ ਪੁਰਖੁ ਗੁਰਮਤਿ ਗੁਰੁ ਸਿਖ ਅਜਰੁ ਜਰੰਦੇ ।
अजरावरु सतिगुरु पुरखु गुरमति गुरु सिख अजरु जरंदे ।

सः सच्चः गुरुः उत्तमः पुरुषः गुरुशिष्याः च असह्यं वहन्ति, गुरुस्य (गुर्मत्) प्रज्ञायाः माध्यमेन।

ਕਰਨਿ ਬੰਦਗੀ ਵਿਰਲੇ ਬੰਦੇ ।੧੫।
करनि बंदगी विरले बंदे ।१५।

एतादृशं भक्तिपूजां कुर्वन्तः जनाः दुर्लभाः सन्ति।

ਪਉੜੀ ੧੬
पउड़ी १६

ਇਕ ਕਵਾਉ ਅਮਾਉ ਜਿਸੁ ਕੇਵਡੁ ਵਡੇ ਦੀ ਵਡਿਆਈ ।
इक कवाउ अमाउ जिसु केवडु वडे दी वडिआई ।

तस्य महादेवस्य माहात्म्यस्य किं वक्तव्यं यस्य एकवचनं सर्वप्रमाणात् परम्।

ਓਅੰਕਾਰ ਅਕਾਰ ਜਿਸੁ ਤਿਸ ਦਾ ਅੰਤੁ ਨ ਕੋਊ ਪਾਈ ।
ओअंकार अकार जिसु तिस दा अंतु न कोऊ पाई ।

न कश्चित् तस्य रहस्यं ज्ञातुं शक्नोति यस्य आधारः केवलं एकः गैलिया अस्ति। कथं तस्य दीर्घायुः गण्यते यस्य अर्धश्वासः अगाहः।

ਅਧਾ ਸਾਹੁ ਅਥਾਹੁ ਜਿਸੁ ਵਡੀ ਆਰਜਾ ਗਣਤ ਨ ਆਈ ।
अधा साहु अथाहु जिसु वडी आरजा गणत न आई ।

तस्य सृष्टेः मूल्याङ्कनं कर्तुं न शक्यते; कथं तर्हि स अगोचरः अवलोकयिष्यति (अवगमिष्यति)।

ਕੁਦਰਤਿ ਕੀਮ ਨ ਜਾਣੀਐ ਕਾਦਰੁ ਅਲਖੁ ਨ ਲਖਿਆ ਜਾਈ ।
कुदरति कीम न जाणीऐ कादरु अलखु न लखिआ जाई ।

अहोरात्रादिदानानि च अमूल्यानि अन्ये वराः अपि अनन्ताः।

ਦਾਤਿ ਨ ਕੀਮ ਨ ਰਾਤਿ ਦਿਹੁ ਬੇਸੁਮਾਰੁ ਦਾਤਾਰੁ ਖੁਦਾਈ ।
दाति न कीम न राति दिहु बेसुमारु दातारु खुदाई ।

अनिर्वचनीयं भगवतः स्वामिनः पदम् ।

ਅਬਿਗਤਿ ਗਤਿ ਅਨਾਥ ਨਾਥ ਅਕਥ ਕਥਾ ਨੇਤਿ ਨੇਤਿ ਅਲਾਈ ।
अबिगति गति अनाथ नाथ अकथ कथा नेति नेति अलाई ।

तस्य च अकथनीयकथा केवलं नेति नेति (इदं न, इदं न) इति वदन् एव उपसंहारः कर्तुं शक्यते।

ਆਦਿ ਪੁਰਖੁ ਆਦੇਸੁ ਕਰਾਈ ।੧੬।
आदि पुरखु आदेसु कराई ।१६।

अभिवादनयोग्यः स एव आदिमः प्रभुः।

ਪਉੜੀ ੧੭
पउड़ी १७

ਸਿਰੁ ਕਲਵਤੁ ਲੈ ਲਖ ਵਾਰ ਹੋਮੇ ਕਟਿ ਕਟਿ ਤਿਲੁ ਤਿਲੁ ਦੇਹੀ ।
सिरु कलवतु लै लख वार होमे कटि कटि तिलु तिलु देही ।

यदि आरा शिरः धारयित्वा शरीरं खण्डखण्डं कृत्वा होमबलिरूपेण स्थापयितुं क्रियते;

ਗਲੈ ਹਿਮਾਚਲ ਲਖ ਵਾਰਿ ਕਰੈ ਉਰਧ ਤਪ ਜੁਗਤਿ ਸਨੇਹੀ ।
गलै हिमाचल लख वारि करै उरध तप जुगति सनेही ।

यदि लक्षवारं हिमे जीर्णः भवति वा सम्यक् युक्तीः स्वीकृत्य वा शरीरेण उल्टावस्थां कृत्वा तपस्यां करोति;

ਜਲ ਤਪੁ ਸਾਧੇ ਅਗਨਿ ਤਪੁ ਪੂਂਅਰ ਤਪੁ ਕਰਿ ਹੋਇ ਵਿਦੇਹੀ ।
जल तपु साधे अगनि तपु पूंअर तपु करि होइ विदेही ।

जलतपः, अग्नि-तपः, आन्तरिक-अग्नि-तपः च यदि निःशरीरः भवति;

ਵਰਤ ਨੇਮ ਸੰਜਮ ਘਣੇ ਦੇਵੀ ਦੇਵ ਅਸਥਾਨ ਭਵੇਹੀ ।
वरत नेम संजम घणे देवी देव असथान भवेही ।

उपवासं, नियमं, अनुशासनं, देवदेव्याः स्थानेषु भ्रमति चेत्;

ਪੁੰਨ ਦਾਨ ਚੰਗਿਆਈਆਂ ਸਿਧਾਸਣ ਸਿੰਘਾਸਣ ਥੇ ਏਹੀ ।
पुंन दान चंगिआईआं सिधासण सिंघासण थे एही ।

सद्दान-सद्भाव-कमल-मुद्रा-सिंहासनं कृत्वा तस्मिन् उपविशति चेत्;

ਨਿਵਲੀ ਕਰਮ ਭੁਇਅੰਗਮਾਂ ਪੂਰਕ ਕੁੰਭਕ ਰੇਚ ਕਰੇਹੀ ।
निवली करम भुइअंगमां पूरक कुंभक रेच करेही ।

यदि कश्चित् निओली कर्म, नागमुद्रा, निःश्वास, निःश्वास, प्राणवायुनिलम्बनम् (प्राणयं) च करोति;

ਗੁਰਮੁਖਿ ਸੁਖ ਫਲ ਸਰਨਿ ਸਭੇਹੀ ।੧੭।
गुरमुखि सुख फल सरनि सभेही ।१७।

सर्वे मिलित्वा गुरमुखेन प्राप्तानन्दफलेन न समाः।

ਪਉੜੀ ੧੮
पउड़ी १८

ਸਹਸ ਸਿਆਣੇ ਸੈਪੁਰਸ ਸਹਸ ਸਿਆਣਪ ਲਇਆ ਨ ਜਾਈ ।
सहस सिआणे सैपुरस सहस सिआणप लइआ न जाई ।

कोटिकोटि ज्ञानिनः स्वकौशलद्वारा आनन्दस्य (परमं) फलं प्राप्तुं न शक्नुवन्ति।

ਸਹਸ ਸੁਘੜ ਸੁਘੜਾਈਆਂ ਤੁਲੁ ਨ ਸਹਸ ਚਤੁਰ ਚਤੁਰਾਈ ।
सहस सुघड़ सुघड़ाईआं तुलु न सहस चतुर चतुराई ।

कोटि-कोटि-कुशल-कौशल-युक्ताः चतुराः सहस्रशः चतुराः तं प्राप्तुं न शक्नुवन्ति ।

ਲਖ ਹਕੀਮ ਲਖ ਹਿਕਮਤੀ ਦੁਨੀਆਦਾਰ ਵਡੇ ਦੁਨਿਆਈ ।
लख हकीम लख हिकमती दुनीआदार वडे दुनिआई ।

वैद्यानां लक्षं, चतुराणाम् अन्येषां च लौकिकबुद्धीनां लक्षं;

ਲਖ ਸਾਹ ਪਤਿਸਾਹ ਲਖ ਲਖ ਵਜੀਰ ਨ ਮਸਲਤ ਕਾਈ ।
लख साह पतिसाह लख लख वजीर न मसलत काई ।

लक्षशः राजानः सम्राटाः तेषां मन्त्रिणः च लक्षशः सन्ति किन्तु कस्यचित् सुझावः किमपि प्रयोजनं नास्ति।

ਜਤੀ ਸਤੀ ਸੰਤੋਖੀਆਂ ਸਿਧ ਨਾਥ ਮਿਲਿ ਹਾਥ ਨ ਪਾਈ ।
जती सती संतोखीआं सिध नाथ मिलि हाथ न पाई ।

उत्सविनः सत्यवादिनः सन्तुष्टाः सिद्धाः नाथाः कोऽपि तस्य उपरि हस्तं स्थापयितुं न शक्तवान्।

ਚਾਰ ਵਰਨ ਚਾਰ ਮਜਹਬਾਂ ਛਿਅ ਦਰਸਨ ਨਹਿਂ ਅਲਖੁ ਲਖਾਈ ।
चार वरन चार मजहबां छिअ दरसन नहिं अलखु लखाई ।

चतुर्वर्णचतुःसम्प्रदायषट्दर्शनसहितः कश्चित् तस्य अगोचरस्य भगवतः आनन्दफलं द्रष्टुं न शक्तवान्।

ਗੁਰਮੁਖਿ ਸੁਖ ਫਲ ਵਡੀ ਵਡਿਆਈ ।੧੮।
गुरमुखि सुख फल वडी वडिआई ।१८।

गुरमुखानाम् आनन्दफलस्य महिमा महती |

ਪਉੜੀ ੧੯
पउड़ी १९

ਪੀਰ ਮੁਰੀਦੀ ਗਾਖੜੀ ਪੀਰਾਂ ਪੀਰੁ ਗੁਰਾਂ ਗੁਰੁ ਜਾਣੈ ।
पीर मुरीदी गाखड़ी पीरां पीरु गुरां गुरु जाणै ।

गुरुस्य शिष्यत्वं कठिनं कार्यम् अस्ति; गुरुणां कोऽपि पीरः गुरुः वा तत् जानाति।

ਸਤਿਗੁਰੁ ਦਾ ਉਪਦੇਸੁ ਲੈ ਵੀਹ ਇਕੀਹ ਉਲੰਘਿ ਸਿਞਾਣੈ ।
सतिगुरु दा उपदेसु लै वीह इकीह उलंघि सिञाणै ।

सच्चिगुरुशिक्षां स्वीकृत्य वाग्मायाभ्यां परं गत्वा तं भगवन्तं परिचययति।

ਮੁਰਦਾ ਹੋਇ ਮੁਰੀਦ ਸੋ ਗੁਰੁ ਸਿਖ ਜਾਇ ਸਮਾਇ ਬਬਾਣੈ ।
मुरदा होइ मुरीद सो गुरु सिख जाइ समाइ बबाणै ।

केवलं सः गुरुशिखः स्वस्य शारीरिककामानां मृतः बाबा (नानक) इत्यस्मिन् आत्मनः अवशोषयति।

ਪੈਰੀਂ ਪੈ ਪਾ ਖਾਕ ਹੋਇ ਤਿਸੁ ਪਾ ਖਾਕ ਪਾਕੁ ਪਤੀਆਣੈ ।
पैरीं पै पा खाक होइ तिसु पा खाक पाकु पतीआणै ।

गुरुचरणेषु पतित्वा पादरजः भवति; जनाः विनयशीलस्य सिखस्य पादस्य एतादृशं रजः पवित्रं मन्यन्ते ।

ਗੁਰਮੁਖਿ ਪੰਥੁ ਅਗੰਮੁ ਹੈ ਮਰਿ ਮਰਿ ਜੀਵੈ ਜਾਇ ਪਛਾਣੈ ।
गुरमुखि पंथु अगंमु है मरि मरि जीवै जाइ पछाणै ।

अगम्यः गुरमुखानां मार्गः; मृताः सन्तः जीविताः तिष्ठन्ति (अर्थात् ते केवलं स्वकामान् मृतान् कुर्वन्ति), अन्ते च ते भगवन्तं परिचययन्ति।

ਗੁਰੁ ਉਪਦੇਸੁ ਅਵੇਸੁ ਕਰਿ ਕੀੜੀ ਭ੍ਰਿੰਗੀ ਵਾਂਗ ਵਿਡਾਣੈ ।
गुरु उपदेसु अवेसु करि कीड़ी भ्रिंगी वांग विडाणै ।

गुरुशिक्षया प्रेरितः भृतिगीकीटस्य (यत् लघुपिपीलिका भृङ्गे परिणमयति) आचरणं स्वीकृत्य सः (शिष्यः) गुरुस्य भव्यतां माहात्म्यं च प्राप्नोति।

ਅਕਥ ਕਥਾ ਕਉਣ ਆਖਿ ਵਖਾਣੈ ।੧੯।
अकथ कथा कउण आखि वखाणै ।१९।

तत्त्वतः कः अस्य अवाच्यकथायाः वर्णनं कर्तुं शक्नोति ?

ਪਉੜੀ ੨੦
पउड़ी २०

ਚਾਰਿ ਵਰਨਿ ਮਿਲਿ ਸਾਧਸੰਗਿ ਚਾਰ ਚਵਕਾ ਸੋਲਹਿ ਜਾਣੈ ।
चारि वरनि मिलि साधसंगि चार चवका सोलहि जाणै ।

पवित्रसङ्घम् आगत्य चत्वारः वर्णाः (वर्णाः) चतुर्गुणाधिकाः भवन्ति अर्थात् तेषु सिद्धाः षोडशविधाः कौशलाः भवन्ति,

ਪੰਜ ਸਬਦ ਗੁਰ ਸਬਦ ਲਿਵ ਪੰਜੂ ਪੰਜੇ ਪੰਜੀਹ ਲਾਣੈ ।
पंज सबद गुर सबद लिव पंजू पंजे पंजीह लाणै ।

शब्दस्य पञ्चगुणेषु (परेस, पा(यन्तल, मध्यमा, वैखर्फ, मातृका) चैतन्यं अवशोषयन् जिल्टः सर्वान् पञ्चगुणान् पञ्चान्, १.इ. मानवस्वभावस्य पञ्चविंशतिप्रवृत्तिं वशयति।

ਛਿਅ ਦਰਸਣ ਇਕ ਦਰਸਣੋ ਛਿਅ ਛਕੇ ਛਤੀਹ ਸਮਾਣੈ ।
छिअ दरसण इक दरसणो छिअ छके छतीह समाणै ।

षट् दर्शनानि उपविश्य भगवतः एकस्मिन् दर्शने षड्गुणं षड्गुणं अर्थात् षट्त्रिंशत् मुद्राणां (योगस्य) महत्त्वं ज्ञायते।

ਸਤ ਦੀਪ ਇਕ ਦੀਪਕੋ ਸਤ ਸਤੇ ਉਣਵੰਜਹਿ ਭਾਣੈ ।
सत दीप इक दीपको सत सते उणवंजहि भाणै ।

सप्तमहाद्वीपेषु एकदीपप्रकाशं दृष्ट्वा नवचत्वारिंशत् (७x७) वायुः फिट् नियन्त्रितः),

ਅਸਟ ਧਾਤੁ ਇਕੁ ਧਾਤ ਕਰਿ ਅਠੂ ਅਠੇ ਚਉਹਠ ਮਾਣੈ ।
असट धातु इकु धात करि अठू अठे चउहठ माणै ।

चतुःषष्टिः कौशलस्य आनन्दः तदा भोज्यते यदा (एक) गुरुरूपेण दार्शनिकशिलासम्बद्धः चतुर्वर्णचतुःश्रमरूपः अस्रधातुः स्वर्णरूपेण परिणमति।

ਨਉਂ ਨਾਥ ਇਕ ਨਾਥ ਹੈ ਨਉਂ ਨਾਏਂ ਏਕਾਸੀਹ ਦਾਣੈ ।
नउं नाथ इक नाथ है नउं नाएं एकासीह दाणै ।

नवनाथानां (स्वामिनां) एकस्य स्वामिनः पुरतः प्रणामात् एकाशीतिविभागविषये ज्ञानं प्राप्यते।

ਦਸ ਦੁਆਰ ਨਿਰਧਾਰ ਕਰਿ ਦਾਹੋ ਦਾਹੇ ਸਉ ਪਰਵਾਣੈ ।
दस दुआर निरधार करि दाहो दाहे सउ परवाणै ।

दशद्वारात् (शरीरस्य) स्वतन्त्रतां प्राप्य सिद्धयोगी शतप्रतिशतं स्वीकृतं प्राप्नोति (भगवतः न्यायालये)।

ਗੁਰਮੁਖਿ ਸੁਖ ਫਲ ਚੋਜ ਵਿਡਾਣੈ ।੨੦।
गुरमुखि सुख फल चोज विडाणै ।२०।

गुरमुखानाम् आनन्दफलं सूक्ष्मं रहस्यं धारयति।

ਪਉੜੀ ੨੧
पउड़ी २१

ਸਉ ਵਿਚ ਵਰਤੈ ਸਿਖ ਸੰਤ ਇਕੋਤਰ ਸੌ ਸਤਿਗੁਰ ਅਬਿਨਾਸੀ ।
सउ विच वरतै सिख संत इकोतर सौ सतिगुर अबिनासी ।

यदि सिक्खः शतगुणः, सनातनः सच्चः गुरुः शतैकः।

ਸਦਾ ਸਦੀਵ ਦੀਵਾਣ ਜਿਸੁ ਅਸਥਿਰ ਸਦਾ ਨ ਆਵੈ ਜਾਸੀ ।
सदा सदीव दीवाण जिसु असथिर सदा न आवै जासी ।

तस्य दरबारः नित्यं स्थिरः भवति, सः कदापि प्रवासचक्रं न गच्छति।

ਇਕ ਮਨ ਜਿਨ੍ਹੈਂ ਧਿਆਇਆ ਕਾਟੀ ਗਲਹੁ ਤਿਸੈ ਜਮ ਫਾਸੀ ।
इक मन जिन्हैं धिआइआ काटी गलहु तिसै जम फासी ।

एकचित्तभक्त्या तं ध्यायति यमस्य पाशं छिन्नं लभते।

ਇਕੋ ਇਕ ਵਰਤਦਾ ਸਬਦ ਸੁਰਤਿ ਸਤਿਗੁਰੂ ਜਣਾਸੀ ।
इको इक वरतदा सबद सुरति सतिगुरू जणासी ।

स एव भगवान् सर्वत्र व्याप्तः, सच्चिदानन्दगुरुवचने चैतन्यविलयमात्रेण ज्ञातुं शक्यते।

ਬਿਨੁ ਦਰਸਨੁ ਗੁਰੁ ਮੂਰਤਿ ਭ੍ਰਮਤਾ ਫਿਰੇ ਲਖ ਜੂਨਿ ਚਉਰਾਸੀ ।
बिनु दरसनु गुरु मूरति भ्रमता फिरे लख जूनि चउरासी ।

प्रकटगुरुस्य (गुरुवचनस्य) झलकं विना, चोरीं, चतुरशीतिलक्षेषु जीवनजातीयेषु भ्रमति।

ਬਿਨੁ ਦੀਖਿਆ ਗੁਰਦੇਵ ਦੀ ਮਰਿ ਜਨਮੇ ਵਿਚਿ ਨਰਕ ਪਵਾਸੀ ।
बिनु दीखिआ गुरदेव दी मरि जनमे विचि नरक पवासी ।

गुरुशिक्षां विना जन्म मृत्योः जीवगोति अन्ते नरके क्षिप्तः भवति।

ਨਿਰਗੁਣ ਸਰਗੁਣ ਸਤਿਗੁਰੂ ਵਿਰਲਾ ਕੋ ਗੁਰ ਸਬਦ ਸਮਾਸੀ ।
निरगुण सरगुण सतिगुरू विरला को गुर सबद समासी ।

सच्चो गुरुः गुणहीनः तथापि सर्वगुणवान्।

ਬਿਨੁ ਗੁਰੁ ਓਟ ਨ ਹੋਰੁ ਕੋ ਸਚੀ ਓਟ ਨ ਕਦੇ ਬਿਨਾਸੀ ।
बिनु गुरु ओट न होरु को सची ओट न कदे बिनासी ।

दुर्लभः गुरुवचने आत्मनः लीनः भवति। गुरुणा विना आश्रयः नास्ति तथा च एषः सच्चः आश्रयः कदापि न नश्यति।

ਗੁਰਾਂ ਗੁਰੂ ਸਤਿਗੁਰੁ ਪੁਰਖੁ ਆਦਿ ਅੰਤਿ ਥਿਰੁ ਗੁਰੂ ਰਹਾਸੀ ।
गुरां गुरू सतिगुरु पुरखु आदि अंति थिरु गुरू रहासी ।

सच्चः गुरुः (प्रभुः), सर्वेषां गुरुणां गुरुः आदौ अन्त्यपर्यन्तं अविकारी गुरुः अस्ति।

ਕੋ ਵਿਰਲਾ ਗੁਰਮੁਖਿ ਸਹਜਿ ਸਮਾਸੀ ।੨੧।
को विरला गुरमुखि सहजि समासी ।२१।

कोऽपि दुर्लभः गुरमुखः समतायां विलीनः भवति।

ਪਉੜੀ ੨੨
पउड़ी २२

ਧਿਆਨ ਮੂਲ ਮੂਰਤਿ ਗੁਰੂ ਪੂਜਾ ਮੂਲ ਗੁਰੁ ਚਰਣ ਪੁਜਾਏ ।
धिआन मूल मूरति गुरू पूजा मूल गुरु चरण पुजाए ।

ध्यानस्य आधारः गुमरूपः (यः गुणैः सह सर्वगुणैः परः अस्ति) मूलपूजनं च गुरुपादपूजनम्।

ਮੰਤ੍ਰੁ ਮੂਲੁ ਗੁਰੁ ਵਾਕ ਹੈ ਸਚੁ ਸਬਦੁ ਸਤਿਗੁਰੂ ਸੁਣਾਏ ।
मंत्रु मूलु गुरु वाक है सचु सबदु सतिगुरू सुणाए ।

मन्त्राणां आधारः गुरुवचनं सत्यं गुरुः सत्यं वचनं पठति।

ਚਰਣੋਦਕੁ ਪਵਿਤ੍ਰ ਹੈ ਚਰਣ ਕਮਲ ਗੁਰੁ ਸਿਖ ਧੁਆਏ ।
चरणोदकु पवित्र है चरण कमल गुरु सिख धुआए ।

गुरुपादप्रक्षालनं पवित्रं सिक्खाः पादकमलप्रक्षालनं कुर्वन्ति।

ਚਰਣਾਮ੍ਰਿਤ ਕਸਮਲ ਕਟੇ ਗੁਰੁ ਧੂਰੀ ਬੁਰੇ ਲੇਖ ਮਿਟਾਏ ।
चरणाम्रित कसमल कटे गुरु धूरी बुरे लेख मिटाए ।

गुरुचरणामृतं सर्वाणि पापानि विच्छिन्दति गुरुपादरजः च सर्वाणि दुष्टलेखानि मेटयति।

ਸਤਿ ਨਾਮੁ ਕਰਤਾ ਪੁਰਖੁ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਵਿਚਿ ਰਿਦੈ ਸਮਾਏ ।
सति नामु करता पुरखु वाहिगुरू विचि रिदै समाए ।

तस्य प्रसादात् सच्चो नाम प्रजापतिः भगवान् वाहिगुरुः हृदये वसति।

ਬਾਰਹ ਤਿਲਕ ਮਿਟਾਇ ਕੇ ਗੁਰਮੁਖਿ ਤਿਲਕ ਨੀਸਾਣ ਚੜ੍ਹਾਏ ।
बारह तिलक मिटाइ के गुरमुखि तिलक नीसाण चढ़ाए ।

योगिनां द्वादश चिह्नानि अपसारयन् गुरमुखः भगवतः प्रसादचिह्नं ललाटे स्थापयति।

ਰਹੁਰਾਸੀ ਰਹੁਰਾਸਿ ਏਹੁ ਇਕੋ ਜਪੀਐ ਹੋਰੁ ਤਜਾਏ ।
रहुरासी रहुरासि एहु इको जपीऐ होरु तजाए ।

सर्वेषु धर्मेषु एकः एव आचारसंहिता सत्यः यत् सर्वान् तिरस्कृत्य एकस्य भगवतः एव स्मरणं कुर्वन् गन्तव्यम् इति ।

ਬਿਨੁ ਗੁਰ ਦਰਸਣੁ ਦੇਖਣਾ ਭ੍ਰਮਤਾ ਫਿਰੇ ਠਉੜਿ ਨਹੀਂ ਪਾਏ ।
बिनु गुर दरसणु देखणा भ्रमता फिरे ठउड़ि नहीं पाए ।

गुरुव्यतिरिक्तं कञ्चित् अनुसृत्य मनुष्यः आश्रयं विना भ्रमति ।

ਬਿਨੁ ਗੁਰੁ ਪੂਰੈ ਆਏ ਜਾਏ ।੨੨।੪੦। ਚਾਲੀਹ ।
बिनु गुरु पूरै आए जाए ।२२।४०। चालीह ।

सिद्धगुरुविवर्जितः जीव याति दुःखं संक्रमणं |


सूचिः (1 - 41)
वार १ पुटः: 1 - 1
वार २ पुटः: 2 - 2
वार ३ पुटः: 3 - 3
वार ४ पुटः: 4 - 4
वार ५ पुटः: 5 - 5
वार ६ पुटः: 6 - 6
वार ७ पुटः: 7 - 7
वार ८ पुटः: 8 - 8
वार ९ पुटः: 9 - 9
वार १० पुटः: 10 - 10
वार ११ पुटः: 11 - 11
वार १२ पुटः: 12 - 12
वार १३ पुटः: 13 - 13
वार १४ पुटः: 14 - 14
वार १५ पुटः: 15 - 15
वार १६ पुटः: 16 - 16
वार १७ पुटः: 17 - 17
वार १८ पुटः: 18 - 18
वार १९ पुटः: 19 - 19
वार २० पुटः: 20 - 20
वार २१ पुटः: 21 - 21
वार २२ पुटः: 22 - 22
वार २३ पुटः: 23 - 23
वार २४ पुटः: 24 - 24
वार २५ पुटः: 25 - 25
वार २६ पुटः: 26 - 26
वार २७ पुटः: 27 - 27
वार २८ पुटः: 28 - 28
वार २९ पुटः: 29 - 29
वार ३० पुटः: 30 - 30
वार ३१ पुटः: 31 - 31
वार ३२ पुटः: 32 - 32
वार ३३ पुटः: 33 - 33
वार ३४ पुटः: 34 - 34
वार ३५ पुटः: 35 - 35
वार ३६ पुटः: 36 - 36
वार ३७ पुटः: 37 - 37
वार ३८ पुटः: 38 - 38
वार ३९ पुटः: 39 - 39
वार ४० पुटः: 40 - 40
वार ४१ पुटः: 41 - 41