ਪੰਜਾਬੀ 
English 
پنجابی 
Español 
Français 
Deutsch 
Português 
Bahasa Indonesia 
Türkçe 
Tiếng Việt 
Filipino 
Svenska हिंदी संस्कृत 
Nederlands 
Română 
Magyar 
Polski 
Čeština 
Afrikaans 
Italiano Català 
Shqip 
Gaeilge Cymraeg 
Slovenčina 
Slovenščina 
Dansk 
Eesti 
Latviešu 
Lietuvių 
Norsk 
Malti 
Íslenska Galego 
Kreyòl Ayisyen 
Latin 
Bahasa Melayu 
Kiswahili 
Hrvatski 
Suomi 
Русский मराठी ગુજરાતી తెలుగు ಕನ್ನಡ தமிழ் മലയാളം 
বাংলা 
Ελληνικά 
日本語 
中文 اردو سنڌي 
فارسی 
العربية 
עברית 
한국어 वारं भाई गुरुदासः
पुटः - 37
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
ੴ सतिगुर प्रसादि ॥एकः ओअङ्करः आदिशक्तिः दिव्यगुरुप्रसादेन साक्षात्कृतः
ਪਉੜੀ ੧
पउड़ी १
ਇਕੁ ਕਵਾਉ ਪਸਾਉ ਕਰਿ ਓਅੰਕਾਰਿ ਅਕਾਰੁ ਬਣਾਇਆ ।
इकु कवाउ पसाउ करि ओअंकारि अकारु बणाइआ ।तस्य एकं स्पन्दनं (वक्, शब्दं) प्रसारयन् ओआइकारः (समग्रसृष्टेः) रूपेषु प्रकटितः अभवत्।
ਅੰਬਰਿ ਧਰਤਿ ਵਿਛੋੜਿ ਕੈ ਵਿਣੁ ਥੰਮਾਂ ਆਗਾਸੁ ਰਹਾਇਆ ।
अंबरि धरति विछोड़ि कै विणु थंमां आगासु रहाइआ ।पृथिवीं आकाशात् पृथक् कृत्वा ओअङ्करः कस्यापि स्तम्भस्य आश्रयं विना आकाशं धारयति।
ਜਲ ਵਿਚਿ ਧਰਤੀ ਰਖੀਅਨਿ ਧਰਤੀ ਅੰਦਰਿ ਨੀਰੁ ਧਰਾਇਆ ।
जल विचि धरती रखीअनि धरती अंदरि नीरु धराइआ ।जले पृथिवीं स्थापयित्वा पृथिव्यां जलं च ।
ਕਾਠੈ ਅੰਦਰਿ ਅਗਿ ਧਰਿ ਅਗੀ ਹੋਂਦੀ ਸੁਫਲੁ ਫਲਾਇਆ ।
काठै अंदरि अगि धरि अगी होंदी सुफलु फलाइआ ।अग्निः काष्ठेषु अग्निः च स्थापितः तथापि सुन्दरफलभारयुक्ताः वृक्षाः निर्मिताः ।
ਪਉਣ ਪਾਣੀ ਬੈਸੰਤਰੋ ਤਿੰਨੇ ਵੈਰੀ ਮੇਲਿ ਮਿਲਾਇਆ ।
पउण पाणी बैसंतरो तिंने वैरी मेलि मिलाइआ ।वायुः, जलं, अग्निः च परस्परं शत्रवः सन्ति किन्तु सः तान् सामञ्जस्यपूर्वकं समागमं कृतवान् (लोकं च सृष्टवान्)।
ਰਾਜਸ ਸਾਤਕ ਤਾਮਸੋ ਬ੍ਰਹਮਾ ਬਿਸਨੁ ਮਹੇਸੁ ਉਪਾਇਆ ।
राजस सातक तामसो ब्रहमा बिसनु महेसु उपाइआ ।ब्रह्मविष्णु महेशौ सृजत् ये कर्म (राज) , पोषण (सत्त्व) तथा प्रलय (तम) गुणों को पोषण करते हैं।
ਚੋਜ ਵਿਡਾਣੁ ਚਲਿਤੁ ਵਰਤਾਇਆ ।੧।
चोज विडाणु चलितु वरताइआ ।१।आश्चर्यकारणसाधकः स भगवान् अद्भुतं सृष्टिं सृष्टवान्।
ਪਉੜੀ ੨
पउड़ी २
ਸਿਵ ਸਕਤੀ ਦਾ ਰੂਪ ਕਰਿ ਸੂਰਜੁ ਚੰਦੁ ਚਰਾਗੁ ਬਲਾਇਆ ।
सिव सकती दा रूप करि सूरजु चंदु चरागु बलाइआ ।शिवः शक्तिः च अर्थात् चैतन्यप्रकृतिरूपेण परमतत्त्वं तस्मिन् गतिशीलशक्तियुक्तं पदार्थं संयोजयित्वा जगतः निर्माणं कृत्वा सूर्यचन्द्रयोः तस्य दीपाः कृताः।
ਰਾਤੀ ਤਾਰੇ ਚਮਕਦੇ ਘਰਿ ਘਰਿ ਦੀਪਕ ਜੋਤਿ ਜਗਾਇਆ ।
राती तारे चमकदे घरि घरि दीपक जोति जगाइआ ।रात्रौ दीप्ताः तारा: प्रत्येकं गृहे प्रज्वलितदीपानां रूपं ददति।
ਸੂਰਜੁ ਏਕੰਕਾਰੁ ਦਿਹਿ ਤਾਰੇ ਦੀਪਕ ਰੂਪੁ ਲੁਕਾਇਆ ।
सूरजु एकंकारु दिहि तारे दीपक रूपु लुकाइआ ।एकस्य महासूर्यस्य उदयेन सह दिवा काले , दीपरूपाः तारकाः निगूढं गच्छन्ति ।
ਲਖ ਦਰੀਆਉ ਕਵਾਉ ਵਿਚਿ ਤੋਲਿ ਅਤੋਲੁ ਨ ਤੋਲਿ ਤੁਲਾਇਆ ।
लख दरीआउ कवाउ विचि तोलि अतोलु न तोलि तुलाइआ ।तस्य एकस्मिन् स्पन्दने (वक्) कोटि-कोटि-नदीः (जीवनस्य) सन्ति, तस्य अतुलनीय-भव्यता च न प्रमेयम्।
ਓਅੰਕਾਰੁ ਅਕਾਰੁ ਜਿਸਿ ਪਰਵਦਗਾਰੁ ਅਪਾਰੁ ਅਲਾਇਆ ।
ओअंकारु अकारु जिसि परवदगारु अपारु अलाइआ ।परोपकारी पोषणकर्ता भगवता अपि ओअङ्कररूपेण स्वस्य रूपं प्रकटितम् अस्ति।
ਅਬਗਤਿ ਗਤਿ ਅਤਿ ਅਗਮ ਹੈ ਅਕਥ ਕਥਾ ਨਹਿ ਅਲਖੁ ਲਖਾਇਆ ।
अबगति गति अति अगम है अकथ कथा नहि अलखु लखाइआ ।तस्य गतिशीलता सुप्ता, अगम्यः, तस्य कथा च अवाच्यः।
ਸੁਣਿ ਸੁਣਿ ਆਖਣੁ ਆਖਿ ਸੁਣਾਇਆ ।੨।
सुणि सुणि आखणु आखि सुणाइआ ।२।भगवतः विषये कथनस्य आधारः केवलं श्रुतिः एव (न तु प्रथमहस्तस्य अनुभवः)।
ਪਉੜੀ ੩
पउड़ी ३
ਖਾਣੀ ਬਾਣੀ ਚਾਰਿ ਜੁਗ ਜਲ ਥਲ ਤਰੁਵਰੁ ਪਰਬਤ ਸਾਜੇ ।
खाणी बाणी चारि जुग जल थल तरुवरु परबत साजे ।चत्वारि जीवनखानानि, चत्वारि भाषणानि चत्वारि युगानि च समाविष्टानि, भगवता जलं, पृथिवी, वृक्षाः, पर्वताः च निर्मिताः।
ਤਿੰਨ ਲੋਅ ਚਉਦਹ ਭਵਣ ਕਰਿ ਇਕੀਹ ਬ੍ਰਹਮੰਡ ਨਿਵਾਜੇ ।
तिंन लोअ चउदह भवण करि इकीह ब्रहमंड निवाजे ।एकेन भगवता त्रैलोक्यं चतुर्दशमण्डलानि बहूनि विश्वानि च ।
ਚਾਰੇ ਕੁੰਡਾ ਦੀਪ ਸਤ ਨਉ ਖੰਡ ਦਹ ਦਿਸਿ ਵਜਣਿ ਵਾਜੇ ।
चारे कुंडा दीप सत नउ खंड दह दिसि वजणि वाजे ।तस्य कृते दशदिशेषु सप्तमहाद्वीपेषु नवविभागेषु च वाद्ययन्त्राणि वाद्यन्ते ।
ਇਕਸ ਇਕਸ ਖਾਣਿ ਵਿਚਿ ਇਕੀਹ ਇਕੀਹ ਲਖ ਉਪਾਜੇ ।
इकस इकस खाणि विचि इकीह इकीह लख उपाजे ।प्रत्येकं उत्पत्तिस्रोतः एकविंशतिलक्षजीवाः उत्पन्नाः ।
ਇਕਤ ਇਕਤ ਜੂਨਿ ਵਿਚਿ ਜੀਅ ਜੰਤੁ ਅਣਗਣਤ ਬਿਰਾਜੇ ।
इकत इकत जूनि विचि जीअ जंतु अणगणत बिराजे ।ततः प्रत्येकं जातिषु असंख्यजीवाः विद्यन्ते।
ਰੂਪ ਅਨੂਪ ਸਰੂਪ ਕਰਿ ਰੰਗ ਬਿਰੰਗ ਤਰੰਗ ਅਗਾਜੇ ।
रूप अनूप सरूप करि रंग बिरंग तरंग अगाजे ।अतुलरूपाः वर्णाः च तदा विविधतरङ्गेषु (जीवनस्य) दृश्यन्ते।
ਪਉਣੁ ਪਾਣੀ ਘਰੁ ਨਉ ਦਰਵਾਜੇ ।੩।
पउणु पाणी घरु नउ दरवाजे ।३।वायुजलसङ्गात् निर्मिताः पिण्डाः, प्रत्येकं नव द्वाराणि भवन्ति।
ਪਉੜੀ ੪
पउड़ी ४
ਕਾਲਾ ਧਉਲਾ ਰਤੜਾ ਨੀਲਾ ਪੀਲਾ ਹਰਿਆ ਸਾਜੇ ।
काला धउला रतड़ा नीला पीला हरिआ साजे ।कृष्णशुक्लरुक्तनीलपीतहरिद्रा वर्णाः अलङ्कृताः (सृष्टिः)।
ਰਸੁ ਕਸੁ ਕਰਿ ਵਿਸਮਾਦੁ ਸਾਦੁ ਜੀਭਹੁੰ ਜਾਪ ਨ ਖਾਜ ਅਖਾਜੇ ।
रसु कसु करि विसमादु सादु जीभहुं जाप न खाज अखाजे ।जिह्वाद्वारा ज्ञायमाणानां भक्ष्याभक्ष्यवस्तूनाम् आश्चर्यजनकाः रसाः कृताः।
ਮਿਠਾ ਕਉੜਾ ਖਟੁ ਤੁਰਸੁ ਫਿਕਾ ਸਾਉ ਸਲੂਣਾ ਛਾਜੇ ।
मिठा कउड़ा खटु तुरसु फिका साउ सलूणा छाजे ।एते रसाः मधुराः कटुः अम्लाः लवणाः, अस्वादाः च भवन्ति ।
ਗੰਧ ਸੁਗੰਧਿ ਅਵੇਸੁ ਕਰਿ ਚੋਆ ਚੰਦਨੁ ਕੇਸਰੁ ਕਾਜੇ ।
गंध सुगंधि अवेसु करि चोआ चंदनु केसरु काजे ।अनेकगन्धं मिश्रयित्वा कर्पूरचप्पलं केसरं च निर्मितम् अस्ति ।
ਮੇਦੁ ਕਥੂਰੀ ਪਾਨ ਫੁਲੁ ਅੰਬਰੁ ਚੂਰ ਕਪੂਰ ਅੰਦਾਜੇ ।
मेदु कथूरी पान फुलु अंबरु चूर कपूर अंदाजे ।अन्ये यथा कस्तूरी बिडालः, कस्तूरी, सुपारी, पुष्प, धूपः, कर्पूरः इत्यादयः अपि तथैव भवन्ति ।
ਰਾਗ ਨਾਦ ਸੰਬਾਦ ਬਹੁ ਚਉਦਹ ਵਿਦਿਆ ਅਨਹਦ ਗਾਜੇ ।
राग नाद संबाद बहु चउदह विदिआ अनहद गाजे ।बहवः सङ्गीतमापाः, स्पन्दनानि, संवादाः च सन्ति, चतुर्दशकौशलद्वारा अप्रहारः रागः ध्वनितुं शक्नोति ।
ਲਖ ਦਰੀਆਉ ਕਰੋੜ ਜਹਾਜੇ ।੪।
लख दरीआउ करोड़ जहाजे ।४।नद्यः लक्षशः सन्ति येषु कोटिशः नावः गच्छन्ति।
ਪਉੜੀ ੫
पउड़ी ५
ਸਤ ਸਮੁੰਦ ਅਥਾਹ ਕਰਿ ਰਤਨ ਪਦਾਰਥ ਭਰੇ ਭੰਡਾਰਾ ।
सत समुंद अथाह करि रतन पदारथ भरे भंडारा ।कृषिजन्यपदार्थानाम्, औषधानां,वस्त्राणां, खाद्यानां च विविधरूपाः पृथिव्यां निर्मिताः सन्ति ।
ਮਹੀਅਲ ਖੇਤੀ ਅਉਖਧੀ ਛਾਦਨ ਭੋਜਨ ਬਹੁ ਬਿਸਥਾਰਾ ।
महीअल खेती अउखधी छादन भोजन बहु बिसथारा ।कृषिजन्यपदार्थानाम्, औषधानां,वस्त्राणां, खाद्यानां च विविधरूपाः पृथिव्यां निर्मिताः सन्ति ।
ਤਰੁਵਰ ਛਾਇਆ ਫੁਲ ਫਲ ਸਾਖਾ ਪਤ ਮੂਲ ਬਹੁ ਭਾਰਾ ।
तरुवर छाइआ फुल फल साखा पत मूल बहु भारा ।छायायुक्ताः वृक्षाः, पुष्पाणि, फलानि, शाखाः, पत्राणि, मूलानि च तत्र विद्यन्ते।
ਪਰਬਤ ਅੰਦਰਿ ਅਸਟ ਧਾਤੁ ਲਾਲੁ ਜਵਾਹਰੁ ਪਾਰਸਿ ਪਾਰਾ ।
परबत अंदरि असट धातु लालु जवाहरु पारसि पारा ।पर्वतेषु अष्टधातुः माणिक्यरत्नानि दार्शनिकशिला पारा च सन्ति ।
ਚਉਰਾਸੀਹ ਲਖ ਜੋਨਿ ਵਿਚਿ ਮਿਲਿ ਮਿਲਿ ਵਿਛੁੜੇ ਵਡ ਪਰਵਾਰਾ ।
चउरासीह लख जोनि विचि मिलि मिलि विछुड़े वड परवारा ।चतुःशीतिः Lacs जीवनजातीनां मध्ये बृहत्कुटुम्बाः केवलं विभाजनार्थं मिलन्ति अर्थात् ते जन्मं कुर्वन्ति म्रियन्ते च।
ਜੰਮਣੁ ਜੀਵਣੁ ਮਰਣ ਵਿਚਿ ਭਵਜਲ ਪੂਰ ਭਰਾਇ ਹਜਾਰਾ ।
जंमणु जीवणु मरण विचि भवजल पूर भराइ हजारा ।प्रवासचक्रे प्राणियूथाः लोके -सागरे सहस्रशः आगच्छन्ति गच्छन्ति च..
ਮਾਣਸ ਦੇਹੀ ਪਾਰਿ ਉਤਾਰਾ ।੫।
माणस देही पारि उतारा ।५।केवलं मानवशरीरेण एव पारं गन्तुं शक्यते ।
ਪਉੜੀ ੬
पउड़ी ६
ਮਾਣਸ ਜਨਮ ਦੁਲੰਭੁ ਹੈ ਛਿਣ ਭੰਗਰੁ ਛਲ ਦੇਹੀ ਛਾਰਾ ।
माणस जनम दुलंभु है छिण भंगरु छल देही छारा ।यद्यपि मनुष्यजन्म दुर्लभं दानं तथापि मृत्तिकानिर्मितं शरीरमिदं क्षणिकम्।
ਪਾਣੀ ਦਾ ਕਰਿ ਪੁਤਲਾ ਉਡੈ ਨ ਪਉਣੁ ਖੁਲੇ ਨਉਂ ਦੁਆਰਾ ।
पाणी दा करि पुतला उडै न पउणु खुले नउं दुआरा ।अण्डकोषवीर्यनिर्मितः अस्य वायुरोधकशरीरस्य नवद्वाराणि सन्ति ।
ਅਗਨਿ ਕੁੰਡ ਵਿਚਿ ਰਖੀਅਨਿ ਨਰਕ ਘੋਰ ਮਹਿੰ ਉਦਰੁ ਮਝਾਰਾ ।
अगनि कुंड विचि रखीअनि नरक घोर महिं उदरु मझारा ।मातृगर्भस्य नरकाग्नौ अपि स भगवान् इदं शरीरं तारयति।
ਕਰੈ ਉਰਧ ਤਪੁ ਗਰਭ ਵਿਚਿ ਚਸਾ ਨ ਵਿਸਰੈ ਸਿਰਜਣਹਾਰਾ ।
करै उरध तपु गरभ विचि चसा न विसरै सिरजणहारा ।गर्भाधानकाले मातुः गर्भे उल्टावस्था लम्बमानो ध्यायति च निरन्तरम् ।
ਦਸੀ ਮਹੀਨੀਂ ਜੰਮਿਆਂ ਸਿਮਰਣ ਕਰੀ ਕਰੇ ਨਿਸਤਾਰਾ ।
दसी महीनीं जंमिआं सिमरण करी करे निसतारा ।दशमासाभ्यन्तरे ftv जायते यदा तेन ध्यानात् तस्मात् अग्निकुण्डात् मुक्तः भवति।
ਜੰਮਦੋ ਮਾਇਆ ਮੋਹਿਆ ਨਦਰਿ ਨ ਆਵੈ ਰਖਣਹਾਰਾ ।
जंमदो माइआ मोहिआ नदरि न आवै रखणहारा ।जन्मकालात् एव सः मायामग्नः भवति अधुना सः रक्षकः भगवान् तेन न दृश्यते।
ਸਾਹੋਂ ਵਿਛੁੜਿਆ ਵਣਜਾਰਾ ।੬।
साहों विछुड़िआ वणजारा ।६।जीवः पथिकः व्यापारी एवं भगवतः महाबैङ्ककर्तुः विरक्तः भवति।
ਪਉੜੀ ੭
पउड़ी ७
ਰੋਵੈ ਰਤਨੁ ਗਵਾਇ ਕੈ ਮਾਇਆ ਮੋਹੁ ਅਨੇਰੁ ਗੁਬਾਰਾ ।
रोवै रतनु गवाइ कै माइआ मोहु अनेरु गुबारा ।मणिं नष्टं (भगवतः नामरूपं) प्राणी (जन्मनि) विलपति रोदिति च सर्वथा अन्धकारे मायामोहस्य च।
ਓਹੁ ਰੋਵੈ ਦੁਖੁ ਆਪਣਾ ਹਸਿ ਹਸਿ ਗਾਵੈ ਸਭ ਪਰਵਾਰਾ ।
ओहु रोवै दुखु आपणा हसि हसि गावै सभ परवारा ।सः स्वदुःखात् रोदिति किन्तु सर्वं कुटुम्बं हर्षेण गायति।
ਸਭਨਾਂ ਮਨਿ ਵਾਧਾਈਆਂ ਰੁਣ ਝੁੰਝਨੜਾ ਰੁਣ ਝੁਣਕਾਰਾ ।
सभनां मनि वाधाईआं रुण झुंझनड़ा रुण झुणकारा ।सर्वेषां हृदयं सुखपूर्णं च परितः ढोलस्य वाद्यध्वनिः श्रूयते।
ਨਾਨਕੁ ਦਾਦਕੁ ਸੋਹਲੇ ਦੇਨਿ ਅਸੀਸਾਂ ਬਾਲੁ ਪਿਆਰਾ ।
नानकु दादकु सोहले देनि असीसां बालु पिआरा ।सुखगीतानि गायन् मातृपितृकुटुम्बः प्रियं बालकं आशीर्वादं ददातु।
ਚੁਖਹੁਂ ਬਿੰਦਕ ਬਿੰਦੁ ਕਰਿ ਬਿੰਦਹੁਂ ਕੀਤਾ ਪਰਬਤ ਭਾਰਾ ।
चुखहुं बिंदक बिंदु करि बिंदहुं कीता परबत भारा ।अल्पबिन्दवात् वर्धितः अधुना सः बिन्दुः पर्वतः इव दृश्यते।
ਸਤਿ ਸੰਤੋਖ ਦਇਆ ਧਰਮੁ ਅਰਥੁ ਸੁਗਰਥ ਵਿਸਾਰਿ ਵਿਸਾਰਾ ।
सति संतोख दइआ धरमु अरथु सुगरथ विसारि विसारा ।प्रौढः सन् सः गर्वेण सत्यं, सन्तोषं, करुणं, धर्मं, उच्चतरं मूल्यं च विस्मृतवान् अस्ति।
ਕਾਮ ਕਰੋਧੁ ਵਿਰੋਧੁ ਵਿਚਿ ਲੋਭੁ ਮੋਹੁ ਧਰੋਹ ਅਹੰਕਾਰਾ ।
काम करोधु विरोधु विचि लोभु मोहु धरोह अहंकारा ।कामक्रोधविरोधलोभमोहद्रोहदर्पयोः मध्ये जीवितुं आरब्धवान् ।
ਮਹਾਂ ਜਾਲ ਫਾਥਾ ਵੇਚਾਰਾ ।੭।
महां जाल फाथा वेचारा ।७।एवं च दरिद्रः मायायाः बृहत्जाले उलझितः..
ਪਉੜੀ ੮
पउड़ी ८
ਹੋਇ ਸੁਚੇਤ ਅਚੇਤ ਇਵ ਅਖੀਂ ਹੋਂਦੀ ਅੰਨ੍ਹਾ ਹੋਆ ।
होइ सुचेत अचेत इव अखीं होंदी अंन्हा होआ ।जीवः यद्यपि चैतन्यः अवतारः अस्ति तथापि एतावत् अचेतनः (जीवने स्वस्य उद्देश्यस्य) यथा सः नेत्रयुक्तः अपि अन्धः अस्ति;
ਵੈਰੀ ਮਿਤੁ ਨ ਜਾਣਦਾ ਡਾਇਣੁ ਮਾਉ ਸੁਭਾਉ ਸਮੋਆ ।
वैरी मितु न जाणदा डाइणु माउ सुभाउ समोआ ।मित्रं शत्रुं च न भेदं करोति; तस्यानुसारं च मातुः डाकिन्याः च स्वभावः समानः।
ਬੋਲਾ ਕੰਨੀਂ ਹੋਂਵਦੀ ਜਸੁ ਅਪਜਸੁ ਮੋਹੁ ਧੋਹੁ ਨ ਸੋਆ ।
बोला कंनीं होंवदी जसु अपजसु मोहु धोहु न सोआ ।कर्णावपि बधिरः महिमा-अकीर्ति-प्रेम-द्रोहयोः वा भेदं न करोति।
ਗੁੰਗਾ ਜੀਭੈ ਹੁੰਦੀਐ ਦੁਧੁ ਵਿਚਿ ਵਿਸੁ ਘੋਲਿ ਮੁਹਿ ਚੋਆ ।
गुंगा जीभै हुंदीऐ दुधु विचि विसु घोलि मुहि चोआ ।जिह्वापि मूकः क्षीरसंयुतं विषं पिबति |
ਵਿਹੁ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਸਮਸਰ ਪੀਐ ਮਰਨ ਜੀਵਨ ਆਸ ਤ੍ਰਾਸ ਨ ਢੋਆ ।
विहु अंम्रित समसर पीऐ मरन जीवन आस त्रास न ढोआ ।विषं अमृतं च समानं मत्वा पिबति
ਸਰਪੁ ਅਗਨਿ ਵਲਿ ਹਥੁ ਪਾਇ ਕਰੈ ਮਨੋਰਥ ਪਕੜਿ ਖਲੋਆ ।
सरपु अगनि वलि हथु पाइ करै मनोरथ पकड़ि खलोआ ।आयुः-मरण-आशा-काम-विषये च अज्ञानात् सः कुत्रापि शरणं न प्राप्नोति।
ਸਮਝੈ ਨਾਹੀ ਟਿਬਾ ਟੋਆ ।੮।
समझै नाही टिबा टोआ ।८।सर्पवह्निं प्रति कामान् प्रसारयति ग्रहणं च गर्तस्य टीलस्य च भेदं न करोति।
ਪਉੜੀ ੯
पउड़ी ९
ਲੂਲਾ ਪੈਰੀ ਹੋਂਵਦੀ ਟੰਗਾਂ ਮਾਰਿ ਨ ਉਠਿ ਖਲੋਆ ।
लूला पैरी होंवदी टंगां मारि न उठि खलोआ ।पादयुक्तोऽपि बालः (पुरुषः) अपाङ्गः, पादयोः स्थातुं न शक्नोति।
ਹਥੋ ਹਥੁ ਨਚਾਈਐ ਆਸਾ ਬੰਧੀ ਹਾਰੁ ਪਰੋਆ ।
हथो हथु नचाईऐ आसा बंधी हारु परोआ ।आशा-निवृत्ति-मालां वेमिगं परबाहुषु नृत्यति।
ਉਦਮ ਉਕਤਿ ਨ ਆਵਈ ਦੇਹਿ ਬਿਦੇਹਿ ਨ ਨਵਾਂ ਨਿਰੋਆ ।
उदम उकति न आवई देहि बिदेहि न नवां निरोआ ।सः न युक्तिं जानाति न उद्यमं, शरीरं प्रति प्रमादः भूत्वा सः स्वस्थः स्वस्थः च न भवति ।
ਹਗਣ ਮੂਤਣ ਛਡਣਾ ਰੋਗੁ ਸੋਗੁ ਵਿਚਿ ਦੁਖੀਆ ਰੋਆ ।
हगण मूतण छडणा रोगु सोगु विचि दुखीआ रोआ ।अनियंत्रणं कृत्वा उत्सर्गमलेषु रोगदुःखयोः रोदिति ।
ਘੁਟੀ ਪੀਐ ਨ ਖੁਸੀ ਹੋਇ ਸਪਹੁੰ ਰਖਿਆੜਾ ਅਣਖੋਆ ।
घुटी पीऐ न खुसी होइ सपहुं रखिआड़ा अणखोआ ।न सुखेन प्रथमं भोजनं (भगवाननाम) गृहीत्वा हठपूर्वकं सर्पान् (राग-काम-रूपेण) गृह्णाति।
ਗੁਣੁ ਅਵਗੁਣ ਨ ਵਿਚਾਰਦਾ ਨ ਉਪਕਾਰੁ ਵਿਕਾਰੁ ਅਲੋਆ ।
गुणु अवगुण न विचारदा न उपकारु विकारु अलोआ ।न कदापि पुण्यदोषविचार्य न परोपकारी भूत्वा दुष्टप्रवृत्तयः सदा पश्यति।
ਸਮਸਰਿ ਤਿਸੁ ਹਥੀਆਰੁ ਸੰਜੋਆ ।੯।
समसरि तिसु हथीआरु संजोआ ।९।तादृशस्य (मूर्खस्य) कृते शस्त्रं कवचं च समानम् ।
ਪਉੜੀ ੧੦
पउड़ी १०
ਮਾਤ ਪਿਤਾ ਮਿਲਿ ਨਿੰਮਿਆ ਆਸਾਵੰਤੀ ਉਦਰੁ ਮਝਾਰੇ ।
मात पिता मिलि निंमिआ आसावंती उदरु मझारे ।मातृपितुः मिलित्वा संभोगः च माता गर्भवतीं करोति या आशावान् भूत्वा बालकं गर्भे एव स्थापयति।
ਰਸ ਕਸ ਖਾਇ ਨਿਲਜ ਹੋਇ ਛੁਹ ਛੁਹ ਧਰਣਿ ਧਰੈ ਪਗ ਧਾਰੇ ।
रस कस खाइ निलज होइ छुह छुह धरणि धरै पग धारे ।भक्ष्यमभक्ष्यं च विना निरोधं भुङ्क्ते, पृथिव्यां परिमितपदैः सावधानतया गच्छति।
ਪੇਟ ਵਿਚਿ ਦਸ ਮਾਹ ਰਖਿ ਪੀੜਾ ਖਾਇ ਜਣੈ ਪੁਤੁ ਪਿਆਰੇ ।
पेट विचि दस माह रखि पीड़ा खाइ जणै पुतु पिआरे ।दशमासान् गर्भे वहति पीडां प्रसवति ।
ਜਣ ਕੈ ਪਾਲੈ ਕਸਟ ਕਰਿ ਖਾਨ ਪਾਨ ਵਿਚਿ ਸੰਜਮ ਸਾਰੇ ।
जण कै पालै कसट करि खान पान विचि संजम सारे ।प्रसवं कृत्वा माता बालकं पोषयति, स्वयं च भोजनपानयोः मध्यमः तिष्ठति ।
ਗੁੜ੍ਹਤੀ ਦੇਇ ਪਿਆਲਿ ਦੁਧੁ ਘੁਟੀ ਵਟੀ ਦੇਇ ਨਿਹਾਰੇ ।
गुढ़ती देइ पिआलि दुधु घुटी वटी देइ निहारे ।प्रथागतं प्रथमं भोजनं, क्षीरं च सेवित्वा सा तं गभीरप्रेमेण प्रेक्षते।
ਛਾਦਨੁ ਭੋਜਨੁ ਪੋਖਿਆ ਭਦਣਿ ਮੰਗਣਿ ਪੜ੍ਹਨਿ ਚਿਤਾਰੇ ।
छादनु भोजनु पोखिआ भदणि मंगणि पढ़नि चितारे ।सा तस्य भोजनं, वस्त्रं, टोनुरं, सगाई, शिक्षा इत्यादिषु चिन्तयति।
ਪਾਂਧੇ ਪਾਸਿ ਪੜ੍ਹਾਇਆ ਖਟਿ ਲੁਟਾਇ ਹੋਇ ਸੁਚਿਆਰੇ ।
पांधे पासि पढ़ाइआ खटि लुटाइ होइ सुचिआरे ।तस्य शिरसि मुष्टिभ्यां मुद्राः क्षिप्य सम्यक् स्नानं दत्त्वा सा तं पण्डितस्य समीपं शिक्षायै प्रेषयति।
ਉਰਿਣਤ ਹੋਇ ਭਾਰੁ ਉਤਾਰੇ ।੧੦।
उरिणत होइ भारु उतारे ।१०।एवं सा ऋणं (मातृत्वस्य) शुद्धं करोति।
ਪਉੜੀ ੧੧
पउड़ी ११
ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਅਨੰਦ ਵਿਚਿ ਪੁਤੈ ਦੀ ਕੁੜਮਾਈ ਹੋਈ ।
माता पिता अनंद विचि पुतै दी कुड़माई होई ।मातापितरौ प्रसन्नौ स्तः यत् तेषां पुत्रस्य सगाई समारोहः गम्भीरः अभवत्।
ਰਹਸੀ ਅੰਗ ਨ ਮਾਵਈ ਗਾਵੈ ਸੋਹਿਲੜੇ ਸੁਖ ਸੋਈ ।
रहसी अंग न मावई गावै सोहिलड़े सुख सोई ।माता प्रहृष्टा भूत्वा सुखगीतानि गायति |
ਵਿਗਸੀ ਪੁਤ ਵਿਆਹਿਐ ਘੋੜੀ ਲਾਵਾਂ ਗਾਵ ਭਲੋਈ ।
विगसी पुत विआहिऐ घोड़ी लावां गाव भलोई ।वरस्य स्तुतिं गायन्ती, दम्पत्योः कल्याणं प्रार्थयन्ती च सा अतीव प्रसन्ना भवति यत् स्वपुत्रस्य विवाहः अभवत् ।
ਸੁਖਾਂ ਸੁਖੈ ਮਾਵੜੀ ਪੁਤੁ ਨੂੰਹ ਦਾ ਮੇਲ ਅਲੋਈ ।
सुखां सुखै मावड़ी पुतु नूंह दा मेल अलोई ।वरवधूयोः कल्याणाय सौहार्दाय च माता नैवेद्यव्रतं करोति (देवतानां पुरतः)।
ਨੁਹੁ ਨਿਤ ਕੰਤ ਕੁਮੰਤੁ ਦੇਇ ਵਿਹਰੇ ਹੋਵਹੁ ਸਸੁ ਵਿਗੋਈ ।
नुहु नित कंत कुमंतु देइ विहरे होवहु ससु विगोई ।अधुना वधूः पुत्रं दुर्परामर्शं कर्तुं आरभते, मातापितृभ्यः पृथक् भवितुं प्रेरयति, फलतः श्वश्रूः दुःखिता भवति
ਲਖ ਉਪਕਾਰੁ ਵਿਸਾਰਿ ਕੈ ਪੁਤ ਕੁਪੁਤਿ ਚਕੀ ਉਠਿ ਝੋਈ ।
लख उपकारु विसारि कै पुत कुपुति चकी उठि झोई ।(मातुः) लाभं लक्षं विस्मृत्य पुत्रः निष्ठावान् भूत्वा मातापितृभिः सह कटनशिरः स्थापयति।
ਹੋਵੈ ਸਰਵਣ ਵਿਰਲਾ ਕੋਈ ।੧੧।
होवै सरवण विरला कोई ।११।पौराणिककथानां श्रवणसदृशः कोऽपि आज्ञाकारी पुत्रः दुर्लभः यः स्वस्य अन्धमातापितरौ सर्वाधिकं आज्ञाकारी आसीत्।
ਪਉੜੀ ੧੨
पउड़ी १२
ਕਾਮਣਿ ਕਾਮਣਿਆਰੀਐ ਕੀਤੋ ਕਾਮਣੁ ਕੰਤ ਪਿਆਰੇ ।
कामणि कामणिआरीऐ कीतो कामणु कंत पिआरे ।मोहिनी भार्या स्वाभिमोहैः पतिं ताम् ।
ਜੰਮੇ ਸਾਈਂ ਵਿਸਾਰਿਆ ਵੀਵਾਹਿਆਂ ਮਾਂ ਪਿਓ ਵਿਸਾਰੇ ।
जंमे साईं विसारिआ वीवाहिआं मां पिओ विसारे ।सः विस्मृतवान् मातापितरौ ये तं जन्म दत्तवन्तः विवाहं च कृतवन्तः ।
ਸੁਖਾਂ ਸੁਖਿ ਵਿਵਾਹਿਆ ਸਉਣੁ ਸੰਜੋਗੁ ਵਿਚਾਰਿ ਵਿਚਾਰੇ ।
सुखां सुखि विवाहिआ सउणु संजोगु विचारि विचारे ।अर्पणव्रतं कृत्वा बहूनि शुभाशुभशगुनानि शुभसंयोगानि च मत्वा तस्य विवाहः तैर्विकल्पितः आसीत्।
ਪੁਤ ਨੂਹੈਂ ਦਾ ਮੇਲੁ ਵੇਖਿ ਅੰਗ ਨਾ ਮਾਵਨਿ ਮਾਂ ਪਿਉ ਵਾਰੇ ।
पुत नूहैं दा मेलु वेखि अंग ना मावनि मां पिउ वारे ।पुत्रस्य स्नुषस्य च सभासु दृष्ट्वा मातापितरौ अतिप्रसन्नतां अनुभवितवन्तौ ।
ਨੂੰਹ ਨਿਤ ਮੰਤ ਕੁਮੰਤ ਦੇਇ ਮਾਂ ਪਿਉ ਛਡਿ ਵਡੇ ਹਤਿਆਰੇ ।
नूंह नित मंत कुमंत देइ मां पिउ छडि वडे हतिआरे ।ततः वधूः पतिं अत्याचारिणः इति प्रेरयन् मातापितरौ परित्यक्तुं निरन्तरं उपदेशं दातुं आरब्धा ।
ਵਖ ਹੋਵੈ ਪੁਤੁ ਰੰਨਿ ਲੈ ਮਾਂ ਪਿਉ ਦੇ ਉਪਕਾਰੁ ਵਿਸਾਰੇ ।
वख होवै पुतु रंनि लै मां पिउ दे उपकारु विसारे ।मातापितृणां उपकारं विस्मृत्य पुत्रः स्वपत्न्या सह तेभ्यः विरक्तः अभवत् ।
ਲੋਕਾਚਾਰਿ ਹੋਇ ਵਡੇ ਕੁਚਾਰੇ ।੧੨।
लोकाचारि होइ वडे कुचारे ।१२।अधुना जगतः मार्गः स्थूलरूपेण अनैतिकः अभवत् ।
ਪਉੜੀ ੧੩
पउड़ी १३
ਮਾਂ ਪਿਉ ਪਰਹਰਿ ਸੁਣੈ ਵੇਦੁ ਭੇਦੁ ਨ ਜਾਣੈ ਕਥਾ ਕਹਾਣੀ ।
मां पिउ परहरि सुणै वेदु भेदु न जाणै कथा कहाणी ।मातापितरौ परित्यज्य वेदश्रोता तेषां रहस्यं न अवगन्तुं शक्नोति ।
ਮਾਂ ਪਿਉ ਪਰਹਰਿ ਕਰੈ ਤਪੁ ਵਣਖੰਡਿ ਭੁਲਾ ਫਿਰੈ ਬਿਬਾਣੀ ।
मां पिउ परहरि करै तपु वणखंडि भुला फिरै बिबाणी ।मातापितरौ तिरस्कृत्य वने ध्यानं निर्जनस्थानेषु भ्रमणसदृशम् ।
ਮਾਂ ਪਿਉ ਪਰਹਰਿ ਕਰੈ ਪੂਜੁ ਦੇਵੀ ਦੇਵ ਨ ਸੇਵ ਕਮਾਣੀ ।
मां पिउ परहरि करै पूजु देवी देव न सेव कमाणी ।देवदेवानां सेवा, पूजा च निष्प्रयोजना यदि मातापितरौ परित्यागः कृतः।
ਮਾਂ ਪਿਉ ਪਰਹਰਿ ਨ੍ਹਾਵਣਾ ਅਠਸਠਿ ਤੀਰਥ ਘੁੰਮਣਵਾਣੀ ।
मां पिउ परहरि न्हावणा अठसठि तीरथ घुंमणवाणी ।मातापितृसेवां विना अष्टषष्टिः तीर्थकेन्द्रेषु स्नानं भंवरस्य परिभ्रमणं विना अन्यत् किमपि नास्ति ।
ਮਾਂ ਪਿਉ ਪਰਹਰਿ ਕਰੈ ਦਾਨ ਬੇਈਮਾਨ ਅਗਿਆਨ ਪਰਾਣੀ ।
मां पिउ परहरि करै दान बेईमान अगिआन पराणी ।मातापितरौ परित्यज्य दानं करोति भ्रष्टः अज्ञः ।
ਮਾਂ ਪਿਉ ਪਰਹਰਿ ਵਰਤ ਕਰਿ ਮਰਿ ਮਰਿ ਜੰਮੈ ਭਰਮਿ ਭੁਲਾਣੀ ।
मां पिउ परहरि वरत करि मरि मरि जंमै भरमि भुलाणी ।यः मातापितरौ तिरस्कुर्वन् उपवासं करोति, सः जन्ममरणचक्रे भ्रमति।
ਗੁਰੁ ਪਰਮੇਸਰੁ ਸਾਰੁ ਨ ਜਾਣੀ ।੧੩।
गुरु परमेसरु सारु न जाणी ।१३।सः पुरुषः (तत्त्वतः) गुरुदेवस्य सारं न अवगतवान्।
ਪਉੜੀ ੧੪
पउड़ी १४
ਕਾਦਰੁ ਮਨਹੁਂ ਵਿਸਾਰਿਆ ਕੁਦਰਤਿ ਅੰਦਰਿ ਕਾਦਰੁ ਦਿਸੈ ।
कादरु मनहुं विसारिआ कुदरति अंदरि कादरु दिसै ।प्रकृतौ सः प्रजापतिः दृश्यते किन्तु जीवः तं विस्मृतवान्।
ਜੀਉ ਪਿੰਡ ਦੇ ਸਾਜਿਆ ਸਾਸ ਮਾਸ ਦੇ ਜਿਸੈ ਕਿਸੈ ।
जीउ पिंड दे साजिआ सास मास दे जिसै किसै ।शरीरं प्राणवायुमांसं प्राणं च दत्त्वा एकं सर्वं सृष्टवान् ।
ਅਖੀ ਮੁਹੁਂ ਨਕੁ ਕੰਨੁ ਦੇਇ ਹਥੁ ਪੈਰੁ ਸਭਿ ਦਾਤ ਸੁ ਤਿਸੈ ।
अखी मुहुं नकु कंनु देइ हथु पैरु सभि दात सु तिसै ।यथा दानानि चक्षुः मुखनासिका कर्णहस्तपादानि तेन दत्तानि।
ਅਖੀਂ ਦੇਖੈ ਰੂਪ ਰੰਗੁ ਸਬਦ ਸੁਰਤਿ ਮੁਹਿ ਕੰਨ ਸਰਿਸੈ ।
अखीं देखै रूप रंगु सबद सुरति मुहि कंन सरिसै ।मनुष्यः नेत्रेण रूपं वर्णं च पश्यति मुखकर्णयोः च क्रमशः वचनं वदति शृणोति च।
ਨਕਿ ਵਾਸੁ ਹਥੀਂ ਕਿਰਤਿ ਪੈਰੀ ਚਲਣ ਪਲ ਪਲ ਖਿਸੈ ।
नकि वासु हथीं किरति पैरी चलण पल पल खिसै ।नासिकाद्वारा गन्धं प्राप्य हस्तेन कार्यं कुर्वन् सः शनैः शनैः पादयोः स्खलति ।
ਵਾਲ ਦੰਦ ਨਹੁਂ ਰੋਮ ਰੋਮ ਸਾਸਿ ਗਿਰਾਸਿ ਸਮਾਲਿ ਸਲਿਸੈ ।
वाल दंद नहुं रोम रोम सासि गिरासि समालि सलिसै ।केशदन्तनखं त्रिकोमं निःश्वासं भोजनं च सावधानतया रक्षति । जीव, त्वं रसलोभेन नियन्त्रितः सदा संसारी स्वामिनः स्मरसि।
ਸਾਦੀ ਲਬੈ ਸਾਹਿਬੋ ਤਿਸ ਤੂੰ ਸੰਮਲ ਸੌਵੈਂ ਹਿਸੈ ।
सादी लबै साहिबो तिस तूं संमल सौवैं हिसै ।तस्य भगवन्तमपि स्मर्यतां केवलं तस्य शतभागः।
ਲੂਣੁ ਪਾਇ ਕਰਿ ਆਟੈ ਮਿਸੈ ।੧੪।
लूणु पाइ करि आटै मिसै ।१४।जीवनपिष्टे भक्तिलवणं स्थापयित्वा रसयुक्तं कुरु।
ਪਉੜੀ ੧੫
पउड़ी १५
ਦੇਹੀ ਵਿਚਿ ਨ ਜਾਪਈ ਨੀਂਦ ਭੁਖੁ ਤੇਹ ਕਿਥੈ ਵਸੈ ।
देही विचि न जापई नींद भुखु तेह किथै वसै ।शरीरे निद्रा क्षुधावस्थां न जानाति कश्चित् ।
ਹਸਣੁ ਰੋਵਣੁ ਗਾਵਣਾ ਛਿਕ ਡਿਕਾਰੁ ਖੰਗੂਰਣੁ ਦਸੈ ।
हसणु रोवणु गावणा छिक डिकारु खंगूरणु दसै ।शरीरे हास्यं, रोदनं, गायनं, श्वासः, स्रावः, कासः च कुत्र निवसन्ति इति कश्चन वदेत्।
ਆਲਕ ਤੇ ਅੰਗਵਾੜੀਆਂ ਹਿਡਕੀ ਖੁਰਕਣੁ ਪਰਸ ਪਰਸੈ ।
आलक ते अंगवाड़ीआं हिडकी खुरकणु परस परसै ।आलस्यं जृम्भणं हिक्को कण्डूः अन्तरालः निःश्वसः स्नैपः ताडना च कुतः?
ਉਭੇ ਸਾਹ ਉਬਾਸੀਆਂ ਚੁਟਕਾਰੀ ਤਾੜੀ ਸੁਣਿ ਕਿਸੈ ।
उभे साह उबासीआं चुटकारी ताड़ी सुणि किसै ।आशा, काम, सुख, शोक, त्याग, भोग, दुःख , सुख आदि अविनाशी भाव।
ਆਸਾ ਮਨਸਾ ਹਰਖੁ ਸੋਗੁ ਜੋਗੁ ਭੋਗੁ ਦੁਖੁ ਸੁਖੁ ਨ ਵਿਣਸੈ ।
आसा मनसा हरखु सोगु जोगु भोगु दुखु सुखु न विणसै ।जागरणसमये कोटिकोटिविचाराः चिन्ताश्च तत्र भवन्ति
ਜਾਗਦਿਆਂ ਲਖੁ ਚਿਤਵਣੀ ਸੁਤਾ ਸੁਹਣੇ ਅੰਦਰਿ ਧਸੈ ।
जागदिआं लखु चितवणी सुता सुहणे अंदरि धसै ।तथा च सुप्तस्य स्वप्नस्य च मनसि गभीरं मूलं भवति।
ਸੁਤਾ ਹੀ ਬਰੜਾਂਵਦਾ ਕਿਰਤਿ ਵਿਰਤਿ ਵਿਚਿ ਜਸ ਅਪਜਸੈ ।
सुता ही बरड़ांवदा किरति विरति विचि जस अपजसै ।यत्किमपि यशः बदनामी च मनुष्येण चेतनवस्थायां अर्जिता, सः निद्रायां अपि गुञ्जन् गच्छति।
ਤਿਸਨਾ ਅੰਦਰਿ ਘਣਾ ਤਰਸੈ ।੧੫।
तिसना अंदरि घणा तरसै ।१५।कामैः नियन्त्रितः मनुष्यः तीव्रस्पृशं तृष्णां च गच्छति।
ਪਉੜੀ ੧੬
पउड़ी १६
ਗੁਰਮਤਿ ਦੁਰਮਤਿ ਵਰਤਣਾ ਸਾਧੁ ਅਸਾਧੁ ਸੰਗਤਿ ਵਿਚਿ ਵਸੈ ।
गुरमति दुरमति वरतणा साधु असाधु संगति विचि वसै ।साधु-दुष्टानां सङ्गतिं कुर्वन्तः जनाः क्रमशः गुरु-गुर्म-दुर्इच्छानुसारं कार्यं कुर्वन्ति ।
ਤਿੰਨ ਵੇਸ ਜਮਵਾਰ ਵਿਚਿ ਹੋਇ ਸੰਜੋਗੁ ਵਿਜੋਗੁ ਮੁਣਸੈ ।
तिंन वेस जमवार विचि होइ संजोगु विजोगु मुणसै ।मनुष्यः जीवनस्य त्रयाणां अवस्थानां (बाल्यकालः, यौवनं, जरा) अनुसारं सफिजोग्, मिलन, विजोग्, विरहस्य अधीनः कार्यं करोति।
ਸਹਸ ਕੁਬਾਣ ਨ ਵਿਸਰੈ ਸਿਰਜਣਹਾਰੁ ਵਿਸਾਰਿ ਵਿਗਸੈ ।
सहस कुबाण न विसरै सिरजणहारु विसारि विगसै ।सहस्राणि दुर्व्यवहाराः न विस्मर्यन्ते किन्तु प्राणी, आर.वी.
ਪਰ ਨਾਰੀ ਪਰ ਦਰਬੁ ਹੇਤੁ ਪਰ ਨਿੰਦਾ ਪਰਪੰਚ ਰਹਸੈ ।
पर नारी पर दरबु हेतु पर निंदा परपंच रहसै ।परस्त्रिया सह रमते, परधनं, परनिन्दा च।
ਨਾਮ ਦਾਨ ਇਸਨਾਨੁ ਤਜਿ ਕੀਰਤਨ ਕਥਾ ਨ ਸਾਧੁ ਪਰਸੈ ।
नाम दान इसनानु तजि कीरतन कथा न साधु परसै ।सः भगवतः नाम, दानं, आचमनं च स्मरणं त्यक्त्वा भगवतः प्रवचनं कीर्तनं च श्रोतुं पवित्रसङ्घं न गच्छति।
ਕੁਤਾ ਚਉਕ ਚੜ੍ਹਾਈਐ ਚਕੀ ਚਟਣਿ ਕਾਰਣ ਨਸੈ ।
कुता चउक चढ़ाईऐ चकी चटणि कारण नसै ।सः सदृशः श्वः यः उच्चस्थाने स्थापितः अपि पिष्टचक्रे लेह्य धावति।
ਅਵਗੁਣਿਆਰਾ ਗੁਣ ਨ ਸਰਸੈ ।੧੬।
अवगुणिआरा गुण न सरसै ।१६।दुष्टः कदापि जीवनस्य मूल्यानां मूल्याङ्कनं न करोति।
ਪਉੜੀ ੧੭
पउड़ी १७
ਜਿਉ ਬਹੁ ਵਰਨ ਵਣਾਸਪਤਿ ਮੂਲ ਪਤ੍ਰ ਫੁਲ ਫਲੁ ਘਨੇਰੇ ।
जिउ बहु वरन वणासपति मूल पत्र फुल फलु घनेरे ।एकः वनस्पतिः विश्वतः मूलपत्रपुष्पफलानां पालयति।
ਇਕ ਵਰਨੁ ਬੈਸੰਤਰੈ ਸਭਨਾ ਅੰਦਰਿ ਕਰਦਾ ਡੇਰੇ ।
इक वरनु बैसंतरै सभना अंदरि करदा डेरे ।स एव एकः अग्निः विविधवस्तूनाम् वसति ।
ਰੂਪੁ ਅਨੂਪੁ ਅਨੇਕ ਹੋਇ ਰੰਗੁ ਸੁਰੰਗੁ ਸੁ ਵਾਸੁ ਚੰਗੇਰੇ ।
रूपु अनूपु अनेक होइ रंगु सुरंगु सु वासु चंगेरे ।गन्धः स एव तत्र तिष्ठति नानावर्णरूपसामग्रीषु।
ਵਾਂਸਹੁ ਉਠਿ ਉਪੰਨਿ ਕਰਿ ਜਾਲਿ ਕਰੰਦਾ ਭਸਮੈ ਢੇਰੇ ।
वांसहु उठि उपंनि करि जालि करंदा भसमै ढेरे ।वेणुनां अन्तः अग्निः निर्गत्य समग्रं वनस्पतिं भस्मरूपेण न्यूनीकर्तुं बम्म करोति ।
ਰੰਗ ਬਿਰੰਗੀ ਗਊ ਵੰਸ ਅੰਗੁ ਅੰਗੁ ਧਰਿ ਨਾਉ ਲਵੇਰੇ ।
रंग बिरंगी गऊ वंस अंगु अंगु धरि नाउ लवेरे ।भिन्नवर्णानां गावानां नामानि भिन्नानि भवन्ति । दुग्धकर्ता तान् सर्वान् चरति किन्तु प्रत्येकं गौः तस्य नाम शृण्वन् आह्वानकर्तुः प्रति गच्छति।
ਸੱਦੀ ਆਵੈ ਨਾਉ ਸੁਣਿ ਪਾਲੀ ਚਾਰੈ ਮੇਰੇ ਤੇਰੇ ।
सदी आवै नाउ सुणि पाली चारै मेरे तेरे ।प्रत्येकस्य गोस्य क्षीरस्य वर्णः समानः (शुक्लः) भवति ।
ਸਭਨਾ ਦਾ ਇਕੁ ਰੰਗੁ ਦੁਧੁ ਘਿਅ ਪਟ ਭਾਂਡੈ ਦੋਖ ਨ ਹੇਰੇ ।
सभना दा इकु रंगु दुधु घिअ पट भांडै दोख न हेरे ।घृते क्षौमेषु च दोषाः न दृश्यन्ते अर्थात् वर्गजातीयजातीयानां कृते न गन्तव्यम्; केवलं सच्चा मानवता एव चिह्नितव्या।
ਚਿਤੈ ਅੰਦਰਿ ਚੇਤੁ ਚਿਤੇਰੇ ।੧੭।
चितै अंदरि चेतु चितेरे ।१७।० मनुष्य, अस्य कलात्मकसृष्टेः कलाकारं स्मर्यताम्!
ਪਉੜੀ ੧੮
पउड़ी १८
ਧਰਤੀ ਪਾਣੀ ਵਾਸੁ ਹੈ ਫੁਲੀ ਵਾਸੁ ਨਿਵਾਸੁ ਚੰਗੇਰੀ ।
धरती पाणी वासु है फुली वासु निवासु चंगेरी ।जले निवसति पृथिवी पुष्पेषु च गन्धः ।
ਤਿਲ ਫੁਲਾਂ ਦੇ ਸੰਗਿ ਮਿਲਿ ਪਤਿਤੁ ਪੁਨੀਤੁ ਫੁਲੇਲੁ ਘਵੇਰੀ ।
तिल फुलां दे संगि मिलि पतितु पुनीतु फुलेलु घवेरी ।पुष्पसारं मिश्रितं क्षीणं तिलं सुगन्धं गन्धं पवित्रं भवति ।
ਅਖੀ ਦੇਖਿ ਅਨ੍ਹੇਰੁ ਕਰਿ ਮਨਿ ਅੰਧੇ ਤਨਿ ਅੰਧੁ ਅੰਧੇਰੀ ।
अखी देखि अन्हेरु करि मनि अंधे तनि अंधु अंधेरी ।अन्धं मनः भौतिकनेत्रेण पश्यन् अपि, अन्धकारे वसन् प्राणी इव वर्तते,अर्थात्,इ. मनुष्यः शारीरिकरूपेण पश्यति चेदपि आध्यात्मिकरूपेण अन्धः अस्ति।
ਛਿਅ ਰੁਤ ਬਾਰਹ ਮਾਹ ਵਿਚਿ ਸੂਰਜੁ ਇਕੁ ਨ ਘੁਘੂ ਹੇਰੀ ।
छिअ रुत बारह माह विचि सूरजु इकु न घुघू हेरी ।षड्ऋतुषु द्वादशमासेषु च स एव सूर्यः प्रवर्तते किन्तु उलूकः न पश्यति ।
ਸਿਮਰਣਿ ਕੂੰਜ ਧਿਆਨੁ ਕਛੁ ਪਥਰ ਕੀੜੇ ਰਿਜਕੁ ਸਵੇਰੀ ।
सिमरणि कूंज धिआनु कछु पथर कीड़े रिजकु सवेरी ।स्मरणं ध्यानं च पुष्पकूर्मसन्ततिं पोषयति, सः भगवान् शिलाकृमिभ्यः अपि आजीविकाम् अयच्छति।
ਕਰਤੇ ਨੋ ਕੀਤਾ ਨ ਚਿਤੇਰੀ ।੧੮।
करते नो कीता न चितेरी ।१८।तदापि प्राणी (पुरुषः) तं प्रजापतिं न स्मरति।
ਪਉੜੀ ੧੯
पउड़ी १९
ਘੁਘੂ ਚਾਮਚਿੜਕ ਨੋ ਦੇਹੁਂ ਨ ਸੁਝੈ ਚਾਨਣ ਹੋਂਦੇ ।
घुघू चामचिड़क नो देहुं न सुझै चानण होंदे ।दिनप्रकाशे बट्-उलूकयोः किमपि न दृश्यते ।
ਰਾਤਿ ਅਨ੍ਹੇਰੀ ਦੇਖਦੇ ਬੋਲੁ ਕੁਬੋਲ ਅਬੋਲ ਖਲੋਂਦੇ ।
राति अन्हेरी देखदे बोलु कुबोल अबोल खलोंदे ।ते केवलं कृष्णरात्रौ पश्यन्ति। मौनं कुर्वन्ति किन्तु यथा यथा वदन्ति तदा तेषां शब्दः दुष्टः।
ਮਨਮੁਖ ਅੰਨ੍ਹੇ ਰਾਤਿ ਦਿਹੁਂ ਸੁਰਤਿ ਵਿਹੂਣੇ ਚਕੀ ਝੋਂਦੇ ।
मनमुख अंन्हे राति दिहुं सुरति विहूणे चकी झोंदे ।मनमुखाः अपि दिवारात्रौ अन्धाः भवन्ति, चैतन्यहीनाः सन्तः असहमति-क्वेर्न्-संचालनं कुर्वन्ति ।
ਅਉਗੁਣ ਚੁਣਿ ਚੁਣਿ ਛਡਿ ਗੁਣ ਪਰਹਰਿ ਹੀਰੇ ਫਟਕ ਪਰੋਂਦੇ ।
अउगुण चुणि चुणि छडि गुण परहरि हीरे फटक परोंदे ।दोषान् उद्धृत्य पुण्यं त्यजन्ति; ते हीरकं तिरस्कुर्वन्ति, शिलातारं च सज्जयन्ति।
ਨਾਉ ਸੁਜਾਖੇ ਅੰਨ੍ਹਿਆਂ ਮਾਇਆ ਮਦ ਮਤਵਾਲੇ ਰੋਂਦੇ ।
नाउ सुजाखे अंन्हिआं माइआ मद मतवाले रोंदे ।एते अन्धाः सुजोन इत्युच्यन्ते विद्वान् मेधावीः। धनदर्पेण मत्ताः विलपन्ति रोदन्ति च।
ਕਾਮ ਕਰੋਧ ਵਿਰੋਧ ਵਿਚਿ ਚਾਰੇ ਪਲੇ ਭਰਿ ਭਰਿ ਧੋਂਦੇ ।
काम करोध विरोध विचि चारे पले भरि भरि धोंदे ।कामक्रोधविरोधेन निमग्नाः कलङ्कितपत्रस्य चतुर्कोणं प्रक्षालन्ति।
ਪਥਰ ਪਾਪ ਨ ਛੁਟਹਿ ਢੋਂਦੇ ।੧੯।
पथर पाप न छुटहि ढोंदे ।१९।पाषाणपापभारवाहनात् कदापि मुक्ताः न भवन्ति।
ਪਉੜੀ ੨੦
पउड़ी २०
ਥਲਾਂ ਅੰਦਰਿ ਅਕੁ ਉਗਵਨਿ ਵੁਠੇ ਮੀਂਹ ਪਵੈ ਮੁਹਿ ਮੋਆ ।
थलां अंदरि अकु उगवनि वुठे मींह पवै मुहि मोआ ।अक्क् पादपः वालुकीयप्रदेशेषु वर्धते वर्षाकाले च मुखं पतति ।
ਪਤਿ ਟੁਟੈ ਦੁਧੁ ਵਹਿ ਚਲੈ ਪੀਤੈ ਕਾਲਕੂਟੁ ਓਹੁ ਹੋਆ ।
पति टुटै दुधु वहि चलै पीतै कालकूटु ओहु होआ ।तस्य पत्रं उद्धृत्य क्षीरं स्रवति परन्तु मत्तं विषं भवति।
ਅਕਹੁਂ ਫਲ ਹੋਇ ਖਖੜੀ ਨਿਹਫਲੁ ਸੋ ਫਲੁ ਅਕਤਿਡੁ ਭੋਆ ।
अकहुं फल होइ खखड़ी निहफलु सो फलु अकतिडु भोआ ।फली अक्कस्य निष्प्रयोजनं फलं केवलं टिड्डीभ्यः रोचते।
ਵਿਹੁਂ ਨਸੈ ਅਕ ਦੁਧ ਤੇ ਸਪੁ ਖਾਧਾ ਖਾਇ ਅਕ ਨਰੋਆ ।
विहुं नसै अक दुध ते सपु खाधा खाइ अक नरोआ ।विषं अक्क-दुग्धेन क्षीणं भवति तथा च (कदाचित्) सङ्के दष्टः व्यक्तिः तस्य विषं चिकित्सितः भवति।
ਸੋ ਅਕ ਚਰਿ ਕੈ ਬਕਰੀ ਦੇਇ ਦੁਧੁ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਮੋਹਿ ਚੋਆ ।
सो अक चरि कै बकरी देइ दुधु अंम्रित मोहि चोआ ।यदा बकः समानं अक् चरति तदा अमृतसदृशं पेयं क्षीरं जनयति।
ਸਪੈ ਦੁਧੁ ਪੀਆਲੀਐ ਵਿਸੁ ਉਗਾਲੈ ਪਾਸਿ ਖੜੋਆ ।
सपै दुधु पीआलीऐ विसु उगालै पासि खड़ोआ ।सर्पाय दत्तं क्षीरं तेन विषरूपेण क्षणात् बहिः निर्गच्छति।
ਗੁਣ ਕੀਤੇ ਅਵਗੁਣੁ ਕਰਿ ਢੋਆ ।੨੦।
गुण कीते अवगुणु करि ढोआ ।२०।दुष्टः कृतस्य शुभाशुभं प्रति दुष्कृतं प्रत्यागच्छति।
ਪਉੜੀ ੨੧
पउड़ी २१
ਕੁਹੈ ਕਸਾਈ ਬਕਰੀ ਲਾਇ ਲੂਣ ਸੀਖ ਮਾਸੁ ਪਰੋਆ ।
कुहै कसाई बकरी लाइ लूण सीख मासु परोआ ।कसाई बकं हन्ति तस्य मांसानि लवणं कृत्वा कटुके तारयन्ति।
ਹਸਿ ਹਸਿ ਬੋਲੇ ਕੁਹੀਂਦੀ ਖਾਧੇ ਅਕਿ ਹਾਲੁ ਇਹੁ ਹੋਆ ।
हसि हसि बोले कुहींदी खाधे अकि हालु इहु होआ ।हसन् बकः हतमानः वदति यत् अहं केवलं अक्क् वनस्पतिपत्राणां चरनाय एव एतादृशी स्थितिः आगतः।
ਮਾਸ ਖਾਨਿ ਗਲਿ ਛੁਰੀ ਦੇ ਹਾਲੁ ਤਿਨਾੜਾ ਕਉਣੁ ਅਲੋਆ ।
मास खानि गलि छुरी दे हालु तिनाड़ा कउणु अलोआ ।ये तु कण्ठं छिनत्त्वा मांसं खादन्ति तेषां का दुर्दशा भविष्यति।
ਜੀਭੈ ਹੰਦਾ ਫੇੜਿਆ ਖਉ ਦੰਦਾਂ ਮੁਹੁ ਭੰਨਿ ਵਿਗੋਆ ।
जीभै हंदा फेड़िआ खउ दंदां मुहु भंनि विगोआ ।जिह्वाविकृतरसः दन्तहानिकारकः मुखक्षतिं च करोति ।
ਪਰ ਤਨ ਪਰ ਧਨ ਨਿੰਦ ਕਰਿ ਹੋਇ ਦੁਜੀਭਾ ਬਿਸੀਅਰੁ ਭੋਆ ।
पर तन पर धन निंद करि होइ दुजीभा बिसीअरु भोआ ।परधनदेहनिन्दाभोक्ता विषमम्फिस्बेना भवति।
ਵਸਿ ਆਵੈ ਗੁਰੁਮੰਤ ਸਪੁ ਨਿਗੁਰਾ ਮਨਮੁਖੁ ਸੁਣੈ ਨ ਸੋਆ ।
वसि आवै गुरुमंत सपु निगुरा मनमुखु सुणै न सोआ ।अयं सर्पः गुरुमन्त्रेण नियन्त्रितः अस्ति किन्तु मनमुखः गुरुविहीनः कदापि तादृशमन्त्रस्य महिमाम् न शृणोति।
ਵੇਖਿ ਨ ਚਲੈ ਅਗੈ ਟੋਆ ।੨੧।
वेखि न चलै अगै टोआ ।२१।अग्रे गच्छन् सः कदापि पुरतः गर्तं न पश्यति ।
ਪਉੜੀ ੨੨
पउड़ी २२
ਆਪਿ ਨ ਵੰਞੈ ਸਾਹੁਰੈ ਲੋਕਾ ਮਤੀ ਦੇ ਸਮਝਾਏ ।
आपि न वंञै साहुरै लोका मती दे समझाए ।दुष्टा बालिका स्वयं स्वश्वशुरस्य गृहं न गच्छति अपितु श्वशुरगृहे कथं वर्तनीया इति अन्येभ्यः उपदिशति।
ਚਾਨਣੁ ਘਰਿ ਵਿਚਿ ਦੀਵਿਅਹੁ ਹੇਠ ਅੰਨੇਰੁ ਨ ਸਕੈ ਮਿਟਾਏ ।
चानणु घरि विचि दीविअहु हेठ अंनेरु न सकै मिटाए ।दीपः गृहं बोधयितुं शक्नोति परन्तु स्वस्य अधः अन्धकारं दूरीकर्तुं न शक्नोति।
ਹਥੁ ਦੀਵਾ ਫੜਿ ਆਖੁੜੈ ਹੁਇ ਚਕਚਉਧੀ ਪੈਰੁ ਥਿੜਾਏ ।
हथु दीवा फड़ि आखुड़ै हुइ चकचउधी पैरु थिड़ाए ।दीपहस्तेन गच्छन् पुरुषः तस्य ज्वालायाः चकाचौंधात् स्तब्धः भवति।
ਹਥ ਕੰਙਣੁ ਲੈ ਆਰਸੀ ਅਉਖਾ ਹੋਵੈ ਦੇਖਿ ਦਿਖਾਏ ।
हथ कंङणु लै आरसी अउखा होवै देखि दिखाए ।यः कङ्कणस्य प्रतिबिम्बं अवस्ट् मध्ये द्रष्टुं प्रयतते;
ਦੀਵਾ ਇਕਤੁ ਹਥੁ ਲੈ ਆਰਸੀ ਦੂਜੈ ਹਥਿ ਫੜਾਏ ।
दीवा इकतु हथु लै आरसी दूजै हथि फड़ाए ।तस्यैव हस्तस्य अङ्गुष्ठे धारितः दर्पणः कदापि तत् द्रष्टुं वा अन्येभ्यः दर्शयितुं वा न शक्नोति ।
ਹੁੰਦੇ ਦੀਵੇ ਆਰਸੀ ਆਖੁੜਿ ਟੋਏ ਪਾਉਂਦਾ ਜਾਏ ।
हुंदे दीवे आरसी आखुड़ि टोए पाउंदा जाए ।इदानीं यदि सः एकेन हस्तेन दर्पणं, अपरस्मिन् हस्ते दीपं च गृह्णाति तर्हि अपि सः गर्ते ठोकरं खादति स्म।
ਦੂਜਾ ਭਾਉ ਕੁਦਾਉ ਹਰਾਏ ।੨੨।
दूजा भाउ कुदाउ हराए ।२२।द्विविधता दुष्टः दावः यः अन्ते पराजयं जनयति।
ਪਉੜੀ ੨੩
पउड़ी २३
ਅਮਿਅ ਸਰੋਵਰਿ ਮਰੈ ਡੁਬਿ ਤਰੈ ਨ ਮਨਤਾਰੂ ਸੁ ਅਵਾਈ ।
अमिअ सरोवरि मरै डुबि तरै न मनतारू सु अवाई ।अमृतस्य टङ्क्यां अपि मग्नः मृतः म्रियते स्म शिरःस्थः अतैरणकः ।
ਪਾਰਸੁ ਪਰਸਿ ਨ ਪਥਰਹੁ ਕੰਚਨੁ ਹੋਇ ਨ ਅਘੜੁ ਘੜਾਈ ।
पारसु परसि न पथरहु कंचनु होइ न अघड़ु घड़ाई ।दार्शनिकशिलां स्पृशन् अन्यशिला न सुवर्णरूपेण परिणमति न च अलङ्काररूपेण छेदितुं शक्यते।
ਬਿਸੀਅਰੁ ਵਿਸੁ ਨ ਪਰਹਰੈ ਅਠ ਪਹਰ ਚੰਨਣਿ ਲਪਟਾਈ ।
बिसीअरु विसु न परहरै अठ पहर चंनणि लपटाई ।नागः विषं न पातयति यद्यपि सः चन्दनेन संलग्नः तिष्ठति सर्वाणि अष्टानि प्रहराणि (अहोरात्रौ)।
ਸੰਖ ਸਮੁੰਦਹੁਂ ਸਖਣਾ ਰੋਵੈ ਧਾਹਾਂ ਮਾਰਿ ਸੁਣਾਇ ।
संख समुंदहुं सखणा रोवै धाहां मारि सुणाइ ।जीवन्तोऽपि,समुद्रे शङ्खः शून्यः खोटः च तिष्ठति, कटुतया (उड्डीयमानः) रोदिति च।
ਘੁਘੂ ਸੁਝੁ ਨ ਸੁਝਈ ਸੂਰਜੁ ਜੋਤਿ ਨ ਲੁਕੈ ਲੁਕਾਈ ।
घुघू सुझु न सुझई सूरजु जोति न लुकै लुकाई ।उलूकः किमपि न पश्यति यदा किमपि सूर्यप्रकाशे निगूढं भवति।
ਮਨਮੁਖ ਵਡਾ ਅਕ੍ਰਿਤਘਣੁ ਦੂਜੇ ਭਾਇ ਸੁਆਇ ਲੁਭਾਈ ।
मनमुख वडा अक्रितघणु दूजे भाइ सुआइ लुभाई ।मनमुखः मनःप्रधानः अतीव कृतघ्नः सदा परत्वस्य भावः भोक्तुं रोचते।
ਸਿਰਜਨਹਾਰ ਨ ਚਿਤਿ ਵਸਾਈ ।੨੩।
सिरजनहार न चिति वसाई ।२३।सः तं प्रजापतिं भगवन्तं हृदये कदापि न पोषयति।
ਪਉੜੀ ੨੪
पउड़ी २४
ਮਾਂ ਗਭਣਿ ਜੀਅ ਜਾਣਦੀ ਪੁਤੁ ਸਪੁਤੁ ਹੋਵੈ ਸੁਖਦਾਈ ।
मां गभणि जीअ जाणदी पुतु सपुतु होवै सुखदाई ।गर्भवती माता मन्यते यत् सान्त्वनदार्हः पुत्रः तया जायते ।
ਕੁਪੁਤਹੁਂ ਧੀ ਚੰਗੇਰੜੀ ਪਰ ਘਰ ਜਾਇ ਵਸਾਇ ਨ ਆਈ ।
कुपुतहुं धी चंगेरड़ी पर घर जाइ वसाइ न आई ।अयोग्यपुत्रात् पुत्री श्रेष्ठा, सा न्यूनातिन्यूनं अन्यस्य गृहं स्थापयति स्म, पुनः न आगमिष्यति स्म (मातरं कष्टे स्थापयितुं)।
ਧੀਅਹੁਂ ਸਪ ਸਕਾਰਥਾ ਜਾਉ ਜਣੇਂਦੀ ਜਣਿ ਜਣਿ ਖਾਈ ।
धीअहुं सप सकारथा जाउ जणेंदी जणि जणि खाई ।दुष्टपुत्र्याः अपेक्षया नागः श्रेयस्करः यः स्वजन्मनि स्वसन्ततिं खादति (यथा अधिकाः सर्पाः अन्येषां हानिं कर्तुं न भविष्यन्ति)।
ਮਾਂ ਡਾਇਣ ਧੰਨੁ ਧੰਨੁ ਹੈ ਕਪਟੀ ਪੁਤੈ ਖਾਇ ਅਘਾਈ ।
मां डाइण धंनु धंनु है कपटी पुतै खाइ अघाई ।स्त्रीसर्पात् सा डाकिनी श्रेष्ठा या स्वद्रोहपुत्रं खादित्वा तृप्तिम् अनुभवति।
ਬਾਮ੍ਹਣ ਗਾਈ ਖਾਇ ਸਪੁ ਫੜਿ ਗੁਰ ਮੰਤ੍ਰ ਪਵਾਇ ਪਿੜਾਈ ।
बाम्हण गाई खाइ सपु फड़ि गुर मंत्र पवाइ पिड़ाई ।सर्पोऽपि ब्राह्मणगोदंष्ट्रा गुरुमन्त्रं शृणोति शान्ततया टोपले उपविशति स्म।
ਨਿਗੁਰੇ ਤੁਲਿ ਨ ਹੋਰੁ ਕੋ ਸਿਰਜਣਹਾਰੈ ਸਿਰਠਿ ਉਪਾਈ ।
निगुरे तुलि न होरु को सिरजणहारै सिरठि उपाई ।किन्तु प्रजापतिसृष्टे समग्रे जगति गुरुहीनस्य पुरुषस्य तुल्यः(दुष्टतायां) कोऽपि नास्ति।
ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਨ ਗੁਰੁ ਸਰਣਾਈ ।੨੪।
माता पिता न गुरु सरणाई ।२४।मातापितृणां गुरुणां वा आश्रयं कदापि न आगच्छति।
ਪਉੜੀ ੨੫
पउड़ी २५
ਨਿਗੁਰੇ ਲਖ ਨ ਤੁਲ ਤਿਸ ਨਿਗੁਰੇ ਸਤਿਗੁਰ ਸਰਿਣ ਨ ਆਏ ।
निगुरे लख न तुल तिस निगुरे सतिगुर सरिण न आए ।यः भगवतः आश्रये न आगच्छति सः गुरुं विना कोटिजनानाम् अपि अतुलः।
ਜੋ ਗੁਰ ਗੋਪੈ ਆਪਣਾ ਤਿਸੁ ਡਿਠੇ ਨਿਗੁਰੇ ਸਰਮਾਏ ।
जो गुर गोपै आपणा तिसु डिठे निगुरे सरमाए ।गुरुहीनाः जनाः अपि स्वगुरुविषये दुर्भाषणं कुर्वन्तं पुरुषं दृष्ट्वा लज्जां अनुभवन्ति।
ਸੀਂਹ ਸਉਹਾਂ ਜਾਣਾ ਭਲਾ ਨਾ ਤਿਸੁ ਬੇਮੁਖ ਸਉਹਾਂ ਜਾਏ ।
सींह सउहां जाणा भला ना तिसु बेमुख सउहां जाए ।सिंहस्य सम्मुखीकरणं श्रेयस्करम्, न तु तस्य विद्रोही पुरुषस्य मिलनात्।
ਸਤਿਗੁਰੁ ਤੇ ਜੋ ਮੁਹੁ ਫਿਰੈ ਤਿਸੁ ਮੁਹਿ ਲਗਣੁ ਵਡੀ ਬੁਲਾਏ ।
सतिगुरु ते जो मुहु फिरै तिसु मुहि लगणु वडी बुलाए ।सत्यगुरुतः विमुखस्य व्यक्तिस्य व्यवहारः आपदं आमन्त्रयितुं भवति।
ਜੇ ਤਿਸੁ ਮਾਰੈ ਧਰਮ ਹੈ ਮਾਰਿ ਨ ਹੰਘੈ ਆਪੁ ਹਟਾਏ ।
जे तिसु मारै धरम है मारि न हंघै आपु हटाए ।तादृशस्य वधः धर्मः । यदि तत् कर्तुं न शक्यते तदा स्वयं दूरं गन्तव्यम्।
ਸੁਆਮਿ ਧ੍ਰੋਹੀ ਅਕਿਰਤਘਣੁ ਬਾਮਣ ਗਊ ਵਿਸਾਹਿ ਮਰਾਏ ।
सुआमि ध्रोही अकिरतघणु बामण गऊ विसाहि मराए ।कृतघ्नः स्वामिद्रोहं कृत्वा ब्राह्मणगवं द्रोहेण हन्ति।
ਬੇਮੁਖ ਲੂੰਅ ਨ ਤੁਲਿ ਤੁਲਾਇ ।੨੫।
बेमुख लूंअ न तुलि तुलाइ ।२५।तादृशः धर्मत्यागी न। एकस्य त्रिकोमस्य मूल्येन समानम् ।
ਪਉੜੀ ੨੬
पउड़ी २६
ਮਾਣਸ ਦੇਹਿ ਦੁਲੰਭੁ ਹੈ ਜੁਗਹ ਜੁਗੰਤਰਿ ਆਵੈ ਵਾਰੀ ।
माणस देहि दुलंभु है जुगह जुगंतरि आवै वारी ।बहुयुगानां अनन्तरं मानवशरीरधारणस्य वारः आगच्छति।
ਉਤਮੁ ਜਨਮੁ ਦੁਲੰਭੁ ਹੈ ਇਕਵਾਕੀ ਕੋੜਮਾ ਵੀਚਾਰੀ ।
उतमु जनमु दुलंभु है इकवाकी कोड़मा वीचारी ।सत्यवादीनां मेधावीनां कुले जन्म दुर्लभः वरः ।
ਦੇਹਿ ਅਰੋਗ ਦੁਲੰਭੁ ਹੈ ਭਾਗਠੁ ਮਾਤ ਪਿਤਾ ਹਿਤਕਾਰੀ ।
देहि अरोग दुलंभु है भागठु मात पिता हितकारी ।स्वस्थः भवितुम्, बालस्य कल्याणस्य पालनं कर्तुं शक्नुवन्तः लाभप्रदाः सौभाग्यशालिनः मातापितरः च प्रायः दुर्लभाः।
ਸਾਧੁ ਸੰਗਿ ਦੁਲੰਭੁ ਹੈ ਗੁਰਮੁਖਿ ਸੁਖ ਫਲੁ ਭਗਤਿ ਪਿਆਰੀ ।
साधु संगि दुलंभु है गुरमुखि सुख फलु भगति पिआरी ।अपि च दुर्लभा पवित्रसङ्घः प्रेमभक्तिः च गुर्र्नुखानां भोगफलम्।
ਫਾਥਾ ਮਾਇਆ ਮਹਾਂ ਜਾਲਿ ਪੰਜਿ ਦੂਤ ਜਮਕਾਲੁ ਸੁ ਭਾਰੀ ।
फाथा माइआ महां जालि पंजि दूत जमकालु सु भारी ।पञ्चदुष्टप्रवृत्तिजाले गृहीतो जीवः यमस्य मृत्युदेवस्य गुरुदण्डं वहति।
ਜਿਉ ਕਰਿ ਸਹਾ ਵਹੀਰ ਵਿਚਿ ਪਰ ਹਥਿ ਪਾਸਾ ਪਉਛਕਿ ਸਾਰੀ ।
जिउ करि सहा वहीर विचि पर हथि पासा पउछकि सारी ।जीवस्य स्थितिः सदृशी भवति जनसमूहे गृहीतस्य हरेः । पासा परहस्ते भवति समग्रः क्रीडा topsyturvy गच्छति।
ਦੂਜੇ ਭਾਇ ਕੁਦਾਇਅੜਿ ਜਮ ਜੰਦਾਰੁ ਸਾਰ ਸਿਰਿ ਮਾਰੀ ।
दूजे भाइ कुदाइअड़ि जम जंदारु सार सिरि मारी ।द्वन्द्वद्यूतं जीवस्य शिरसि पतति यमस्य गदा।
ਆਵੈ ਜਾਇ ਭਵਾਈਐ ਭਵਜਲੁ ਅੰਦਰਿ ਹੋਇ ਖੁਆਰੀ ।
आवै जाइ भवाईऐ भवजलु अंदरि होइ खुआरी ।प्रवासचक्रे उलझितः तादृशः प्राणी जगत्-सागरे अपमानं पीडयन् गच्छति।
ਹਾਰੈ ਜਨਮੁ ਅਮੋਲੁ ਜੁਆਰੀ ।੨੬।
हारै जनमु अमोलु जुआरी ।२६।द्यूतकर्ता इव सः स्वस्य बहुमूल्यं प्राणं हानिम् अपव्ययति च।
ਪਉੜੀ ੨੭
पउड़ी २७
ਇਹੁ ਜਗੁ ਚਉਪੜਿ ਖੇਲੁ ਹੈ ਆਵਾ ਗਉਣ ਭਉਜਲ ਸੈਂਸਾਰੇ ।
इहु जगु चउपड़ि खेलु है आवा गउण भउजल सैंसारे ।अयं संसारः लम्बवत् पासानां क्रीडा अस्ति, प्राणिनः च जगत्-समुद्रस्य अन्तः बहिः च गच्छन्ति।
ਗੁਰਮੁਖਿ ਜੋੜਾ ਸਾਧਸੰਗਿ ਪੂਰਾ ਸਤਿਗੁਰ ਪਾਰਿ ਉਤਾਰੇ ।
गुरमुखि जोड़ा साधसंगि पूरा सतिगुर पारि उतारे ।गुरमुखाः पवित्रपुरुषसङ्गमे सम्मिलिताः भवन्ति ततः सिद्धः गुरुः (ईश्वरः) तान् पारं नयति।
ਲਗਿ ਜਾਇ ਸੋ ਪੁਗਿ ਜਾਇ ਗੁਰ ਪਰਸਾਦੀ ਪੰਜਿ ਨਿਵਾਰੇ ।
लगि जाइ सो पुगि जाइ गुर परसादी पंजि निवारे ।यो गुरवे आत्मनः समर्पणं करोति, सः ग्राह्यः भवति, गुरुः च तस्य पञ्च दुष्टप्रवृत्तयः दूरं करोति।
ਗੁਰਮੁਖਿ ਸਹਜਿ ਸੁਭਾਉ ਹੈ ਆਪਹੁਂ ਬੁਰਾ ਨ ਕਿਸੈ ਵਿਚਾਰੇ ।
गुरमुखि सहजि सुभाउ है आपहुं बुरा न किसै विचारे ।गुरमुखः आध्यात्मिकशान्तावस्थायां तिष्ठति, सः कदापि कस्यचित् दुष्टं न चिन्तयति।
ਸਬਦ ਸੁਰਤਿ ਲਿਵ ਸਾਵਧਾਨ ਗੁਰਮੁਖਿ ਪੰਥ ਚਲੈ ਪਗੁ ਧਾਰੇ ।
सबद सुरति लिव सावधान गुरमुखि पंथ चलै पगु धारे ।वचनेन चैतन्यं तालमेलं कृत्वा गुरमुखाः गुरुमार्गे दृढपादैः सजगतया गच्छन्ति।
ਲੋਕ ਵੇਦ ਗੁਰੁ ਗਿਆਨ ਮਤਿ ਭਾਇ ਭਗਤਿ ਗੁਰੁ ਸਿਖ ਪਿਆਰੇ ।
लोक वेद गुरु गिआन मति भाइ भगति गुरु सिख पिआरे ।ते सिक्खाः भगवतः गुरुप्रियाः नैतिकता, धर्मशास्त्रानुसारं, गुरुप्रज्ञानुसारं च वर्तन्ते।
ਨਿਜ ਘਰਿ ਜਾਇ ਵਸੈ ਗੁਰੁ ਦੁਆਰੇ ।੨੭।
निज घरि जाइ वसै गुरु दुआरे ।२७।गुरुसाधनेन स्वात्मनि स्थिराः भवन्ति।
ਪਉੜੀ ੨੮
पउड़ी २८
ਵਾਸ ਸੁਗੰਧਿ ਨ ਹੋਵਈ ਚਰਣੋਦਕ ਬਾਵਨ ਬੋਹਾਏ ।
वास सुगंधि न होवई चरणोदक बावन बोहाए ।वेणुः सुगन्धितः न भवति किन्तु गुमपादप्रक्षालनेन एतदपि सम्भवति।
ਕਚਹੁ ਕੰਚਨ ਨ ਥੀਐ ਕਚਹੁਂ ਕੰਚਨ ਪਾਰਸ ਲਾਏ ।
कचहु कंचन न थीऐ कचहुं कंचन पारस लाए ।काचः सुवर्णं न भवति किन्तु गुरुरूपेण दार्शनिकशिलायाः प्रभावेण काचः अपि सुवर्णरूपेण परिणमति।
ਨਿਹਫਲੁ ਸਿੰਮਲੁ ਜਾਣੀਐ ਅਫਲੁ ਸਫਲੁ ਕਰਿ ਸਭ ਫਲੁ ਪਾਏ ।
निहफलु सिंमलु जाणीऐ अफलु सफलु करि सभ फलु पाए ।क्षौम-कर्पासवृक्षः निष्फलः इति कल्प्यते किन्तु सः अपि (गुरुप्रसादात्) फलप्रदः भूत्वा सर्वविधफलप्रदः भवति।
ਕਾਉਂ ਨ ਹੋਵਨਿ ਉਜਲੇ ਕਾਲੀ ਹੂੰ ਧਉਲੇ ਸਿਰਿ ਆਏ ।
काउं न होवनि उजले काली हूं धउले सिरि आए ।तथापि काकसदृशाः मनमुखाः कृष्णकेशाः श्वेताः भवन्ति चेदपि कृष्णात् श्वेतरूपेण कदापि न परिवर्तन्ते अर्थात् वृद्धावस्थायां अपि स्वस्वभावं कदापि न त्यजन्ति।
ਕਾਗਹੁ ਹੰਸ ਹੁਇ ਪਰਮ ਹੰਸੁ ਨਿਰਮੋਲਕੁ ਮੋਤੀ ਚੁਣਿ ਖਾਏ ।
कागहु हंस हुइ परम हंसु निरमोलकु मोती चुणि खाए ।किन्तु (गुमप्रसादेन) काकः हंसरूपेण परिणमति, अमूल्यानि मौक्तिकानि खादितुम् उद्धृत्य च।
ਪਸੂ ਪਰੇਤਹੁਂ ਦੇਵ ਕਰਿ ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਗੁਰੁ ਸਬਦਿ ਕਮਾਏ ।
पसू परेतहुं देव करि साधसंगति गुरु सबदि कमाए ।पशून् भूतान् च देवरूपेण परिणमयन्ती पवित्रसङ्घः, तेषां गुरुवचनस्य साक्षात्कारं करोति।
ਤਿਸ ਗੁਰੁ ਸਾਰ ਨ ਜਾਤੀਆ ਦੁਰਮਤਿ ਦੂਜਾ ਭਾਇ ਸੁਭਾਏ ।
तिस गुरु सार न जातीआ दुरमति दूजा भाइ सुभाए ।द्वन्द्वभावे निमग्नाः दुष्टाः ते गुरुमहिमा न ज्ञातवन्तः।
ਅੰਨਾ ਆਗੂ ਸਾਥੁ ਮੁਹਾਏ ।੨੮।
अंना आगू साथु मुहाए ।२८।यदि नेता अन्धः भवति तर्हि तस्य सहचराः स्वसामग्रीहृताः भवन्ति ।
ਪਉੜੀ ੨੯
पउड़ी २९
ਮੈ ਜੇਹਾ ਨ ਅਕਿਰਤਿਘਣੁ ਹੈ ਭਿ ਨ ਹੋਆ ਹੋਵਣਿਹਾਰਾ ।
मै जेहा न अकिरतिघणु है भि न होआ होवणिहारा ।न च मम सदृशः कृतघ्नः भविष्यति, न च भविष्यति।
ਮੈ ਜੇਹਾ ਨ ਹਰਾਮਖੋਰੁ ਹੋਰੁ ਨ ਕੋਈ ਅਵਗੁਣਿਆਰਾ ।
मै जेहा न हरामखोरु होरु न कोई अवगुणिआरा ।न कश्चित् दुष्टसाधनेन वसति, मद्विधः दुष्टः ।
ਮੈ ਜੇਹਾ ਨਿੰਦਕੁ ਨ ਕੋਇ ਗੁਰੁ ਨਿੰਦਾ ਸਿਰਿ ਬਜਰੁ ਭਾਰਾ ।
मै जेहा निंदकु न कोइ गुरु निंदा सिरि बजरु भारा ।गुरुनिन्दायाः गुरुशिलां शिरसि वहन् मम सदृशः कोऽपि निन्दकः नास्ति।
ਮੈ ਜੇਹਾ ਬੇਮੁਖੁ ਨ ਕੋਇ ਸਤਿਗੁਰੁ ਤੇ ਬੇਮੁਖ ਹਤਿਆਰਾ ।
मै जेहा बेमुखु न कोइ सतिगुरु ते बेमुख हतिआरा ।न कश्चित् मम सदृशः क्रूरः धर्मत्यागी गुरुतः विमुखः।
ਮੈ ਜੇਹਾ ਕੋ ਦੁਸਟ ਨਾਹਿ ਨਿਰਵੈਰੈ ਸਿਉ ਵੈਰ ਵਿਕਾਰਾ ।
मै जेहा को दुसट नाहि निरवैरै सिउ वैर विकारा ।न कश्चित् मम सदृशः दुष्टः यस्य वैरणं नास्ति वैरिणः ।
ਮੈ ਜੇਹਾ ਨ ਵਿਸਾਹੁ ਧ੍ਰੋਹੁ ਬਗਲ ਸਮਾਧੀ ਮੀਨ ਅਹਾਰਾ ।
मै जेहा न विसाहु ध्रोहु बगल समाधी मीन अहारा ।न कश्चित् द्रोही मम समं यस्य समाधिः क्रेन इव मत्स्यान् अन्नार्थं उद्धृत्य।
ਬਜਰੁ ਲੇਪੁ ਨ ਉਤਰੈ ਪਿੰਡੁ ਅਪਰਚੇ ਅਉਚਰਿ ਚਾਰਾ ।
बजरु लेपु न उतरै पिंडु अपरचे अउचरि चारा ।मम शरीरं भगवतः नाम्ना अभक्ष्यं खादति, तस्मिन् पाषाणपापस्तरः अपहर्तुं न शक्यते।
ਮੈ ਜੇਹਾ ਨ ਦੁਬਾਜਰਾ ਤਜਿ ਗੁਰਮਤਿ ਦੁਰਮਤਿ ਹਿਤਕਾਰਾ ।
मै जेहा न दुबाजरा तजि गुरमति दुरमति हितकारा ।न कश्चित् हरामी मम सदृशः यः गुरुप्रज्ञां तिरस्कृत्य दुष्टतायाः सह गहनः आसक्तिः भवति।
ਨਾਉ ਮੁਰੀਦ ਨ ਸਬਦਿ ਵੀਚਾਰਾ ।੨੯।
नाउ मुरीद न सबदि वीचारा ।२९।यद्यपि मम नाम शिष्यः,अहं कदापि (गुरुस्य) वचनं न चिन्तितवान्।
ਪਉੜੀ ੩੦
पउड़ी ३०
ਬੇਮੁਖ ਹੋਵਨਿ ਬੇਮੁਖਾਂ ਮੈ ਜੇਹੇ ਬੇਮੁਖਿ ਮੁਖਿ ਡਿਠੇ ।
बेमुख होवनि बेमुखां मै जेहे बेमुखि मुखि डिठे ।मम सदृशस्य धर्मत्यागस्य मुखं दृष्ट्वा धर्मत्यागिनः अधिकगभीरमूलधर्मत्याः भवन्ति।
ਬਜਰ ਪਾਪਾਂ ਬਜਰ ਪਾਪ ਮੈ ਜੇਹੇ ਕਰਿ ਵੈਰੀ ਇਠੇ ।
बजर पापां बजर पाप मै जेहे करि वैरी इठे ।दुष्टतमानि पापानि मम प्रियाः आदर्शाः अभवन्।
ਕਰਿ ਕਰਿ ਸਿਠਾਂ ਬੇਮੁਖਾਂ ਆਪਹੁਂ ਬੁਰੇ ਜਾਨਿ ਕੈ ਸਿਠੇ ।
करि करि सिठां बेमुखां आपहुं बुरे जानि कै सिठे ।तान् धर्मत्यागी मत्वा अहं तान् उपहासितवान् (यद्यपि अहं तेभ्यः दुष्टतरः अस्मि)।
ਲਿਖ ਨ ਸਕਨਿ ਚਿਤ੍ਰ ਗੁਪਤਿ ਸਤ ਸਮੁੰਦ ਸਮਾਵਨਿ ਚਿਠੇ ।
लिख न सकनि चित्र गुपति सत समुंद समावनि चिठे ।मम पापस्य कथा यमस्य शास्त्रिभिः अपि लिखितुं न शक्यते यतोहि मम पापस्य अभिलेखः सप्त समुद्रान् पूरयिष्यति स्म।
ਚਿਠੀ ਹੂੰ ਤੁਮਾਰ ਲਿਖਿ ਲਖ ਲਖ ਇਕ ਦੂੰ ਇਕ ਦੁਧਿਠੇ ।
चिठी हूं तुमार लिखि लख लख इक दूं इक दुधिठे ।मम कथाः लक्षेषु अधिकं बहुगुणाः भवन्ति स्म प्रत्येकं अन्यस्मात् द्विगुणं लज्जाजनकम्।
ਕਰਿ ਕਰਿ ਸਾਂਗ ਹੁਰੇਹਿਆਂ ਹੁਇ ਮਸਕਰਾ ਸਭਾ ਸਭਿ ਠਿਠੇ ।
करि करि सांग हुरेहिआं हुइ मसकरा सभा सभि ठिठे ।एतावत् मया अन्येषां अनुकरणं बहुवारं कृतम् यत् सर्वे विनोदिनः मम पुरतः लज्जां अनुभवन्ति।
ਮੈਥਹੁ ਬੁਰਾ ਨ ਕੋਈ ਸਰਿਠੇ ।੩੦।
मैथहु बुरा न कोई सरिठे ।३०।न कश्चित् सर्वसृष्टौ मम दुष्टतरः।
ਪਉੜੀ ੩੧
पउड़ी ३१
ਲੈਲੇ ਦੀ ਦਰਗਾਹ ਦਾ ਕੁਤਾ ਮਜਨੂੰ ਦੇਖਿ ਲੁਭਾਣਾ ।
लैले दी दरगाह दा कुता मजनूं देखि लुभाणा ।लैल्डस्य गृहस्य श्वः दृष्ट्वा मजाना मुग्धः अभवत् ।
ਕੁਤੇ ਦੀ ਪੈਰੀ ਪਵੈ ਹੜਿ ਹੜਿ ਹਸੈ ਲੋਕ ਵਿਡਾਣਾ ।
कुते दी पैरी पवै हड़ि हड़ि हसै लोक विडाणा ।सः श्वपादयोः पतितः यत् जनाः गर्जन्तः हसन्ति स्म।
ਮੀਰਾਸੀ ਮੀਰਾਸੀਆਂ ਨਾਮ ਧਰੀਕੁ ਮੁਰੀਦੁ ਬਿਬਾਣਾ ।
मीरासी मीरासीआं नाम धरीकु मुरीदु बिबाणा ।(मुस्लिम) बार्ड् मध्ये एकः बार्ड् बैया (नानक) इत्यस्य शिष्यः अभवत् ।
ਕੁਤਾ ਡੂਮ ਵਖਾਣੀਐ ਕੁਤਾ ਵਿਚਿ ਕੁਤਿਆਂ ਨਿਮਾਣਾ ।
कुता डूम वखाणीऐ कुता विचि कुतिआं निमाणा ।तस्य सहचराः तं श्वापदं श्वानेषु अपि नीचम् इति आहूतवन्तः।
ਗੁਰਸਿਖ ਆਸਕੁ ਸਬਦ ਦੇ ਕੁਤੇ ਦਾ ਪੜਕੁਤਾ ਭਾਣਾ ।
गुरसिख आसकु सबद दे कुते दा पड़कुता भाणा ।गुरुस्य सिक्खाः ये वचनस्य (बृह्मस्य) अनुकूलाः आसन्, ते तस्य तथाकथितस्य श्वकुक्कुरस्य आडम्बरं गृहीतवन्तः।
ਕਟਣੁ ਚਟਣੁ ਕੁਤਿਆਂ ਮੋਹੁ ਨ ਧੋਹੁ ਧ੍ਰਿਗਸਟੁ ਕਮਾਣਾ ।
कटणु चटणु कुतिआं मोहु न धोहु ध्रिगसटु कमाणा ।दंशः लेहः च श्वानानां स्वभावः किन्तु तेषां न मोहः, विश्वासघातः, शापः वा नास्ति।
ਅਵਗੁਣਿਆਰੇ ਗੁਣੁ ਕਰਨਿ ਗੁਰਮੁਖਿ ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਕੁਰਬਾਣਾ ।
अवगुणिआरे गुणु करनि गुरमुखि साधसंगति कुरबाणा ।गुरमुखाः पवित्रसङ्घस्य यज्ञः भवन्ति यतः सा दुष्टानां दुष्टानां अपि परोपकारी भवति।
ਪਤਿਤ ਉਧਾਰਣੁ ਬਿਰਦੁ ਵਖਾਣਾ ।੩੧।੩੭। ਸੈਂਤੀ ।
पतित उधारणु बिरदु वखाणा ।३१।३७। सैंती ।पवित्रसङ्घः पतितानां उत्थानकर्तृत्वेन प्रसिद्धः अस्ति ।