वारं भाई गुरुदासः

पुटः - 5


ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
ੴ सतिगुर प्रसादि ॥

एकः ओअङ्करः आदिशक्तिः दिव्यगुरुप्रसादेन साक्षात्कृतः

ਵਾਰ ੫ ।
वार ५ ।

वार् पञ्च

ਗੁਰਮੁਖਿ ਹੋਵੈ ਸਾਧਸੰਗੁ ਹੋਰਤੁ ਸੰਗਿ ਕੁਸੰਗਿ ਨ ਰਚੈ ।
गुरमुखि होवै साधसंगु होरतु संगि कुसंगि न रचै ।

पवित्रसङ्घे गुरमुखपदवीं प्राप्तः व्यक्तिः कस्यापि दुष्टसङ्गतिं न मिश्रयति ।

ਗੁਰਮੁਖਿ ਪੰਥੁ ਸੁਹੇਲੜਾ ਬਾਰਹ ਪੰਥ ਨ ਖੇਚਲ ਖਚੈ ।
गुरमुखि पंथु सुहेलड़ा बारह पंथ न खेचल खचै ।

गुरमुखस्य मार्गः (जीवनम्) सरलः आनन्ददायकः च अस्ति; द्वादशसम्प्रदायानां चिन्ताभिः न व्याप्तः (योगिनाम्)।

ਗੁਰਮੁਖਿ ਵਰਨ ਅਵਰਨ ਹੋਇ ਰੰਗ ਸੁਰੰਗੁ ਤੰਬੋਲ ਪਰਚੈ ।
गुरमुखि वरन अवरन होइ रंग सुरंगु तंबोल परचै ।

गुरमुखाः जातिवर्णातिक्रम्य सुपारीपत्रस्य रक्तवर्ण इव समतायां गच्छन्ति।

ਗੁਰਮੁਖਿ ਦਰਸਨੁ ਦੇਖਣਾ ਛਿਅ ਦਰਸਨ ਪਰਸਣ ਨ ਸਰਚੈ ।
गुरमुखि दरसनु देखणा छिअ दरसन परसण न सरचै ।

गुरमुखाः गुरुविद्यालयं पश्यन्ति, षट् विद्यालयेषु (भारतीयपरम्परायाः) कोऽपि विश्वासं न कुर्वन्ति।

ਗੁਰਮੁਖਿ ਨਿਹਚਲ ਮਤਿ ਹੈ ਦੂਜੈ ਭਾਇ ਲੁਭਾਇ ਨ ਪਚੈ ।
गुरमुखि निहचल मति है दूजै भाइ लुभाइ न पचै ।

गुरमुखानां धीरा प्रज्ञा द्वन्द्वाग्नौ न अपव्ययन्ते।

ਗੁਰਮੁਖਿ ਸਬਦੁ ਕਮਾਵਣਾ ਪੈਰੀ ਪੈ ਰਹਰਾਸਿ ਨ ਹਚੈ ।
गुरमुखि सबदु कमावणा पैरी पै रहरासि न हचै ।

गुरमुखाः (गुरु) शबदं कुर्वन्ति, पादस्पर्शस्य व्यायामं कदापि न त्यजन्ति, अर्थात् विनयं कदापि न त्यजन्ति।

ਗੁਰਮੁਖਿ ਭਾਇ ਭਗਤਿ ਚਹਮਚੈ ।੧।
गुरमुखि भाइ भगति चहमचै ।१।

गुरमुखाः प्रेमभक्तिप्रचुराः सन्ति।

ਗੁਰਮੁਖਿ ਇਕੁ ਅਰਾਧਣਾ ਇਕੁ ਮਨ ਹੋਇ ਨ ਹੋਇ ਦੁਚਿਤਾ ।
गुरमुखि इकु अराधणा इकु मन होइ न होइ दुचिता ।

गुरमुखाः एकचित्ताः भगवन्तं पूजयन्ति न संशये तिष्ठन्ति।

ਗੁਰਮੁਖਿ ਆਪੁ ਗਵਾਇਆ ਜੀਵਨੁ ਮੁਕਤਿ ਨ ਤਾਮਸ ਪਿਤਾ ।
गुरमुखि आपु गवाइआ जीवनु मुकति न तामस पिता ।

अहङ्कारं त्यक्त्वा मुक्ताः भवन्ति, हृदये अन्धकारं (अज्ञानं) न स्थातुं ददति।

ਗੁਰ ਉਪਦੇਸੁ ਅਵੇਸੁ ਕਰਿ ਸਣੁ ਦੂਤਾ ਵਿਖੜਾ ਗੜੁ ਜਿਤਾ ।
गुर उपदेसु अवेसु करि सणु दूता विखड़ा गड़ु जिता ।

गुरुशिक्षावेष्टिताः पञ्चदोषसहितं दुर्गं (शरीरस्य) जितन्ति।

ਪੈਰੀ ਪੈ ਪਾ ਖਾਕੁ ਹੋਇ ਪਾਹੁਨੜਾ ਜਗਿ ਹੋਇ ਅਥਿਤਾ ।
पैरी पै पा खाकु होइ पाहुनड़ा जगि होइ अथिता ।

पादयोः पतन्ति, रजः इव (ielowly) भवन्ति, लोके अतिथिं मन्यन्ते, लोकेन च सम्मानिताः भवन्ति।

ਗੁਰਮੁਖਿ ਸੇਵਾ ਗੁਰਸਿਖਾ ਗੁਰਸਿਖ ਮਾ ਪਿਉ ਭਾਈ ਮਿਤਾ ।
गुरमुखि सेवा गुरसिखा गुरसिख मा पिउ भाई मिता ।

गुरमुखाः सिक्खान् स्वमातापितरौ, भ्रातरौ, मित्रौ च मत्वा तेषां सेवां कुर्वन्ति ।

ਦੁਰਮਤਿ ਦੁਬਿਧਾ ਦੂਰਿ ਕਰਿ ਗੁਰਮਤਿ ਸਬਦ ਸੁਰਤਿ ਮਨੁ ਸਿਤਾ ।
दुरमति दुबिधा दूरि करि गुरमति सबद सुरति मनु सिता ।

दुर्भावं संदिग्धतां च त्यक्त्वा गुरुवचने उपदेशे च स्वचैतन्यं विलीयन्ते।

ਛਡਿ ਕੁਫਕੜੁ ਕੂੜੁ ਕੁਧਿਤਾ ।੨।
छडि कुफकड़ु कूड़ु कुधिता ।२।

तुच्छं वादं, मिथ्यावादं, दुष्कृतं च परित्यजन्ति स्म ।

ਅਪਣੇ ਅਪਣੇ ਵਰਨ ਵਿਚਿ ਚਾਰਿ ਵਰਨ ਕੁਲ ਧਰਮ ਧਰੰਦੇ ।
अपणे अपणे वरन विचि चारि वरन कुल धरम धरंदे ।

स्ववर्णेषु सर्वे जनाः स्वजातिगोत्रपरम्पराम् आचरन्ति।

ਛਿਅ ਦਰਸਨ ਛਿਅ ਸਾਸਤ੍ਰਾ ਗੁਰ ਗੁਰਮਤਿ ਖਟੁ ਕਰਮ ਕਰੰਦੇ ।
छिअ दरसन छिअ सासत्रा गुर गुरमति खटु करम करंदे ।

षड्विद्यालयानां पुस्तकेषु आस्तिकाः स्वस्व-आध्यात्मिकगुरुणां प्रज्ञानुसारं षट् कार्याणि कुर्वन्ति ।

ਅਪਣੇ ਅਪਣੇ ਸਾਹਿਬੈ ਚਾਕਰ ਜਾਇ ਜੁਹਾਰ ਜੁੜੰਦੇ ।
अपणे अपणे साहिबै चाकर जाइ जुहार जुड़ंदे ।

भृत्याः गत्वा स्वामिनः नमस्कारं कुर्वन्ति।

ਅਪਣੇ ਅਪਣੇ ਵਣਜ ਵਿਚਿ ਵਾਪਾਰੀ ਵਾਪਾਰ ਮਚੰਦੇ ।
अपणे अपणे वणज विचि वापारी वापार मचंदे ।

वणिजः स्वस्य विशेषव्यापारेषु प्रचुरं व्यापारं कुर्वन्ति ।

ਅਪਣੇ ਅਪਣੇ ਖੇਤ ਵਿਚਿ ਬੀਉ ਸਭੈ ਕਿਰਸਾਣਿ ਬੀਜੰਦੇ ।
अपणे अपणे खेत विचि बीउ सभै किरसाणि बीजंदे ।

सर्वे कृषकाः स्वक्षेत्रेषु भिन्नानि बीजानि रोपयन्ति।

ਕਾਰੀਗਰਿ ਕਾਰੀਗਰਾ ਕਾਰਿਖਾਨੇ ਵਿਚਿ ਜਾਇ ਮਿਲੰਦੇ ।
कारीगरि कारीगरा कारिखाने विचि जाइ मिलंदे ।

यान्त्रिकाः कार्यशालायां स्वसहयान्त्रिकान् मिलन्ति।

ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਗੁਰਸਿਖ ਪੁਜੰਦੇ ।੩।
साधसंगति गुरसिख पुजंदे ।३।

तथा गुरुस्य सिक्खाः, पवित्रजनसङ्गेन सह सङ्गच्छन्ति।

ਅਮਲੀ ਰਚਨਿ ਅਮਲੀਆ ਸੋਫੀ ਸੋਫੀ ਮੇਲੁ ਕਰੰਦੇ ।
अमली रचनि अमलीआ सोफी सोफी मेलु करंदे ।

व्यसनिनः व्यसनिनः सह मिश्रणं कुर्वन्ति, निवृत्ताः च निवृत्तैः सह।

ਜੂਆਰੀ ਜੂਆਰੀਆ ਵੇਕਰਮੀ ਵੇਕਰਮ ਰਚੰਦੇ ।
जूआरी जूआरीआ वेकरमी वेकरम रचंदे ।

द्यूतकर्तारः द्यूतकर्तृभिः सह भ्रष्टाः च दुष्टैः सह मिश्रयन्ति।

ਚੋਰਾ ਚੋਰਾ ਪਿਰਹੜੀ ਠਗ ਠਗ ਮਿਲਿ ਦੇਸ ਠਗੰਦੇ ।
चोरा चोरा पिरहड़ी ठग ठग मिलि देस ठगंदे ।

चोराणां वञ्चकानां च मध्ये प्रेम प्रचुरा भवति ये मिलित्वा देशं वञ्चयन्ति।

ਮਸਕਰਿਆ ਮਿਲਿ ਮਸਕਰੇ ਚੁਗਲਾ ਚੁਗਲ ਉਮਾਹਿ ਮਿਲੰਦੇ ।
मसकरिआ मिलि मसकरे चुगला चुगल उमाहि मिलंदे ।

विनोदिनः विनोदिनः उत्साहेन मिलन्ति तथा च पृष्ठदंशकाः।

ਮਨਤਾਰੂ ਮਨਤਾਰੂਆਂ ਤਾਰੂ ਤਾਰੂ ਤਾਰ ਤਰੰਦੇ ।
मनतारू मनतारूआं तारू तारू तार तरंदे ।

तरणस्य अज्ञातं समानव्यक्तिं तैरकान् च मिलित्वा तरणकान् गत्वा पारं गच्छन्ति।

ਦੁਖਿਆਰੇ ਦੁਖਿਆਰਿਆਂ ਮਿਲਿ ਮਿਲਿ ਅਪਣੇ ਦੁਖ ਰੁਵੰਦੇ ।
दुखिआरे दुखिआरिआं मिलि मिलि अपणे दुख रुवंदे ।

पीडिताः पीडितान् मिलित्वा तेषां दुःखं भागं कुर्वन्ति।

ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਗੁਰਸਿਖੁ ਵਸੰਦੇ ।੪।
साधसंगति गुरसिखु वसंदे ।४।

तथैव गुरुस्य सिक्खाः पवित्रसङ्घस्य आनन्दं अनुभवन्ति।

ਕੋਈ ਪੰਡਿਤੁ ਜੋਤਿਕੀ ਕੋ ਪਾਧਾ ਕੋ ਵੈਦੁ ਸਦਾਏ ।
कोई पंडितु जोतिकी को पाधा को वैदु सदाए ।

कश्चित् पण्डितः, कश्चित् ज्योतिषी, कश्चित् पुरोहितः, कश्चित् वैद्यः इति कथ्यते।

ਕੋਈ ਰਾਜਾ ਰਾਉ ਕੋ ਕੋ ਮਹਤਾ ਚਉਧਰੀ ਅਖਾਏ ।
कोई राजा राउ को को महता चउधरी अखाए ।

कश्चित् राजा सत्रपः प्रमुखः चौधरी च उच्यते।

ਕੋਈ ਬਜਾਜੁ ਸਰਾਫੁ ਕੋ ਕੋ ਜਉਹਰੀ ਜੜਾਉ ਜੜਾਏ ।
कोई बजाजु सराफु को को जउहरी जड़ाउ जड़ाए ।

कश्चित् ड्रेपरः कश्चित् स्वर्णकारः कश्चित् रत्नकारः इति उच्यते।

ਪਾਸਾਰੀ ਪਰਚੂਨੀਆ ਕੋਈ ਦਲਾਲੀ ਕਿਰਸਿ ਕਮਾਏ ।
पासारी परचूनीआ कोई दलाली किरसि कमाए ।

कश्चन औषधविक्रेता, विक्रेता, एजेण्टः च इति माध्यमेन अर्जयति।

ਜਾਤਿ ਸਨਾਤ ਸਹੰਸ ਲਖ ਕਿਰਤਿ ਵਿਰਤਿ ਕਰਿ ਨਾਉ ਗਣਾਏ ।
जाति सनात सहंस लख किरति विरति करि नाउ गणाए ।

(तथा) निम्नजाताः कोटिजनाः येषां नाम स्वव्यापारं व्याख्यायते।

ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਗੁਰਸਿਖਿ ਮਿਲਿ ਆਸਾ ਵਿਚਿ ਨਿਰਾਸੁ ਵਲਾਏ ।
साधसंगति गुरसिखि मिलि आसा विचि निरासु वलाए ।

गुरोः सिक्खः पवित्रसङ्घे सन् आनन्देषु वसन् कामेषु उदासीनः तिष्ठति।

ਸਬਦੁ ਸੁਰਤਿ ਲਿਵ ਅਲਖੁ ਲਖਾਏ ।੫।
सबदु सुरति लिव अलखु लखाए ।५।

स चैतन्यं वचने (सबाद) विलीन्य परमेश्वरं पश्यति।

ਜਤੀ ਸਤੀ ਚਿਰੁ ਜੀਵਣੇ ਸਾਧਿਕ ਸਿਧ ਨਾਥ ਗੁਰ ਚੇਲੇ ।
जती सती चिरु जीवणे साधिक सिध नाथ गुर चेले ।

बहवो उत्सवाः सत्यस्य वासिनः अमराः सिद्धाः नाथाः आचार्याः उपदिष्टाः च।

ਦੇਵੀ ਦੇਵ ਰਿਖੀਸੁਰਾ ਭੈਰਉ ਖੇਤ੍ਰਪਾਲ ਬਹੁ ਮੇਲੇ ।
देवी देव रिखीसुरा भैरउ खेत्रपाल बहु मेले ।

बहूनि द्रव्यदेवता ऋसि भैरवः प्रदेशरक्षकाः |

ਗਣ ਗੰਧਰਬ ਅਪਛਰਾ ਕਿੰਨਰ ਜਛ ਚਲਿਤ ਬਹੁ ਖੇਲੇ ।
गण गंधरब अपछरा किंनर जछ चलित बहु खेले ।

अनेकाः गणाः (भूताः), गन्धर्वाः (आकाशगायकाः), अप्सराः, किन्नराः च भिन्नरूपेण कार्यं कुर्वन्ति ।

ਰਾਖਸ ਦਾਨੋਂ ਦੈਤ ਲਖ ਅੰਦਰਿ ਦੂਜਾ ਭਾਉ ਦੁਹੇਲੇ ।
राखस दानों दैत लख अंदरि दूजा भाउ दुहेले ।

द्वन्द्वसंयुक्ता बहूनां राक्षसा राक्षसा दैत्यास्तथा |

ਹਉਮੈ ਅੰਦਰਿ ਸਭ ਕੋ ਗੁਰਮੁਖਿ ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਰਸ ਕੇਲੇ ।
हउमै अंदरि सभ को गुरमुखि साधसंगति रस केले ।

सर्वे अहङ्कारेण नियन्त्रिताः सन्ति, गुरमुखाः च पवित्रसङ्घस्य रमन्ते।

ਇਕ ਮਨ ਇਕੁ ਅਰਾਧਣਾ ਗੁਰਮਤਿ ਆਪੁ ਗਵਾਇ ਸੁਹੇਲੇ ।
इक मन इकु अराधणा गुरमति आपु गवाइ सुहेले ।

तत्र ते गुरुप्रज्ञां स्वीकृत्य स्वात्मत्वं प्रक्षिपन्ति स्म।

ਚਲਣੁ ਜਾਣਿ ਪਏ ਸਿਰਿ ਤੇਲੇ ।੬।
चलणु जाणि पए सिरि तेले ।६।

(भारते विवाहं कर्तुं गच्छन् बालिका केशेषु तैलं प्रयोजयति, इदानीं सा स्वमातृपितृगृहं त्यक्त्वा गन्तुं गच्छति इति सम्यक् अवगच्छति) तथैव शिरसि सर्वदा तैलं प्रयोजयित्वा गुरमुखाः नित्यं अस्मात् लोकात् गन्तुं सज्जाः भवन्ति।

ਜਤ ਸਤ ਸੰਜਮ ਹੋਮ ਜਗ ਜਪੁ ਤਪੁ ਦਾਨ ਪੁੰਨ ਬਹੁਤੇਰੇ ।
जत सत संजम होम जग जपु तपु दान पुंन बहुतेरे ।

पाखण्डः बहुधा संयम-होम-भोज-तप-दान-प्रथासु प्रविशति।

ਰਿਧਿ ਸਿਧਿ ਨਿਧਿ ਪਾਖੰਡ ਬਹੁ ਤੰਤ੍ਰ ਮੰਤ੍ਰ ਨਾਟਕ ਅਗਲੇਰੇ ।
रिधि सिधि निधि पाखंड बहु तंत्र मंत्र नाटक अगलेरे ।

मन्त्राः, मन्त्राः च अन्ततः पाखण्डात्मकाः नाटकाः एव भवन्ति ।

ਵੀਰਾਰਾਧਣ ਜੋਗਣੀ ਮੜ੍ਹੀ ਮਸਾਣ ਵਿਡਾਣ ਘਨੇਰੇ ।
वीराराधण जोगणी मढ़ी मसाण विडाण घनेरे ।

द्वापञ्चाशत् नायकानां, अष्टानां श्मशानानां, दाहस्थानानां च पूजनेन प्रचण्डं व्यङ्ग्यं भवति।

ਪੂਰਕ ਕੁੰਭਕ ਰੇਚਕਾ ਨਿਵਲੀ ਕਰਮ ਭੁਇਅੰਗਮ ਘੇਰੇ ।
पूरक कुंभक रेचका निवली करम भुइअंगम घेरे ।

जनाः निःश्वासस्य, श्वसनस्य निलम्बनस्य, श्वासस्य, निओलर् पराक्रमस्य, कुण्डलिनी नागशक्तिः ऋजुकरणस्य च प्राणायमव्यायामेषु आकृष्टाः भवन्ति।

ਸਿਧਾਸਣ ਪਰਚੇ ਘਣੇ ਹਠ ਨਿਗ੍ਰਹ ਕਉਤਕ ਲਖ ਹੇਰੇ ।
सिधासण परचे घणे हठ निग्रह कउतक लख हेरे ।

बहवः सिद्धासनेषु उपविष्टेषु नियोजयन्ति तथा च असंख्यचमत्कारार्थिनः अस्माभिः दृष्टाः।

ਪਾਰਸ ਮਣੀ ਰਸਾਇਣਾ ਕਰਾਮਾਤ ਕਾਲਖ ਆਨ੍ਹੇਰੇ ।
पारस मणी रसाइणा करामात कालख आन्हेरे ।

दार्शनिकशिलायां विश्वासः, नागशिरसि मणिः, अमृतं जीवनस्य चमत्कारः च अज्ञानस्य अन्धकारं विना अन्यत् किमपि नास्ति।

ਪੂਜਾ ਵਰਤ ਉਪਾਰਣੇ ਵਰ ਸਰਾਪ ਸਿਵ ਸਕਤਿ ਲਵੇਰੇ ।
पूजा वरत उपारणे वर सराप सिव सकति लवेरे ।

देवदेवमूर्तिपूजायां, उपवासोच्चारणं, आशीर्वादशापदानं च कुर्वन्ति जनाः।

ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਗੁਰ ਸਬਦ ਵਿਣੁ ਥਾਉ ਨ ਪਾਇਨਿ ਭਲੇ ਭਲੇਰੇ ।
साधसंगति गुर सबद विणु थाउ न पाइनि भले भलेरे ।

परन्तु पवित्रसङ्घं गुरु-सबदपाठं विना अतिसत्पुरुषः अपि स्वीकारं न प्राप्नुयात्।

ਕੂੜ ਇਕ ਗੰਢੀ ਸਉ ਫੇਰੇ ।੭।
कूड़ इक गंढी सउ फेरे ।७।

अन्धविश्वासाः मिथ्याग्रन्थिशतेन बध्नन्ति।

ਸਉਣ ਸਗੁਨ ਵੀਚਾਰਣੇ ਨਉ ਗ੍ਰਿਹ ਬਾਰਹ ਰਾਸਿ ਵੀਚਾਰਾ ।
सउण सगुन वीचारणे नउ ग्रिह बारह रासि वीचारा ।

शगुनप्रकाशे नवग्रहाः द्वादशराशिनानि च जीवनं नेतवान्;

ਕਾਮਣ ਟੂਣੇ ਅਉਸੀਆ ਕਣਸੋਈ ਪਾਸਾਰ ਪਸਾਰਾ ।
कामण टूणे अउसीआ कणसोई पासार पसारा ।

मन्त्राः, रेखाभिः स्वरेण च मायावः सर्वं व्यर्थम्।

ਗਦਹੁ ਕੁਤੇ ਬਿਲੀਆ ਇਲ ਮਲਾਲੀ ਗਿਦੜ ਛਾਰਾ ।
गदहु कुते बिलीआ इल मलाली गिदड़ छारा ।

गदः, श्वः, बिडालः, पतङ्गः, कृष्णपक्षी, शृगालः च अस्माकं जीवनं नियन्त्रयितुं न शक्नुवन्ति ।

ਨਾਰਿ ਪੁਰਖੁ ਪਾਣੀ ਅਗਨਿ ਛਿਕ ਪਦ ਹਿਡਕੀ ਵਰਤਾਰਾ ।
नारि पुरखु पाणी अगनि छिक पद हिडकी वरतारा ।

विधवा, नग्नशिरः, जलं, अग्निः, श्वासः, भग्नवायुः, हिचकी;.

ਥਿਤਿ ਵਾਰ ਭਦ੍ਰਾ ਭਰਮ ਦਿਸਾਸੂਲ ਸਹਸਾ ਸੈਸਾਰਾ ।
थिति वार भद्रा भरम दिसासूल सहसा सैसारा ।

चन्द्रः सप्ताहस्य च दिवसाः, भाग्य-अभाग्य-क्षणाः तथा च दिशि विशेषे गमनम् अथवा न गमनम्

ਵਲਛਲ ਕਰਿ ਵਿਸਵਾਸ ਲਖ ਬਹੁ ਚੁਖੀ ਕਿਉ ਰਵੈ ਭਤਾਰਾ ।
वलछल करि विसवास लख बहु चुखी किउ रवै भतारा ।

वेश्यावत् वर्तन्ते सर्वेषां प्रीणार्थं सर्वं करोति चेत् कथं भर्त्रा प्रियः स्यात् ।

ਗੁਰਮੁਖਿ ਸੁਖ ਫਲੁ ਪਾਰ ਉਤਾਰਾ ।੮।
गुरमुखि सुख फलु पार उतारा ।८।

ये गुरमुखाः सर्वान् अन्धविश्वासान् तिरस्कुर्वन्ति ते स्वेश्वरेण सह सुखं भुङ्क्ते, जगत्-सागरं पारयन्ति च।

ਨਦੀਆ ਨਾਲੇ ਵਾਹੜੇ ਗੰਗਿ ਸੰਗਿ ਗੰਗੋਦਕ ਹੋਈ ।
नदीआ नाले वाहड़े गंगि संगि गंगोदक होई ।

गङ्गायाः सङ्गमाः नद्यः लघुधाराः च पवित्रनदी (गङ्गा) भवन्ति ।

ਅਸਟ ਧਾਤੁ ਇਕ ਧਾਤੁ ਹੋਇ ਪਾਰਸ ਪਰਸੈ ਕੰਚਨੁ ਸੋਈ ।
असट धातु इक धातु होइ पारस परसै कंचनु सोई ।

दार्शनिकशिलास्पर्शेन सर्वे मिश्रा लघुधातुः सुवर्णरूपेण परिणमति।

ਚੰਦਨ ਵਾਸੁ ਵਣਾਸਪਤਿ ਅਫਲ ਸਫਲ ਕਰ ਚੰਦਨੁ ਗੋਈ ।
चंदन वासु वणासपति अफल सफल कर चंदनु गोई ।

वनस्पतिः फलप्रदः निष्फलः वा चप्पलगन्धं तस्मिन् समासृत्य चप्पलं भवति।

ਛਿਅ ਰੁਤਿ ਬਾਰਹ ਮਾਹ ਕਰਿ ਸੁਝੈ ਸੁਝ ਨ ਦੂਜਾ ਕੋਈ ।
छिअ रुति बारह माह करि सुझै सुझ न दूजा कोई ।

षड्ऋतुषु द्वादशमासेषु सूर्यादतिरिक्तं किमपि नास्ति ।

ਚਾਰਿ ਵਰਨਿ ਛਿਅ ਦਰਸਨਾ ਬਾਰਹ ਵਾਟ ਭਵੈ ਸਭੁ ਲੋਈ ।
चारि वरनि छिअ दरसना बारह वाट भवै सभु लोई ।

चत्वारः वर्णाः, षट् दर्शनविद्यालयाः, द्वादश योगिनां सम्प्रदायाः च सन्ति लोके।

ਗੁਰਮੁਖਿ ਦਰਸਨੁ ਸਾਧਸੰਗੁ ਗੁਰਮੁਖਿ ਮਾਰਗਿ ਦੁਬਿਧਾ ਖੋਈ ।
गुरमुखि दरसनु साधसंगु गुरमुखि मारगि दुबिधा खोई ।

गुरमुखानां तु मार्गं पदातिना उपर्युक्तसम्प्रदायानां सर्वाणि संशयानि विलुप्ताः भवन्ति।

ਇਕ ਮਨਿ ਇਕੁ ਅਰਾਧਨਿ ਓਈ ।੯।
इक मनि इकु अराधनि ओई ।९।

ते (गुर्मुखाः) इदानीं स्थिरचित्ताः एकं भगवन्तं पूजयन्ति।

ਨਾਨਕ ਦਾਦਕ ਸਾਹੁਰੈ ਵਿਰਤੀਸੁਰ ਲਗਾਇਤ ਹੋਏ ।
नानक दादक साहुरै विरतीसुर लगाइत होए ।

मातृपितामहस्य श्वशुरस्य पितामहस्य च गृहे बहवः पुरोहिताः भृत्याः च विद्यन्ते।

ਜੰਮਣਿ ਭਦਣਿ ਮੰਗਣੈ ਮਰਣੈ ਪਰਣੇ ਕਰਦੇ ਢੋਏ ।
जंमणि भदणि मंगणै मरणै परणे करदे ढोए ।

जन्मेषु, मुण्डनेषु (शिरः मुण्डनं) अनुष्ठानेषु, सगाईषु, विवाहेषु, मृत्युषु च सन्देशान् वहन्ति

ਰੀਤੀ ਰੂੜੀ ਕੁਲ ਧਰਮ ਚਜੁ ਅਚਾਰ ਵੀਚਾਰ ਵਿਖੋਏ ।
रीती रूड़ी कुल धरम चजु अचार वीचार विखोए ।

ते पारिवारिककर्तव्येषु, रीतिरिवाजेषु च कार्यं कुर्वन्तः दृश्यन्ते।

ਕਰਿ ਕਰਤੂਤਿ ਕੁਸੂਤ ਵਿਚਿ ਪਾਇ ਦੁਲੀਚੇ ਗੈਣ ਚੰਦੋਏ ।
करि करतूति कुसूत विचि पाइ दुलीचे गैण चंदोए ।

पवित्रसूत्रसमारोहादिषु अवसरेषु ते बहुभिः युक्तिभिः स्वामिनं विपुलव्ययम् कुर्वन्ति, आकाशं प्राप्य तस्य यशः कथयन्ति च

ਜੋਧ ਜਠੇਰੇ ਮੰਨੀਅਨਿ ਸਤੀਆਂ ਸਉਤ ਟੋਭੜੀ ਟੋਏ ।
जोध जठेरे मंनीअनि सतीआं सउत टोभड़ी टोए ।

तैः मोहिताः जनाः गतवीरपितृसतिमृतसहपत्नयः टङ्कगर्ताः पूजयन्ति, किन्तु एतत् सर्वं निष्फलम् ।

ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਗੁਰ ਸਬਦ ਵਿਣੁ ਮਰਿ ਮਰਿ ਜੰਮਨਿ ਦਈ ਵਿਗੋਏ ।
साधसंगति गुर सबद विणु मरि मरि जंमनि दई विगोए ।

ये न पुण्यसङ्घं गुरुवचनं च भोजन्ते, ते म्रियन्ते पुनर्जमाः च ईश्वरनिरस्कृताः।

ਗੁਰਮੁਖਿ ਹੀਰੇ ਹਾਰਿ ਪਰੋਏ ।੧੦।
गुरमुखि हीरे हारि परोए ।१०।

गुरुस्य अनुयायी अर्थात् गुरमुखः एव (ईश्वरस्य नाम तस्य) हीरकहारं धारयति।

ਲਸਕਰ ਅੰਦਰਿ ਲਾਡੁਲੇ ਪਾਤਿਸਾਹਾ ਜਾਏ ਸਾਹਜਾਦੇ ।
लसकर अंदरि लाडुले पातिसाहा जाए साहजादे ।

सम्राट्सैन्येषु प्रिया राजपुत्रा अपि चरन्ति |

ਪਾਤਿਸਾਹ ਅਗੈ ਚੜਨਿ ਪਿਛੈ ਸਭ ਉਮਰਾਉ ਪਿਆਦੇ ।
पातिसाह अगै चड़नि पिछै सभ उमराउ पिआदे ।

सम्राट् नेतृत्वं करोति सत्रपाः पदातिश्च अनुवर्तते।

ਬਣਿ ਬਣਿ ਆਵਣਿ ਤਾਇਫੇ ਓਇ ਸਹਜਾਦੇ ਸਾਦ ਮੁਰਾਦੇ ।
बणि बणि आवणि ताइफे ओइ सहजादे साद मुरादे ।

सुवेषधारिणः शिष्टाचारिणः सर्वेषां पुरतः आगच्छन्ति किन्तु राजकुमाराः सरलाः ऋजुः च तिष्ठन्ति।

ਖਿਜਮਤਿਗਾਰ ਵਡੀਰੀਅਨਿ ਦਰਗਹ ਹੋਨਿ ਖੁਆਰ ਕੁਵਾਦੇ ।
खिजमतिगार वडीरीअनि दरगह होनि खुआर कुवादे ।

राजानां (सत्य) सेवकाः तालीवादनं अर्जयन्ति परन्तु अवज्ञाकारिणः दरबारे अपमानिताः भवन्ति।

ਅੱਗੈ ਢੋਈ ਸੇ ਲਹਨਿ ਸੇਵਾ ਅੰਦਰਿ ਕਾਰ ਕੁਸਾਦੇ ।
अगै ढोई से लहनि सेवा अंदरि कार कुसादे ।

प्राङ्गणे (भगवतः) केवलं ते एव आश्रयं प्राप्नुवन्ति ये (सेवायां) व्याप्ताः तिष्ठन्ति।

ਪਾਤਿਸਾਹਾਂ ਪਤਿਸਾਹੁ ਸੋ ਗੁਰਮੁਖਿ ਵਰਤੈ ਗੁਰ ਪਰਸਾਦੇ ।
पातिसाहां पतिसाहु सो गुरमुखि वरतै गुर परसादे ।

भगवत्प्रसादेन तादृशाः गुरमुखाः नृपराजाः भवन्ति ।

ਸਾਹ ਸੁਹੇਲੇ ਆਦਿ ਜੁਗਾਦੇ ।੧੧।
साह सुहेले आदि जुगादे ।११।

केवलं तादृशाः जनाः एव कदापि सुखिनः सन्तुष्टाः च तिष्ठन्ति ।

ਤਾਰੇ ਲਖ ਅਨ੍ਹੇਰ ਵਿਚਿ ਚੜ੍ਹਿਐ ਸੁਝਿ ਨ ਸੁਝੈ ਕੋਈ ।
तारे लख अन्हेर विचि चढ़िऐ सुझि न सुझै कोई ।

अन्धकारे मायरैडतारकाः विद्यन्ते किन्तु सूर्योदयेन सह कोऽपि दृश्यः न तिष्ठति।

ਸੀਹਿ ਬੁਕੇ ਮਿਰਗਾਵਲੀ ਭੰਨੀ ਜਾਇ ਨ ਆਇ ਖੜੋਈ ।
सीहि बुके मिरगावली भंनी जाइ न आइ खड़ोई ।

सिंहस्य गर्जनात् पूर्वं मृगसमूहाः पार्ष्णिं गृह्णन्ति ।

ਬਿਸੀਅਰ ਗਰੜੈ ਡਿਠਿਆ ਖੁਡੀ ਵੜਿਦੇ ਲਖ ਪਲੋਈ ।
बिसीअर गरड़ै डिठिआ खुडी वड़िदे लख पलोई ।

बृहद्गृध्रं (गरुरं) दृष्ट्वा सर्पाः स्वच्छिद्रेषु क्रन्दन्ति।

ਪੰਖੇਰੂ ਸਾਹਬਾਜ ਦੇਖਿ ਢੁਕਿ ਨ ਹੰਘਨਿ ਮਿਲੈ ਨ ਢੋਈ ।
पंखेरू साहबाज देखि ढुकि न हंघनि मिलै न ढोई ।

श्येनं दृष्ट्वा पक्षिणः हेल्टर स्केल्टरं उड्डीय निगूढस्थानं न प्राप्नुवन्ति ।

ਚਾਰ ਵੀਚਾਰ ਸੰਸਾਰ ਵਿਚਿ ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਮਿਲਿ ਦੁਰਮਤਿ ਖੋਈ ।
चार वीचार संसार विचि साधसंगति मिलि दुरमति खोई ।

आचारविचारलोके पवित्रसङ्घे दुरात्म्यं त्यजति ।

ਸਤਿਗੁਰ ਸਚਾ ਪਾਤਿਸਾਹੁ ਦੁਬਿਧਾ ਮਾਰਿ ਮਵਾਸਾ ਗੋਈ ।
सतिगुर सचा पातिसाहु दुबिधा मारि मवासा गोई ।

सच्चो गुरुः सच्चो राजा दुविधां नाशयति, तथा, दुष्टप्रवृत्तयः निगूहन्ति वा अन्तर्धानं वा भवन्ति।

ਗੁਰਮੁਖਿ ਜਾਤਾ ਜਾਣੁ ਜਣੋਈ ।੧੨।
गुरमुखि जाता जाणु जणोई ।१२।

गुरमुखाः स्वज्ञानं अन्येषु प्रसारयन्ति (न च स्वार्थिनः जनाः)।

ਸਤਿਗੁਰ ਸਚਾ ਪਾਤਿਸਾਹੁ ਗੁਰਮੁਖਿ ਗਾਡੀ ਰਾਹੁ ਚਲਾਇਆ ।
सतिगुर सचा पातिसाहु गुरमुखि गाडी राहु चलाइआ ।

सच्चे गुरुः, वास्तविक सम्राटः गुरुप्रधानं (गुरमुखं) उच्चमार्गे ( मुक्तिस्य) स्थापितवान् अस्ति।

ਪੰਜਿ ਦੂਤਿ ਕਰਿ ਭੂਤ ਵਸਿ ਦੁਰਮਤਿ ਦੂਜਾ ਭਾਉ ਮਿਟਾਇਆ ।
पंजि दूति करि भूत वसि दुरमति दूजा भाउ मिटाइआ ।

घातकं पापं पञ्च दुष्टप्रवृत्तिं द्वैतभावं च निरुध्यते।

ਸਬਦ ਸੁਰਤਿ ਲਿਵਿ ਚਲਣਾ ਜਮੁ ਜਾਗਾਤੀ ਨੇੜਿ ਨ ਆਇਆ ।
सबद सुरति लिवि चलणा जमु जागाती नेड़ि न आइआ ।

गुरमुखाः सब्दा (शब्द) इत्यनेन सह हृदयं मनः च अनुकूलं कृत्वा जीवनं यापयन्ति अतः मृत्युः, करग्राहकः तेषां समीपं न गच्छति।

ਬੇਮੁਖਿ ਬਾਰਹ ਵਾਟ ਕਰਿ ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਸਚੁ ਖੰਡੁ ਵਸਾਇਆ ।
बेमुखि बारह वाट करि साधसंगति सचु खंडु वसाइआ ।

गुरुणा धर्मत्यागान् द्वादशसम्प्रदायेषु (योगिनां) विकीर्णं कृत्वा, पवित्रसङ्घं सत्यस्य (सचखण्डे) उपविष्टवान् आसीत्।

ਭਾਉ ਭਗਤਿ ਭਉ ਮੰਤ੍ਰੁ ਦੇ ਨਾਮੁ ਦਾਨੁ ਇਸਨਾਨੁ ਦ੍ਰਿੜਾਇਆ ।
भाउ भगति भउ मंत्रु दे नामु दानु इसनानु द्रिड़ाइआ ।

नाम मन्त्रेण गुरुमुखैः प्रेम भक्तिः भयं दानं आचमनं च प्रवर्तितम्।

ਜਿਉ ਜਲ ਅੰਦਰਿ ਕਮਲ ਹੈ ਮਾਇਆ ਵਿਚਿ ਉਦਾਸੁ ਰਹਾਇਆ ।
जिउ जल अंदरि कमल है माइआ विचि उदासु रहाइआ ।

गुरमुखाः जगत्दोषैः अप्रभाविताः भवन्ति यथा पद्मः जले अमर्द्रः तिष्ठति।

ਆਪੁ ਗਵਾਇ ਨ ਆਪੁ ਗਣਾਇਆ ।੧੩।
आपु गवाइ न आपु गणाइआ ।१३।

गुरमुखाः स्वस्य व्यक्तिगततां मेटयन्ति, स्वस्य प्रतिपादनार्थं न मुद्रां कुर्वन्ति।

ਰਾਜਾ ਪਰਜਾ ਹੋਇ ਕੈ ਚਾਕਰ ਕੂਕਰ ਦੇਸਿ ਦੁਹਾਈ ।
राजा परजा होइ कै चाकर कूकर देसि दुहाई ।

राज्ञः वश्यत्वेन जनाः भृत्यत्वेन देशान् परिभ्रमन्ति आज्ञापालनार्थम् ।

ਜੰਮਦਿਆ ਰੁਣਿਝੁੰਝਣਾ ਨਾਨਕ ਦਾਦਕ ਹੋਇ ਵਧਾਈ ।
जंमदिआ रुणिझुंझणा नानक दादक होइ वधाई ।

बालजन्मनि मातृपितृपितामहयोः गृहेषु अभिनन्दनगीतानि गायन्ति ।

ਵੀਵਾਹਾ ਨੋ ਸਿਠਣੀਆ ਦੁਹੀ ਵਲੀ ਦੁਇ ਤੂਰ ਵਜਾਈ ।
वीवाहा नो सिठणीआ दुही वली दुइ तूर वजाई ।

विवाहप्रसङ्गेषु गीतानि स्त्रियाः क्षुद्रभाषया गायन्ति, वरवधूयोः पक्षतः तुरही वाद्यन्ते (गुरमुखेषु तु न तथा)।

ਰੋਵਣੁ ਪਿਟਣੁ ਮੁਇਆ ਨੋ ਵੈਣੁ ਅਲਾਹਣਿ ਧੁਮ ਧੁਮਾਈ ।
रोवणु पिटणु मुइआ नो वैणु अलाहणि धुम धुमाई ।

मृतानां कृते रोदनं विलापं च तत्र भवति;

ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਸਚੁ ਸੋਹਿਲਾ ਗੁਰਮੁਖਿ ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਲਿਵ ਲਾਈ ।
साधसंगति सचु सोहिला गुरमुखि साधसंगति लिव लाई ।

परन्तु गुरमुखाः (गुरुप्रधानाः) तादृशेषु अवसरेषु साधुसङ्गमे सोहिलां पठन्ति।

ਬੇਦ ਕਤੇਬਹੁ ਬਾਹਰਾ ਜੰਮਣਿ ਮਰਣਿ ਅਲਿਪਤੁ ਰਹਾਈ ।
बेद कतेबहु बाहरा जंमणि मरणि अलिपतु रहाई ।

सिक्खः (गुरमुखः) हिन्दुमुसलमानयोः पवित्रग्रन्थेभ्यः अर्थात् वेदकटेबाभ्यः परं गच्छति, न च जन्मनि आनन्दं प्राप्नोति, न च मृत्योः शोकं करोति।

ਆਸਾ ਵਿਚਿ ਨਿਰਾਸੁ ਵਲਾਈ ।੧੪।
आसा विचि निरासु वलाई ।१४।

कामानां मध्ये सः तेभ्यः मुक्तः तिष्ठति।

ਗੁਰਮੁਖਿ ਪੰਥੁ ਸੁਹੇਲੜਾ ਮਨਮੁਖ ਬਾਰਹ ਵਾਟ ਫਿਰੰਦੇ ।
गुरमुखि पंथु सुहेलड़ा मनमुख बारह वाट फिरंदे ।

गुरुप्रधानाः सरलतया ऋजुमार्गेण च गच्छन्ति, मनःप्रधानाः (मनमुखाः) द्वादशमार्गेण (योगिनां द्वादश सम्प्रदायाः) भ्रष्टाः भवन्ति।

ਗੁਰਮੁਖਿ ਪਾਰਿ ਲੰਘਾਇਦਾ ਮਨਮੁਖ ਭਵਜਲ ਵਿਚਿ ਡੁਬੰਦੇ ।
गुरमुखि पारि लंघाइदा मनमुख भवजल विचि डुबंदे ।

गुरमुखाः पारं गच्छन्ति मनुष्यमुखाः तु जगत्-सागरे मग्नाः भवन्ति।

ਗੁਰਮੁਖਿ ਜੀਵਨ ਮੁਕਤਿ ਕਰਿ ਮਨਮੁਖ ਫਿਰਿ ਫਿਰਿ ਜਨਮਿ ਮਰੰਦੇ ।
गुरमुखि जीवन मुकति करि मनमुख फिरि फिरि जनमि मरंदे ।

गुरमुखस्य जीवनं मोक्षस्य पवित्रं टङ्कं भवति तथा च मनमुखाः प्रवासं कुर्वन्तः जीवनमरणस्य पीडां च पीडयन्ति।

ਗੁਰਮੁਖਿ ਸੁਖ ਫਲੁ ਪਾਇਦੇ ਮਨਮੁਖਿ ਦੁਖ ਫਲੁ ਦੁਖ ਲਹੰਦੇ ।
गुरमुखि सुख फलु पाइदे मनमुखि दुख फलु दुख लहंदे ।

गुरमुखः भगवतः प्राङ्गणे निश्चिन्तः अस्ति किन्तु मनमुखस्य मृत्युदेवस्य यमस्य दण्डं (वेदना) सहनीया भवति।

ਗੁਰਮੁਖਿ ਦਰਗਹ ਸੁਰਖ ਰੂ ਮਨਮੁਖਿ ਜਮ ਪੁਰਿ ਡੰਡੁ ਸਹੰਦੇ ।
गुरमुखि दरगह सुरख रू मनमुखि जम पुरि डंडु सहंदे ।

गुरमुखः भगवतः प्राङ्गणे निश्चिन्तः अस्ति किन्तु मनमुखस्य मृत्युदेवस्य यमस्य दण्डं (वेदना) सहनीया भवति।

ਗੁਰਮੁਖਿ ਆਪੁ ਗਵਾਇਆ ਮਨਮੁਖਿ ਹਉਮੈ ਅਗਨਿ ਜਲੰਦੇ ।
गुरमुखि आपु गवाइआ मनमुखि हउमै अगनि जलंदे ।

गुरमुखः अहङ्कारं त्यजति, मनुष्यमुखः तु अहङ्काराग्नौ निरन्तरं दहति।

ਬੰਦੀ ਅੰਦਰਿ ਵਿਰਲੇ ਬੰਦੇ ।੧੫।
बंदी अंदरि विरले बंदे ।१५।

दुर्लभाः जनाः सन्ति ये (मायस्य) सीमायां स्थित्वा अपि तस्य ध्याने निमग्नाः तिष्ठन्ति।

ਪੇਵਕੜੈ ਘਰਿ ਲਾਡੁਲੀ ਮਾਊ ਪੀਊ ਖਰੀ ਪਿਆਰੀ ।
पेवकड़ै घरि लाडुली माऊ पीऊ खरी पिआरी ।

मातृगृहे बालिका मातापितृभिः आलिंगिता, प्रियः च भवति ।

ਵਿਚਿ ਭਿਰਾਵਾਂ ਭੈਨੜੀ ਨਾਨਕ ਦਾਦਕ ਸਪਰਵਾਰੀ ।
विचि भिरावां भैनड़ी नानक दादक सपरवारी ।

भ्रातृषु सा भगिनी अस्ति, मातृपितृपितामहयोः पूर्णकुटुम्बेषु आनन्देन वसति

ਲਖਾਂ ਖਰਚ ਵਿਆਹੀਐ ਗਹਣੇ ਦਾਜੁ ਸਾਜੁ ਅਤਿ ਭਾਰੀ ।
लखां खरच विआहीऐ गहणे दाजु साजु अति भारी ।

ततः अलङ्कारं दहेजादिकं दत्त्वा लक्षरूप्यकाणां व्ययेन च विवाहिता भवति।

ਸਾਹੁਰੜੈ ਘਰਿ ਮੰਨੀਐ ਸਣਖਤੀ ਪਰਵਾਰ ਸਧਾਰੀ ।
साहुरड़ै घरि मंनीऐ सणखती परवार सधारी ।

श्वशुरस्य गृहे सा उपाधिविवाहिता भार्या इति स्वीक्रियते ।

ਸੁਖ ਮਾਣੈ ਪਿਰੁ ਸੇਜੜੀ ਛਤੀਹ ਭੋਜਨ ਸਦਾ ਸੀਗਾਰੀ ।
सुख माणै पिरु सेजड़ी छतीह भोजन सदा सीगारी ।

भर्त्रा सह रमते, नानाभोजनं खादति, अलङ्कृता च तिष्ठति सर्वदा ।

ਲੋਕ ਵੇਦ ਗੁਣੁ ਗਿਆਨ ਵਿਚਿ ਅਰਧ ਸਰੀਰੀ ਮੋਖ ਦੁਆਰੀ ।
लोक वेद गुणु गिआन विचि अरध सरीरी मोख दुआरी ।

लौकिक-आध्यात्मिकदृष्ट्या स्त्रियः अर्धपुरुषस्य शरीरं भवन्ति, मोक्षद्वारं प्रति सहायकाः च भवन्ति ।

ਗੁਰਮੁਖਿ ਸੁਖ ਫਲ ਨਿਹਚਉ ਨਾਰੀ ।੧੬।
गुरमुखि सुख फल निहचउ नारी ।१६।

सा निश्चयेन सतां सुखं जनयति।

ਜਿਉ ਬਹੁ ਮਿਤੀ ਵੇਸੁਆ ਸਭਿ ਕੁਲਖਣ ਪਾਪ ਕਮਾਵੈ ।
जिउ बहु मिती वेसुआ सभि कुलखण पाप कमावै ।

बहुकानूनां वेश्या पापजातिं करोति ।

ਲੋਕਹੁ ਦੇਸਹੁ ਬਾਹਰੀ ਤਿਹੁ ਪਖਾਂ ਨੋ ਅਉਲੰਗੁ ਲਾਵੈ ।
लोकहु देसहु बाहरी तिहु पखां नो अउलंगु लावै ।

स्वजनात् स्वदेशात् च बहिष्कृता सा त्रिपक्षे अर्थात् पितुः मातुः श्वशुरकुटुम्बस्य च अपमानं जनयति।

ਡੁਬੀ ਡੋਬੈ ਹੋਰਨਾ ਮਹੁਰਾ ਮਿਠਾ ਹੋਇ ਪਚਾਵੈ ।
डुबी डोबै होरना महुरा मिठा होइ पचावै ।

नष्टा सा अन्येषां नाशं करोति अद्यापि विषं ग्रसति पचति च ।

ਘੰਡਾ ਹੇੜਾ ਮਿਰਗ ਜਿਉ ਦੀਪਕ ਹੋਇ ਪਤੰਗ ਜਲਾਵੈ ।
घंडा हेड़ा मिरग जिउ दीपक होइ पतंग जलावै ।

सा मृगान् प्रलोभयति सङ्गीतनलिकां वा पतङ्गं दहति दीप इव ।

ਦੁਹੀ ਸਰਾਈ ਜਰਦ ਰੂ ਪਥਰ ਬੇੜੀ ਪੂਰ ਡੁਬਾਵੈ ।
दुही सराई जरद रू पथर बेड़ी पूर डुबावै ।

पापकर्मणां कारणात् तस्याः उभयलोकेषु मुखं विवर्णं तिष्ठति यतः सा यात्रिकान् मज्जयति पाषाणनौका इव वर्तते ।

ਮਨਮੁਖ ਮਨੁ ਅਠ ਖੰਡ ਹੋਇ ਦੁਸਟਾ ਸੰਗਤਿ ਭਰਮਿ ਭੁਲਾਵੈ ।
मनमुख मनु अठ खंड होइ दुसटा संगति भरमि भुलावै ।

तथैव दुष्टकर्तृसङ्गमे अन्धविश्वासैः विकीर्णं भ्रष्टं च धर्मत्यागस्य (मनमुखस्य) मनः।

ਵੇਸੁਆ ਪੁਤੁ ਨਿਨਾਉ ਸਦਾਵੈ ।੧੭।
वेसुआ पुतु निनाउ सदावै ।१७।

तथा च दरबारीपुत्रस्य पितुः नाम न धारयन् इव धर्मत्यागी अपि कस्यचित् स्वामित्वं नास्ति।

ਸੁਧਿ ਨ ਹੋਵੈ ਬਾਲ ਬੁਧਿ ਬਾਲਕ ਲੀਲਾ ਵਿਚਿ ਵਿਹਾਵੈ ।
सुधि न होवै बाल बुधि बालक लीला विचि विहावै ।

बालस्य प्रज्ञा किमपि न चिन्तयति सः च आनन्ददायकेषु कार्येषु समयं यापयति।

ਭਰ ਜੋਬਨਿ ਭਰਮਾਈਐ ਪਰ ਤਨ ਧਨ ਪਰ ਨਿੰਦ ਲੁਭਾਵੈ ।
भर जोबनि भरमाईऐ पर तन धन पर निंद लुभावै ।

यौवनकाले परदेहवित्तैः पृष्ठदंशैः च आकृष्टः भवति ।

ਬਿਰਧਿ ਹੋਆ ਜੰਜਾਲ ਵਿਚਿ ਮਹਾ ਜਾਲੁ ਪਰਵਾਰੁ ਫਹਾਵੈ ।
बिरधि होआ जंजाल विचि महा जालु परवारु फहावै ।

वृद्धावस्थायां सः कुलजालस्य विशाले गृहीतः भवति।

ਬਲ ਹੀਣਾ ਮਤਿ ਹੀਣੁ ਹੋਇ ਨਾਉ ਬਹਤਰਿਆ ਬਰੜਾਵੈ ।
बल हीणा मति हीणु होइ नाउ बहतरिआ बरड़ावै ।

द्वासप्ततिः ज्ञातः दुर्बलः प्रज्ञाः च भवति निद्रायां गुञ्जति।

ਅੰਨ੍ਹਾ ਬੋਲਾ ਪਿੰਗਲਾ ਤਨੁ ਥਕਾ ਮਨੁ ਦਹ ਦਿਸੁ ਧਾਵੈ ।
अंन्हा बोला पिंगला तनु थका मनु दह दिसु धावै ।

अन्ते सः अन्धः, बधिरः, पङ्गुः च भवति तथापि शरीरं श्रान्तं भवति तथापि तस्य मनः दशदिक्षु धावति।

ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਗੁਰ ਸਬਦ ਵਿਣੁ ਲਖ ਚਉਰਾਸੀਹ ਜੂਨਿ ਭਵਾਵੈ ।
साधसंगति गुर सबद विणु लख चउरासीह जूनि भवावै ।

पवित्रसङ्घं विना गुरुवचनविहीनः सः अनन्तजीवनजातीयेषु परिणमति।

ਅਉਸਰੁ ਚੁਕਾ ਹਥਿ ਨ ਆਵੈ ।੧੮।
अउसरु चुका हथि न आवै ।१८।

नष्टः कालः पुनः प्राप्तुं न शक्यते।

ਹੰਸੁ ਨ ਛੱਡੈ ਮਾਨਸਰ ਬਗੁਲਾ ਬਹੁ ਛਪੜ ਫਿਰਿ ਆਵੈ ।
हंसु न छडै मानसर बगुला बहु छपड़ फिरि आवै ।

हंसः कदापि मनसरोवरं पवित्रं टङ्कं न त्यजति, परन्तु क्रेनः सर्वदा 4irty तडागं प्रति आगच्छति।

ਕੋਇਲ ਬੋਲੈ ਅੰਬ ਵਣਿ ਵਣਿ ਵਣਿ ਕਾਉ ਕੁਥਾਉ ਸੁਖਾਵੈ ।
कोइल बोलै अंब वणि वणि वणि काउ कुथाउ सुखावै ।

आम्रवृक्षेषु निशाचरः गायति किन्तु काकः वने घृणितस्थाने आरामं अनुभवति।

ਵਗ ਨ ਹੋਵਨਿ ਕੁਤੀਆਂ ਗਾਈਂ ਗੋਰਸੁ ਵੰਸੁ ਵਧਾਵੈ ।
वग न होवनि कुतीआं गाईं गोरसु वंसु वधावै ।

कुत्सितानां समूहाः नास्ति। (गव इव) गावश्च केवलं दुग्धं दत्त्वा वंशवर्धनम्।

ਸਫਲ ਬਿਰਖ ਨਿਹਚਲ ਮਤੀ ਨਿਹਫਲ ਮਾਣਸ ਦਹ ਦਿਸਿ ਧਾਵੈ ।
सफल बिरख निहचल मती निहफल माणस दह दिसि धावै ।

फलपूर्णः वृक्षः एकस्मिन् स्थाने स्थिरः भवति, व्यर्थः तु सर्वदा इतस्ततः धावति ।

ਅਗਿ ਤਤੀ ਜਲੁ ਸੀਅਲਾ ਸਿਰੁ ਉਚਾ ਨੀਵਾਂ ਦਿਖਲਾਵੈ ।
अगि तती जलु सीअला सिरु उचा नीवां दिखलावै ।

अग्निः तापपूर्णः (अहङ्कारस्य) शिरः उच्चं धारयति परन्तु जलं शीतं भवति सर्वदा अधः गच्छति।

ਗੁਰਮੁਖਿ ਆਪੁ ਗਵਾਇਆ ਮਨਮੁਖੁ ਮੂਰਖਿ ਆਪੁ ਗਣਾਵੈ ।
गुरमुखि आपु गवाइआ मनमुखु मूरखि आपु गणावै ।

गुरमुख अहङ्कारकेन्द्रिततायाः आत्मानं विमोचयति परन्तु मनमुखः, मूर्खः सर्वदा आत्मानं (सर्वतः उपरि) गणयति।

ਦੂਜਾ ਭਾਉ ਕੁਦਾਉ ਹਰਾਵੈ ।੧੯।
दूजा भाउ कुदाउ हरावै ।१९।

द्वन्द्वभावो न सद्वृत्तिः सदा पराजितः ।

ਗਜ ਮ੍ਰਿਗ ਮੀਨ ਪਤੰਗ ਅਲਿ ਇਕਤੁ ਇਕਤੁ ਰੋਗਿ ਪਚੰਦੇ ।
गज म्रिग मीन पतंग अलि इकतु इकतु रोगि पचंदे ।

गज-मृग-मत्स्य-पतङ्ग-कृष्ण-मक्षिका-योः एकैकं रोगं भवति यत् क्रमशः काम-शब्द-भोग-सुन्दर-रूप-गन्ध-आकर्षणम्, तेभ्यः सेविताः भवन्ति ।

ਮਾਣਸ ਦੇਹੀ ਪੰਜਿ ਰੋਗ ਪੰਜੇ ਦੂਤ ਕੁਸੂਤ ਕਰੰਦੇ ।
माणस देही पंजि रोग पंजे दूत कुसूत करंदे ।

परन्तु पुरुषस्य पञ्च रोगाः सन्ति एते पञ्च तस्य जीवने सर्वदा अशान्तिं जनयन्ति।

ਆਸਾ ਮਨਸਾ ਡਾਇਣੀ ਹਰਖ ਸੋਗ ਬਹੁ ਰੋਗ ਵਧੰਦੇ ।
आसा मनसा डाइणी हरख सोग बहु रोग वधंदे ।

आशाकामरूपाः डाकिन्याः सुखदुःखाः च रोगान् अधिकं व्याधयन्ति।

ਮਨਮੁਖ ਦੂਜੈ ਭਾਇ ਲਗਿ ਭੰਭਲਭੂਸੇ ਖਾਇ ਭਵੰਦੇ ।
मनमुख दूजै भाइ लगि भंभलभूसे खाइ भवंदे ।

द्वैतवादनियन्त्रितः मोहितः मनमुखः तत्र तत्र धावति।

ਸਤਿਗੁਰ ਸਚਾ ਪਾਤਸਾਹ ਗੁਰਮੁਖਿ ਗਾਡੀ ਰਾਹੁ ਚਲੰਦੇ ।
सतिगुर सचा पातसाह गुरमुखि गाडी राहु चलंदे ।

सच्चः गुरुः सच्चो राजा तथा गुरमुखाः तेन सूचिते राजमार्गे गच्छन्ति।

ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਮਿਲਿ ਚਲਣਾ ਭਜਿ ਗਏ ਠਗ ਚੋਰ ਡਰੰਦੇ ।
साधसंगति मिलि चलणा भजि गए ठग चोर डरंदे ।

सह गच्छन् पुण्यसङ्घे च ।

ਲੈ ਲਾਹਾ ਨਿਜਿ ਘਰਿ ਨਿਬਹੰਦੇ ।੨੦।
लै लाहा निजि घरि निबहंदे ।२०।

द्रव्यकामरूपाः चोरवञ्चकाः पलायन्ते।

ਬੇੜੀ ਚਾੜਿ ਲੰਘਾਇਦਾ ਬਾਹਲੇ ਪੂਰ ਮਾਣਸ ਮੋਹਾਣਾ ।
बेड़ी चाड़ि लंघाइदा बाहले पूर माणस मोहाणा ।

एकः एव व्यक्तिः बहवः पुरुषाः पारं कृत्वा नौकायानं करोति।

ਆਗੂ ਇਕੁ ਨਿਬਾਹਿਦਾ ਲਸਕਰ ਸੰਗ ਸਾਹ ਸੁਲਤਾਣਾ ।
आगू इकु निबाहिदा लसकर संग साह सुलताणा ।

साम्राज्यसेनायाः एकः सेनापतिः सर्वं कार्यं निष्पादयति ।

ਫਿਰੈ ਮਹਲੈ ਪਾਹਰੂ ਹੋਇ ਨਿਚਿੰਦ ਸਵਨਿ ਪਰਧਾਣਾ ।
फिरै महलै पाहरू होइ निचिंद सवनि परधाणा ।

स्थानीये एकस्य एव प्रहरणस्य कारणात् सर्वे धनिनः चिन्तारहिताः निद्रां कुर्वन्ति ।

ਲਾੜਾ ਇਕੁ ਵੀਵਾਹੀਐ ਬਾਹਲੇ ਜਾਞੀਂ ਕਰਿ ਮਿਹਮਾਣਾ ।
लाड़ा इकु वीवाहीऐ बाहले जाञीं करि मिहमाणा ।

विवाहपक्षे अतिथयः बहवः एव तिष्ठन्ति परन्तु विवाहः एकस्य व्यक्तिस्य एव भवति ।

ਪਾਤਿਸਾਹੁ ਇਕੁ ਮੁਲਕ ਵਿਚਿ ਹੋਰੁ ਪ੍ਰਜਾ ਹਿੰਦੂ ਮੁਸਲਮਾਣਾ ।
पातिसाहु इकु मुलक विचि होरु प्रजा हिंदू मुसलमाणा ।

देशे सम्राट् संयोगेन एकः एव शेषाः हिन्दुमुस्लिमरूपेण जनाः सन्ति।

ਸਤਿਗੁਰੁ ਸਚਾ ਪਾਤਿਸਾਹੁ ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਗੁਰੁ ਸਬਦੁ ਨੀਸਾਣਾ ।
सतिगुरु सचा पातिसाहु साधसंगति गुरु सबदु नीसाणा ।

तथा सच्चः गुरु सम्राट् एक एव पवित्रसङ्घः गुरुशब्द-साबादः च तस्य परिचयचिह्नानि सन्ति।

ਸਤਿਗੁਰ ਪਰਣੈ ਤਿਨ ਕੁਰਬਾਣਾ ।੨੧।੫।
सतिगुर परणै तिन कुरबाणा ।२१।५।

सच्चिगुरोः शरणार्थिनां याजयामि नमः।।


सूचिः (1 - 41)
वार १ पुटः: 1 - 1
वार २ पुटः: 2 - 2
वार ३ पुटः: 3 - 3
वार ४ पुटः: 4 - 4
वार ५ पुटः: 5 - 5
वार ६ पुटः: 6 - 6
वार ७ पुटः: 7 - 7
वार ८ पुटः: 8 - 8
वार ९ पुटः: 9 - 9
वार १० पुटः: 10 - 10
वार ११ पुटः: 11 - 11
वार १२ पुटः: 12 - 12
वार १३ पुटः: 13 - 13
वार १४ पुटः: 14 - 14
वार १५ पुटः: 15 - 15
वार १६ पुटः: 16 - 16
वार १७ पुटः: 17 - 17
वार १८ पुटः: 18 - 18
वार १९ पुटः: 19 - 19
वार २० पुटः: 20 - 20
वार २१ पुटः: 21 - 21
वार २२ पुटः: 22 - 22
वार २३ पुटः: 23 - 23
वार २४ पुटः: 24 - 24
वार २५ पुटः: 25 - 25
वार २६ पुटः: 26 - 26
वार २७ पुटः: 27 - 27
वार २८ पुटः: 28 - 28
वार २९ पुटः: 29 - 29
वार ३० पुटः: 30 - 30
वार ३१ पुटः: 31 - 31
वार ३२ पुटः: 32 - 32
वार ३३ पुटः: 33 - 33
वार ३४ पुटः: 34 - 34
वार ३५ पुटः: 35 - 35
वार ३६ पुटः: 36 - 36
वार ३७ पुटः: 37 - 37
वार ३८ पुटः: 38 - 38
वार ३९ पुटः: 39 - 39
वार ४० पुटः: 40 - 40
वार ४१ पुटः: 41 - 41