वारं भाई गुरुदासः

पुटः - 12


ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
ੴ सतिगुर प्रसादि ॥

एकः ओअङ्करः, आदिमः ऊर्जा, अनुग्रहेण अवगतवान् यदि दिव्यः गुरुः

ਪਉੜੀ ੧
पउड़ी १

(बहिथ=बसति। इथ=इष्ट पदार्थः। अभिरिथ=प्रियः। सरित=सृष्टि। पनिथ=दूरत्वम्।)

ਬਲਿਹਾਰੀ ਤਿਨ੍ਹਾਂ ਗੁਰਸਿਖਾਂ ਜਾਇ ਜਿਨਾ ਗੁਰ ਦਰਸਨੁ ਡਿਠਾ ।
बलिहारी तिन्हां गुरसिखां जाइ जिना गुर दरसनु डिठा ।

ये गुरसिखाः गच्छन्ति तेभ्यः गुरस्य दर्शनं कर्तुं बलिः अस्मि।

ਬਲਿਹਾਰੀ ਤਿਨ੍ਹਾਂ ਗੁਰਸਿਖਾਂ ਪੈਰੀ ਪੈ ਗੁਰ ਸਭਾ ਬਹਿਠਾ ।
बलिहारी तिन्हां गुरसिखां पैरी पै गुर सभा बहिठा ।

ये गुरसिखाः पादस्पृश्य गुरुसभायां उपविशन्ति तेभ्यः अहं यज्ञः अस्मि।

ਬਲਿਹਾਰੀ ਤਿਨ੍ਹਾਂ ਗੁਰਸਿਖਾਂ ਗੁਰਮਤਿ ਬੋਲ ਬੋਲਦੇ ਮਿਠਾ ।
बलिहारी तिन्हां गुरसिखां गुरमति बोल बोलदे मिठा ।

तेषां गुरसिखानां मधुरभाषिणां यज्ञोऽस्मि |

ਬਲਿਹਾਰੀ ਤਿਨ੍ਹਾਂ ਗੁਰਸਿਖਾਂ ਪੁਤ੍ਰ ਮਿਤ੍ਰ ਗੁਰਭਾਈ ਇਠਾ ।
बलिहारी तिन्हां गुरसिखां पुत्र मित्र गुरभाई इठा ।

ये गुरशिखाः स्वपुत्रमित्रेभ्यः स्वशिष्यान् प्राधान्यं ददति तेषां कृते अहं बलिदानं करोमि।

ਬਲਿਹਾਰੀ ਤਿਨ੍ਹਾਂ ਗੁਰਸਿਖਾਂ ਗੁਰ ਸੇਵਾ ਜਾਣਨਿ ਅਭਿਰਿਠਾ ।
बलिहारी तिन्हां गुरसिखां गुर सेवा जाणनि अभिरिठा ।

गुरुसेवाप्रिया ये गुरसिखाः तेभ्यः अहं बलिदानः अस्मि।

ਬਲਿਹਾਰੀ ਤਿਨ੍ਹਾਂ ਗੁਰਸਿਖਾਂ ਆਪਿ ਤਰੇ ਤਾਰੇਨਿ ਸਰਿਠਾ ।
बलिहारी तिन्हां गुरसिखां आपि तरे तारेनि सरिठा ।

ये गुरसिखाः पारं गत्वा अन्यजीवाः अपि तरन्ति तेभ्यः अहं बलिदानं करोमि।

ਗੁਰਸਿਖ ਮਿਲਿਆ ਪਾਪ ਪਣਿਠਾ ।੧।
गुरसिख मिलिआ पाप पणिठा ।१।

तादृशगुर्शिखान् मिलित्वा सर्वाणि पापानि अपहृतानि भवन्ति।

ਪਉੜੀ ੨
पउड़ी २

ਕੁਰਬਾਣੀ ਤਿਨ੍ਹਾਂ ਗੁਰਸਿਖਾਂ ਪਿਛਲ ਰਾਤੀ ਉਠਿ ਬਹੰਦੇ ।
कुरबाणी तिन्हां गुरसिखां पिछल राती उठि बहंदे ।

ये गुरसिखाः अन्तिमचतुर्थांशे रात्रौ उत्तिष्ठन्ति तेभ्यः अहं बलिः अस्मि।

ਕੁਰਬਾਣੀ ਤਿਨ੍ਹਾਂ ਗੁਰਸਿਖਾਂ ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਵੇਲੈ ਸਰਿ ਨਾਵੰਦੇ ।
कुरबाणी तिन्हां गुरसिखां अंम्रितु वेलै सरि नावंदे ।

ये गुरसिखाः अम्ब्रोसियलघण्टेषु उत्थाय पवित्रे टङ्क्यां स्नानं कुर्वन्ति तेषां कृते अहं बलिदानं करोमि।

ਕੁਰਬਾਣੀ ਤਿਨ੍ਹਾਂ ਗੁਰਸਿਖਾਂ ਹੋਇ ਇਕ ਮਨਿ ਗੁਰ ਜਾਪੁ ਜਪੰਦੇ ।
कुरबाणी तिन्हां गुरसिखां होइ इक मनि गुर जापु जपंदे ।

ये गुरसिखाः एकभक्त्या भगवन्तं स्मरन्ति तेभ्यः अहं बलिः अस्मि।

ਕੁਰਬਾਣੀ ਤਿਨ੍ਹਾਂ ਗੁਰਸਿਖਾਂ ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਚਲਿ ਜਾਇ ਜੁੜੰਦੇ ।
कुरबाणी तिन्हां गुरसिखां साधसंगति चलि जाइ जुड़ंदे ।

तेभ्यः अपि गुरसिखेभ्यः अहं यज्ञः अस्मि ये पवित्रसङ्घं गत्वा तत्र उपविशन्ति।

ਕੁਰਬਾਣੀ ਤਿਨ੍ਹਾਂ ਗੁਰਸਿਖਾਂ ਗੁਰਬਾਣੀ ਨਿਤਿ ਗਾਇ ਸੁਣੰਦੇ ।
कुरबाणी तिन्हां गुरसिखां गुरबाणी निति गाइ सुणंदे ।

ये गुर्बाणीं नित्यं गायन्ति शृण्वन्ति च तेभ्यः गुरसिखेभ्यः अहं बलिः अस्मि।

ਕੁਰਬਾਣੀ ਤਿਨ੍ਹਾਂ ਗੁਰਸਿਖਾਂ ਮਨਿ ਮੇਲੀ ਕਰਿ ਮੇਲਿ ਮਿਲੰਦੇ ।
कुरबाणी तिन्हां गुरसिखां मनि मेली करि मेलि मिलंदे ।

ये गुरसिखाः सर्वात्मना मिलन्ति तेभ्यः अहं बलिदानं करोमि।

ਕੁਰਬਾਣੀ ਤਿਨ੍ਹਾਂ ਗੁਰਸਿਖਾਂ ਭਾਇ ਭਗਤਿ ਗੁਰਪੁਰਬ ਕਰੰਦੇ ।
कुरबाणी तिन्हां गुरसिखां भाइ भगति गुरपुरब करंदे ।

ये गुरशिखाः पूर्णभक्त्या गुरुवार्षिकीम् आचरन्ति तेभ्यः अहं बलिदानं करोमि।

ਗੁਰ ਸੇਵਾ ਫਲੁ ਸੁਫਲ ਫਲੰਦੇ ।੨।
गुर सेवा फलु सुफल फलंदे ।२।

एतादृशाः सिक्खाः गुरुसेवायाम् धन्याः भूत्वा अग्रे सफलतया प्रगतिम् कुर्वन्ति।

ਪਉੜੀ ੩
पउड़ी ३

ਹਉ ਤਿਸ ਵਿਟਹੁ ਵਾਰਿਆ ਹੋਦੈ ਤਾਣਿ ਜੁ ਹੋਇ ਨਿਤਾਣਾ ।
हउ तिस विटहु वारिआ होदै ताणि जु होइ निताणा ।

अहं यज्ञोऽस्मि यो महाबलः आत्मानं अशक्तं मन्यते।

ਹਉ ਤਿਸ ਵਿਟਹੁ ਵਾਰਿਆ ਹੋਦੈ ਮਾਣਿ ਜੁ ਰਹੈ ਨਿਮਾਣਾ ।
हउ तिस विटहु वारिआ होदै माणि जु रहै निमाणा ।

यस्य भव्यः सन् विनयशीलं मन्यते तस्मै अहं बलिदानं करोमि।

ਹਉ ਤਿਸ ਵਿਟਹੁ ਵਾਰਿਆ ਛੋਡਿ ਸਿਆਣਪ ਹੋਇ ਇਆਣਾ ।
हउ तिस विटहु वारिआ छोडि सिआणप होइ इआणा ।

यः सर्वचतुर्यं परित्यजन् बालवत् भवति तस्मै अहं यज्ञः अस्मि

ਹਉ ਤਿਸੁ ਵਿਟਹੁ ਵਾਰਿਆ ਖਸਮੈ ਦਾ ਭਾਵੈ ਜਿਸੁ ਭਾਣਾ ।
हउ तिसु विटहु वारिआ खसमै दा भावै जिसु भाणा ।

अहं यज्ञः अस्मि यः स्वामिनः इच्छां प्रेम्णा पश्यति।

ਹਉ ਤਿਸੁ ਵਿਟਹੁ ਵਾਰਿਆ ਗੁਰਮੁਖਿ ਮਾਰਗੁ ਦੇਖਿ ਲੁਭਾਣਾ ।
हउ तिसु विटहु वारिआ गुरमुखि मारगु देखि लुभाणा ।

गुरमुखो भूत्वा गुरुमार्गानुगन्तुमिच्छति तस्मै अहं बलिः अस्मि।

ਹਉ ਤਿਸੁ ਵਿਟਹੁ ਵਾਰਿਆ ਚਲਣੁ ਜਾਣਿ ਜੁਗਤਿ ਮਿਹਮਾਣਾ ।
हउ तिसु विटहु वारिआ चलणु जाणि जुगति मिहमाणा ।

यः इह लोके अतिथिं मन्यते, इतः प्रस्थानार्थं सज्जः भवति, तस्मै अहं बलिः अस्मि।

ਦੀਨ ਦੁਨੀ ਦਰਗਹ ਪਰਵਾਣਾ ।੩।
दीन दुनी दरगह परवाणा ।३।

तादृशः पुरुषः इह परत्र च ग्राह्यः ।

ਪਉੜੀ ੪
पउड़ी ४

ਹਉ ਤਿਸੁ ਘੋਲਿ ਘੁਮਾਇਆ ਗੁਰਮਤਿ ਰਿਦੈ ਗਰੀਬੀ ਆਵੈ ।
हउ तिसु घोलि घुमाइआ गुरमति रिदै गरीबी आवै ।

गुरुप्रज्ञा गुरमतस्य माध्यमेन विनयस्य संवर्धनं कुर्वन् तं अहं गभीरं प्रेम करोमि।

ਹਉ ਤਿਸੁ ਘੋਲਿ ਘੁਮਾਇਆ ਪਰ ਨਾਰੀ ਦੇ ਨੇੜਿ ਨ ਜਾਵੈ ।
हउ तिसु घोलि घुमाइआ पर नारी दे नेड़ि न जावै ।

अहं तं अतीव प्रेम करोमि यः परपत्न्याः समीपं न गच्छति।

ਹਉ ਤਿਸੁ ਘੋਲਿ ਘੁਮਾਇਆ ਪਰ ਦਰਬੈ ਨੋ ਹਥੁ ਨ ਲਾਵੈ ।
हउ तिसु घोलि घुमाइआ पर दरबै नो हथु न लावै ।

अहं तं गभीरं प्रेम करोमि यः न परस्य धनं स्पृशति।

ਹਉ ਤਿਸੁ ਘੋਲਿ ਘੁਮਾਇਆ ਪਰ ਨਿੰਦਾ ਸੁਣਿ ਆਪੁ ਹਟਾਵੈ ।
हउ तिसु घोलि घुमाइआ पर निंदा सुणि आपु हटावै ।

अहं तं अतीव प्रेम करोमि यः परस्य पृष्ठदंशस्य उदासीनः भूत्वा विरक्तः भवति।

ਹਉ ਤਿਸੁ ਘੋਲਿ ਘੁਮਾਇਆ ਸਤਿਗੁਰ ਦਾ ਉਪਦੇਸੁ ਕਮਾਵੈ ।
हउ तिसु घोलि घुमाइआ सतिगुर दा उपदेसु कमावै ।

अहं तं अतीव प्रेम करोमि यः सच्चिदानन्दगुरुस्य शिक्षां श्रुत्वा वास्तविकजीवने तस्य अभ्यासं करोति।

ਹਉ ਤਿਸੁ ਘੋਲਿ ਘੁਮਾਇਆ ਥੋੜਾ ਸਵੈ ਥੋੜਾ ਹੀ ਖਾਵੈ ।
हउ तिसु घोलि घुमाइआ थोड़ा सवै थोड़ा ही खावै ।

अहं तं गभीरं प्रेम करोमि यः अल्पं निद्रां करोति अल्पं खादति च।

ਗੁਰਮੁਖਿ ਸੋਈ ਸਹਜਿ ਸਮਾਵੈ ।੪।
गुरमुखि सोई सहजि समावै ।४।

तादृशः गुरमुखः समतायां आत्मनः अवशोषयति।

ਪਉੜੀ ੫
पउड़ी ५

ਹਉ ਤਿਸ ਦੈ ਚਉ ਖੰਨੀਐ ਗੁਰ ਪਰਮੇਸਰੁ ਏਕੋ ਜਾਣੈ ।
हउ तिस दै चउ खंनीऐ गुर परमेसरु एको जाणै ।

गुरुं ईश्वरं च एकत्वेन स्वीकुर्वन् यस्य कृते अहं चतुर्धा छिन्नार्थं सज्जः अस्मि।

ਹਉ ਤਿਸ ਦੈ ਚਉ ਖੰਨੀਐ ਦੂਜਾ ਭਾਉ ਨ ਅੰਦਰਿ ਆਣੈ ।
हउ तिस दै चउ खंनीऐ दूजा भाउ न अंदरि आणै ।

यस्य द्वन्द्वभावं न प्रविशति तस्य कृते अहं चतुर्धा छिन्नार्थं सज्जः अस्मि।

ਹਉ ਤਿਸ ਦੈ ਚਉ ਖੰਨੀਐ ਅਉਗੁਣੁ ਕੀਤੇ ਗੁਣ ਪਰਵਾਣੈ ।
हउ तिस दै चउ खंनीऐ अउगुणु कीते गुण परवाणै ।

यस्य कृते कृतं दुष्कृतं सद् इति अवगच्छति तस्य कृते अहं चतुर्धा खण्डितुं सज्जः अस्मि।

ਹਉ ਤਿਸ ਦੈ ਚਉ ਖੰਨੀਐ ਮੰਦਾ ਕਿਸੈ ਨ ਆਖਿ ਵਖਾਣੈ ।
हउ तिस दै चउ खंनीऐ मंदा किसै न आखि वखाणै ।

यः कदापि कस्यचित् दुष्टं न वदति तस्य कृते अहं चतुर्धा छिन्नार्थं सज्जः अस्मि।

ਹਉ ਤਿਸ ਦੈ ਚਉ ਖੰਨੀਐ ਆਪੁ ਠਗਾਏ ਲੋਕਾ ਭਾਣੈ ।
हउ तिस दै चउ खंनीऐ आपु ठगाए लोका भाणै ।

यः परार्थे हानिं भोक्तुं सज्जः तस्य कृते अहं चतुर्धा छिन्नार्थं सज्जः अस्मि।

ਹਉ ਤਿਸ ਦੈ ਚਉ ਖੰਨੀਐ ਪਰਉਪਕਾਰ ਕਰੈ ਰੰਗ ਮਾਣੈ ।
हउ तिस दै चउ खंनीऐ परउपकार करै रंग माणै ।

परोपकारं रममाणस्य कृते चतुर्धा छिन्नं कर्तुं सज्जः अस्मि ।

ਲਉਬਾਲੀ ਦਰਗਾਹ ਵਿਚਿ ਮਾਣੁ ਨਿਮਾਣਾ ਮਾਣੁ ਨਿਮਾਣੈ ।
लउबाली दरगाह विचि माणु निमाणा माणु निमाणै ।

(निष्ठा=) अचिन्तकानां तीर्थे (अकालपुरखस्य) विनम्राः गर्विताः गर्विताः च विनयशीलाः (कथयतु), (यथा "भेखरी ते राजु करवै राजा ते भेखरी")।

ਗੁਰ ਪੂਰਾ ਗੁਰ ਸਬਦੁ ਸਿਞਾਣੈ ।੫।
गुर पूरा गुर सबदु सिञाणै ।५।

एतादृशः विनयः गुरुवचनं अवगत्य स्वयं सम्यक् गुरुः भवति।

ਪਉੜੀ ੬
पउड़ी ६

गुरु पुराण (अस्ति, अर) जो गुरु वचन उपदिशति (=विश्वास) (He is Bi Puran. यथा:-"जिन जटा सो तिशी जेहा"।

ਹਉ ਸਦਕੇ ਤਿਨ੍ਹਾਂ ਗੁਰਸਿਖਾਂ ਸਤਿਗੁਰ ਨੋ ਮਿਲਿ ਆਪੁ ਗਵਾਇਆ ।
हउ सदके तिन्हां गुरसिखां सतिगुर नो मिलि आपु गवाइआ ।

ये गुरशिखाः सच्चिद्गुरुं मिलित्वा अहङ्कारं नष्टवन्तः तेभ्यः अहं यज्ञः स्याम्।

ਹਉ ਸਦਕੇ ਤਿਨ੍ਹਾਂ ਗੁਰਸਿਖਾਂ ਕਰਨਿ ਉਦਾਸੀ ਅੰਦਰਿ ਮਾਇਆ ।
हउ सदके तिन्हां गुरसिखां करनि उदासी अंदरि माइआ ।

ये गुरशिखाः मायामध्ये निवसन्तः तस्मिन् उदासीनाः तिष्ठन्ति तेषां कृते अहं बलिदानं भवतु।

ਹਉ ਸਦਕੇ ਤਿਨ੍ਹਾਂ ਗੁਰਸਿਖਾਂ ਗੁਰਮਤਿ ਗੁਰ ਚਰਣੀ ਚਿਤੁ ਲਾਇਆ ।
हउ सदके तिन्हां गुरसिखां गुरमति गुर चरणी चितु लाइआ ।

तेषां गुरशिखानां कृते अहं यज्ञः स्याम् ये गुरमतानुगुणं गुरुचरणयोः मनः केन्द्रीक्रियन्ते।

ਹਉ ਸਦਕੇ ਤਿਨ੍ਹਾਂ ਗੁਰਸਿਖਾਂ ਗੁਰ ਸਿਖ ਦੇ ਗੁਰਸਿਖ ਮਿਲਾਇਆ ।
हउ सदके तिन्हां गुरसिखां गुर सिख दे गुरसिख मिलाइआ ।

ये गुरशिखाः गुरुशिक्षां प्रदातुं अन्यं शिष्यं गुरुसमागमं कुर्वन्ति तेभ्यः अहं यज्ञः स्याम्।

ਹਉ ਸਦਕੇ ਤਿਨ੍ਹਾਂ ਗੁਰਸਿਖਾਂ ਬਾਹਰਿ ਜਾਂਦਾ ਵਰਜਿ ਰਹਾਇਆ ।
हउ सदके तिन्हां गुरसिखां बाहरि जांदा वरजि रहाइआ ।

ये गुरसिखाः, बहिर्मुखचित्तं प्रतिरोधं कृत्वा सीमां कृतवन्तः तेभ्यः अहं बलिदानं भवतु।

ਹਉ ਸਦਕੇ ਤਿਨ੍ਹਾਂ ਗੁਰਸਿਖਾਂ ਆਸਾ ਵਿਚਿ ਨਿਰਾਸੁ ਵਲਾਇਆ ।
हउ सदके तिन्हां गुरसिखां आसा विचि निरासु वलाइआ ।

ये गुरसिखानां आशाकामानां मध्ये वसन्तः अहं यज्ञः स्याम्।

ਸਤਿਗੁਰ ਦਾ ਉਪਦੇਸ ਦਿੜ੍ਹਾਇਆ ।੬।
सतिगुर दा उपदेस दिढ़ाइआ ।६।

तेषां प्रति उदासीनाः भूत्वा सच्चे गुरुस्य उपदेशं दृढतया शिक्षन्तु।

ਪਉੜੀ ੭
पउड़ी ७

ਬ੍ਰਹਮਾ ਵਡਾ ਅਖਾਇਦਾ ਨਾਭਿ ਕਵਲ ਦੀ ਨਾਲਿ ਸਮਾਣਾ ।
ब्रहमा वडा अखाइदा नाभि कवल दी नालि समाणा ।

महतीं वदन् ब्रह्मा नौकम्मे प्रविशत् ॥

ਆਵਾ ਗਵਣੁ ਅਨੇਕ ਜੁਗ ਓੜਕ ਵਿਚਿ ਹੋਆ ਹੈਰਾਣਾ ।
आवा गवणु अनेक जुग ओड़क विचि होआ हैराणा ।

सः बहुयुगं यावत् प्रवासचक्रे भ्रमन् अन्ते मूकः अभवत् ।

ਓੜਕੁ ਕੀਤੁਸੁ ਆਪਣਾ ਆਪ ਗਣਾਇਐ ਭਰਮਿ ਭੁਲਾਣਾ ।
ओड़कु कीतुसु आपणा आप गणाइऐ भरमि भुलाणा ।

अविवृत्तं शिलां न त्यक्त्वा स्वस्य तथाकथितमाहात्म्ये भ्रान्तः एव अभवत् ।

ਚਾਰੇ ਵੇਦ ਵਖਾਣਦਾ ਚਤੁਰਮੁਖੀ ਹੋਇ ਖਰਾ ਸਿਆਣਾ ।
चारे वेद वखाणदा चतुरमुखी होइ खरा सिआणा ।

चतुर्शिरः भूत्वा पण्डितश्चतुर्वेदं पठेत्।

ਲੋਕਾਂ ਨੋ ਸਮਝਾਇਦਾ ਵੇਖਿ ਸੁਰਸਤੀ ਰੂਪ ਲੋਭਾਣਾ ।
लोकां नो समझाइदा वेखि सुरसती रूप लोभाणा ।

सः जनान् बहुविषयान् अवगन्तुं करोति स्म किन्तु स्वकन्यायाः सरस्वत्याः सौन्दर्यं दृष्ट्वा मोहितः अभवत् ।

ਚਾਰੇ ਵੇਦ ਗਵਾਇ ਕੈ ਗਰਬੁ ਗਰੂਰੀ ਕਰਿ ਪਛੁਤਾਣਾ ।
चारे वेद गवाइ कै गरबु गरूरी करि पछुताणा ।

चतुर्वेदानां ज्ञानं व्यर्थं कृतवान् । यथा सः गर्वितः अभवत् तथापि अन्ते पश्चात्तापं कर्तव्यम् आसीत् ।

ਅਕਥ ਕਥਾ ਨੇਤ ਨੇਤ ਵਖਾਣਾ ।੭।
अकथ कथा नेत नेत वखाणा ।७।

वस्तुतः भगवान् अवाच्यः अस्ति; वेदे अपि नेति नेति, (न इदम्, न इदम्) इत्यपि निरूपितः।

ਪਉੜੀ ੮
पउड़ी ८

ਬਿਸਨ ਲਏ ਅਵਤਾਰ ਦਸ ਵੈਰ ਵਿਰੋਧ ਜੋਧ ਸੰਘਾਰੇ ।
बिसन लए अवतार दस वैर विरोध जोध संघारे ।

विष्णुः दशवारं अवतारं कृत्वा विपक्षयोद्धान् विनाशयन्।

ਮਛ ਕਛ ਵੈਰਾਹ ਰੂਪਿ ਹੋਇ ਨਰਸਿੰਘੁ ਬਾਵਨ ਬਉਧਾਰੇ ।
मछ कछ वैराह रूपि होइ नरसिंघु बावन बउधारे ।

मत्स्य-कूर्म-शूकर-पुरुष-सिंह-वामन-बुद्ध-आदि-रूपेषु अवताराः अभवन् ।

ਪਰਸਰਾਮੁ ਰਾਮੁ ਕਿਸਨੁ ਹੋਇ ਕਿਲਕਿ ਕਲੰਕੀ ਅਤਿ ਅਹੰਕਾਰੇ ।
परसरामु रामु किसनु होइ किलकि कलंकी अति अहंकारे ।

पर्सु राम, राम, किसान तथा कल्की का अति गर्वित अवतार प्रफुल्लित हुए।

ਖਤ੍ਰੀ ਮਾਰਿ ਇਕੀਹ ਵਾਰ ਰਾਮਾਇਣ ਕਰਿ ਭਾਰਥ ਭਾਰੇ ।
खत्री मारि इकीह वार रामाइण करि भारथ भारे ।

रामः रामायणस्य वीरः आसीत्, किसानः सर्वः महाभारते आसीत्।

ਕਾਮ ਕਰੋਧੁ ਨ ਸਾਧਿਓ ਲੋਭੁ ਮੋਹ ਅਹੰਕਾਰੁ ਨ ਮਾਰੇ ।
काम करोधु न साधिओ लोभु मोह अहंकारु न मारे ।

किन्तु कामक्रोधः न उदात्तः, लोभः, मोहः, अहङ्कारः च न परिहृतः।

ਸਤਿਗੁਰ ਪੁਰਖੁ ਨ ਭੇਟਿਆ ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਸਹਲੰਗ ਨ ਸਾਰੇ ।
सतिगुर पुरखु न भेटिआ साधसंगति सहलंग न सारे ।

न कश्चित् सच्चिदानन्दगुरुं (ईश्वरं) स्मरति स्म, पवित्रसङ्घे च कस्यचित् लाभः न अभवत् ।

ਹਉਮੈ ਅੰਦਰਿ ਕਾਰਿ ਵਿਕਾਰੇ ।੮।
हउमै अंदरि कारि विकारे ।८।

सर्वे दुष्टप्रवृत्तिपूर्णाः सन्तः अभिमानं कृतवन्तः।

ਪਉੜੀ ੯
पउड़ी ९

ਮਹਾਦੇਉ ਅਉਧੂਤੁ ਹੋਇ ਤਾਮਸ ਅੰਦਰਿ ਜੋਗੁ ਨ ਜਾਣੈ ।
महादेउ अउधूतु होइ तामस अंदरि जोगु न जाणै ।

यद्यपि महादेवः उच्चस्तरीयः तपस्वी आसीत् तथापि अज्ञानपूर्णः सन् सः योगस्य परिचयमपि कर्तुं न शक्तवान् ।

ਭੈਰੋ ਭੂਤ ਕੁਸੂਤ ਵਿਚਿ ਖੇਤ੍ਰਪਾਲ ਬੇਤਾਲ ਧਿਙਾਣੈ ।
भैरो भूत कुसूत विचि खेत्रपाल बेताल धिङाणै ।

सः केवलं भैरवं, भूतं, क्षेत्रपालं, बैटलं (सर्वं घातकं आत्मानं) च अधीनं कृतवान् ।

ਅਕੁ ਧਤੂਰਾ ਖਾਵਣਾ ਰਾਤੀ ਵਾਸਾ ਮੜ੍ਹੀ ਮਸਾਣੈ ।
अकु धतूरा खावणा राती वासा मढ़ी मसाणै ।

सः akk ( वालुकाप्रदेशस्य वन्यवनस्पतिः – calotropis procera), datura च खादति स्म, रात्रौ च श्मशाने निवसति स्म ।

ਪੈਨੈ ਹਾਥੀ ਸੀਹ ਖਲ ਡਉਰੂ ਵਾਇ ਕਰੈ ਹੈਰਾਣੈ ।
पैनै हाथी सीह खल डउरू वाइ करै हैराणै ।

सः सिंहचर्मं वा गजचर्मं वा धारयति स्म, दमारु (ताबोर्) क्रीडन् जनान् अशान्तं करोति स्म ।

ਨਾਥਾ ਨਾਥੁ ਸਦਾਇਦਾ ਹੋਇ ਅਨਾਥੁ ਨ ਹਰਿ ਰੰਗੁ ਮਾਣੈ ।
नाथा नाथु सदाइदा होइ अनाथु न हरि रंगु माणै ।

सः नाथानां नाथः (योगी) इति प्रसिद्धः आसीत् किन्तु कदापि अस्वामी (अनाथः) वा विनयशीलः वा न भूत्वा सः ईश्वरं न स्मरति स्म।

ਸਿਰਠਿ ਸੰਘਾਰੈ ਤਾਮਸੀ ਜੋਗੁ ਨ ਭੋਗੁ ਨ ਜੁਗਤਿ ਪਛਾਣੈ ।
सिरठि संघारै तामसी जोगु न भोगु न जुगति पछाणै ।

तस्य मुख्यं कार्यं घातकरूपेण जगतः नाशः आसीत् । सः भोगनिराकरणयोः (योगस्य) युक्तिं न अवगमिष्यति स्म।

ਗੁਰਮੁਖਿ ਸੁਖ ਫਲੁ ਸਾਧ ਸੰਗਾਣੈ ।੯।
गुरमुखि सुख फलु साध संगाणै ।९।

गुरमुखः गुरमुखः भूत्वा पुण्यसङ्घस्थः भूत्वा सुखफलं लभते।

ਪਉੜੀ ੧੦
पउड़ी १०

ਵਡੀ ਆਰਜਾ ਇੰਦ੍ਰ ਦੀ ਇੰਦ੍ਰਪੁਰੀ ਵਿਚਿ ਰਾਜੁ ਕਮਾਵੈ ।
वडी आरजा इंद्र दी इंद्रपुरी विचि राजु कमावै ।

इन्द्रस्य दीर्घः वयः अस्ति; सः इन्द्रपुरीं शासितवान्।

ਚਉਦਹ ਇੰਦ੍ਰ ਵਿਣਾਸੁ ਕਾਲਿ ਬ੍ਰਹਮੇ ਦਾ ਇਕੁ ਦਿਵਸੁ ਵਿਹਾਵੈ ।
चउदह इंद्र विणासु कालि ब्रहमे दा इकु दिवसु विहावै ।

यदा चतुर्दश इन्द्राः समाप्ताः भवन्ति तदा ब्रह्मणः एकः दिवसः गच्छति अर्थात् ब्रह्मणा एकस्मिन् दिने चतुर्दश इन्द्राणां शासनम्।

ਧੰਧੇ ਹੀ ਬ੍ਰਹਮਾ ਮਰੈ ਲੋਮਸ ਦਾ ਇਕੁ ਰੋਮ ਛਿਜਾਵੈ ।
धंधे ही ब्रहमा मरै लोमस दा इकु रोम छिजावै ।

लोमासऋषेः एकस्य केशस्य पतनेन एकः ब्रह्मा स्वजीवनस्य समाप्तिम् ज्ञायते (असंख्यातकेशवत् ब्रह्मा अपि बहवः सन्ति इति अतीव सम्यक् अनुमानं कर्तुं शक्यते)।

ਸੇਸ ਮਹੇਸ ਵਖਾਣੀਅਨਿ ਚਿਰੰਜੀਵ ਹੋਇ ਸਾਂਤਿ ਨ ਆਵੈ ।
सेस महेस वखाणीअनि चिरंजीव होइ सांति न आवै ।

सेसानागः महेसा च अपि शाश्वतं जीवितुं कल्प्यते किन्तु कश्चन अपि शान्तिं न प्राप्तवान्।

ਜੋਗ ਭੋਗ ਜਪ ਤਪ ਘਣੇ ਲੋਕ ਵੇਦ ਸਿਮਰਣੁ ਨ ਸੁਹਾਵੈ ।
जोग भोग जप तप घणे लोक वेद सिमरणु न सुहावै ।

योग-सुख-पाठ-तपस्वी-सामान्य-प्रथा-कर्म-आदि-पाखण्डं ईश्वरं न रोचते।

ਆਪੁ ਗਣਾਏ ਨ ਸਹਜਿ ਸਮਾਵੈ ।੧੦।
आपु गणाए न सहजि समावै ।१०।

अहङ्कारं सह धारयति स समतायां विलीयते न शक्नोति।

ਪਉੜੀ ੧੧
पउड़ी ११

ਨਾਰਦੁ ਮੁਨੀ ਅਖਾਇਦਾ ਅਗਮੁ ਜਾਣਿ ਨ ਧੀਰਜੁ ਆਣੈ ।
नारदु मुनी अखाइदा अगमु जाणि न धीरजु आणै ।

वेदशास्त्रेषु निपुणत्वेऽपि नारदस्य ऋषिस्य न क्षतिः आसीत् ।

ਸੁਣਿ ਸੁਣਿ ਮਸਲਤਿ ਮਜਲਸੈ ਕਰਿ ਕਰਿ ਚੁਗਲੀ ਆਖਿ ਵਖਾਣੈ ।
सुणि सुणि मसलति मजलसै करि करि चुगली आखि वखाणै ।

एकस्याः सभायाः संभाषणानि शृण्वन् अन्यस्मिन् च कथयति स्म ।

ਬਾਲ ਬੁਧਿ ਸਨਕਾਦਿਕਾ ਬਾਲ ਸੁਭਾਉ ਨਵਿਰਤੀ ਹਾਣੈ ।
बाल बुधि सनकादिका बाल सुभाउ नविरती हाणै ।

सनक्स इत्याख्यः । बालप्रज्ञां च सर्वदा स्मारयन्ति स्म, अशान्तस्वभावात् च ते कदापि सन्तुष्टिं प्राप्तुं न शक्तवन्तः, सर्वदा हानिम् अनुभवन्ति स्म।

ਜਾਇ ਬੈਕੁੰਠਿ ਕਰੋਧੁ ਕਰਿ ਦੇਇ ਸਰਾਪੁ ਜੈਇ ਬਿਜੈ ਧਿਙਾਣੈ ।
जाइ बैकुंठि करोधु करि देइ सरापु जैइ बिजै धिङाणै ।

ते स्वर्गं गत्वा संयोगेन जयं विजयं च द्वारपालं शापं दत्तवन्तः। अन्ते तेषां पश्चात्तापः कर्तव्यः आसीत् ।

ਅਹੰਮੇਉ ਸੁਕਦੇਉ ਕਰਿ ਗਰਭ ਵਾਸਿ ਹਉਮੈ ਹੈਰਾਣੈ ।
अहंमेउ सुकदेउ करि गरभ वासि हउमै हैराणै ।

अहङ्कारात् सुकदेवः अपि मातुः गर्भे चिरकालं (द्वादशवर्षं) दुःखं प्राप्नोत् ।

ਚੰਦੁ ਸੂਰਜ ਅਉਲੰਗ ਭਰੈ ਉਦੈ ਅਸਤ ਵਿਚਿ ਆਵਣ ਜਾਣੈ ।
चंदु सूरज अउलंग भरै उदै असत विचि आवण जाणै ।

सूर्यचन्द्रश्च कलङ्कपूर्णौ च, उदयास्तचक्रं रमन्ते।

ਸਿਵ ਸਕਤੀ ਵਿਚਿ ਗਰਬੁ ਗੁਮਾਣੈ ।੧੧।
सिव सकती विचि गरबु गुमाणै ।११।

मायामग्नाः सर्वे अहङ्कारपीडिताः।

ਪਉੜੀ ੧੨
पउड़ी १२

ਜਤੀ ਸਤੀ ਸੰਤੋਖੀਆ ਜਤ ਸਤ ਜੁਗਤਿ ਸੰਤੋਖ ਨ ਜਾਤੀ ।
जती सती संतोखीआ जत सत जुगति संतोख न जाती ।

तथाकथितब्रह्मचारिणः सद्गुणिनः सन्तुष्टाः च सन्तोषं ब्रह्मचर्यादिगुणानां वास्तविकं तन्त्रं न अवगतवन्तः।

ਸਿਧ ਨਾਥੁ ਬਹੁ ਪੰਥ ਕਰਿ ਹਉਮੈ ਵਿਚਿ ਕਰਨਿ ਕਰਮਾਤੀ ।
सिध नाथु बहु पंथ करि हउमै विचि करनि करमाती ।

अहङ्कारनियताः बहुसम्प्रदायविभक्ताः सिद्धाः नाथाः चमत्कारिकं पराक्रमं दर्शयन्तः इतस्ततः भ्रमन्ति।

ਚਾਰਿ ਵਰਨ ਸੰਸਾਰ ਵਿਚਿ ਖਹਿ ਖਹਿ ਮਰਦੇ ਭਰਮਿ ਭਰਾਤੀ ।
चारि वरन संसार विचि खहि खहि मरदे भरमि भराती ।

चत्वारः वर्णाः सर्वे भ्रान्तिभ्रमणाः परस्परं संग्रामं कुर्वन्ति।

ਛਿਅ ਦਰਸਨ ਹੋਇ ਵਰਤਿਆ ਬਾਰਹ ਵਾਟ ਉਚਾਟ ਜਮਾਤੀ ।
छिअ दरसन होइ वरतिआ बारह वाट उचाट जमाती ।

षट्शास्त्राश्रयेण योगिनः द्वादशमार्गान् स्वीकृत्य जगतः प्रति उदासीनाः भूत्वा तस्य उत्तरदायित्वात् दूरं गतवन्तः।

ਗੁਰਮੁਖਿ ਵਰਨ ਅਵਰਨ ਹੋਇ ਰੰਗ ਸੁਰੰਗ ਤੰਬੋਲ ਸੁਵਾਤੀ ।
गुरमुखि वरन अवरन होइ रंग सुरंग तंबोल सुवाती ।

वर्णानाम् अग्रे संप्रदायानां च परः गुरमुखः सुपारीपत्रवत् अस्ति, यः विविधवर्णेभ्यः सर्वेषां गुणानाम् एकं स्थिरवर्णं (रक्तं) स्वीकुर्वति।

ਛਿਅ ਰੁਤਿ ਬਾਰਹ ਮਾਹ ਵਿਚਿ ਗੁਰਮੁਖਿ ਦਰਸਨੁ ਸੁਝ ਸੁਝਾਤੀ ।
छिअ रुति बारह माह विचि गुरमुखि दरसनु सुझ सुझाती ।

षड्ऋतुषु द्वादशमासेषु यथा यथा च गुरमुखः कल्प्यते तदा सर्वान् ज्ञानसूर्यवत् बोधयति।

ਗੁਰਮੁਖਿ ਸੁਖ ਫਲੁ ਪਿਰਮ ਪਿਰਾਤੀ ।੧੨।
गुरमुखि सुख फलु पिरम पिराती ।१२।

गुरमुखानाम् आनन्ददायकं फलं तस्य भगवतः प्रेम।

ਪਉੜੀ ੧੩
पउड़ी १३

ਪੰਜ ਤਤ ਪਰਵਾਣੁ ਕਰਿ ਧਰਮਸਾਲ ਧਰਤੀ ਮਨਿ ਭਾਣੀ ।
पंज तत परवाणु करि धरमसाल धरती मनि भाणी ।

पञ्चतत्त्वानां तर्कसंगतसंयोगपरिणामात् पृथिवीरूपमिदं मनोहरं धर्मालयं निर्मितम्।

ਪਾਣੀ ਅੰਦਰਿ ਧਰਤਿ ਧਰਿ ਧਰਤੀ ਅੰਦਰਿ ਧਰਿਆ ਪਾਣੀ ।
पाणी अंदरि धरति धरि धरती अंदरि धरिआ पाणी ।

जले भूमिः स्थाप्यते भूमौ पुनः पृथिव्यां जलं स्थाप्यते।

ਸਿਰ ਤਲਵਾਏ ਰੁਖ ਹੋਇ ਨਿਹਚਲੁ ਚਿਤ ਨਿਵਾਸੁ ਬਿਬਾਣੀ ।
सिर तलवाए रुख होइ निहचलु चित निवासु बिबाणी ।

अधः शिरः कृत्वा अर्थात् पृथिवीमूलवृक्षाः तस्मिन् वर्धन्ते गहनेषु एकान्तवनेषु निवसन्ति।

ਪਰਉਪਕਾਰੀ ਸੁਫਲ ਫਲਿ ਵਟ ਵਗਾਇ ਸਿਰਠਿ ਵਰਸਾਣੀ ।
परउपकारी सुफल फलि वट वगाइ सिरठि वरसाणी ।

एते वृक्षाः अपि परोपकारिणः सन्ति ये शिलापातेन पृथिव्यां प्राणिनां कृते फलानि वर्षन्ति।

ਚੰਦਨ ਵਾਸੁ ਵਣਾਸਪਤਿ ਚੰਦਨੁ ਹੋਇ ਵਾਸੁ ਮਹਿਕਾਣੀ ।
चंदन वासु वणासपति चंदनु होइ वासु महिकाणी ।

चप्पलस्य गन्धेन समग्रं वनस्पतिं सुगन्धितं भवति ।

ਸਬਦ ਸੁਰਤਿ ਲਿਵ ਸਾਧਸੰਗਿ ਗੁਰਮੁਖਿ ਸੁਖ ਫਲ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਵਾਣੀ ।
सबद सुरति लिव साधसंगि गुरमुखि सुख फल अंम्रित वाणी ।

गुरमुखानां पवित्रसङ्गमे चैतन्यं वचने विलीयते, मनुष्यः च अम्ब्रोसियलभाषणद्वारा आनन्दस्य फलं प्राप्नोति।

ਅਬਿਗਤਿ ਗਤਿ ਅਤਿ ਅਕਥ ਕਹਾਣੀ ।੧੩।
अबिगति गति अति अकथ कहाणी ।१३।

अवाच्यम् अव्यक्तेश्वरस्य कथा; तस्य गतिशीलता अज्ञाता अस्ति।

ਪਉੜੀ ੧੪
पउड़ी १४

ਧ੍ਰੂ ਪ੍ਰਹਿਲਾਦੁ ਭਭੀਖਣੋ ਅੰਬਰੀਕੁ ਬਲਿ ਜਨਕੁ ਵਖਾਣਾ ।
ध्रू प्रहिलादु भभीखणो अंबरीकु बलि जनकु वखाणा ।

ध्रुवः, प्रह्लादः, विभीषणः, अम्बरीः, बाली, जनकः सुप्रसिद्धाः व्यक्तित्वाः सन्ति ।

ਰਾਜ ਕੁਆਰ ਹੋਇ ਰਾਜਸੀ ਆਸਾ ਬੰਧੀ ਚੋਜ ਵਿਡਾਣਾ ।
राज कुआर होइ राजसी आसा बंधी चोज विडाणा ।

ते सर्वे राजपुत्राः आसन्, अतः आशा-कामस्य राजक्रीडा तेषु सर्वदा आसीत् ।

ਧ੍ਰੂ ਮਤਰੇਈ ਚੰਡਿਆ ਪੀਉ ਫੜਿ ਪ੍ਰਹਿਲਾਦੁ ਰਞਾਣਾ ।
ध्रू मतरेई चंडिआ पीउ फड़ि प्रहिलादु रञाणा ।

ध्रुवः सौतेया मातुः ताडितः प्रह्लादः पित्रा दुःखं जनयति स्म ।

ਭੇਦੁ ਭਭੀਖਣੁ ਲੰਕ ਲੈ ਅੰਬਰੀਕੁ ਲੈ ਚਕ੍ਰੁ ਲੁਭਾਣਾ ।
भेदु भभीखणु लंक लै अंबरीकु लै चक्रु लुभाणा ।

विभीसनः गृहस्य रहस्यं प्रकटयित्वा लङ्कां प्राप्तवान् तथा च अम्ब्रिस् सुदर्शनचक्रं दृष्ट्वा प्रसन्नः अभवत्, स्वस्य रक्षकत्वेन (अम्ब्रिस् दुर्वासस्य शापात् उद्धाराय विष्णुः स्वस्य चक्रे प्रेषितवान् आसीत्)।

ਪੈਰ ਕੜਾਹੈ ਜਨਕ ਦਾ ਕਰਿ ਪਾਖੰਡੁ ਧਰਮ ਧਿਙਤਾਣਾ ।
पैर कड़ाहै जनक दा करि पाखंडु धरम धिङताणा ।

जनकः एकं पादं मृदुशय्यायां अपरं च क्वथने कड़ाहीयां स्थापयित्वा स्वस्य हठयोगशक्तिं दर्शयित्वा वास्तविकधर्मं अवतारितवान्।

ਆਪੁ ਗਵਾਇ ਵਿਗੁਚਣਾ ਦਰਗਹ ਪਾਏ ਮਾਣੁ ਨਿਮਾਣਾ ।
आपु गवाइ विगुचणा दरगह पाए माणु निमाणा ।

अहङ्कारं परिहृत्य भगवन्तीभूतः पुरुषः भगवतः प्राङ्गणे आदरणीयः भवति।

ਗੁਰਮੁਖਿ ਸੁਖ ਫਲੁ ਪਤਿ ਪਰਵਾਣਾ ।੧੪।
गुरमुखि सुख फलु पति परवाणा ।१४।

गुरमुखाः एव आनन्दफलं प्राप्तवन्तः केवलं ते एव स्वीक्रियन्ते (अत्र च परतः)।

ਪਉੜੀ ੧੫
पउड़ी १५

ਕਲਜੁਗਿ ਨਾਮਾ ਭਗਤੁ ਹੋਇ ਫੇਰਿ ਦੇਹੁਰਾ ਗਾਇ ਜਿਵਾਈ ।
कलजुगि नामा भगतु होइ फेरि देहुरा गाइ जिवाई ।

कलियुगे नामदेवः नाम भक्तः मन्दिरं परिभ्रमणं कृत्वा मृतां गों जीवितं कृतवान् ।

ਭਗਤੁ ਕਬੀਰੁ ਵਖਾਣੀਐ ਬੰਦੀਖਾਨੇ ਤੇ ਉਠਿ ਜਾਈ ।
भगतु कबीरु वखाणीऐ बंदीखाने ते उठि जाई ।

कथ्यते यत् कबीरः यथा यदा रोचते तथा कारागारात् बहिः गच्छति स्म।

ਧੰਨਾ ਜਟੁ ਉਧਾਰਿਆ ਸਧਨਾ ਜਾਤਿ ਅਜਾਤਿ ਕਸਾਈ ।
धंना जटु उधारिआ सधना जाति अजाति कसाई ।

धन्नः, जट्टः (कृषकः) साधना च ज्ञाते निम्नवर्णीयकसाये जन्म प्राप्य विश्वसागरं पारं प्राप्तवन्तः।

ਜਨੁ ਰਵਿਦਾਸੁ ਚਮਾਰੁ ਹੋਇ ਚਹੁ ਵਰਨਾ ਵਿਚਿ ਕਰਿ ਵਡਿਆਈ ।
जनु रविदासु चमारु होइ चहु वरना विचि करि वडिआई ।

रविदासं भगवद्भक्तं मत्वा चत्वारः वर्णाः स्तुवन्ति ।

ਬੇਣਿ ਹੋਆ ਅਧਿਆਤਮੀ ਸੈਣੁ ਨੀਚੁ ਕੁਲੁ ਅੰਦਰਿ ਨਾਈ ।
बेणि होआ अधिआतमी सैणु नीचु कुलु अंदरि नाई ।

बेनी, साधुः अध्यात्मवादी आसीत्, तथाकथितनिम्ननाईजातिषु जातः सैनः (भगवतः) भक्तः आसीत्।

ਪੈਰੀ ਪੈ ਪਾ ਖਾਕ ਹੋਇ ਗੁਰਸਿਖਾਂ ਵਿਚਿ ਵਡੀ ਸਮਾਈ ।
पैरी पै पा खाक होइ गुरसिखां विचि वडी समाई ।

पतनं पादरजः भवितुं च गुरुशिखानां महती समाधिः (तेषां जातिः न विचारणीयः)।

ਅਲਖੁ ਲਖਾਇ ਨ ਅਲਖੁ ਲਖਾਈ ।੧੫।
अलखु लखाइ न अलखु लखाई ।१५।

भक्ता अगोचरं भगवन्तं पश्यन्तः अपि न कस्मैचित् एतत् प्रकटयन्ति ।

ਪਉੜੀ ੧੬
पउड़ी १६

ਸਤਿਜੁਗੁ ਉਤਮੁ ਆਖੀਐ ਇਕੁ ਫੇੜੈ ਸਭ ਦੇਸੁ ਦੁਹੇਲਾ ।
सतिजुगु उतमु आखीऐ इकु फेड़ै सभ देसु दुहेला ।

सत्ययुगं श्रेष्ठमुच्यते किन्तु तस्मिन् पापं कृत्वा सर्वदेशः दुःखं प्राप्नोत्।

ਤ੍ਰੇਤੈ ਨਗਰੀ ਪੀੜੀਐ ਦੁਆਪੁਰਿ ਵੰਸੁ ਵਿਧੁੰਸੁ ਕੁਵੇਲਾ ।
त्रेतै नगरी पीड़ीऐ दुआपुरि वंसु विधुंसु कुवेला ।

त्रेतायां दुष्कृतं कृत्वा सर्वं नगरं दुःखं प्राप्नुयात्। दुआपारे एकस्य पुरुषस्य पापकर्मणा समग्रं कुटुम्बं दुःखं जनयति स्म ।

ਕਲਿਜੁਗਿ ਸਚੁ ਨਿਆਉ ਹੈ ਜੋ ਬੀਜੈ ਸੋ ਲੁਣੈ ਇਕੇਲਾ ।
कलिजुगि सचु निआउ है जो बीजै सो लुणै इकेला ।

कलियुगस्य न्यायः सत्यः यतः तस्मिन् एव सः लभते यः दुष्टबीजं वपयति।

ਪਾਰਬ੍ਰਹਮੁ ਪੂਰਨੁ ਬ੍ਰਹਮੁ ਸਬਦਿ ਸੁਰਤਿ ਸਤਿਗੁਰੂ ਗੁਰ ਚੇਲਾ ।
पारब्रहमु पूरनु ब्रहमु सबदि सुरति सतिगुरू गुर चेला ।

ब्रह्म सिद्धः सब्दब्रह्मः स च शिष्यः यः स्वचैतन्यं सब्दब्रह्मणि विलीयते सः वस्तुतः गुरुः सच्चः गुरुः च (ईश्वरः)।

ਨਾਮੁ ਦਾਨੁ ਇਸਨਾਨੁ ਦ੍ਰਿੜ ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਮਿਲਿ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਵੇਲਾ ।
नामु दानु इसनानु द्रिड़ साधसंगति मिलि अंम्रित वेला ।

सबदब्रह्म, गुरुः पवित्रसङ्घे अम्ब्रोसियलघण्टेषु भगवतः नामस्मरणेन प्राप्यते।

ਮਿਠਾ ਬੋਲਣੁ ਨਿਵ ਚਲਣੁ ਹਥਹੁ ਦੇਣਾ ਸਹਿਜ ਸੁਹੇਲਾ ।
मिठा बोलणु निव चलणु हथहु देणा सहिज सुहेला ।

मृदुभाषी विनयशीलः हस्तेन दाता च समतायां गच्छति सुखी च तिष्ठति।

ਗੁਰਮੁਖ ਸੁਖ ਫਲ ਨੇਹੁ ਨਵੇਲਾ ।੧੬।
गुरमुख सुख फल नेहु नवेला ।१६।

नित्यं नवीनं भगवद्भक्तिप्रेम गुरमुखान् सुखी करोति।

ਪਉੜੀ ੧੭
पउड़ी १७

ਨਿਰੰਕਾਰੁ ਆਕਾਰੁ ਕਰਿ ਜੋਤਿ ਸਰੂਪੁ ਅਨੂਪ ਦਿਖਾਇਆ ।
निरंकारु आकारु करि जोति सरूपु अनूप दिखाइआ ।

निराकारः भगवान् ज्योतिरूपेण (गुरुनानकादिषु गुरुषु) ऋणी अभवत्।

ਵੇਦ ਕਤੇਬ ਅਗੋਚਰਾ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਗੁਰ ਸਬਦੁ ਸੁਣਾਇਆ ।
वेद कतेब अगोचरा वाहिगुरू गुर सबदु सुणाइआ ।

गुरुजनाः वेद-कटेबानां (सेम्टिकशास्त्राणां) परः वहिगुरुः इति शब्द-गुरुं पठन्ति स्म।

ਚਾਰਿ ਵਰਨ ਚਾਰਿ ਮਜਹਬਾ ਚਰਣ ਕਵਲ ਸਰਣਾਗਤਿ ਆਇਆ ।
चारि वरन चारि मजहबा चरण कवल सरणागति आइआ ।

अतः चतुर्भिः वर्णैः चतुर्भिः सेमिटिकधर्मैः च गुरुपादकमलस्य आश्रयः प्राप्तः।

ਪਾਰਸਿ ਪਰਸਿ ਅਪਰਸ ਜਗਿ ਅਸਟ ਧਾਤੁ ਇਕੁ ਧਾਤੁ ਕਰਾਇਆ ।
पारसि परसि अपरस जगि असट धातु इकु धातु कराइआ ।

यदा दार्शनिकशिलारूपेण गुरुजनाः तान् स्पृशन्ति स्म तदा अष्टधातुस्य सः मिश्रधातुः एकस्मिन् धातुरूपेण (सिखधर्मरूपेण सुवर्णं) परिणमति स्म।

ਪੈਰੀ ਪਾਇ ਨਿਵਾਇ ਕੈ ਹਉਮੈ ਰੋਗੁ ਅਸਾਧੁ ਮਿਟਾਇਆ ।
पैरी पाइ निवाइ कै हउमै रोगु असाधु मिटाइआ ।

तेषां पादयोः स्थानं दत्त्वा गुरुभिः तेषां अहङ्कारस्य दुरुपयोगः।

ਹੁਕਮਿ ਰਜਾਈ ਚਲਣਾ ਗੁਰਮੁਖਿ ਗਾਡੀ ਰਾਹੁ ਚਲਾਇਆ ।
हुकमि रजाई चलणा गुरमुखि गाडी राहु चलाइआ ।

गुरमुखानाम् कृते ते ईश्वरस्य इच्छायाः राजमार्गं स्वच्छं कृतवन्तः।

ਪੂਰੇ ਪੂਰਾ ਥਾਟੁ ਬਣਾਇਆ ।੧੭।
पूरे पूरा थाटु बणाइआ ।१७।

सिद्धः (गुरुः) सम्यक् व्यवस्थां कृतवान्।

ਪਉੜੀ ੧੮
पउड़ी १८

ਜੰਮਣੁ ਮਰਣਹੁ ਬਾਹਰੇ ਪਰਉਪਕਾਰੀ ਜਗ ਵਿਚਿ ਆਏ ।
जंमणु मरणहु बाहरे परउपकारी जग विचि आए ।

स्थानान्तरणात् परं भूत्वा परोपकारिणः अस्मिन् जगति आगतवन्तः।

ਭਾਉ ਭਗਤਿ ਉਪਦੇਸੁ ਕਰਿ ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਸਚ ਖੰਡਿ ਵਸਾਏ ।
भाउ भगति उपदेसु करि साधसंगति सच खंडि वसाए ।

प्रेमभक्तिं प्रचारयन्तः ते पवित्रसङ्घद्वारा सत्यस्य निवासस्थाने निवसन्ति।

ਮਾਨਸਰੋਵਰਿ ਪਰਮ ਹੰਸ ਗੁਰਮੁਖਿ ਸਬਦ ਸੁਰਤਿ ਲਿਵ ਲਾਏ ।
मानसरोवरि परम हंस गुरमुखि सबद सुरति लिव लाए ।

गुरमुखाः उच्चतमक्रमस्य (परमहान्) हंसाः भूत्वा स्वस्य चेतनां वचने ब्रह्मे विलीनं कुर्वन्ति।

ਚੰਦਨ ਵਾਸੁ ਵਣਾਸਪਤਿ ਅਫਲ ਸਫਲ ਚੰਦਨ ਮਹਕਾਏ ।
चंदन वासु वणासपति अफल सफल चंदन महकाए ।

चप्पलसदृशं फलं निष्फलं वनस्पतिं सुगन्धितं करोति ।

ਭਵਜਲ ਅੰਦਰਿ ਬੋਹਿਥੈ ਹੋਇ ਪਰਵਾਰ ਸਧਾਰ ਲੰਘਾਏ ।
भवजल अंदरि बोहिथै होइ परवार सधार लंघाए ।

जगत्सागरे ते तत् पात्रं इव सन्ति यत् समग्रं कुटुम्बं आरामेन पारयति।

ਲਹਰਿ ਤਰੰਗੁ ਨ ਵਿਆਪਈ ਮਾਇਆ ਵਿਚਿ ਉਦਾਸੁ ਰਹਾਏ ।
लहरि तरंगु न विआपई माइआ विचि उदासु रहाए ।

अवितरिताः विरक्ताः च लौकिकघटनानां तरङ्गानाम् मध्ये तिष्ठन्ति।

ਗੁਰਮੁਖਿ ਸੁਖ ਫਲੁ ਸਹਜਿ ਸਮਾਏ ।੧੮।
गुरमुखि सुख फलु सहजि समाए ।१८।

समतायां लीनः अवशिष्टः मनोहरं फलं यदि गुरमुखाः।

ਪਉੜੀ ੧੯
पउड़ी १९

ਧੰਨੁ ਗੁਰੂ ਗੁਰਸਿਖੁ ਧੰਨੁ ਆਦਿ ਪੁਰਖੁ ਆਦੇਸੁ ਕਰਾਇਆ ।
धंनु गुरू गुरसिखु धंनु आदि पुरखु आदेसु कराइआ ।

धन्यः शिष्यः तथा च गुरुः यः शिष्यं आदिमेश्वरस्य पुरतः प्रार्थनां कृतवान्।

ਸਤਿਗੁਰ ਦਰਸਨੁ ਧੰਨੁ ਹੈ ਧੰਨ ਦਿਸਟਿ ਗੁਰ ਧਿਆਨੁ ਧਰਾਇਆ ।
सतिगुर दरसनु धंनु है धंन दिसटि गुर धिआनु धराइआ ।

धन्यः सच्चिदानन्दगुरुस्य दर्शनं सा च दर्शनं धन्यम् अपि या गुरवे एकाग्रं मनः निरीक्षते।

ਧੰਨੁ ਧੰਨੁ ਸਤਿਗੁਰ ਸਬਦੁ ਧੰਨੁ ਸੁਰਤਿ ਗੁਰ ਗਿਆਨੁ ਸੁਣਾਇਆ ।
धंनु धंनु सतिगुर सबदु धंनु सुरति गुर गिआनु सुणाइआ ।

सच्चिद्गुरुवचनं सा च ध्यानशक्तिमपि धन्यं येन मनः गुरुप्रदानं सत्यं ज्ञानं धारयति।

ਚਰਣ ਕਵਲ ਗੁਰ ਧੰਨੁ ਧੰਨੁ ਧੰਨੁ ਮਸਤਕੁ ਗੁਰ ਚਰਣੀ ਲਾਇਆ ।
चरण कवल गुर धंनु धंनु धंनु मसतकु गुर चरणी लाइआ ।

धन्याः गुरुपादाब्जाः तेन ललाटेन सह गुरुपादाश्रितेन सह।

ਧੰਨੁ ਧੰਨੁ ਗੁਰ ਉਪਦੇਸੁ ਹੈ ਧੰਨੁ ਰਿਦਾ ਗੁਰ ਮੰਤ੍ਰੁ ਵਸਾਇਆ ।
धंनु धंनु गुर उपदेसु है धंनु रिदा गुर मंत्रु वसाइआ ।

शुभं गुरुशिक्षा तत्हृदयं धन्यं यस्मिन् गुरुमन्ता निवसति।

ਧੰਨੁ ਧੰਨੁ ਗੁਰੁ ਚਰਣਾਮਤੋ ਧੰਨੁ ਮੁਹਤੁ ਜਿਤੁ ਅਪਿਓ ਪੀਆਇਆ ।
धंनु धंनु गुरु चरणामतो धंनु मुहतु जितु अपिओ पीआइआ ।

शुभं गुरुपादप्रक्षालनं सा च प्रज्ञा धन्या अपि या तस्य महत्त्वं अवगत्य तस्य दुर्लभामृतस्य स्वादनं कृतवती।

ਗੁਰਮੁਖਿ ਸੁਖੁ ਫਲੁ ਅਜਰੁ ਜਰਾਇਆ ।੧੯।
गुरमुखि सुखु फलु अजरु जराइआ ।१९।

एवं गुरमुखाः गुरुजीलिम्पसफलस्य अस्थायिप्रमोदं सहन्ते।

ਪਉੜੀ ੨੦
पउड़ी २०

ਸੁਖ ਸਾਗਰੁ ਹੈ ਸਾਧਸੰਗੁ ਸੋਭਾ ਲਹਰਿ ਤਰੰਗ ਅਤੋਲੇ ।
सुख सागरु है साधसंगु सोभा लहरि तरंग अतोले ।

पवित्रसङ्घः स आनन्दसागरः यस्मिन् भगवतः स्तुतितरङ्गाः शोभन्ते।

ਮਾਣਕ ਮੋਤੀ ਹੀਰਿਆ ਗੁਰ ਉਪਦੇਸੁ ਅਵੇਸੁ ਅਮੋਲੇ ।
माणक मोती हीरिआ गुर उपदेसु अवेसु अमोले ।

अस्मिन् सागरे असंख्यमाणिकहीराः, गुरुशिक्षारूपेण मौक्तिकाः च विद्यन्ते।

ਰਾਗ ਰਤਨ ਅਨਹਦ ਧੁਨੀ ਸਬਦਿ ਸੁਰਤਿ ਲਿਵ ਅਗਮ ਅਲੋਲੇ ।
राग रतन अनहद धुनी सबदि सुरति लिव अगम अलोले ।

अत्र सङ्गीतत्वं रत्नवत् अस्ति तथा च अप्रहृतस्य वचनस्य लयस्य मध्ये स्वस्य चैतन्यं विलीनं कृत्वा श्रोतारः तत् आकृष्टेन ध्यानेन शृण्वन्ति।

ਰਿਧਿ ਸਿਧਿ ਨਿਧਿ ਸਭ ਗੋਲੀਆਂ ਚਾਰਿ ਪਦਾਰਥ ਗੋਇਲ ਗੋਲੇ ।
रिधि सिधि निधि सभ गोलीआं चारि पदारथ गोइल गोले ।

अत्र चमत्कारिकशक्तयः वशीभूताः जीवनस्य चत्वारः आदर्शाः (धर्मः, अर्थः, कामः, मोक्सः च) सेवकाः सन्ति तथा च क्षणिकत्वेन एतत्पदं प्राप्तानां जनानां ध्यानं न आकर्षयति।

ਲਖ ਲਖ ਚੰਦ ਚਰਾਗਚੀ ਲਖ ਲਖ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਪੀਚਨਿ ਝੋਲੇ ।
लख लख चंद चरागची लख लख अंम्रित पीचनि झोले ।

असंख्यस्य अर्थः अत्र दीपरूपेण कार्यं कुर्वन्ति असंख्यपुरुषाः च उल्लासिताः भवन्ति अमृतं क्वाफ् कुर्वन्ति।

ਕਾਮਧੇਨੁ ਲਖ ਪਾਰਿਜਾਤ ਜੰਗਲ ਅੰਦਰਿ ਚਰਨਿ ਅਡੋਲੇ ।
कामधेनु लख पारिजात जंगल अंदरि चरनि अडोले ।

असंख्य कामपूर्णा गावः कामना वृक्षवने मनोहरतया निरीक्षन्ते।

ਗੁਰਮੁਖਿ ਸੁਖ ਫਲੁ ਬੋਲ ਅਬੋਲੇ ।੨੦।੧੨। ਬਾਰਾਂ ।
गुरमुखि सुख फलु बोल अबोले ।२०।१२। बारां ।

वस्तुतः गुरमुखानां भोगफलं अवाच्यम्।


सूचिः (1 - 41)
वार १ पुटः: 1 - 1
वार २ पुटः: 2 - 2
वार ३ पुटः: 3 - 3
वार ४ पुटः: 4 - 4
वार ५ पुटः: 5 - 5
वार ६ पुटः: 6 - 6
वार ७ पुटः: 7 - 7
वार ८ पुटः: 8 - 8
वार ९ पुटः: 9 - 9
वार १० पुटः: 10 - 10
वार ११ पुटः: 11 - 11
वार १२ पुटः: 12 - 12
वार १३ पुटः: 13 - 13
वार १४ पुटः: 14 - 14
वार १५ पुटः: 15 - 15
वार १६ पुटः: 16 - 16
वार १७ पुटः: 17 - 17
वार १८ पुटः: 18 - 18
वार १९ पुटः: 19 - 19
वार २० पुटः: 20 - 20
वार २१ पुटः: 21 - 21
वार २२ पुटः: 22 - 22
वार २३ पुटः: 23 - 23
वार २४ पुटः: 24 - 24
वार २५ पुटः: 25 - 25
वार २६ पुटः: 26 - 26
वार २७ पुटः: 27 - 27
वार २८ पुटः: 28 - 28
वार २९ पुटः: 29 - 29
वार ३० पुटः: 30 - 30
वार ३१ पुटः: 31 - 31
वार ३२ पुटः: 32 - 32
वार ३३ पुटः: 33 - 33
वार ३४ पुटः: 34 - 34
वार ३५ पुटः: 35 - 35
वार ३६ पुटः: 36 - 36
वार ३७ पुटः: 37 - 37
वार ३८ पुटः: 38 - 38
वार ३९ पुटः: 39 - 39
वार ४० पुटः: 40 - 40
वार ४१ पुटः: 41 - 41