वारं भाई गुरुदासः

पुटः - 7


ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
ੴ सतिगुर प्रसादि ॥

एकः ओअङ्करः आदिशक्तिः दिव्यगुरुप्रसादेन साक्षात्कृतः

ਪਉੜੀ ੧
पउड़ी १

(साध=सीधा। साधय=साधके। साधु=महान परोपकारी। ओरै=उरै, आश्रये, अन्तः।)

ਸਤਿਗੁਰੁ ਸਚਾ ਪਾਤਿਸਾਹੁ ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਸਚੁ ਖੰਡੁ ਵਸਾਇਆ ।
सतिगुरु सचा पातिसाहु साधसंगति सचु खंडु वसाइआ ।

सच्चो गुरुः सच्चः सम्राटः यः सन्तसङ्घरूपं सत्यस्य धामं स्थापितवान्।

ਗੁਰ ਸਿਖ ਲੈ ਗੁਰਸਿਖ ਹੋਇ ਆਪੁ ਗਵਾਇ ਨ ਆਪੁ ਗਣਾਇਆ ।
गुर सिख लै गुरसिख होइ आपु गवाइ न आपु गणाइआ ।

तत्र निवसन्तः सिक्खाः गुरुना उपदिष्टाः, अहङ्कारं नष्टं कुर्वन्ति, कदापि स्वस्य लक्ष्यं न कुर्वन्ति।

ਗੁਰਸਿਖ ਸਭੋ ਸਾਧਨਾ ਸਾਧਿ ਸਧਾਇ ਸਾਧੁ ਸਦਵਾਇਆ ।
गुरसिख सभो साधना साधि सधाइ साधु सदवाइआ ।

गुरुस्य सिक्खाः सर्वविधानुशासनं साधयित्वा एव स्वयमेव साधूः इति उच्यन्ते।

ਚਹੁ ਵਰਣਾ ਉਪਦੇਸ ਦੇ ਮਾਇਆ ਵਿਚਿ ਉਦਾਸੁ ਰਹਾਇਆ ।
चहु वरणा उपदेस दे माइआ विचि उदासु रहाइआ ।

चतुर्णां वर्णानाम् उपदेशं कुर्वन्ति स्वयं च मायामध्ये उदासीनाः तिष्ठन्ति।

ਸਚਹੁ ਓਰੈ ਸਭੁ ਕਿਹੁ ਸਚੁ ਨਾਉ ਗੁਰ ਮੰਤੁ ਦਿੜਾਇਆ ।
सचहु ओरै सभु किहु सचु नाउ गुर मंतु दिड़ाइआ ।

ते स्पष्टतया व्याख्यायन्ते यत् सर्वं सत्यात् अधः अस्ति अर्थात् सत्यं उच्चतमं अस्ति तथा च केवलम् अयं मन्त्रः गहनतया अखण्डतापूर्वकं पठितव्यः।

ਹੁਕਮੈ ਅੰਦਰਿ ਸਭ ਕੋ ਮੰਨੈ ਹੁਕਮੁ ਸੁ ਸਚਿ ਸਮਾਇਆ ।
हुकमै अंदरि सभ को मंनै हुकमु सु सचि समाइआ ।

सर्वं दिव्यक्रमे अवलम्बते यः तस्य क्रमस्य पुरतः शिरसा नमति सः सत्ये विलीयते।

ਸਬਦ ਸੁਰਤਿ ਲਿਵ ਅਲਖੁ ਲਖਾਇਆ ।੧।
सबद सुरति लिव अलखु लखाइआ ।१।

वचनस्य अनुकूलं चैतन्यं मनुष्यं अदृश्यं भगवन्तं द्रष्टुं समर्थं करोति।

ਪਉੜੀ ੨
पउड़ी २

ਸਿਵ ਸਕਤੀ ਨੋ ਸਾਧਿ ਕੈ ਚੰਦੁ ਸੂਰਜੁ ਦਿਹੁਂ ਰਾਤਿ ਸਧਾਏ ।
सिव सकती नो साधि कै चंदु सूरजु दिहुं राति सधाए ।

शिवं स'क्तिं च जित्वा गुरमुखैः चन्द्रसूर्यं (इरा, पिङ्गला) अपि च दिवारात्रौ ज्ञातं कालम् अनुशासितम्।

ਸੁਖ ਦੁਖ ਸਾਧੇ ਹਰਖ ਸੋਗ ਨਰਕ ਸੁਰਗ ਪੁੰਨ ਪਾਪ ਲੰਘਾਏ ।
सुख दुख साधे हरख सोग नरक सुरग पुंन पाप लंघाए ।

सुखदुःखं आनन्ददुःखं वशीकृत्य नरकं स्वर्गं पापं गुणं च परं गतवन्तः।

ਜਨਮ ਮਰਣ ਜੀਵਨੁ ਮੁਕਤਿ ਭਲਾ ਬੁਰਾ ਮਿਤ੍ਰ ਸਤ੍ਰੁ ਨਿਵਾਏ ।
जनम मरण जीवनु मुकति भला बुरा मित्र सत्रु निवाए ।

जीवनं मृत्युं जीवने मुक्तिं सम्यक् अनुचितं शत्रुमित्रं च विनयितवन्तः।

ਰਾਜ ਜੋਗ ਜਿਣਿ ਵਸਿ ਕਰਿ ਸਾਧਿ ਸੰਜੋਗੁ ਵਿਜੋਗੁ ਰਹਾਏ ।
राज जोग जिणि वसि करि साधि संजोगु विजोगु रहाए ।

राजयोगयोः (लौकिकता-आध्यात्मयोः) विजयी भूत्वा तेषां गठबन्धनस्य अनुशासितत्वं विरहस्य च अनुशासितम् अस्ति ।

ਵਸਗਤਿ ਕੀਤੀ ਨੀਂਦ ਭੂਖ ਆਸਾ ਮਨਸਾ ਜਿਣਿ ਘਰਿ ਆਏ ।
वसगति कीती नींद भूख आसा मनसा जिणि घरि आए ।

निद्रां क्षुधां आशां कामं च जित्वा स्वस्वभावे धामं कृतवन्तः।

ਉਸਤਤਿ ਨਿੰਦਾ ਸਾਧਿ ਕੈ ਹਿੰਦੂ ਮੁਸਲਮਾਣ ਸਬਾਏ ।
उसतति निंदा साधि कै हिंदू मुसलमाण सबाए ।

प्रशंसां निन्दां च परं गत्वा ते हिन्दुनां अपि च मुसलमानानां प्रियाः अभवन् ।

ਪੈਰੀ ਪੈ ਪਾ ਖਾਕ ਸਦਾਏ ।੨।
पैरी पै पा खाक सदाए ।२।

सर्वेषां पुरतः प्रणम्य रजः इति मन्यन्ते।

ਪਉੜੀ ੩
पउड़ी ३

ਬ੍ਰਹਮਾ ਬਿਸਨੁ ਮਹੇਸੁ ਤ੍ਰੈ ਲੋਕ ਵੇਦ ਗੁਣ ਗਿਆਨ ਲੰਘਾਏ ।
ब्रहमा बिसनु महेसु त्रै लोक वेद गुण गिआन लंघाए ।

गुरमुखाः त्रिलोकं त्रिगुणं (राजसत्त्वतमं) ब्रह्मविष्णुमहेसां च पुरतः गतवन्तः।

ਭੂਤ ਭਵਿਖਹੁ ਵਰਤਮਾਨੁ ਆਦਿ ਮਧਿ ਜਿਣਿ ਅੰਤਿ ਸਿਧਾਏ ।
भूत भविखहु वरतमानु आदि मधि जिणि अंति सिधाए ।

आदिमध्यमन्तं भूतवर्तमानभविष्यस्य रहस्यं जानन्ति।

ਮਨ ਬਚ ਕਰਮ ਇਕਤ੍ਰ ਕਰਿ ਜੰਮਣ ਮਰਣ ਜੀਵਣ ਜਿਣਿ ਆਏ ।
मन बच करम इकत्र करि जंमण मरण जीवण जिणि आए ।

मनः वाक्यं कर्म च एकपङ्क्तौ एकत्र स्थापयित्वा जन्मप्राणमृत्युं जित्वा।

ਆਧਿ ਬਿਆਧਿ ਉਪਾਧਿ ਸਾਧਿ ਸੁਰਗ ਮਿਰਤ ਪਾਤਾਲ ਨਿਵਾਏ ।
आधि बिआधि उपाधि साधि सुरग मिरत पाताल निवाए ।

सर्वव्याधिं वशीकृत्य संसारं स्वर्गं पातालं च ।

ਉਤਮੁ ਮਧਮ ਨੀਚ ਸਾਧਿ ਬਾਲਕ ਜੋਬਨ ਬਿਰਧਿ ਜਿਣਾਏ ।
उतमु मधम नीच साधि बालक जोबन बिरधि जिणाए ।

शिखरमध्यमधमस्थानानि जित्वा बाल्यवस्था जरा।

ਇੜਾ ਪਿੰਗੁਲਾ ਸੁਖਮਨਾ ਤ੍ਰਿਕੁਟੀ ਲੰਘਿ ਤ੍ਰਿਬੇਣੀ ਨ੍ਹਾਏ ।
इड़ा पिंगुला सुखमना त्रिकुटी लंघि त्रिबेणी न्हाए ।

त्रिकुटीं लङ्घ्य भ्रूान्तरे त्रयाणां नारीनां – इरा, पिङ्गला, सुसुम्ना संयोगं गङ्गयमुनासरस्वतीसङ्गमे तीर्थकेन्द्रे त्रिवेणीयां स्नानं कृतवन्तः।

ਗੁਰਮੁਖਿ ਇਕੁ ਮਨਿ ਇਕੁ ਧਿਆਏ ।੩।
गुरमुखि इकु मनि इकु धिआए ।३।

एकाग्रचित्ताः गुरमुखाः एकमेव भगवन्तं पूजयन्ति।

ਪਉੜੀ ੪
पउड़ी ४

ਅੰਡਜ ਜੇਰਜ ਸਾਧਿ ਕੈ ਸੇਤਜ ਉਤਭੁਜ ਖਾਣੀ ਬਾਣੀ ।
अंडज जेरज साधि कै सेतज उतभुज खाणी बाणी ।

गुरमुखाः चतुर्णां प्राणखानानां (अण्ड, भ्रूण, स्वेद, वनस्पति) चतुर्णां भाषणानां (पर, पोस्यन्ति, मध्यमा, वैखारी~) वशं कुर्वन्ति।

ਚਾਰੇ ਕੁੰਡਾਂ ਚਾਰਿ ਜੁਗ ਚਾਰਿ ਵਰਨਿ ਚਾਰਿ ਵੇਦੁ ਵਖਾਣੀ ।
चारे कुंडां चारि जुग चारि वरनि चारि वेदु वखाणी ।

चत्वारः दिशः चत्वारः युगाः चत्वारः वर्णाः चत्वारः वेदाः ।

ਧਰਮੁ ਅਰਥੁ ਕਾਮੁ ਮੋਖੁ ਜਿਣਿ ਰਜ ਤਮ ਸਤ ਗੁਣ ਤੁਰੀਆ ਰਾਣੀ ।
धरमु अरथु कामु मोखु जिणि रज तम सत गुण तुरीआ राणी ।

धर्मार्थकाममोक्षं जित्वा राजसत्त्वतमानां मृगत्रयं लङ्घ्य चतुर्थं चरणं तुरियां परमानन्दपदं प्रविशन्ति।

ਸਨਕਾਦਿਕ ਆਸ੍ਰਮ ਉਲੰਘਿ ਚਾਰਿ ਵੀਰ ਵਸਗਤਿ ਕਰਿ ਆਣੀ ।
सनकादिक आस्रम उलंघि चारि वीर वसगति करि आणी ।

सनकं, सनन्दन सनातनं, सनत्कुमारं, चत्वारि आश्रमाणि चत्वारि योद्धानि (दानधर्मकरुणायुद्धक्षेत्रे) नियन्त्रयन्ति।

ਚਉਪੜਿ ਜਿਉ ਚਉਸਾਰ ਮਾਰਿ ਜੋੜਾ ਹੋਇ ਨ ਕੋਇ ਰਞਾਣੀ ।
चउपड़ि जिउ चउसार मारि जोड़ा होइ न कोइ रञाणी ।

यथा चौपार् (दीर्घपाशाना क्रीडिता कृष्णगामिनी इव क्रीडा) चतुर्पक्षेषु विजयं प्राप्य द्विजं न हन्ति, ।

ਰੰਗ ਬਿਰੰਗ ਤੰਬੋਲ ਰਸ ਬਹੁ ਰੰਗੀ ਇਕੁ ਰੰਗੁ ਨੀਸਾਣੀ ।
रंग बिरंग तंबोल रस बहु रंगी इकु रंगु नीसाणी ।

तम्बोलस्य भिन्नाः वर्णाः सन्ति, यदा ते रसाः (अर्थात् प्रेम) अभवन् तदा बहुवर्णाः एकस्य वर्णस्य चिह्नं अभवन्; (गल की कथः, चूर्णः, ताम्बूलः, ताम्बूलः च रक्तवर्णः अभवत्, चत्वारि जातिः मिलित्वा एकं दिव्यरूपं जातम्)।

ਗੁਰਮੁਖਿ ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਨਿਰਬਾਣੀ ।੪।
गुरमुखि साधसंगति निरबाणी ।४।

अतः गुरमुखः अपि एकेश्वरेण सह युग्मं कृत्वा अपराजितः भवति।

ਪਉੜੀ ੫
पउड़ी ५

ਪਉਣੁ ਪਾਣੀ ਬੈਸੰਤਰੋ ਧਰਤਿ ਅਕਾਸੁ ਉਲੰਘਿ ਪਇਆਣਾ ।
पउणु पाणी बैसंतरो धरति अकासु उलंघि पइआणा ।

गुरमुखं वायुजलं वह्निं पृथिवी आकाशं च परं गच्छति।

ਕਾਮੁ ਕ੍ਰੋਧੁ ਵਿਰੋਧੁ ਲੰਘਿ ਲੋਭੁ ਮੋਹੁ ਅਹੰਕਾਰੁ ਵਿਹਾਣਾ ।
कामु क्रोधु विरोधु लंघि लोभु मोहु अहंकारु विहाणा ।

कामक्रोधं प्रतिहत्य लोभं मोहं अहङ्कारं च लङ्घयति।

ਸਤਿ ਸੰਤੋਖ ਦਇਆ ਧਰਮੁ ਅਰਥੁ ਸੁ ਗਰੰਥੁ ਪੰਚ ਪਰਵਾਣਾ ।
सति संतोख दइआ धरमु अरथु सु गरंथु पंच परवाणा ।

सत्यं सन्तोषं करुणं धर्मं धैर्यं च समर्थयति।

ਖੇਚਰ ਭੂਚਰ ਚਾਚਰੀ ਉਨਮਨ ਲੰਘਿ ਅਗੋਚਰ ਬਾਣਾ ।
खेचर भूचर चाचरी उनमन लंघि अगोचर बाणा ।

खेचर भूचर चचर्, उन्मन तथा अगोचर (सर्व योग मुद्रा) मुद्राओं से ऊपर होकर एक भगवते एकाग्रता है।

ਪੰਚਾਇਣ ਪਰਮੇਸਰੋ ਪੰਚ ਸਬਦ ਘਨਘੋਰ ਨੀਸਾਣਾ ।
पंचाइण परमेसरो पंच सबद घनघोर नीसाणा ।

सः पञ्चसु (चयनितपुरुषेषु) ईश्वरं पश्यति, पञ्चशब्दानां पञ्च शब्दाः तस्य विशेषचिह्नानि भवन्ति।

ਗੁਰਮੁਖਿ ਪੰਚ ਭੂਆਤਮਾ ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਮਿਲਿ ਸਾਧ ਸੁਹਾਣਾ ।
गुरमुखि पंच भूआतमा साधसंगति मिलि साध सुहाणा ।

अन्तहकरणं, पञ्चानां बाह्यतत्त्वानां आधारः पवित्रसङ्घे गुरमुखेन संवर्धितः संवर्धितः च भवति।

ਸਹਜ ਸਮਾਧਿ ਨ ਆਵਣ ਜਾਣਾ ।੫।
सहज समाधि न आवण जाणा ।५।

एवं अविक्षिप्तसमाधिनिमग्नः सः प्रवासचक्रात् मुक्तः भवति।

ਪਉੜੀ ੬
पउड़ी ६

ਛਿਅ ਰੁਤੀ ਕਰਿ ਸਾਧਨਾਂ ਛਿਅ ਦਰਸਨ ਸਾਧੈ ਗੁਰਮਤੀ ।
छिअ रुती करि साधनां छिअ दरसन साधै गुरमती ।

षड्ऋतुभिः आध्यात्मिकं अनुशासनं प्राप्य गुरमुखः षड्दर्शनानि अपि आत्मसातयति ।

ਛਿਅ ਰਸ ਰਸਨਾ ਸਾਧਿ ਕੈ ਰਾਗ ਰਾਗਣੀ ਭਾਇ ਭਗਤੀ ।
छिअ रस रसना साधि कै राग रागणी भाइ भगती ।

जिह्वायाम् षट् रसान् (अम्लम्, मधुरं, कटुः, कटुः, तीक्ष्णः, लवणः च) जित्वा षड्भिः सङ्गीतमापैः सह तेषां पत्नयः पूर्णभक्तिभिः समर्पणं करोति।

ਛਿਅ ਚਿਰਜੀਵੀ ਛਿਅ ਜਤੀ ਚੱਕ੍ਰਵਰਤਿ ਛਿਅ ਸਾਧਿ ਜੁਗਤੀ ।
छिअ चिरजीवी छिअ जती चक्रवरति छिअ साधि जुगती ।

षट् अमराणां षट् यतिनां षट् योगचक्राणां च जीवनमार्गान् अवगत्य साधयति च।

ਛਿਅ ਸਾਸਤ੍ਰ ਛਿਅ ਕਰਮ ਜਿਣਿ ਛਿਅ ਗੁਰਾਂ ਗੁਰ ਸੁਰਤਿ ਨਿਰਤੀ ।
छिअ सासत्र छिअ करम जिणि छिअ गुरां गुर सुरति निरती ।

षट् आचारसंहितान् षड्दर्शनानि च जित्वा षड्गुरुभिः (एतेषां दर्शनानां आचार्यैः) सह मैत्रीं संवर्धयति ।

ਛਿਅ ਵਰਤਾਰੇ ਸਾਧਿ ਕੈ ਛਿਅ ਛਕ ਛਤੀ ਪਵਣ ਪਰਤੀ ।
छिअ वरतारे साधि कै छिअ छक छती पवण परती ।

सः पञ्चबाह्यअङ्गैः प्लस् एकं आन्तरिकं मनः तेषां परिचरं च षट्त्रिंशत्विधं पाखण्डं मुखं परिवर्तयति।

ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਗੁਰ ਸਬਦ ਸੁਰੱਤੀ ।੬।
साधसंगति गुर सबद सुरती ।६।

पवित्रसङ्घं प्राप्य गुरमुखस्य चेतना गुरुवचने लीनः भवति।

ਪਉੜੀ ੭
पउड़ी ७

ਸਤ ਸਮੁੰਦ ਉਲੰਘਿਆ ਦੀਪ ਸਤ ਇਕੁ ਦੀਪਕੁ ਬਲਿਆ ।
सत समुंद उलंघिआ दीप सत इकु दीपकु बलिआ ।

सप्तसागराणां सप्तमहाद्वीपानां च उपरि गत्वा गुरमुखः ज्ञानदीपं प्रज्वलति।

ਸਤ ਸੂਤ ਇਕ ਸੂਤਿ ਕਰਿ ਸਤੇ ਪੁਰੀਆ ਲੰਘਿ ਉਛਲਿਆ ।
सत सूत इक सूति करि सते पुरीआ लंघि उछलिआ ।

सः शरीरस्य सप्तसूत्रान् (पञ्चावयान् मनः प्रज्ञां च) एकस्मिन् सूत्रे (उच्चचेतनायाः) बद्ध्वा सप्त (पौराणिक) निवासस्थानानि (पुरी) पारयति।

ਸਤ ਸਤੀ ਜਿਣਿ ਸਪਤ ਰਿਖਿ ਸਤਿ ਸੁਰਾ ਜਿਣਿ ਅਟਲੁ ਨਾ ਟਲਿਆ ।
सत सती जिणि सपत रिखि सति सुरा जिणि अटलु ना टलिआ ।

सप्तसतीनां सप्तऋषीणां सप्तसङ्गीतस्वरानाम् आन्तरिकार्थं विज्ञाय सः संकल्पेषु स्थिरः तिष्ठति।

ਸਤੇ ਸੀਵਾਂ ਸਾਧਿ ਕੈ ਸਤੀਂ ਸੀਵੀਂ ਸੁਫਲਿਓ ਫਲਿਆ ।
सते सीवां साधि कै सतीं सीवीं सुफलिओ फलिआ ।

ज्ञानस्य सप्तपदं लङ्घ्य गुरमुखः सर्वपदानां आधारभूतं ब्रह्मज्ञानस्य फलं प्राप्नोति।

ਸਤ ਅਕਾਸ ਪਤਾਲ ਸਤ ਵਸਿਗਤਿ ਕਰਿ ਉਪਰੇਰੈ ਚਲਿਆ ।
सत अकास पताल सत वसिगति करि उपरेरै चलिआ ।

सप्त पातालं सप्त आकाशं च नियन्त्र्य तेभ्यः परं गच्छति।

ਸਤੇ ਧਾਰੀ ਲੰਘਿ ਕੈ ਭੈਰਉ ਖੇਤ੍ਰਪਾਲ ਦਲ ਮਲਿਆ ।
सते धारी लंघि कै भैरउ खेत्रपाल दल मलिआ ।

सप्तधाराणाम् अतिक्रम्य भैरवस्य अन्येषां लोकरक्षकाणां सेनाः विनाशयति।

ਸਤੇ ਰੋਹਣਿ ਸਤਿ ਵਾਰ ਸਤਿ ਸੁਹਾਗਣਿ ਸਾਧਿ ਨ ਢਲਿਆ ।
सते रोहणि सति वार सति सुहागणि साधि न ढलिआ ।

सप्त रोहिणी सप्तदिनानि सप्त विवाहितानि च तेषां संस्कारकर्म च तं विक्षिप्तुं न शक्नुवन्ति।

ਗੁਰਮੁਖਿ ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਵਿਚਿ ਖਲਿਆ ।੭।
गुरमुखि साधसंगति विचि खलिआ ।७।

गुरमुखः सदा सच्चे सङ्घे स्थिरः एव तिष्ठति।

ਪਉੜੀ ੮
पउड़ी ८

ਅਠੈ ਸਿਧੀ ਸਾਧਿ ਕੈ ਸਾਧਿਕ ਸਿਧ ਸਮਾਧਿ ਫਲਾਈ ।
अठै सिधी साधि कै साधिक सिध समाधि फलाई ।

अष्टसिद्धिं (शक्तयः) साधयित्वा गुरमुखः निपुणसमाधिफलं प्राप्तवान् (सिद्धसमाधिः)।

ਅਸਟ ਕੁਲੀ ਬਿਖੁ ਸਾਧਨਾ ਸਿਮਰਣਿ ਸੇਖ ਨ ਕੀਮਤਿ ਪਾਈ ।
असट कुली बिखु साधना सिमरणि सेख न कीमति पाई ।

सेसानागस्य अष्टभिः पूर्वजकुटुम्बगृहैः कृताः आचरणाः तस्य रहस्यं अवगन्तुं न शक्तवन्तः ।

ਮਣੁ ਹੋਇ ਅਠ ਪੈਸੇਰੀਆ ਪੰਜੂ ਅਠੇ ਚਾਲੀਹ ਭਾਈ ।
मणु होइ अठ पैसेरीआ पंजू अठे चालीह भाई ।

एकः मौण्ड् (पुराणः भारतीयः तौलः) अष्टौ पन्सेरी (प्रायः पञ्चकिलोग्रामः) भवति, पञ्च अष्टेन गुणिताः चत्वारिंशत् समः भवति ।

ਜਿਉ ਚਰਖਾ ਅਠ ਖੰਭੀਆ ਇਕਤੁ ਸੂਤਿ ਰਹੈ ਲਿਵ ਲਾਈ ।
जिउ चरखा अठ खंभीआ इकतु सूति रहै लिव लाई ।

अष्टस्पोक्युक्तं भ्रमणचक्रं एकस्मिन् सूत्रे एव स्वस्य चैतन्यं समाहितं करोति ।

ਅਠ ਪਹਿਰ ਅਸਟਾਂਗੁ ਜੋਗੁ ਚਾਵਲ ਰਤੀ ਮਾਸਾ ਰਾਈ ।
अठ पहिर असटांगु जोगु चावल रती मासा राई ।

अष्टघटिका, अष्टाङ्गयोगः, चवलः (तण्डुलः), रट्टी, रायः, मासः (कालभारस्य सर्वे पुरातनाः भारतीयाः मापन-एककाः) परस्परं अष्ट अर्थात् अष्ट रायः = एकः चवलः, अष्ट चावलः = एकः रत्तीः अष्ट रत्तीः च सम्बन्धः अस्ति = एक मास।

ਅਠ ਕਾਠਾ ਮਨੁ ਵਸ ਕਰਿ ਅਸਟ ਧਾਤੁ ਇਕੁ ਧਾਤੁ ਕਰਾਈ ।
अठ काठा मनु वस करि असट धातु इकु धातु कराई ।

अष्टप्रवृत्तियुक्तं मनः नियन्त्र्य गुरमुखेन तत् समरूपं कृतम् यतः मिश्रणानन्तरं अष्टधातुः एकधातुः भवति।

ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਵਡੀ ਵਡਿਆਈ ।੮।
साधसंगति वडी वडिआई ।८।

महती पवित्रसङ्घस्य महिमा।

ਪਉੜੀ ੯
पउड़ी ९

ਨਥਿ ਚਲਾਏ ਨਵੈ ਨਾਥਿ ਨਾਥਾ ਨਾਥੁ ਅਨਾਥ ਸਹਾਈ ।
नथि चलाए नवै नाथि नाथा नाथु अनाथ सहाई ।

यद्यपि, गुरमुखः नवनाथान् (तपस्वीयोगिनः) वशयति तथापि सः स्वं पितृरहितं अर्थात् अत्यन्तं विनयशीलं, ईश्वरं च पितृहीनानां पिता इति मन्यते।

ਨਉ ਨਿਧਾਨ ਫੁਰਮਾਨ ਵਿਚਿ ਪਰਮ ਨਿਧਾਨ ਗਿਆਨ ਗੁਰਭਾਈ ।
नउ निधान फुरमान विचि परम निधान गिआन गुरभाई ।

नव निधिः तस्य आज्ञायां ज्ञानाब्धिः सह भ्राता इव गच्छति।

ਨਉ ਭਗਤੀ ਨਉ ਭਗਤਿ ਕਰਿ ਗੁਰਮੁਖਿ ਪ੍ਰੇਮ ਭਗਤਿ ਲਿਵ ਲਾਈ ।
नउ भगती नउ भगति करि गुरमुखि प्रेम भगति लिव लाई ।

नवभक्ताः नवविधं संस्कारभक्तिं कुर्वन्ति परन्तु गुरमुखः प्रेम्णः भक्तिषु निमग्नः एव तिष्ठति।

ਨਉ ਗ੍ਰਿਹ ਸਾਧ ਗ੍ਰਿਹਸਤ ਵਿਚਿ ਪੂਰੇ ਸਤਿਗੁਰ ਦੀ ਵਡਿਆਈ ।
नउ ग्रिह साध ग्रिहसत विचि पूरे सतिगुर दी वडिआई ।

गुरोः आशीर्वादेन गृहजीवनं च नवग्रहान् सर्वान् नियन्त्रयति ।

ਨਉਖੰਡ ਸਾਧ ਅਖੰਡ ਹੋਇ ਨਉ ਦੁਆਰਿ ਲੰਘਿ ਨਿਜ ਘਰਿ ਜਾਈ ।
नउखंड साध अखंड होइ नउ दुआरि लंघि निज घरि जाई ।

पृथिव्याः नवविभागान् जित्वा अपि सः कदापि न भग्नः भवति, नव देहद्वारभ्रमान् ऊर्ध्वं गत्वा स्वात्मनि वसति।

ਨਉ ਅੰਗ ਨੀਲ ਅਨੀਲ ਹੋਇ ਨਉ ਕੁਲ ਨਿਗ੍ਰਹ ਸਹਜਿ ਸਮਾਈ ।
नउ अंग नील अनील होइ नउ कुल निग्रह सहजि समाई ।

नवसंख्याभ्यः अनन्तसंख्या गणिता, शरीरे नवभोगान् (रस) नियन्त्र्य गुरमुखः समतायां तिष्ठति।

ਗੁਰਮੁਖਿ ਸੁਖ ਫਲੁ ਅਲਖੁ ਲਖਾਈ ।੯।
गुरमुखि सुख फलु अलखु लखाई ।९।

गुरमुखाः एव लभन्ते परमहर्षस्य अप्राप्यफलम्।

ਪਉੜੀ ੧੦
पउड़ी १०

ਸੰਨਿਆਸੀ ਦਸ ਨਾਵ ਧਰਿ ਸਚ ਨਾਵ ਵਿਣੁ ਨਾਵ ਗਣਾਇਆ ।
संनिआसी दस नाव धरि सच नाव विणु नाव गणाइआ ।

संन्यासिनः स्वसम्प्रदायेभ्यः दश नामकरणं दत्तवन्तः, परन्तु वस्तुतः सत्यनामविहीनाः सन्तः (अहङ्कारेण) स्वनामगणनाम् अवाप्तवन्तः।

ਦਸ ਅਵਤਾਰ ਅਕਾਰੁ ਕਰਿ ਏਕੰਕਾਰੁ ਨ ਅਲਖੁ ਲਖਾਇਆ ।
दस अवतार अकारु करि एकंकारु न अलखु लखाइआ ।

दशावताराः अपि (मनुष्य) रूपेण आगत्य तं अदृश्यं ओअङ्करं न दृष्टवन्तः।

ਤੀਰਥ ਪੁਰਬ ਸੰਜੋਗ ਵਿਚਿ ਦਸ ਪੁਰਬੀਂ ਗੁਰ ਪੁਰਬਿ ਨ ਪਾਇਆ ।
तीरथ पुरब संजोग विचि दस पुरबीं गुर पुरबि न पाइआ ।

तीर्थकेन्द्रेषु दशशुभदिनानां (अचन्द्रा, पूर्णिमादिनानि इत्यादयः) उत्सवाः गुरपुरबस्य वास्तविकं महत्त्वं, गुरुजन्मस्य वार्षिकोत्सवस्य, वास्तविकं महत्त्वं ज्ञातुं न शक्तवन्तः।

ਇਕ ਮਨਿ ਇਕ ਨ ਚੇਤਿਓ ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਵਿਣੁ ਦਹਦਿਸਿ ਧਾਇਆ ।
इक मनि इक न चेतिओ साधसंगति विणु दहदिसि धाइआ ।

व्यक्तिः एकाग्रचित्तेन भगवन्तं न चिन्तितवान्, दशदिक्षु धावति पवित्रसङ्घस्य विहीनः च।

ਦਸ ਦਹੀਆਂ ਦਸ ਅਸ੍ਵਮੇਧ ਖਾਇ ਅਮੇਧ ਨਿਖੇਧੁ ਕਰਾਇਆ ।
दस दहीआं दस अस्वमेध खाइ अमेध निखेधु कराइआ ।

मुस्लिममुहर्रमस्य दशदिनानि, दश अश्वबलिः (अश्वमेधः) च गुरमत-धर्मे (सिखधर्मे) निषिद्धाः सन्ति ।

ਇੰਦਰੀਆਂ ਦਸ ਵਸਿ ਕਰਿ ਬਾਹਰਿ ਜਾਂਦਾ ਵਰਜਿ ਰਹਾਇਆ ।
इंदरीआं दस वसि करि बाहरि जांदा वरजि रहाइआ ।

गुरमुखः, दशावयवानां नियन्त्रणं कृत्वा दशदिक्षु दौडं मनः निरुध्यते।

ਪੈਰੀ ਪੈ ਜਗੁ ਪੈਰੀ ਪਾਇਆ ।੧੦।
पैरी पै जगु पैरी पाइआ ।१०।

विनयेन गुरुचरणं प्रणमति तस्य पादयोः सर्वं जगत् पतति।

ਪਉੜੀ ੧੧
पउड़ी ११

ਇਕ ਮਨਿ ਹੋਇ ਇਕਾਦਸੀ ਗੁਰਮੁਖਿ ਵਰਤੁ ਪਤਿਬ੍ਰਤਿ ਭਾਇਆ ।
इक मनि होइ इकादसी गुरमुखि वरतु पतिब्रति भाइआ ।

श्रद्धादारपत्न्याः इव गुरमुखस्य मनसः एकाग्रतारूपेण एकादसीयाः उपवासः रोचते (सामान्यतया हिन्दुजनाः चन्द्रमासस्य एकादश्यां उपवासं कुर्वन्ति)।

ਗਿਆਰਹ ਰੁਦ੍ਰ ਸਮੁੰਦ੍ਰ ਵਿਚਿ ਪਲ ਦਾ ਪਾਰਾਵਾਰੁ ਨ ਪਾਇਆ ।
गिआरह रुद्र समुंद्र विचि पल दा पारावारु न पाइआ ।

एकादश रुद्राः (शिवस्य भिन्नरूपाः) अस्य जगतः - समुद्रस्य रहस्यं न अवगन्तुं शक्तवन्तः।

ਗਿਆਰਹ ਕਸ ਗਿਆਰਹ ਕਸੇ ਕਸਿ ਕਸਵੱਟੀ ਕਸ ਕਸਾਇਆ ।
गिआरह कस गिआरह कसे कसि कसवटी कस कसाइआ ।

गुरमुखेन सर्वे एकादश (दशावयवानि च मनः) नियन्त्रितानि सन्ति। तेषां एकादश विषयान् अपि तेन नियतं कृत्वा भक्तिस्पर्शशिलायां मर्दयित्वा मनःसुवर्णं शुद्धं कृतवान्।

ਗਿਆਰਹ ਗੁਣ ਫੈਲਾਉ ਕਰਿ ਕਚ ਪਕਾਈ ਅਘੜ ਘੜਾਇਆ ।
गिआरह गुण फैलाउ करि कच पकाई अघड़ घड़ाइआ ।

एकादश गुणान् संवर्धयन् विलम्बितचित्तं छित्त्वा स्थिरीकृतवान्।

ਗਿਆਰਹ ਦਾਉ ਚੜ੍ਹਾਉ ਕਰਿ ਦੂਜਾ ਭਾਉ ਕੁਦਾਉ ਰਹਾਇਆ ।
गिआरह दाउ चढ़ाउ करि दूजा भाउ कुदाउ रहाइआ ।

एकादश गुणान् (सत्यं, सन्तोषं, करुणा, धर्मः, नियन्त्रणं, भक्तिः इत्यादयः) गृहीत्वा द्वैतं संदिग्धतां च मेटितवान्।

ਗਿਆਰਹ ਗੇੜਾ ਸਿਖੁ ਸੁਣਿ ਗੁਰ ਸਿਖੁ ਲੈ ਗੁਰਸਿਖੁ ਸਦਾਇਆ ।
गिआरह गेड़ा सिखु सुणि गुर सिखु लै गुरसिखु सदाइआ ।

एकादशवारं मन्त्रं श्रुत्वा गुरुशिक्षां स्वीकृत्य गुरमुखः गुरसिखः इति कथ्यते।

ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਗੁਰੁ ਸਬਦੁ ਵਸਾਇਆ ।੧੧।
साधसंगति गुरु सबदु वसाइआ ।११।

पवित्रसङ्घे केवलं वचनगुरुः एव हृदये निवसति।

ਪਉੜੀ ੧੨
पउड़ी १२

ਬਾਰਹ ਪੰਥ ਸਧਾਇ ਕੈ ਗੁਰਮੁਖਿ ਗਾਡੀ ਰਾਹ ਚਲਾਇਆ ।
बारह पंथ सधाइ कै गुरमुखि गाडी राह चलाइआ ।

योगिनां द्वादशसम्प्रदायान् जित्वा गुरमुखाः सरलं ऋजुं च मार्गं (मुक्तिं) आरब्धवन्तः ।

ਸੂਰਜ ਬਾਰਹ ਮਾਹ ਵਿਚਿ ਸਸੀਅਰੁ ਇਕਤੁ ਮਾਹਿ ਫਿਰਾਇਆ ।
सूरज बारह माह विचि ससीअरु इकतु माहि फिराइआ ।

इदं दृश्यते यत् सूर्यः द्वादशमासेषु पृथिवीं चन्द्रं च एकमासे प्रदक्षिणं करोति किन्तु तथ्यं यत् तमराजगुणयुक्तेन व्यक्तिना द्वादशमासेषु सम्पन्नं कार्यं सत्त्वगुणयुक्तेन एकमासे एव क्रियते।

ਬਾਰਹ ਸੋਲਹ ਮੇਲਿ ਕਰਿ ਸਸੀਅਰ ਅੰਦਰਿ ਸੂਰ ਸਮਾਇਆ ।
बारह सोलह मेलि करि ससीअर अंदरि सूर समाइआ ।

द्वादश (मास) षोडश (चन्द्रचरण) च संयोजयित्वा सूर्यः चन्द्रे विलीयते अर्थात् राजाः तमाः च सत्त्वे लीनाः भवन्ति।

ਬਾਰਹ ਤਿਲਕ ਮਿਟਾਇ ਕੈ ਗੁਰਮੁਖਿ ਤਿਲਕੁ ਨੀਸਾਣੁ ਚੜਾਇਆ ।
बारह तिलक मिटाइ कै गुरमुखि तिलकु नीसाणु चड़ाइआ ।

ललाटे द्वादशप्रकारस्य चिह्नं निराकृत्य गुरमुखः केवलं भगवतः प्रेमस्य चिह्नं शिरसि एव धारयति।

ਬਾਰਹ ਰਾਸੀ ਸਾਧਿ ਕੈ ਸਚਿ ਰਾਸਿ ਰਹਰਾਸਿ ਲੁਭਾਇਆ ।
बारह रासी साधि कै सचि रासि रहरासि लुभाइआ ।

द्वादश राशीन् जित्वा गुरमुखः सत्याचरणराजधानीयां लीनः तिष्ठति ।

ਬਾਰਹ ਵੰਨੀ ਹੋਇ ਕੈ ਬਾਰਹ ਮਾਸੇ ਤੋਲਿ ਤੁਲਾਇਆ ।
बारह वंनी होइ कै बारह मासे तोलि तुलाइआ ।

द्वादशमासानां (चतुर्विंशतिः गाजरस्य) शुद्धसुवर्णं भूत्वा ते विश्वविपण्ये स्वस्य मूल्यं सत्यं भवन्ति।

ਪਾਰਸ ਪਾਰਸਿ ਪਰਸਿ ਕਰਾਇਆ ।੧੨।
पारस पारसि परसि कराइआ ।१२।

गुरुरूपं दार्शनिकशिलां स्पृशन्तः गुन्नुखाः अपि दार्शनिकशिला भवन्ति।

ਪਉੜੀ ੧੩
पउड़ी १३

ਤੇਰਹ ਤਾਲ ਅਊਰਿਆ ਗੁਰਮੁਖ ਸੁਖ ਤਪੁ ਤਾਲ ਪੁਰਾਇਆ ।
तेरह ताल अऊरिआ गुरमुख सुख तपु ताल पुराइआ ।

त्रयोदश ताडनानि सङ्गीतस्य अपूर्णानि परन्तु गुरमुखः स्वस्य लयस्य (गृहजीवनस्य) सिद्ध्या आनन्दं प्राप्नोति।

ਤੇਰਹ ਰਤਨ ਅਕਾਰਥੇ ਗੁਰ ਉਪਦੇਸੁ ਰਤਨੁ ਧਨੁ ਪਾਇਆ ।
तेरह रतन अकारथे गुर उपदेसु रतनु धनु पाइआ ।

गुरुशिक्षणमणिं प्राप्य गुरमुखस्य त्रयोदश रत्नाः अपि व्यर्थाः भवन्ति।

ਤੇਰਹ ਪਦ ਕਰਿ ਜਗ ਵਿਚਿ ਪਿਤਰਿ ਕਰਮ ਕਰਿ ਭਰਮਿ ਭੁਲਾਇਆ ।
तेरह पद करि जग विचि पितरि करम करि भरमि भुलाइआ ।

संस्कारीजनाः त्रयोदशविधसंस्कारेषु जनान् अतिशयेन भयभीतान् कृतवन्तः ।

ਲਖ ਲਖ ਜਗ ਨ ਪੁਜਨੀ ਗੁਰਸਿਖ ਚਰਣੋਦਕ ਪੀਆਇਆ ।
लख लख जग न पुजनी गुरसिख चरणोदक पीआइआ ।

असंख्य होमः (यज्ञः) गुरमुखस्य चरणामृतस्य समीकरणं कर्तुं न शक्यते।

ਜਗ ਭੋਗ ਨਈਵੇਦ ਲਖ ਗੁਰਮੁਖਿ ਮੁਖਿ ਇਕੁ ਦਾਣਾ ਪਾਇਆ ।
जग भोग नईवेद लख गुरमुखि मुखि इकु दाणा पाइआ ।

गुरमुख;s एककणिका अपि यज्ञकोटिभक्ष्याणां समं भवति।

ਗੁਰਭਾਈ ਸੰਤੁਸਟੁ ਕਰਿ ਗੁਰਮੁਖਿ ਸੁਖ ਫਲੁ ਪਿਰਮੁ ਚਖਾਇਆ ।
गुरभाई संतुसटु करि गुरमुखि सुख फलु पिरमु चखाइआ ।

गुरुसमुच्चयस्य च सहशिष्यान् कृत्वा गुर्मुखाः सुखिनः तिष्ठन्ति।

ਭਗਤਿ ਵਛਲੁ ਹੋਇ ਅਛਲੁ ਛਲਾਇਆ ।੧੩।
भगति वछलु होइ अछलु छलाइआ ।१३।

ईश्वरः अवञ्चितः किन्तु सः भक्तैः चकमाति।

ਪਉੜੀ ੧੪
पउड़ी १४

ਚਉਦਹ ਵਿਦਿਆ ਸਾਧਿ ਕੈ ਗੁਰਮਤਿ ਅਬਿਗਤਿ ਅਕਥ ਕਹਾਣੀ ।
चउदह विदिआ साधि कै गुरमति अबिगति अकथ कहाणी ।

चतुर्दश कौशलं सिद्ध्य गुरमुखाः गुरु (गुर्मत्) प्रज्ञायाः अवर्णनीयं कौशलं स्वीकुर्वन्ति।

ਚਉਦਹ ਭਵਣ ਉਲੰਘਿ ਕੈ ਨਿਜ ਘਰਿ ਵਾਸੁ ਨੇਹੁ ਨਿਰਬਾਣੀ ।
चउदह भवण उलंघि कै निज घरि वासु नेहु निरबाणी ।

चतुर्दश लोकान् अतिक्रम्य स्वात्मनि वसन्तः निर्वाणावस्थायां निमग्नाः तिष्ठन्ति।

ਪੰਦ੍ਰਹ ਥਿਤੀ ਪਖੁ ਇਕੁ ਕ੍ਰਿਸਨ ਸੁਕਲ ਦੁਇ ਪਖ ਨੀਸਾਣੀ ।
पंद्रह थिती पखु इकु क्रिसन सुकल दुइ पख नीसाणी ।

एकः पखवाड़ा पञ्चदशदिनानि भवति; एकं कृष्णं (कृष्णं)पक्षं द्वितीयं चन्द्रप्रकाशं (सुक्ल)पक्षम्।

ਸੋਲਹ ਸਾਰ ਸੰਘਾਰੁ ਕਰਿ ਜੋੜਾ ਜੁੜਿਆ ਨਿਰਭਉ ਜਾਣੀ ।
सोलह सार संघारु करि जोड़ा जुड़िआ निरभउ जाणी ।

पासाक्रीडा इव षोडशगणकान् विसृज्य युग्ममात्रं कृत्वा निर्भयं लभते।

ਸੋਲਹ ਕਲਾ ਸੰਪੂਰਣੋ ਸਸਿ ਘਰਿ ਸੂਰਜੁ ਵਿਰਤੀਹਾਣੀ ।
सोलह कला संपूरणो ससि घरि सूरजु विरतीहाणी ।

यदा चन्द्रः षोडशचरणस्वामिनः (सात्विकगुणपूर्णः) सूर्ये (राजतामसपूर्णः) प्रविशति तदा सः क्षीणः भवति।

ਨਾਰਿ ਸੋਲਹ ਸੀਂਗਾਰ ਕਰਿ ਸੇਜ ਭਤਾਰ ਪਿਰਮ ਰਸੁ ਮਾਣੀ ।
नारि सोलह सींगार करि सेज भतार पिरम रसु माणी ।

स्त्री अपि षोडशप्रकारं प्रयुज्य भर्तुः शयनं गत्वा अत्यन्तं आनन्दं भुङ्क्ते ।

ਸਿਵ ਤੈ ਸਕਤਿ ਸਤਾਰਹ ਵਾਣੀ ।੧੪।
सिव तै सकति सतारह वाणी ।१४।

शिवस्य अर्थात् माया शक्तिः (सक्तिः) तस्याः सप्तदशभाषणानि वा तस्य शक्तिविविधतानि वा धारयति।

ਪਉੜੀ ੧੫
पउड़ी १५

ਗੋਤ ਅਠਾਰਹ ਸੋਧਿ ਕੈ ਪੜੈ ਪੁਰਾਣ ਅਠਾਰਹ ਭਾਈ ।
गोत अठारह सोधि कै पड़ै पुराण अठारह भाई ।

अष्टादशगोत्रान् उपजातान् सम्यक् अवगत्य गुरमुखाः अष्टादशपुराणान् गच्छन्ति।

ਉਨੀ ਵੀਹ ਇਕੀਹ ਲੰਘਿ ਬਾਈ ਉਮਰੇ ਸਾਧਿ ਨਿਵਾਈ ।
उनी वीह इकीह लंघि बाई उमरे साधि निवाई ।

नवदशविंशतिः एकविंशतिः च उपरि कूर्दन्।

ਸੰਖ ਅਸੰਖ ਲੁਟਾਇ ਕੈ ਤੇਈ ਚੌਵੀ ਪੰਜੀਹ ਪਾਈ ।
संख असंख लुटाइ कै तेई चौवी पंजीह पाई ।

त्रयोविंशतिचतुर्विंशतिपञ्चविंशतिसंख्यं सार्थकं कुर्वन्ति।

ਛਬੀ ਜੋੜਿ ਸਤਾਈਹਾ ਆਇ ਅਠਾਈਹ ਮੇਲਿ ਮਿਲਾਈ ।
छबी जोड़ि सताईहा आइ अठाईह मेलि मिलाई ।

षड्विंशतिसप्तविंशति अष्टाविंशतिनामधेयेन भगवन्तं मिलन्ति।

ਉਲੰਘਿ ਉਣਤੀਹ ਤੀਹ ਸਾਧਿ ਲੰਘਿ ਇਕਤੀਹ ਵਜੀ ਵਧਾਈ ।
उलंघि उणतीह तीह साधि लंघि इकतीह वजी वधाई ।

नवविंशतित्रिंशत् लङ्घ्य एकत्रिंशत् प्राप्य हृदये धन्याः आनन्दिताः च अनुभवन्ति।

ਸਾਧ ਸੁਲਖਣ ਬਤੀਹੇ ਤੇਤੀਹ ਧ੍ਰੂ ਚਉਫੇਰਿ ਫਿਰਾਈ ।
साध सुलखण बतीहे तेतीह ध्रू चउफेरि फिराई ।

द्वात्रिंशत् साधुलक्षणं साधयन्तः ध्रुववत् त्रयस्त्रिंशत् कोटिदेवदेवताः कम्पयन्ति परिभ्रमन्ति च कुर्वन्ति।

ਚਉਤੀਹ ਲੇਖ ਅਲੇਖ ਲਖਾਈ ।੧੫।
चउतीह लेख अलेख लखाई ।१५।

चतुर्त्रिंशत् स्पृशन्तः ते अदृश्यं भगवन्तं अवगच्छन्ति अर्थात् सर्वाभ्यः संख्याभ्यः उपरि गच्छन्तः गुरमुखाः सर्वगणनाभ्यः परे भगवतः प्रेम्णा उल्लासिताः भवन्ति।

ਪਉੜੀ ੧੬
पउड़ी १६

ਵੇਦ ਕਤੇਬਹੁ ਬਾਹਰਾ ਲੇਖ ਅਲੇਖ ਨ ਲਖਿਆ ਜਾਈ ।
वेद कतेबहु बाहरा लेख अलेख न लखिआ जाई ।

ईश्वरः वेदानां कटेबानां च (सेमिटिकधर्मानाम् पवित्रग्रन्थानां) परः अस्ति, तस्य कल्पना कर्तुं न शक्यते।

ਰੂਪੁ ਅਨੂਪੁ ਅਚਰਜੁ ਹੈ ਦਰਸਨੁ ਦ੍ਰਿਸਟਿ ਅਗੋਚਰ ਭਾਈ ।
रूपु अनूपु अचरजु है दरसनु द्रिसटि अगोचर भाई ।

तस्य रूपं भव्यं विस्मयप्रदं च अस्ति। सः शरीरावयवानां प्राप्यतातः परः अस्ति।

ਇਕੁ ਕਵਾਉ ਪਸਾਉ ਕਰਿ ਤੋਲੁ ਨ ਤੁਲਾਧਾਰ ਨ ਸਮਾਈ ।
इकु कवाउ पसाउ करि तोलु न तुलाधार न समाई ।

सः स्वस्य एकेन बृहद्विस्फोटेन एतत् ब्रह्माण्डं निर्मितवान् यत् कस्यापि तराजूयां तौलितुं न शक्यते।

ਕਥਨੀ ਬਦਨੀ ਬਾਹਰਾ ਥਕੈ ਸਬਦੁ ਸੁਰਤਿ ਲਿਵ ਲਾਈ ।
कथनी बदनी बाहरा थकै सबदु सुरति लिव लाई ।

सः अवर्णनीयः अस्ति तथा च बहवः पुरुषाः तस्य प्राप्त्यर्थं स्वचेतनां वचने स्थापयित्वा श्रान्ताः अभवन्।

ਮਨ ਬਚ ਕਰਮ ਅਗੋਚਰਾ ਮਤਿ ਬੁਧਿ ਸਾਧਿ ਸੋਝੀ ਥਕਿ ਪਾਈ ।
मन बच करम अगोचरा मति बुधि साधि सोझी थकि पाई ।

मनः, वाक्, कर्म च केनतः परं भवति, प्रज्ञा, बुद्धिः, सर्वाभ्यासाः च तस्य ग्रहणस्य आशां त्यक्तवन्तः।

ਅਛਲ ਅਛੇਦ ਅਭੇਦ ਹੈ ਭਗਤਿ ਵਛਲੁ ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਛਾਈ ।
अछल अछेद अभेद है भगति वछलु साधसंगति छाई ।

अवञ्चनीयः कालात् अद्वैतात् परः भगवान् भक्तेषु दयालुः पवित्रसङ्घस्य माध्यमेन व्याप्तः च अस्ति।

ਵਡਾ ਆਪਿ ਵਡੀ ਵਡਿਆਈ ।੧੬।
वडा आपि वडी वडिआई ।१६।

सः महान् अस्ति तस्य भव्यता अपि महती अस्ति

ਪਉੜੀ ੧੭
पउड़ी १७

ਵਣ ਵਣ ਵਿਚਿ ਵਣਾਸਪਤਿ ਰਹੈ ਉਜਾੜਿ ਅੰਦਰਿ ਅਵਸਾਰੀ ।
वण वण विचि वणासपति रहै उजाड़ि अंदरि अवसारी ।

वने निर्जनस्थानेषु वनस्पतिः अज्ञाता एव तिष्ठति ।

ਚੁਣਿ ਚੁਣਿ ਆਂਜਨਿ ਬੂਟੀਆ ਪਤਿਸਾਹੀ ਬਾਗੁ ਲਾਇ ਸਵਾਰੀ ।
चुणि चुणि आंजनि बूटीआ पतिसाही बागु लाइ सवारी ।

मालीजनाः कानिचन वनस्पतयः चित्वा उद्धृत्य राजानां उद्याने रोपयन्ति ।

ਸਿੰਜਿ ਸਿੰਜਿ ਬਿਰਖ ਵਡੀਰੀਅਨਿ ਸਾਰਿ ਸਮ੍ਹਾਲਿ ਕਰਨ ਵੀਚਾਰੀ ।
सिंजि सिंजि बिरख वडीरीअनि सारि सम्हालि करन वीचारी ।

सेचनेन वर्धन्ते, विचारशीलाः तान् परिपालयन्ति ।

ਹੋਨਿ ਸਫਲ ਰੁਤਿ ਆਈਐ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਫਲੁ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਰਸੁ ਭਾਰੀ ।
होनि सफल रुति आईऐ अंम्रित फलु अंम्रित रसु भारी ।

ऋतौ फलं ददति रसयुक्तानि फलानि च ।

ਬਿਰਖਹੁ ਸਾਉ ਨ ਆਵਈ ਫਲ ਵਿਚਿ ਸਾਉ ਸੁਗੰਧਿ ਸੰਜਾਰੀ ।
बिरखहु साउ न आवई फल विचि साउ सुगंधि संजारी ।

वृक्षे रसः नास्ति किन्तु फलेषु रसः रसः अपि निवसति।

ਪੂਰਨ ਬ੍ਰਹਮ ਜਗਤ੍ਰ ਵਿਚਿ ਗੁਰਮੁਖਿ ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਨਿਰੰਕਾਰੀ ।
पूरन ब्रहम जगत्र विचि गुरमुखि साधसंगति निरंकारी ।

लोके सिद्धो ब्रह्म गुरमुखानां पुण्यसङ्घे वसति।

ਗੁਰਮੁਖਿ ਸੁਖ ਫਲੁ ਅਪਰ ਅਪਾਰੀ ।੧੭।
गुरमुखि सुख फलु अपर अपारी ।१७।

वस्तुतः गुरमुखाः एव लोके अनन्तं भोगप्रदं फलम्।

ਪਉੜੀ ੧੮
पउड़ी १८

ਅੰਬਰੁ ਨਦਰੀ ਆਂਵਦਾ ਕੇਵਡੁ ਵਡਾ ਕੋਇ ਨ ਜਾਣੈ ।
अंबरु नदरी आंवदा केवडु वडा कोइ न जाणै ।

आकाशः दृश्यते किन्तु तस्य विस्तारं कोऽपि न जानाति।

ਉਚਾ ਕੇਵਡੁ ਆਖੀਐ ਸੁੰਨ ਸਰੂਪ ਨ ਆਖਿ ਵਖਾਣੈ ।
उचा केवडु आखीऐ सुंन सरूप न आखि वखाणै ।

कियत् ऊर्ध्वं वैकुमरूपेण अस्ति इति केनापि न ज्ञायते।

ਲੈਨਿ ਉਡਾਰੀ ਪੰਖਣੂ ਅਨਲ ਮਨਲ ਉਡਿ ਖਬਰਿ ਨ ਆਣੈ ।
लैनि उडारी पंखणू अनल मनल उडि खबरि न आणै ।

खगाः तस्मिन् उड्डीयन्ते गुदपक्षी अपि यः सदा उड्डीयमानः तिष्ठति सः आकाशस्य रहस्यं न जानाति।

ਓੜਿਕੁ ਮੂਲਿ ਨ ਲਭਈ ਸਭੇ ਹੋਇ ਫਿਰਨਿ ਹੈਰਾਣੈ ।
ओड़िकु मूलि न लभई सभे होइ फिरनि हैराणै ।

तस्य उत्पत्तिरहस्यं न ज्ञायते केनचित् शरीरेण सर्वे च आश्चर्यचकिताः।

ਲਖ ਅਗਾਸ ਨ ਅਪੜਨਿ ਕੁਦਰਤਿ ਕਾਦਰੁ ਨੋ ਕੁਰਬਾਣੈ ।
लख अगास न अपड़नि कुदरति कादरु नो कुरबाणै ।

अहं तस्य स्वभावाय बलिदानं करोमि; कोटिकोटिः आकाशाः अपि तस्य भव्यतां व्यञ्जयितुं न शक्नुवन्ति।

ਪਾਰਬ੍ਰਹਮ ਸਤਿਗੁਰ ਪੁਰਖੁ ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਵਾਸਾ ਨਿਰਬਾਣੈ ।
पारब्रहम सतिगुर पुरखु साधसंगति वासा निरबाणै ।

स सत्यः प्रभुः पवित्रसङ्घे वसति।

ਮੁਰਦਾ ਹੋਇ ਮੁਰੀਦੁ ਸਿਞਾਣੈ ।੧੮।
मुरदा होइ मुरीदु सिञाणै ।१८।

अहङ्कारदृष्ट्या मृतः भवति भक्तः एव तं परिचययितुं शक्नोति।

ਪਉੜੀ ੧੯
पउड़ी १९

ਗੁਰ ਮੂਰਤਿ ਪੂਰਨ ਬ੍ਰਹਮੁ ਘਟਿ ਘਟਿ ਅੰਦਰਿ ਸੂਰਜੁ ਸੁਝੈ ।
गुर मूरति पूरन ब्रहमु घटि घटि अंदरि सूरजु सुझै ।

गुरुः सिद्धब्रह्मप्रतिकृतिः सूर्यवत् सर्वहृदयप्रकाशकः।

ਸੂਰਜ ਕਵਲੁ ਪਰੀਤਿ ਹੈ ਗੁਰਮੁਖਿ ਪ੍ਰੇਮ ਭਗਤਿ ਕਰਿ ਬੁਝੈ ।
सूरज कवलु परीति है गुरमुखि प्रेम भगति करि बुझै ।

यथा पद्मं सूर्यं प्रेम करोति तथा गुरमुखः यः प्रेमभक्त्या भगवन्तं जानाति।

ਪਾਰਬ੍ਰਹਮੁ ਗੁਰ ਸਬਦੁ ਹੈ ਨਿਝਰ ਧਾਰ ਵਰ੍ਹੈ ਗੁਣ ਗੁਝੈ ।
पारब्रहमु गुर सबदु है निझर धार वर्है गुण गुझै ।

गुरुवचनं सिद्धं ब्रह्म यः सर्वगुणानां एकधारारूपेण एकेन सर्वैः नित्यं प्रवहति।

ਕਿਰਖਿ ਬਿਰਖੁ ਹੋਇ ਸਫਲੁ ਫਲਿ ਚੰਨਣਿ ਵਾਸੁ ਨਿਵਾਸੁ ਨ ਖੁਝੈ ।
किरखि बिरखु होइ सफलु फलि चंनणि वासु निवासु न खुझै ।

तेन प्रवाहात् वनस्पतयः वृक्षाः च वर्धन्ते, पुष्पाणि फलानि च ददति, चप्पलः अपि सुगन्धितः भवति ।

ਅਫਲ ਸਫਲ ਸਮਦਰਸ ਹੋਇ ਮੋਹੁ ਨ ਧੋਹੁ ਨ ਦੁਬਿਧਾ ਲੁਝੈ ।
अफल सफल समदरस होइ मोहु न धोहु न दुबिधा लुझै ।

निष्फलाः केचित्फलपूर्णाः वा सर्वे समनिष्पक्षाः भवन्ति। मोहः संशयश्च तान् क्लेशं न स्थापयति।

ਗੁਰਮੁਖਿ ਸੁਖ ਫਲੁ ਪਿਰਮ ਰਸੁ ਜੀਵਨ ਮੁਕਤਿ ਭਗਤਿ ਕਰਿ ਦੁਝੈ ।
गुरमुखि सुख फलु पिरम रसु जीवन मुकति भगति करि दुझै ।

जीवने मुक्ति परम आनन्द, गुरमुख भक्ति द्वारा प्राप्त।

ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਮਿਲਿ ਸਹਜਿ ਸਮੁਝੈ ।੧੯।
साधसंगति मिलि सहजि समुझै ।१९।

पवित्रसङ्घे समतायाः अवस्था वस्तुतः परिचिता ज्ञायते च ।

ਪਉੜੀ ੨੦
पउड़ी २०

ਸਬਦੁ ਗੁਰੂ ਗੁਰੁ ਜਾਣੀਐ ਗੁਰਮੁਖਿ ਹੋਇ ਸੁਰਤਿ ਧੁਨਿ ਚੇਲਾ ।
सबदु गुरू गुरु जाणीऐ गुरमुखि होइ सुरति धुनि चेला ।

गुरुवचनं गुरुत्वेन स्वीक्रियेत्, गुरमुखत्वेन तस्य चैतन्यं वचनस्य शिष्यं करोति।

ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਸਚ ਖੰਡ ਵਿਚਿ ਪ੍ਰੇਮ ਭਗਤਿ ਪਰਚੈ ਹੋਇ ਮੇਲਾ ।
साधसंगति सच खंड विचि प्रेम भगति परचै होइ मेला ।

यदा कश्चित् पवित्रसङ्घरूपे सत्यस्य निवासस्थाने आसक्तः भवति तदा सः प्रेमभक्त्या भगवन्तं मिलति।

ਗਿਆਨੁ ਧਿਆਨੁ ਸਿਮਰਣੁ ਜੁਗਤਿ ਕੂੰਜ ਕਰਮ ਹੰਸ ਵੰਸ ਨਵੇਲਾ ।
गिआनु धिआनु सिमरणु जुगति कूंज करम हंस वंस नवेला ।

ज्ञान-ध्यान-स्मरण-कलायां क्रमशः साइबेरिया-क्रेनः, कूर्मः, हंसः च निपुणाः सन्ति (गुरमुखे एते त्रयः अपि गुणाः प्राप्यन्ते)

ਬਿਰਖਹੁਂ ਫਲ ਫਲ ਤੇ ਬਿਰਖੁ ਗੁਰਸਿਖ ਸਿਖ ਗੁਰ ਮੰਤੁ ਸੁਹੇਲਾ ।
बिरखहुं फल फल ते बिरखु गुरसिख सिख गुर मंतु सुहेला ।

यथा वृक्षात् फलं फलात् (बीजात्) पुनः वृक्षः वर्धते अर्थात् (वृक्षः फलं च समानम्), तथैव गुरुः सिक्खः च समानौ इति सरलं दर्शनम्।

ਵੀਹਾ ਅੰਦਰਿ ਵਰਤਮਾਨ ਹੋਇ ਇਕੀਹ ਅਗੋਚਰੁ ਖੇਲਾ ।
वीहा अंदरि वरतमान होइ इकीह अगोचरु खेला ।

गुरुवचनं जगति वर्तते किन्तु अस्मात् परं तस्य अदृश्यक्रीडायां (सृष्टिविनाशस्य) व्याप्तः एकङ्करः (इकिसः) अस्ति।

ਆਦਿ ਪੁਰਖੁ ਆਦੇਸੁ ਕਰਿ ਆਦਿ ਪੁਰਖ ਆਦੇਸ ਵਹੇਲਾ ।
आदि पुरखु आदेसु करि आदि पुरख आदेस वहेला ।

तस्य आदिमेश्वरस्य पुरतः प्रणिपत्य तस्य हुकमे वचनस्य शक्तिः तस्मिन् विलीयते।

ਸਿਫਤਿ ਸਲਾਹਣੁ ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਵੇਲਾ ।੨੦।੭।
सिफति सलाहणु अंम्रितु वेला ।२०।७।

अम्ब्रोसियल-घण्टाः तस्य स्तुत्यस्य सम्यक् समयः अस्ति ।


सूचिः (1 - 41)
वार १ पुटः: 1 - 1
वार २ पुटः: 2 - 2
वार ३ पुटः: 3 - 3
वार ४ पुटः: 4 - 4
वार ५ पुटः: 5 - 5
वार ६ पुटः: 6 - 6
वार ७ पुटः: 7 - 7
वार ८ पुटः: 8 - 8
वार ९ पुटः: 9 - 9
वार १० पुटः: 10 - 10
वार ११ पुटः: 11 - 11
वार १२ पुटः: 12 - 12
वार १३ पुटः: 13 - 13
वार १४ पुटः: 14 - 14
वार १५ पुटः: 15 - 15
वार १६ पुटः: 16 - 16
वार १७ पुटः: 17 - 17
वार १८ पुटः: 18 - 18
वार १९ पुटः: 19 - 19
वार २० पुटः: 20 - 20
वार २१ पुटः: 21 - 21
वार २२ पुटः: 22 - 22
वार २३ पुटः: 23 - 23
वार २४ पुटः: 24 - 24
वार २५ पुटः: 25 - 25
वार २६ पुटः: 26 - 26
वार २७ पुटः: 27 - 27
वार २८ पुटः: 28 - 28
वार २९ पुटः: 29 - 29
वार ३० पुटः: 30 - 30
वार ३१ पुटः: 31 - 31
वार ३२ पुटः: 32 - 32
वार ३३ पुटः: 33 - 33
वार ३४ पुटः: 34 - 34
वार ३५ पुटः: 35 - 35
वार ३६ पुटः: 36 - 36
वार ३७ पुटः: 37 - 37
वार ३८ पुटः: 38 - 38
वार ३९ पुटः: 39 - 39
वार ४० पुटः: 40 - 40
वार ४१ पुटः: 41 - 41