वारं भाई गुरुदासः

पुटः - 28


ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
ੴ सतिगुर प्रसादि ॥

एकः ओअन्कारः आदिशक्तिः दिव्यगुरुप्रसादेन साक्षात्कृतः

ਪਉੜੀ ੧
पउड़ी १

ਵਾਲਹੁ ਨਿਕੀ ਆਖੀਐ ਖੰਡੇ ਧਾਰਹੁ ਸੁਣੀਐ ਤਿਖੀ ।
वालहु निकी आखीऐ खंडे धारहु सुणीऐ तिखी ।

सिक्ख-आत्मा त्रिकोमात् सूक्ष्मतरं खड्गधारात् तीक्ष्णतरं च भवति ।

ਆਖਣਿ ਆਖਿ ਨ ਸਕੀਐ ਲੇਖ ਅਲੇਖ ਨ ਜਾਈ ਲਿਖੀ ।
आखणि आखि न सकीऐ लेख अलेख न जाई लिखी ।

न तस्य विषये किमपि वक्तुं व्याख्यातुं वा शक्यते, तस्य च अनिर्वचनीयं विवरणं न लिखितुं शक्यते।

ਗੁਰਮੁਖਿ ਪੰਥੁ ਵਖਾਣੀਐ ਅਪੜਿ ਨ ਸਕੈ ਇਕਤੁ ਵਿਖੀ ।
गुरमुखि पंथु वखाणीऐ अपड़ि न सकै इकतु विखी ।

गुरमुखानां मार्गत्वेन विवक्षितं पदेनैकेन साध्यं न भवति ।

ਸਿਲ ਆਲੂਣੀ ਚਟਣੀ ਤੁਲਿ ਨ ਲਖ ਅਮਿਅ ਰਸ ਇਖੀ ।
सिल आलूणी चटणी तुलि न लख अमिअ रस इखी ।

अस्वादशिलां लेहयितुं इव किन्तु कोटि-कोटि-मधुर-इक्षु-रसस्य अपि आनन्दः, तया सह तुल्यः न भवति।

ਗੁਰਮੁਖਿ ਸੁਖ ਫਲੁ ਪਾਇਆ ਭਾਇ ਭਗਤਿ ਵਿਰਲੀ ਜੁ ਬਿਰਖੀ ।
गुरमुखि सुख फलु पाइआ भाइ भगति विरली जु बिरखी ।

दुर्लभवृक्षेषु वर्धमानं प्रेमभक्तिसुखफलं गुरमुखैः प्राप्तम्।

ਸਤਿਗੁਰ ਤੁਠੈ ਪਾਈਐ ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਗੁਰਮਤਿ ਗੁਰਸਿਖੀ ।
सतिगुर तुठै पाईऐ साधसंगति गुरमति गुरसिखी ।

सच्चे गुरुप्रसादेन गुरुप्रज्ञां अनुसृत्य पवित्रसङ्घे एव सिक्खभावना सिद्ध्यति।

ਚਾਰਿ ਪਦਾਰਥ ਭਿਖਕ ਭਿਖੀ ।੧।
चारि पदारथ भिखक भिखी ।१।

चत्वारः आदर्शाः (धर्मः, अर्थः, कत्मः, रूक् च) याचकाः याचिताः भवन्ति।

ਪਉੜੀ ੨
पउड़ी २

ਚਾਰਿ ਪਦਾਰਥ ਆਖੀਅਨਿ ਸਤਿਗੁਰ ਦੇਇ ਨ ਗੁਰਸਿਖੁ ਮੰਗੈ ।
चारि पदारथ आखीअनि सतिगुर देइ न गुरसिखु मंगै ।

सच्चो गुरुः स्वयं चतुर्णां आदर्शानां प्रयच्छति; गुरुस्य सिक्खः तान् पृच्छति।

ਅਠ ਸਿਧਿ ਨਿਧੀ ਨਵੈ ਰਿਧਿ ਨ ਗੁਰੁ ਸਿਖੁ ਢਾਕੈ ਟੰਗੈ ।
अठ सिधि निधी नवै रिधि न गुरु सिखु ढाकै टंगै ।

गुरमुखः नवनिधानि अष्टानि चमत्कारिकशक्तयः पृष्ठे कदापि न वहति।

ਕਾਮਧੇਣੁ ਲਖ ਲਖਮੀ ਪਹੁੰਚ ਨ ਹੰਘੈ ਢੰਗਿ ਸੁਢੰਗੈ ।
कामधेणु लख लखमी पहुंच न हंघै ढंगि सुढंगै ।

गौ लक्ष्मीनां च कोटि-कोटि-पूरण-कामना, 'सुलक्ष-इशारैः गुरशिखं — गुरु-सिखं न प्राप्नुयात् ।'

ਲਖ ਪਾਰਸ ਲਖ ਪਾਰਿਜਾਤ ਹਥਿ ਨ ਛੁਹਦਾ ਫਲ ਨ ਅਭੰਗੈ ।
लख पारस लख पारिजात हथि न छुहदा फल न अभंगै ।

गुरुस्य सिक्खः कदापि दार्शनिकस्य शिलां न स्पृशति क्षणिकं फलं कोटि-कोटि-काम-पूर्ति-वृक्षान् न ददाति।

ਤੰਤ ਮੰਤ ਪਾਖੰਡ ਲਖ ਬਾਜੀਗਰ ਬਾਜਾਰੀ ਨੰਗੈ ।
तंत मंत पाखंड लख बाजीगर बाजारी नंगै ।

मन्त्रतन्त्रज्ञाः कोटिकोटि तन्त्रविदः गुरुस्य सिक्खस्य कृते केवलं नग्नकलाकाराः एव सन्ति।

ਪੀਰ ਮੁਰੀਦੀ ਗਾਖੜੀ ਇਕਸ ਅੰਗਿ ਨ ਅੰਗਣਿ ਅੰਗੈ ।
पीर मुरीदी गाखड़ी इकस अंगि न अंगणि अंगै ।

गुरुशिष्यसम्बन्धः अतीव जटिलः यतः तस्य नियमाः उपनियमाः च बहवः सन्ति।

ਗੁਰਸਿਖੁ ਦੂਜੇ ਭਾਵਹੁ ਸੰਗੈ ।੨।
गुरसिखु दूजे भावहु संगै ।२।

गुरुस्य सिक्खः नित्यं द्वन्द्वभावेन लज्जितः भवति।

ਪਉੜੀ ੩
पउड़ी ३

ਗੁਰਸਿਖੀ ਦਾ ਸਿਖਣਾ ਨਾਦੁ ਨ ਵੇਦ ਨ ਆਖਿ ਵਖਾਣੈ ।
गुरसिखी दा सिखणा नादु न वेद न आखि वखाणै ।

गुरुशिष्यत्वस्य अनुशासनं वेदानां सर्वेषां रागाणां च अवाच्यम्।

ਗੁਰਸਿਖੀ ਦਾ ਲਿਖਣਾ ਲਖ ਨ ਚਿਤ੍ਰ ਗੁਪਤਿ ਲਿਖਿ ਜਾਣੈ ।
गुरसिखी दा लिखणा लख न चित्र गुपति लिखि जाणै ।

जनकर्मवृत्तान्तलेखकः चित्रगुप्तोऽपि सिक्खजीवनस्य भावनां लिखितुं न जानाति।

ਗੁਰਸਿਖੀ ਦਾ ਸਿਮਰਣੋਂ ਸੇਖ ਅਸੰਖ ਨ ਰੇਖ ਸਿਾਣੈ ।
गुरसिखी दा सिमरणों सेख असंख न रेख सिाणै ।

सिमरनस्य महिमा, भगवतः नामस्मरणं, असंख्यसीनागैः (सहस्रं फणयुक्तैः पौराणिकसर्पैः) ज्ञातुं न शक्यते।

ਗੁਰਸਿਖੀ ਦਾ ਵਰਤਮਾਨੁ ਵੀਹ ਇਕੀਹ ਉਲੰਘਿ ਪਛਾਣੈ ।
गुरसिखी दा वरतमानु वीह इकीह उलंघि पछाणै ।

सिक्ख-भावनायाः आचरणं लौकिक-घटनाभ्यः परं गत्वा एव ज्ञातुं शक्यते ।

ਗੁਰਸਿਖੀ ਦਾ ਬੁਝਣਾ ਗਿਆਨ ਧਿਆਨ ਅੰਦਰਿ ਕਿਵ ਆਣੈ ।
गुरसिखी दा बुझणा गिआन धिआन अंदरि किव आणै ।

केवलं शिक्षणचिन्तनयोः माध्यमेन सिक्खजीवनपद्धतिं गुरसिखीं वा कथं कोऽपि अवगन्तुं शक्नोति?

ਗੁਰ ਪਰਸਾਦੀ ਸਾਧਸੰਗਿ ਸਬਦ ਸੁਰਤਿ ਹੋਇ ਮਾਣੁ ਨਿਮਾਣੈ ।
गुर परसादी साधसंगि सबद सुरति होइ माणु निमाणै ।

गुरुप्रसादेन पवित्रसङ्घे वचने चैतन्यं समाहितः गुरसिखः अभिमानं पातयति, विनयशीलः च भवति।

ਭਾਇ ਭਗਤਿ ਵਿਰਲਾ ਰੰਗੁ ਮਾਣੈ ।੩।
भाइ भगति विरला रंगु माणै ।३।

दुर्लभः प्रीतिभक्तिसुखं भोक्तुं शक्नोति।

ਪਉੜੀ ੪
पउड़ी ४

ਗੁਰਸਿਖੀ ਦਾ ਸਿਖਣਾ ਗੁਰਮੁਖਿ ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਦੀ ਸੇਵਾ ।
गुरसिखी दा सिखणा गुरमुखि साधसंगति दी सेवा ।

गुरुस्य सिक्खस्य आचरणं ज्ञातुं मार्गः अस्ति यत् एकः पवित्रसङ्घः भवेत्।

ਦਸ ਅਵਤਾਰ ਨ ਸਿਖਿਆ ਗੀਤਾ ਗੋਸਟਿ ਅਲਖ ਅਭੇਵਾ ।
दस अवतार न सिखिआ गीता गोसटि अलख अभेवा ।

एतत् रहस्यं दशावतारानाम् अपि (विष्णुस्य) न ज्ञातम् आसीत्; इदं रहस्यं गीताविमर्शात् परम् अस्ति।

ਵੇਦ ਨ ਜਾਣਨ ਭੇਦ ਕਿਹੁ ਲਿਖਿ ਪੜਿ ਸੁਣਿ ਸਣੁ ਦੇਵੀ ਦੇਵਾ ।
वेद न जाणन भेद किहु लिखि पड़ि सुणि सणु देवी देवा ।

अथ वेदाः तस्य रहस्यं न जानन्ति यद्यपि देवदेवैः अधीताः।

ਸਿਧ ਨਾਥ ਨ ਸਮਾਧਿ ਵਿਚਿ ਤੰਤ ਨ ਮੰਤ ਲੰਘਾਇਨਿ ਖੇਵਾ ।
सिध नाथ न समाधि विचि तंत न मंत लंघाइनि खेवा ।

सिद्धानां, नाथानां, तन्त्राणां च गहनध्यानानि सिक्खजीवनपद्धतेः शिक्षां, आचरणं च लङ्घयितुं न शक्तवन्तः ।

ਲਖ ਭਗਤਿ ਜਗਤ ਵਿਚਿ ਲਿਖਿ ਨ ਗਏ ਗੁਰੁ ਸਿਖੀ ਟੇਵਾ ।
लख भगति जगत विचि लिखि न गए गुरु सिखी टेवा ।

अस्मिन् जगति कोटि-कोटि-भक्ताः प्रफुल्लिताः परन्तु ते अपि गुरु-सिक्ख-जनानाम् जीवन-अनुशासनं अवगन्तुं न शक्तवन्तः ।

ਸਿਲਾ ਅਲੂਣੀ ਚਟਣੀ ਸਾਦਿ ਨ ਪੁਜੈ ਲਖ ਲਖ ਮੇਵਾ ।
सिला अलूणी चटणी सादि न पुजै लख लख मेवा ।

इदं जीवनं सदृशं लवणशिलालेहं किन्तु तस्य रसः कोटिफलानां अपि अतुलः।

ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਗੁਰ ਸਬਦ ਸਮੇਵਾ ।੪।
साधसंगति गुर सबद समेवा ।४।

पवित्रसङ्घे गुरुवचने लीनता गुरसिखस्य जीवनस्य सिद्धिः।

ਪਉੜੀ ੫
पउड़ी ५

ਗੁਰਸਿਖੀ ਦਾ ਸਿਖਣਾ ਸਬਦਿ ਸੁਰਤਿ ਸਤਿਸੰਗਤਿ ਸਿਖੈ ।
गुरसिखी दा सिखणा सबदि सुरति सतिसंगति सिखै ।

सिक्ख-जीवनस्य विषये ज्ञातुं पवित्रसङ्घस्य मध्ये स्वस्य चेतनां वचने विलीनं कर्तव्यम्।

ਗੁਰਸਿਖੀ ਦਾ ਲਿਖਣਾ ਗੁਰਬਾਣੀ ਸੁਣਿ ਸਮਝੈ ਲਿਖੈ ।
गुरसिखी दा लिखणा गुरबाणी सुणि समझै लिखै ।

सिक्खजीवनस्य विषये लेखनं श्रवणं, अवगमनं, निरन्तरं लेखनं च निरन्तरं कर्तुं भवति।

ਗੁਰਸਿਖੀ ਦਾ ਸਿਮਰਣੋ ਸਤਿਗੁਰੁ ਮੰਤੁ ਕੋਲੂ ਰਸੁ ਇਖੈ ।
गुरसिखी दा सिमरणो सतिगुरु मंतु कोलू रसु इखै ।

सिमरन, सिक्ख जीवने ध्यान गुरु-मन्त्र (वहिगुरु) सीखना है जो गन्ना रस इव मधुर है।

ਗੁਰਸਿਖੀ ਦਾ ਵਰਤਮਾਨੁ ਚੰਦਨ ਵਾਸੁ ਨਿਵਾਸੁ ਬਿਰਿਖੈ ।
गुरसिखी दा वरतमानु चंदन वासु निवासु बिरिखै ।

सिक्खधर्मस्य भावना चन्दनवृक्षेषु निवसन् गन्ध इव अस्ति।

ਗੁਰਸਿਖੀ ਦਾ ਬੁਝਣਾ ਬੁਝਿ ਅਬੁਝਿ ਹੋਵੈ ਲੈ ਭਿਖੈ ।
गुरसिखी दा बुझणा बुझि अबुझि होवै लै भिखै ।

गुरुस्य सिक्खस्य अवगमनं यत् दानं दक्षिणां (नोमस्य) प्राप्य अपि पूर्णज्ञानी भूत्वा अपि सः स्वं अज्ञानी इति मन्यते स्म

ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਗੁਰ ਸਬਦੁ ਸੁਣਿ ਨਾਮੁ ਦਾਨੁ ਇਸਨਾਨੁ ਸਰਿਖੈ ।
साधसंगति गुर सबदु सुणि नामु दानु इसनानु सरिखै ।

गुरुस्य सिक्खः, पवित्रसङ्घे गुरुवचनं शृणोति, ध्यानं, दानं, आचमं च करोति,

ਵਰਤਮਾਨੁ ਲੰਘਿ ਭੂਤ ਭਵਿਖੈ ।੫।
वरतमानु लंघि भूत भविखै ।५।

एवं च अतीतं वर्तमानं नूतनं भविष्यं प्रति गच्छति।

ਪਉੜੀ ੬
पउड़ी ६

ਗੁਰਸਿਖੀ ਦਾ ਬੋਲਣਾ ਹੁਇ ਮਿਠ ਬੋਲਾ ਲਿਖੈ ਨ ਲੇਖੈ ।
गुरसिखी दा बोलणा हुइ मिठ बोला लिखै न लेखै ।

सिक्खजीवनं मृदुभाषते कदापि स्वयमेव लक्ष्यं न प्राप्नोति अर्थात् अहङ्कारः diated भवति।

ਗੁਰਸਿਖੀ ਦਾ ਚਲਣਾ ਚਲੈ ਭੈ ਵਿਚਿ ਲੀਤੇ ਭੇਖੈ ।
गुरसिखी दा चलणा चलै भै विचि लीते भेखै ।

सिक्खरूपं निर्वाहयित्वा भगवतः भयेन गमनम् सिक्खजीवनपद्धतिः भवति ।

ਗੁਰਸਿਖੀ ਦਾ ਰਾਹੁ ਏਹੁ ਗੁਰਮੁਖਿ ਚਾਲ ਚਲੈ ਸੋ ਦੇਖੈ ।
गुरसिखी दा राहु एहु गुरमुखि चाल चलै सो देखै ।

सिक्ख जीवित इत्यर्थः पदानुसरणं गुरसिखाः।

ਘਾਲਿ ਖਾਇ ਸੇਵਾ ਕਰੈ ਗੁਰ ਉਪਦੇਸੁ ਅਵੇਸੁ ਵਿਸੇਖੈ ।
घालि खाइ सेवा करै गुर उपदेसु अवेसु विसेखै ।

स्वश्रमस्य फलं खादितव्यं, सेवां कुर्यात्, गुरुशिक्षाभिः सर्वदा प्रेरितः भवितुं शक्नोति स्म।

ਆਪੁ ਗਣਾਇ ਨ ਅਪੜੈ ਆਪੁ ਗਵਾਏ ਰੂਪ ਨ ਰੇਖੈ ।
आपु गणाइ न अपड़ै आपु गवाए रूप न रेखै ।

अहङ्कारेण परमं न प्राप्यते अहङ्कारस्य भावस्य हानिः अनन्तरमेव निराकारस्य असीमस्य च भगवता सह तादात्म्यं कर्तुं शक्यते।

ਮੁਰਦੇ ਵਾਂਗ ਮੁਰੀਦ ਹੋਇ ਗੁਰ ਗੋਰੀ ਵੜਿ ਅਲਖ ਅਲੇਖੈ ।
मुरदे वांग मुरीद होइ गुर गोरी वड़ि अलख अलेखै ।

मृतवत् आगत्य गुरुसमाधिं प्रविशन् शिष्यः सर्वलेखात् परे अगोचरेश्वरे विलीतुं शक्नोति।

ਅੰਤੁ ਨ ਮੰਤੁ ਨ ਸੇਖ ਸਰੇਖੈ ।੬।
अंतु न मंतु न सेख सरेखै ।६।

सेसानागः तस्य मन्त्रस्य रहस्यं ज्ञातुं न शक्तवान्।

ਪਉੜੀ ੭
पउड़ी ७

ਗੁਰਸਿਖੀ ਦਾ ਸਿਖਣਾ ਗੁਰੁ ਸਿਖ ਸਿਖਣ ਬਜਰੁ ਭਾਰਾ ।
गुरसिखी दा सिखणा गुरु सिख सिखण बजरु भारा ।

सिक्खजीवनपद्धतेः शिक्षणं वज्रवत् कठिनं भवति तथा च गुरुस्य सिक्खाः एव तत् शिक्षन्ति।

ਗੁਰਸਿਖੀ ਦਾ ਲਿਖਣਾ ਲੇਖੁ ਅਲੇਖੁ ਨ ਲਿਖਣਹਾਰਾ ।
गुरसिखी दा लिखणा लेखु अलेखु न लिखणहारा ।

सिक्ख-जीवनस्य विषये लेखनं अपि सर्वेभ्यः लेखाभ्यः परम् अस्ति; कोऽपि लेखितुं न शक्नोति।

ਗੁਰਸਿਖੀ ਦਾ ਤੋਲਣਾ ਤੁਲਿ ਨ ਤੋਲਿ ਤੁਲੈ ਤੁਲਧਾਰਾ ।
गुरसिखी दा तोलणा तुलि न तोलि तुलै तुलधारा ।

सिक्खजीवनपद्धतिं कोऽपि तराजू तौलितुं न शक्नोति।

ਗੁਰਸਿਖੀ ਦਾ ਦੇਖਣਾ ਗੁਰਮੁਖਿ ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ।
गुरसिखी दा देखणा गुरमुखि साधसंगति गुरदुआरा ।

सिक्खजीवनस्य झलकं केवलं पवित्रसङ्घस्य, भगवतः द्वारे च गुरद्वारे एव प्राप्तुं शक्यते ।

ਗੁਰਸਿਖੀ ਦਾ ਚਖਣਾ ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਗੁਰੁ ਸਬਦੁ ਵੀਚਾਰਾ ।
गुरसिखी दा चखणा साधसंगति गुरु सबदु वीचारा ।

पवित्रसङ्घे गुरुवचनस्य चिन्तनं सिक्खजीवनपद्धतेः स्वादनं इव भवति।

ਗੁਰਸਿਖੀ ਦਾ ਸਮਝਣਾ ਜੋਤੀ ਜੋਤਿ ਜਗਾਵਣਹਾਰਾ ।
गुरसिखी दा समझणा जोती जोति जगावणहारा ।

सिक्खजीवनस्य अवगमनं भगवतः ज्वालाप्रज्वलनम् इव भवति।

ਗੁਰਮੁਖਿ ਸੁਖ ਫਲੁ ਪਿਰਮੁ ਪਿਆਰਾ ।੭।
गुरमुखि सुख फलु पिरमु पिआरा ।७।

गुरमुखानां भोगफलं प्रियेश्वरस्य प्रेम्णः।

ਪਉੜੀ ੮
पउड़ी ८

ਗੁਰਸਿਖੀ ਦਾ ਰੂਪ ਦੇਖਿ ਇਕਸ ਬਾਝੁ ਨ ਹੋਰਸੁ ਦੇਖੈ ।
गुरसिखी दा रूप देखि इकस बाझु न होरसु देखै ।

सिक्खजीवनं प्राप्तः भगवन्तं विहाय कस्यापि (देवस्य) दर्शनं न इच्छति।

ਗੁਰਸਿਖੀ ਦਾ ਚਖਣਾ ਲਖ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਫਲ ਫਿਕੈ ਲੇਖੈ ।
गुरसिखी दा चखणा लख अंम्रित फल फिकै लेखै ।

सिक्ख-जीवनस्य स्वादनस्य कृते कोटि-कोटि-अम्ब्रोसियल-फलानां स्वादः मावकीशः भवति ।

ਗੁਰਸਿਖੀ ਦਾ ਨਾਦੁ ਸੁਣਿ ਲਖ ਅਨਹਦ ਵਿਸਮਾਦ ਅਲੇਖੈ ।
गुरसिखी दा नादु सुणि लख अनहद विसमाद अलेखै ।

सिक्ख-जीवनस्य रागं श्रुत्वा कोटि-कोटि-अप्रहृत-रागाणां आश्चर्यजनकं आनन्दं लभते ।

ਗੁਰਸਿਖੀ ਦਾ ਪਰਸਣਾ ਠੰਢਾ ਤਤਾ ਭੇਖ ਅਭੇਖੈ ।
गुरसिखी दा परसणा ठंढा तता भेख अभेखै ।

ये सिक्ख-भावनायाः सम्पर्कं कृतवन्तः ते :उष्ण-शीत-वेष-वेषयोः प्रभावात् परं गतवन्तः।

ਗੁਰਸਿਖੀ ਦੀ ਵਾਸੁ ਲੈ ਹੁਇ ਦੁਰਗੰਧ ਸੁਗੰਧ ਸਰੇਖੈ ।
गुरसिखी दी वासु लै हुइ दुरगंध सुगंध सरेखै ।

सिक्खजीवनस्य सुगन्धं निःश्वासं कृत्वा अन्ये सर्वे गन्धाः गन्धरूपेण अनुभूयन्ते ।

ਗੁਰਸਿਖੀ ਮਰ ਜੀਵਣਾ ਭਾਇ ਭਗਤਿ ਭੈ ਨਿਮਖ ਨਮੇਖੈ ।
गुरसिखी मर जीवणा भाइ भगति भै निमख नमेखै ।

यः ,सिखजीवनपद्धतिं जीवितुं आरब्धवान् सः प्रतिक्षणं प्रेमभक्त्या जीवति।

ਅਲਪਿ ਰਹੈ ਗੁਰ ਸਬਦਿ ਵਿਸੇਖੈ ।੮।
अलपि रहै गुर सबदि विसेखै ।८।

'गुरुवचने समाहितः संसारविरक्तः तिष्ठति।

ਪਉੜੀ ੯
पउड़ी ९

ਗੁਰਮੁਖਿ ਸਚਾ ਪੰਥੁ ਹੈ ਸਿਖੁ ਸਹਜ ਘਰਿ ਜਾਇ ਖਲੋਵੈ ।
गुरमुखि सचा पंथु है सिखु सहज घरि जाइ खलोवै ।

गुरमुखानां मार्गः सः सत्यपदे मार्गः यः, सिक्खः स्वयमेव स्वस्य सहजस्वभावे स्थिरः भवति।

ਗੁਰਮੁਖਿ ਸਚੁ ਰਹਰਾਸਿ ਹੈ ਪੈਰੀਂ ਪੈ ਪਾ ਖਾਕੁ ਜੁ ਹੋਵੈ ।
गुरमुखि सचु रहरासि है पैरीं पै पा खाकु जु होवै ।

गुरमुखानाम् आचरणं सत्यम्; पादस्पर्शः पादरजः च भवति अर्थात् अत्यन्तं विनयः प्राप्तुं तेषां सक्रियः व्यवहारः अस्ति।

ਗੁਰੁਸਿਖੀ ਦਾ ਨਾਵਣਾ ਗੁਰਮਤਿ ਲੈ ਦੁਰਮਤਿ ਮਲੁ ਧੋਵੈ ।
गुरुसिखी दा नावणा गुरमति लै दुरमति मलु धोवै ।

सिक्ख-जीवने आचमनं गुरुस्य (गुर्मत्) प्रज्ञां स्वीकृत्य दुष्टप्रवृत्तीनां प्रक्षालनं भवति।

ਗੁਰੁਸਿਖੀ ਦਾ ਪੂਜਣਾ ਗੁਰਸਿਖ ਪੂਜ ਪਿਰਮ ਰਸੁ ਭੋਵੈ ।
गुरुसिखी दा पूजणा गुरसिख पूज पिरम रसु भोवै ।

सिक्ख-जीवने पूजा गुरुस्य सिक्खानां पूजा (सेवा) प्रियेश्वरस्य प्रेमवृष्टौ सिक्तः भवति।

ਗੁਰੁਸਿਖੀ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਗੁਰ ਬਚਨੀ ਗਲਿ ਹਾਰੁ ਪਰੋਵੈ ।
गुरुसिखी दा मंनणा गुर बचनी गलि हारु परोवै ।

गुरुवचनं माला इव धारणं, भगवतः इच्छाग्रहणम्।

ਗੁਰੁਸਿਖੀ ਦਾ ਜੀਵਣਾ ਜੀਂਵਦਿਆਂ ਮਰਿ ਹਉਮੈ ਖੋਵੈ ।
गुरुसिखी दा जीवणा जींवदिआं मरि हउमै खोवै ।

गुरसिखस्य जीवनं मृतं भवति अर्थात् जीवितस्य अहङ्कारस्य हानिः।

ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਗੁਰ ਸਬਦ ਵਿਲੋਵੈ ।੯।
साधसंगति गुर सबद विलोवै ।९।

तादृशे जीवने पुण्यसङ्घे गुरुवचनं मथ्यते।

ਪਉੜੀ ੧੦
पउड़ी १०

ਗੁਰਮੁਖਿ ਸੁਖ ਫਲੁ ਖਾਵਣਾ ਦੁਖੁ ਸੁਖੁ ਸਮ ਕਰਿ ਅਉਚਰ ਚਰਣਾ ।
गुरमुखि सुख फलु खावणा दुखु सुखु सम करि अउचर चरणा ।

सुखदुःखं समं स्वीकृत्य गुरमुखाः आनन्दफलं खादन्ति।

ਗੁਰਸਿਖੀ ਦਾ ਗਾਵਣਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਬਾਣੀ ਨਿਝਰੁ ਝਰਣਾ ।
गुरसिखी दा गावणा अंम्रित बाणी निझरु झरणा ।

सिक्खजीवनपद्धत्या सङ्गीतं गुरुस्य अम्ब्रोसियलस्तवानां निरन्तरप्रवाहः (गायनम्) अस्ति।

ਗੁਰਸਿਖੀ ਧੀਰਜੁ ਧਰਮੁ ਪਿਰਮ ਪਿਆਲਾ ਅਜਰੁ ਜਰਣਾ ।
गुरसिखी धीरजु धरमु पिरम पिआला अजरु जरणा ।

सिक्खजीवने धैर्यं कर्तव्यं च प्रेमस्य चषकस्य असह्यशक्तिः।

ਗੁਰਸਿਖੀ ਦਾ ਸੰਜਮੋ ਡਰਿ ਨਿਡਰੁ ਨਿਡਰ ਮੁਚ ਡਰਣਾ ।
गुरसिखी दा संजमो डरि निडरु निडर मुच डरणा ।

सिक्खधर्मे संयमस्य अभ्यासः अस्मिन् भयङ्करलोके निर्भयः भवति, भगवतः भयेन सर्वदा चलति च।

ਗੁਰਸਿਖੀ ਮਿਲਿ ਸਾਧਸੰਗਿ ਸਬਦ ਸੁਰਤਿ ਜਗੁ ਦੁਤਰੁ ਤਰਣਾ ।
गुरसिखी मिलि साधसंगि सबद सुरति जगु दुतरु तरणा ।

सिक्खजीवनस्य अन्यः सिद्धान्तः अस्ति यत् पवित्रसङ्घं सम्मिलितं कृत्वा मनः शब्दे केन्द्रीकृत्य मनुष्यः विश्वसमुद्रं पारं गच्छति।

ਗੁਰਸਿਖੀ ਦਾ ਕਰਮੁ ਏਹੁ ਗੁਰ ਫੁਰਮਾਏ ਗੁਰਸਿਖ ਕਰਣਾ ।
गुरसिखी दा करमु एहु गुर फुरमाए गुरसिख करणा ।

गुरुनिर्देशानुसारं कार्यं करणं सिक्खजीवनस्य निष्पादनम्।

ਗੁਰ ਕਿਰਪਾ ਗੁਰੁ ਸਿਖੁ ਗੁਰੁ ਸਰਣਾ ।੧੦।
गुर किरपा गुरु सिखु गुरु सरणा ।१०।

गुरुप्रसादेन शिष्यः (सिखः) गुरुस्य आश्रये तिष्ठति।

ਪਉੜੀ ੧੧
पउड़ी ११

ਵਾਸਿ ਸੁਵਾਸੁ ਨਿਵਾਸੁ ਕਰਿ ਸਿੰਮਲਿ ਗੁਰਮੁਖਿ ਸੁਖ ਫਲ ਲਾਏ ।
वासि सुवासु निवासु करि सिंमलि गुरमुखि सुख फल लाए ।

सुगन्धादिषु सर्वेषु स्थानेषु प्रसृत्य गुरमुखः मनःप्रधानमपि मनमुखं सुखफलं दत्त्वा सुगन्धं करोति।

ਪਾਰਸ ਹੋਇ ਮਨੂਰੁ ਮਿਲੁ ਕਾਗਹੁ ਪਰਮ ਹੰਸੁ ਕਰਵਾਏ ।
पारस होइ मनूरु मिलु कागहु परम हंसु करवाए ।

लोहस्लागं सुवर्णं काकान् च उच्चक्रमस्य हंसेषु परिणमयति (परम् ओला)।

ਪਸੂ ਪਰੇਤਹੁ ਦੇਵ ਕਰਿ ਸਤਿਗੁਰ ਦੇਵ ਸੇਵ ਭੈ ਪਾਏ ।
पसू परेतहु देव करि सतिगुर देव सेव भै पाए ।

सत्यगुरुसेवापरिणामेन पशवः भूताः च देवाः भवन्ति।

ਸਭ ਨਿਧਾਨ ਰਖਿ ਸੰਖ ਵਿਚਿ ਹਰਿ ਜੀ ਲੈ ਲੈ ਹਥਿ ਵਜਾਏ ।
सभ निधान रखि संख विचि हरि जी लै लै हथि वजाए ।

सर्वाणि निधानि हस्ते (शङ्खे) कृत्वा दिवारात्रौ जनेषु हस्तेन वितरति।

ਪਤਿਤ ਉਧਾਰਣੁ ਆਖੀਐ ਭਗਤਿ ਵਛਲ ਹੋਇ ਆਪੁ ਛਲਾਏ ।
पतित उधारणु आखीऐ भगति वछल होइ आपु छलाए ।

पापिनां मोक्षी इति आहूतः भगवान् भक्तप्रेमिणः स्वं भक्तैः मोहितं करोति।

ਗੁਣ ਕੀਤੇ ਗੁਣ ਕਰੇ ਜਗ ਅਵਗੁਣ ਕੀਤੇ ਗੁਣ ਗੁਰ ਭਾਏ ।
गुण कीते गुण करे जग अवगुण कीते गुण गुर भाए ।

केवलं शुभचिन्तकस्य प्रति सर्वं जगत् भद्रं भवति, परन्तु, गुरुः दुष्टकर्तुः अपि शुभं कर्तुं प्रीयते।

ਪਰਉਪਕਾਰੀ ਜਗ ਵਿਚਿ ਆਏ ।੧੧।
परउपकारी जग विचि आए ।११।

गुरुः परोपकारी भूत्वा जगति आगतः।

ਪਉੜੀ ੧੨
पउड़ी १२

ਫਲ ਦੇ ਵਟ ਵਗਾਇਆਂ ਤਛਣਹਾਰੇ ਤਾਰਿ ਤਰੰਦਾ ।
फल दे वट वगाइआं तछणहारे तारि तरंदा ।

वृक्षः पाषाणक्षेपकस्य फलं ददाति, काष्ठनौका च कट्टरं पारं कर्तुं ददाति।

ਤਛੇ ਪੁਤ ਨ ਡੋਬਈ ਪੁਤ ਵੈਰੁ ਜਲ ਜੀ ਨ ਧਰੰਦਾ ।
तछे पुत न डोबई पुत वैरु जल जी न धरंदा ।

जलं, पिता (वृक्षस्य) न स्मरन् दुष्कृतं (काष्ठकारस्य) नावं न मज्जयति काष्ठकारेण सह।

ਵਰਸੈ ਹੋਇ ਸਹੰਸ ਧਾਰ ਮਿਲਿ ਗਿਲ ਜਲੁ ਨੀਵਾਣਿ ਚਲੰਦਾ ।
वरसै होइ सहंस धार मिलि गिल जलु नीवाणि चलंदा ।

वर्षायां सहस्राणि प्रवाहाः भूत्वा सहस्रधारासु जलं अधः स्थानं प्रति प्रवहति ।

ਡੋਬੈ ਡਬੈ ਅਗਰ ਨੋ ਆਪੁ ਛਡਿ ਪੁਤ ਪੈਜ ਰਖੰਦਾ ।
डोबै डबै अगर नो आपु छडि पुत पैज रखंदा ।

अगरवृक्षस्य काष्ठं मग्नं भवति परन्तु अहङ्कारं निराकृत्य जलं स्वपुत्रस्य गौरवं रक्षति, वृक्षस्य काष्ठं [वास्तवतः अगर(गरुडकाष्ठः) जलपृष्ठस्य अधः प्लवते

ਤਰਿ ਡੁਬੈ ਡੁਬਾ ਤਰੈ ਜਿਣਿ ਹਾਰੈ ਹਾਰੈ ਸੁ ਜਿਣੰਦਾ ।
तरि डुबै डुबा तरै जिणि हारै हारै सु जिणंदा ।

यः जले तरन् गच्छति सः मग्नः इति ज्ञेयः, यः प्रेम्णा मज्जति सः तरितः इति मन्तव्यः।

ਉਲਟਾ ਖੇਲੁ ਪਿਰੰਮ ਦਾ ਪੈਰਾਂ ਉਪਰਿ ਸੀਸੁ ਨਿਵੰਦਾ ।
उलटा खेलु पिरंम दा पैरां उपरि सीसु निवंदा ।

तथा च जगति विजयी हारति विरक्तः भूत्वा हारितः एकः विजयते (अन्ततः)।

ਆਪਹੁ ਕਿਸੈ ਨ ਜਾਣੈ ਮੰਦਾ ।੧੨।
आपहु किसै न जाणै मंदा ।१२।

विलोमः प्रेमपरम्परा या शिरः पादप्रणामं करोति। परोपकारी सिक्खः कस्यापि दुष्टं दुष्टतरं वा न मन्यते।

ਪਉੜੀ ੧੩
पउड़ी १३

ਧਰਤੀ ਪੈਰਾਂ ਹੇਠਿ ਹੈ ਧਰਤੀ ਹੇਠਿ ਵਸੰਦਾ ਪਾਣੀ ।
धरती पैरां हेठि है धरती हेठि वसंदा पाणी ।

अस्माकं पादयोः अधः पृथिवी अस्ति किन्तु पृथिव्याः अधः जलम् अस्ति।

ਪਾਣੀ ਚਲੈ ਨੀਵਾਣੁ ਨੋ ਨਿਰਮਲੁ ਸੀਤਲੁ ਸੁਧੁ ਪਰਾਣੀ ।
पाणी चलै नीवाणु नो निरमलु सीतलु सुधु पराणी ।

जलं अधः प्रवहति परेषां शीतलं स्वच्छं च करोति ।

ਬਹੁ ਰੰਗੀ ਇਕ ਰੰਗੁ ਹੈ ਸਭਨਾਂ ਅੰਦਰਿ ਇਕੋ ਜਾਣੀ ।
बहु रंगी इक रंगु है सभनां अंदरि इको जाणी ।

नानावर्णैः मिश्रितः तान् वर्णान् गृह्णाति किन्तु स्वयमेव सर्वेषां सामान्यं निर्वर्णम् ।

ਤਤਾ ਹੋਵੈ ਧੁਪ ਵਿਚਿ ਛਾਵੈ ਠੰਢਾ ਵਿਰਤੀ ਹਾਣੀ ।
तता होवै धुप विचि छावै ठंढा विरती हाणी ।

सूर्ये उष्णं भवति, छायायां च शीतलं भवति, अर्थात् सहचरैः सह (सूर्य-छाया) सह सङ्गतिं करोति।

ਤਪਦਾ ਪਰਉਪਕਾਰ ਨੋ ਠੰਢੇ ਪਰਉਪਕਾਰ ਵਿਹਾਣੀ ।
तपदा परउपकार नो ठंढे परउपकार विहाणी ।

उष्णं वा शीतं वा तस्य प्रयोजनं सर्वदा परस्य हितं भवति।

ਅਗਨਿ ਬੁਝਾਏ ਤਪਤਿ ਵਿਚਿ ਠੰਢਾ ਹੋਵੈ ਬਿਲਮੁ ਨ ਆਣੀ ।
अगनि बुझाए तपति विचि ठंढा होवै बिलमु न आणी ।

यद्यपि स्वयं उष्णं भवति तथापि अग्निं निवारयति, पुनः शीतं प्राप्तुं समयं न लभते।

ਗੁਰੁ ਸਿਖੀ ਦੀ ਏਹੁ ਨੀਸਾਣੀ ।੧੩।
गुरु सिखी दी एहु नीसाणी ।१३।

एतानि सिक्खसंस्कृतेः गुणचिह्नानि सन्ति।

ਪਉੜੀ ੧੪
पउड़ी १४

ਪਾਣੀ ਅੰਦਰਿ ਧਰਤਿ ਹੈ ਧਰਤੀ ਅੰਦਰਿ ਪਾਣੀ ਵਸੈ ।
पाणी अंदरि धरति है धरती अंदरि पाणी वसै ।

जले पृथिवी पृथिव्यां च जलम् |

ਧਰਤੀ ਰੰਗੁ ਨ ਰੰਗ ਸਭ ਧਰਤੀ ਸਾਉ ਨ ਸਭ ਰਸ ਰਸੈ ।
धरती रंगु न रंग सभ धरती साउ न सभ रस रसै ।

पृथिव्याः वर्णः नास्ति तथापि तस्याः सर्वे वर्णाः (विभिन्नवनस्पतिरूपेण) सन्ति ।

ਧਰਤੀ ਗੰਧੁ ਨ ਗੰਧ ਬਹੁ ਧਰਤਿ ਨ ਰੂਪ ਅਨੂਪ ਤਰਸੈ ।
धरती गंधु न गंध बहु धरति न रूप अनूप तरसै ।

पृथिव्याः रसः नास्ति तथापि सर्वे रसाः तस्मिन् निहिताः सन्ति।

ਜੇਹਾ ਬੀਜੈ ਸੋ ਲੁਣੈ ਕਰਮਿ ਭੂਮਿ ਸਭ ਕੋਈ ਦਸੈ ।
जेहा बीजै सो लुणै करमि भूमि सभ कोई दसै ।

न गन्धः पृथिव्यां विद्यते तथापि सर्वे गन्धाः तत्र निवसन्ति ।

ਚੰਦਨ ਲੇਪੁ ਨ ਲੇਪੁ ਹੈ ਕਰਿ ਮਲ ਮੂਤ ਕਸੂਤੁ ਨ ਧਸੈ ।
चंदन लेपु न लेपु है करि मल मूत कसूतु न धसै ।

पृथिवी कर्मणां क्षेत्रम् अस्ति; अत्र यत् रोपयति तत् लभते।

ਵੁਠੇ ਮੀਹ ਜਮਾਇਦੇ ਡਵਿ ਲਗੈ ਅੰਗੂਰੁ ਵਿਗਸੈ ।
वुठे मीह जमाइदे डवि लगै अंगूरु विगसै ।

चप्पलपिष्टेन प्लास्टरं न सक्तं प्राणिमलैः दूषितं च क्रोधेन लज्जया च न मज्जति।

ਦੁਖਿ ਨ ਰੋਵੈ ਸੁਖਿ ਨ ਹਸੈ ।੧੪।
दुखि न रोवै सुखि न हसै ।१४।

वर्षाणां अनन्तरं जनाः तस्मिन् कुक्कुटं रोपयन्ति, अग्निना (तापं प्राप्य) अपि तस्मात् नूतनाः अंकुराः अङ्कुरन्ति । न दुःखे विलपते न सुखे हसति।

ਪਉੜੀ ੧੫
पउड़ी १५

ਪਿਛਲ ਰਾਤੀਂ ਜਾਗਣਾ ਨਾਮੁ ਦਾਨੁ ਇਸਨਾਨੁ ਦਿੜਾਏ ।
पिछल रातीं जागणा नामु दानु इसनानु दिड़ाए ।

सिक्खः प्रदोषपूर्वघण्टे जागृत्य नान् ध्यायन् आचमनार्थं दानार्थं च सजगः भवति।

ਮਿਠਾ ਬੋਲਣੁ ਨਿਵ ਚਲਣੁ ਹਥਹੁ ਦੇ ਕੈ ਭਲਾ ਮਨਾਏ ।
मिठा बोलणु निव चलणु हथहु दे कै भला मनाए ।

मधुरं वदति, विनयेन चलति, परहिताय हस्तेन किमपि दत्त्वा सुखं अनुभवति।

ਥੋੜਾ ਸਵਣਾ ਖਾਵਣਾ ਥੋੜਾ ਬੋਲਨੁ ਗੁਰਮਤਿ ਪਾਏ ।
थोड़ा सवणा खावणा थोड़ा बोलनु गुरमति पाए ।

सुप्तः खादनं च मडरेषं गुरुशिक्षानुसारेणापि बहु न वदति।

ਘਾਲਿ ਖਾਇ ਸੁਕ੍ਰਿਤੁ ਕਰੈ ਵਡਾ ਹੋਇ ਨ ਆਪੁ ਗਣਾਏ ।
घालि खाइ सुक्रितु करै वडा होइ न आपु गणाए ।

सः अर्जयितुं परिश्रमं करोति, सत्कर्म करोति, महान् सन् अपि तस्य महत्त्वं कदापि न लक्ष्यते।

ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਮਿਲਿ ਗਾਂਵਦੇ ਰਾਤਿ ਦਿਹੈਂ ਨਿਤ ਚਲਿ ਚਲਿ ਜਾਏ ।
साधसंगति मिलि गांवदे राति दिहैं नित चलि चलि जाए ।

दिवारात्रौ गच्छन् सः तत्र गच्छति यत्र गुरबन्ट् सङ्घस्य मध्ये गाय्यते।

ਸਬਦ ਸੁਰਤਿ ਪਰਚਾ ਕਰੈ ਸਤਿਗੁਰੁ ਪਰਚੈ ਮਨੁ ਪਰਚਾਏ ।
सबद सुरति परचा करै सतिगुरु परचै मनु परचाए ।

सः स्वस्य चैतन्यं वचने विलीनं कृत्वा सच्चिदानन्दगुरुप्रेम मनसि धारयति।

ਆਸਾ ਵਿਚਿ ਨਿਰਾਸੁ ਵਲਾਏ ।੧੫।
आसा विचि निरासु वलाए ।१५।

आशाकामानां मध्ये सः विरक्तः तिष्ठति।

ਪਉੜੀ ੧੬
पउड़ी १६

ਗੁਰ ਚੇਲਾ ਚੇਲਾ ਗੁਰੂ ਗੁਰੁ ਸਿਖ ਸੁਣਿ ਗੁਰਸਿਖੁ ਸਦਾਵੈ ।
गुर चेला चेला गुरू गुरु सिख सुणि गुरसिखु सदावै ।

गुरुशिक्षां श्रुत्वा शिष्यः गुरुश्चैकः भवति (रूपे आत्माने च)।

ਇਕ ਮਨਿ ਇਕੁ ਅਰਾਧਣਾ ਬਾਹਰਿ ਜਾਂਦਾ ਵਰਜਿ ਰਹਾਵੈ ।
इक मनि इकु अराधणा बाहरि जांदा वरजि रहावै ।

एकचित्तः एकेश्वरं भजन् भ्रष्टं मनः वशं करोति।

ਹੁਕਮੀ ਬੰਦਾ ਹੋਇ ਕੈ ਖਸਮੈ ਦਾ ਭਾਣਾ ਤਿਸੁ ਭਾਵੈ ।
हुकमी बंदा होइ कै खसमै दा भाणा तिसु भावै ।

भगवतः आज्ञाकारी भृत्यः भवति, तस्य इच्छायाः आज्ञायाः च प्रेम्णा भवति।

ਮੁਰਦਾ ਹੋਇ ਮੁਰੀਦ ਸੋਇ ਕੋ ਵਿਰਲਾ ਗੁਰਿ ਗੋਰਿ ਸਮਾਵੈ ।
मुरदा होइ मुरीद सोइ को विरला गुरि गोरि समावै ।

कोऽपि दुर्लभः सिक्खः शिष्यः भूत्वा मृतः व्यक्तिः गुरु-समाधिं प्रविशति।

ਪੈਰੀ ਪੈ ਪਾ ਖਾਕੁ ਹੋਇ ਪੈਰਾਂ ਉਪਰਿ ਸੀਸੁ ਧਰਾਵੈ ।
पैरी पै पा खाकु होइ पैरां उपरि सीसु धरावै ।

पादौ पतित्वा पादरजः भूत्वा गुरुपादयोः शिरः आश्रित्य।

ਆਪੁ ਗਵਾਏ ਆਪੁ ਹੋਇ ਦੂਜਾ ਭਾਉ ਨ ਨਦਰੀ ਆਵੈ ।
आपु गवाए आपु होइ दूजा भाउ न नदरी आवै ।

तेन सह एकः भूत्वा अहङ्कारं नष्टं करोति अधुना द्वैतभावः तस्य सह कुत्रापि न दृश्यते।

ਗੁਰੁ ਸਿਖੀ ਗੁਰੁ ਸਿਖੁ ਕਮਾਵੈ ।੧੬।
गुरु सिखी गुरु सिखु कमावै ।१६।

एतादृशी सिद्धिः गुरुस्य सिक्खस्य एव भवति।

ਪਉੜੀ ੧੭
पउड़ी १७

ਤੇ ਵਿਰਲੇ ਸੈਂਸਾਰ ਵਿਚਿ ਦਰਸਨ ਜੋਤਿ ਪਤੰਗ ਮਿਲੰਦੇ ।
ते विरले सैंसार विचि दरसन जोति पतंग मिलंदे ।

दुर्लभाः ते जनाः ये पतङ्गवत् आलोकज्वालाम् प्रति त्वरयन्ति।

ਤੇ ਵਿਰਲੇ ਸੈਂਸਾਰ ਵਿਚਿ ਸਬਦ ਸੁਰਤਿ ਹੋਇ ਮਿਰਗ ਮਰੰਦੇ ।
ते विरले सैंसार विचि सबद सुरति होइ मिरग मरंदे ।

ते अपि दुर्लभाः लोके ये स्वचैतन्यं वचने विलीय मृगवत् म्रियन्ते।

ਤੇ ਵਿਰਲੇ ਸੈਂਸਾਰ ਵਿਚਿ ਚਰਣ ਕਵਲ ਹੁਇ ਭਵਰ ਵਸੰਦੇ ।
ते विरले सैंसार विचि चरण कवल हुइ भवर वसंदे ।

दुर्लभाः लोके ये कृष्णमक्षिका इव गुरुपादकमलम् आराधयन्ति।

ਤੇ ਵਿਰਲੇ ਸੈਂਸਾਰ ਵਿਚਿ ਪਿਰਮ ਸਨੇਹੀ ਮੀਨ ਤਰੰਦੇ ।
ते विरले सैंसार विचि पिरम सनेही मीन तरंदे ।

दुर्लभाः (सिक्खाः) जगति ये प्रेमपूर्णाः भूत्वा मत्स्यवत् तरन्ति।

ਤੇ ਵਿਰਲੇ ਸੈਂਸਾਰ ਵਿਚਿ ਗੁਰੁ ਸਿਖ ਗੁਰੁ ਸਿਖ ਸੇਵ ਕਰੰਦੇ ।
ते विरले सैंसार विचि गुरु सिख गुरु सिख सेव करंदे ।

गुरुस्य एतादृशाः सिक्खाः अपि दुर्लभाः सन्ति ये गुरुस्य अन्येषां सिक्खानां सेवां कुर्वन्ति।

ਭੈ ਵਿਚਿ ਜੰਮਨਿ ਭੈ ਰਹਨਿ ਭੈ ਵਿਚਿ ਮਰਿ ਗੁਰੁ ਸਿਖ ਜੀਵੰਦੇ ।
भै विचि जंमनि भै रहनि भै विचि मरि गुरु सिख जीवंदे ।

जन्म गृहीत्वा तस्य क्रमेण (भयम्) पोषणं कुर्वन्तः गुरुस्य सिक्खाः ये जीविताः म्रियन्ते (दुर्लभाः अपि)।

ਗੁਰਮੁਖ ਸੁਖ ਫਲੁ ਪਿਰਮੁ ਚਖੰਦੇ ।੧੭।
गुरमुख सुख फलु पिरमु चखंदे ।१७।

एवं गुरमुखाः भूत्वा आनन्दफलं आस्वादयन्ति।

ਪਉੜੀ ੧੮
पउड़ी १८

ਲਖ ਜਪ ਤਪ ਲਖ ਸੰਜਮਾਂ ਹੋਮ ਜਗ ਲਖ ਵਰਤ ਕਰੰਦੇ ।
लख जप तप लख संजमां होम जग लख वरत करंदे ।

कोटि-कोटि-पाठ-अनुशासन-संयम-दाह-उपवासाः क्रियन्ते ।

ਲਖ ਤੀਰਥ ਲਖ ਊਲਖਾ ਲਖ ਪੁਰੀਆ ਲਖ ਪੁਰਬ ਲਗੰਦੇ ।
लख तीरथ लख ऊलखा लख पुरीआ लख पुरब लगंदे ।

कोटि-कोटि-पुण्ययात्राः, दानं च क्रियते, कोटि-कोटि-पवित्र-अवसराः च आचर्यन्ते ।

ਦੇਵੀ ਦੇਵਲ ਦੇਹੁਰੇ ਲਖ ਪੁਜਾਰੀ ਪੂਜ ਕਰੰਦੇ ।
देवी देवल देहुरे लख पुजारी पूज करंदे ।

देवीनिवासेषु, मन्दिरेषु च कोटिः पुरोहिताः पूजां कुर्वन्ति ।

ਜਲ ਥਲ ਮਹੀਅਲ ਭਰਮਦੇ ਕਰਮ ਧਰਮ ਲਖ ਫੇਰਿ ਫਿਰੰਦੇ ।
जल थल महीअल भरमदे करम धरम लख फेरि फिरंदे ।

पृथिव्यां आकाशे च गच्छन्तः कोटिकोटिधर्माभ्यासकाः इतस्ततः धावन्ति ।

ਲਖ ਪਰਬਤ ਵਣ ਖੰਡ ਲਖ ਲਖ ਉਦਾਸੀ ਹੋਇ ਭਵੰਦੇ ।
लख परबत वण खंड लख लख उदासी होइ भवंदे ।

कोटिकोटिजनाः लौकिकविषयेषु अचिन्ताः भूत्वा पर्वतवनेषु गच्छन्ति ।

ਅਗਨੀ ਅੰਗੁ ਜਲਾਇਂਦੇ ਲਖ ਹਿਮੰਚਲਿ ਜਾਇ ਗਲੰਦੇ ।
अगनी अंगु जलाइंदे लख हिमंचलि जाइ गलंदे ।

कोटिः सन्ति ये आत्मनः दहनेन म्रियन्ते कोटिः च सन्ति ये आत्मनः हिमपातेन म्रियन्ते हिमशैलेषु।

ਗੁਰ ਸਿਖੀ ਸੁਖੁ ਤਿਲੁ ਨ ਲਹੰਦੇ ।੧੮।
गुर सिखी सुखु तिलु न लहंदे ।१८।

परन्तु ते सर्वे आनन्दस्य अंशमपि ग्रहीतुं न शक्नुवन्ति ,गुरुस्य सिक्खस्य जीवने प्राप्यते।

ਪਉੜੀ ੧੯
पउड़ी १९

ਚਾਰਿ ਵਰਣ ਕਰਿ ਵਰਤਿਆ ਵਰਨੁ ਚਿਹਨੁ ਕਿਹੁ ਨਦਰਿ ਨ ਆਇਆ ।
चारि वरण करि वरतिआ वरनु चिहनु किहु नदरि न आइआ ।

स भगवान् चतुर्षु वर्णेषु प्रसृतः, किन्तु , स्वस्य वर्णचिह्नं च अगोचरम्।

ਛਿਅ ਦਰਸਨੁ ਭੇਖਧਾਰੀਆਂ ਦਰਸਨ ਵਿਚਿ ਨ ਦਰਸਨੁ ਪਾਇਆ ।
छिअ दरसनु भेखधारीआं दरसन विचि न दरसनु पाइआ ।

षट् दार्शनिकक्रमानाम् अनुयायिनः स्वदर्शनेषु तं द्रष्टुं न शक्तवन्तः।

ਸੰਨਿਆਸੀ ਦਸ ਨਾਵ ਧਰਿ ਨਾਉ ਗਣਾਇ ਨ ਨਾਉ ਧਿਆਇਆ ।
संनिआसी दस नाव धरि नाउ गणाइ न नाउ धिआइआ ।

संन्यासिनः स्वसम्प्रदायेभ्यः दशनामानि दत्त्वा तस्य अनेकनामानि गणयन्ति स्म किन्तु नाम न चिन्तयन्ति।

ਰਾਵਲ ਬਾਰਹ ਪੰਥ ਕਰਿ ਗੁਰਮੁਖ ਪੰਥੁ ਨ ਅਲਖੁ ਲਖਾਇਆ ।
रावल बारह पंथ करि गुरमुख पंथु न अलखु लखाइआ ।

रवालाः (योगिनः) स्वस्य द्वादश सम्प्रदायं कृतवन्तः परन्तु गुरमुखानाम् अगोचरः मार्गः तेषां ज्ञातुं न शक्तवान्।

ਬਹੁ ਰੂਪੀ ਬਹੁ ਰੂਪੀਏ ਰੂਪ ਨ ਰੇਖ ਨ ਲੇਖੁ ਮਿਟਾਇਆ ।
बहु रूपी बहु रूपीए रूप न रेख न लेखु मिटाइआ ।

अनुकरणकारिणः बहुरूपं धारयन्ति स्म किन्तु तदा अपि ते रिट् (भगवानलिखितं) मार्जयितुं न शक्तवन्तः अर्थात् ते प्रवासात् मुक्तिं प्राप्तुं न शक्तवन्तः।

ਮਿਲਿ ਮਿਲਿ ਚਲਦੇ ਸੰਗ ਲਖ ਸਾਧੂ ਸੰਗਿ ਨ ਰੰਗ ਰੰਗਾਇਆ ।
मिलि मिलि चलदे संग लख साधू संगि न रंग रंगाइआ ।

यद्यपि कोटिकोटिजनाः संयुक्तरूपेण विविधान् लीगान् सम्प्रदायान् च निर्माय गच्छन्ति परन्तु ते अपि पवित्रसङ्घस्य (स्थिर) वर्णेन स्वमनः रञ्जयितुं न शक्तवन्तः।

ਵਿਣ ਗੁਰੁ ਪੂਰੇ ਮੋਹੇ ਮਾਇਆ ।੧੯।
विण गुरु पूरे मोहे माइआ ।१९।

सिद्धगुरुं विना सर्वे मायामुग्धाः |

ਪਉੜੀ ੨੦
पउड़ी २०

ਕਿਰਸਾਣੀ ਕਿਰਸਾਣ ਕਰਿ ਖੇਤ ਬੀਜਿ ਸੁਖ ਫਲੁ ਨ ਲਹੰਦੇ ।
किरसाणी किरसाण करि खेत बीजि सुख फलु न लहंदे ।

कृषकाः कृषिं कृत्वा अपि आध्यात्मिकविश्रामस्य फलं न प्राप्नुवन्ति।

ਵਣਜੁ ਕਰਨਿ ਵਾਪਾਰੀਏ ਲੈ ਲਾਹਾ ਨਿਜ ਘਰਿ ਨ ਵਸੰਦੇ ।
वणजु करनि वापारीए लै लाहा निज घरि न वसंदे ।

लाभप्रदव्यापारे प्रवृत्ताः व्यापारिणः स्वयमेव स्थिराः न तिष्ठन्ति।

ਚਾਕਰ ਕਰਿ ਕਰਿ ਚਾਕਰੀ ਹਉਮੈ ਮਾਰਿ ਨ ਸੁਲਹ ਕਰੰਦੇ ।
चाकर करि करि चाकरी हउमै मारि न सुलह करंदे ।

सेवकाः स्वकार्यं कुर्वन्तः गच्छन्ति परन्तु अहङ्कारं न परिहरन्ति Alley donot meet the Lord.

ਪੁੰਨ ਦਾਨ ਚੰਗਿਆਈਆਂ ਕਰਿ ਕਰਿ ਕਰਤਬ ਥਿਰੁ ਨ ਰਹੰਦੇ ।
पुंन दान चंगिआईआं करि करि करतब थिरु न रहंदे ।

जनाः, तेषां गुणानाम् दानानां च अभावे अपि च .बहुकार्यं कुर्वन्तः अपि स्थिराः न तिष्ठन्ति।

ਰਾਜੇ ਪਰਜੇ ਹੋਇ ਕੈ ਕਰਿ ਕਰਿ ਵਾਦੁ ਨ ਪਾਰਿ ਪਵੰਦੇ ।
राजे परजे होइ कै करि करि वादु न पारि पवंदे ।

शासकाः प्रजाः च भूत्वा जनाः बहवः कलहं कुर्वन्ति परन्तु विश्वस्य पारं दुग्धविच्छेदनं न कुर्वन्ति।

ਗੁਰਸਿਖ ਸੁਣਿ ਗੁਰੁ ਸਿਖ ਹੋਇ ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਕਰਿ ਮੇਲ ਮਿਲੰਦੇ ।
गुरसिख सुणि गुरु सिख होइ साधसंगति करि मेल मिलंदे ।

गुरुशिखाः गुरुशिक्षां स्वीकृत्य पवित्रसङ्घे सम्मिलिताः तम् परमेश्वरं प्राप्नुवन्ति।

ਗੁਰਮਤਿ ਚਲਦੇ ਵਿਰਲੇ ਬੰਦੇ ।੨੦।
गुरमति चलदे विरले बंदे ।२०।

दुर्लभाः एव गुरुगुर्मत्याः प्रज्ञानुसारं वर्तन्ते।

ਪਉੜੀ ੨੧
पउड़ी २१

ਗੁੰਗਾ ਗਾਵਿ ਨ ਜਾਣਈ ਬੋਲਾ ਸੁਣੈ ਨ ਅੰਦਰਿ ਆਣੈ ।
गुंगा गावि न जाणई बोला सुणै न अंदरि आणै ।

मूकः गातुं न शक्नोति बधिरश्च न शृणोति येन तेषां अवगमने किमपि प्रविशति।

ਅੰਨ੍ਹੈ ਦਿਸਿ ਨ ਆਵਈ ਰਾਤਿ ਅਨ੍ਹੇਰੀ ਘਰੁ ਨ ਸਿਾਣੈ ।
अंन्है दिसि न आवई राति अन्हेरी घरु न सिाणै ।

अन्धः न पश्यति अन्धकारे च सः गृहं (सः निवसति) परिचयं कर्तुं न शक्नोति।

ਚਲਿ ਨ ਸਕੈ ਪਿੰਗੁਲਾ ਲੂਲ੍ਹਾ ਗਲਿ ਮਿਲਿ ਹੇਤੁ ਨ ਜਾਣੈ ।
चलि न सकै पिंगुला लूल्हा गलि मिलि हेतु न जाणै ।

अपाङ्गः गतिं स्थापयितुं न शक्नोति अपाङ्गः च स्वप्रेमदर्शनार्थं आलिंगनं कर्तुं न शक्नोति।

ਸੰਢਿ ਸਪੁਤੀ ਨ ਥੀਐ ਖੁਸਰੇ ਨਾਲਿ ਨ ਰਲੀਆਂ ਮਾਣੈ ।
संढि सपुती न थीऐ खुसरे नालि न रलीआं माणै ।

वन्ध्या न पुत्रं न भोक्तुं नपुंसकेन सह संभोगम् ।

ਜਣਿ ਜਣਿ ਪੁਤਾਂ ਮਾਈਆਂ ਲਾਡਲੇ ਨਾਂਵ ਧਰੇਨਿ ਧਿਙਾਣੈ ।
जणि जणि पुतां माईआं लाडले नांव धरेनि धिङाणै ।

पुत्रान् जनयन्तः मातरः तान् पालतूपजीविनां नामानि प्रेम्णा ददति (किन्तु केवलं सद्नामानि सत्पुरुषं कर्तुं न शक्नुवन्ति)।

ਗੁਰਸਿਖੀ ਸਤਿਗੁਰੂ ਵਿਣੁ ਸੂਰਜੁ ਜੋਤਿ ਨ ਹੋਇ ਟਟਾਣੈ ।
गुरसिखी सतिगुरू विणु सूरजु जोति न होइ टटाणै ।

सच्चे गुरुं विना सिक्खजीवनं असम्भवं यतः ग्लो वर्म सूर्यं बोधयितुं न शक्नोति।

ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਗੁਰ ਸਬਦੁ ਵਖਾਣੈ ।੨੧।
साधसंगति गुर सबदु वखाणै ।२१।

पवित्रे अभिनन्दने गुरुवचनं व्याख्यातं (जीवः च अवगमनं संवर्धयति)।

ਪਉੜੀ ੨੨
पउड़ी २२

ਲਖ ਧਿਆਨ ਸਮਾਧਿ ਲਾਇ ਗੁਰਮੁਖਿ ਰੂਪਿ ਨ ਅਪੜਿ ਸਕੈ ।
लख धिआन समाधि लाइ गुरमुखि रूपि न अपड़ि सकै ।

कोटि-कोटि-ध्यान-आसन-सान्द्रता गुरमुख-रूपस्य समं न शक्नुवन्ति ।

ਲਖ ਗਿਆਨ ਵਖਾਣਿ ਕਰ ਸਬਦ ਸੁਰਤਿ ਉਡਾਰੀ ਥਕੈ ।
लख गिआन वखाणि कर सबद सुरति उडारी थकै ।

कोटिजनाः दिव्यं वचनं प्राप्तुं शिक्षणेन विस्तारेण च चेतनायाः उड्डयनेन च श्रान्ताः अभवन् ।

ਬੁਧਿ ਬਲ ਬਚਨ ਬਿਬੇਕ ਲਖ ਢਹਿ ਢਹਿ ਪਵਨਿ ਪਿਰਮ ਦਰਿ ਧਕੈ ।
बुधि बल बचन बिबेक लख ढहि ढहि पवनि पिरम दरि धकै ।

कोटिकोटिजनाः स्वबुद्धिं शक्तिं च प्रयुज्य विवेकशीलप्रज्ञां वदन्ति किन्तु ते पतन्ति, स्तब्धाः च भवन्ति, भगवतः द्वारे च ते झटकाः, प्रहाराः च प्राप्नुवन्ति।

ਜੋਗ ਭੋਗ ਬੈਰਾਗ ਲਖ ਸਹਿ ਨ ਸਕਹਿ ਗੁਣ ਵਾਸੁ ਮਹਕੈ ।
जोग भोग बैराग लख सहि न सकहि गुण वासु महकै ।

कोटि-कोटि-योगिनः, भोग-साधकाः, एकान्तवासिनः च प्रकृतेः त्रिगुणानां (सत्त्व-राज-ताम-) राग-गन्धं च सहितुं न शक्नुवन्ति।

ਲਖ ਅਚਰਜ ਅਚਰਜ ਹੋਇ ਅਬਿਗਤਿ ਗਤਿ ਅਬਿਗਤਿ ਵਿਚਿ ਅਕੈ ।
लख अचरज अचरज होइ अबिगति गति अबिगति विचि अकै ।

अव्यक्तेश्वरस्य अव्यक्तस्वभावेन कोटिशो विस्मिताः जनाः श्रान्ताः अभवन् ।

ਵਿਸਮਾਦੀ ਵਿਸਮਾਦੁ ਲਖ ਅਕਥ ਕਥਾ ਵਿਚਿ ਸਹਮਿ ਸਹਕੈ ।
विसमादी विसमादु लख अकथ कथा विचि सहमि सहकै ।

कोटिजनाः विस्मिताः सन्ति, तस्य अद्भुतस्य भगवतः अवाच्यकथायाः।

ਗੁਰਸਿਖੀ ਦੈ ਅਖਿ ਫਰਕੈ ।੨੨।੨੮। ਅਠਾਈ ।
गुरसिखी दै अखि फरकै ।२२।२८। अठाई ।

ते सर्वे गुरुस्य सिक्खस्य जीवनस्य एकस्य क्षणस्य आनन्दस्य समाः सन्ति।


सूचिः (1 - 41)
वार १ पुटः: 1 - 1
वार २ पुटः: 2 - 2
वार ३ पुटः: 3 - 3
वार ४ पुटः: 4 - 4
वार ५ पुटः: 5 - 5
वार ६ पुटः: 6 - 6
वार ७ पुटः: 7 - 7
वार ८ पुटः: 8 - 8
वार ९ पुटः: 9 - 9
वार १० पुटः: 10 - 10
वार ११ पुटः: 11 - 11
वार १२ पुटः: 12 - 12
वार १३ पुटः: 13 - 13
वार १४ पुटः: 14 - 14
वार १५ पुटः: 15 - 15
वार १६ पुटः: 16 - 16
वार १७ पुटः: 17 - 17
वार १८ पुटः: 18 - 18
वार १९ पुटः: 19 - 19
वार २० पुटः: 20 - 20
वार २१ पुटः: 21 - 21
वार २२ पुटः: 22 - 22
वार २३ पुटः: 23 - 23
वार २४ पुटः: 24 - 24
वार २५ पुटः: 25 - 25
वार २६ पुटः: 26 - 26
वार २७ पुटः: 27 - 27
वार २८ पुटः: 28 - 28
वार २९ पुटः: 29 - 29
वार ३० पुटः: 30 - 30
वार ३१ पुटः: 31 - 31
वार ३२ पुटः: 32 - 32
वार ३३ पुटः: 33 - 33
वार ३४ पुटः: 34 - 34
वार ३५ पुटः: 35 - 35
वार ३६ पुटः: 36 - 36
वार ३७ पुटः: 37 - 37
वार ३८ पुटः: 38 - 38
वार ३९ पुटः: 39 - 39
वार ४० पुटः: 40 - 40
वार ४१ पुटः: 41 - 41