هڪ اونڪر، بنيادي توانائي جو احساس خدائي بزرگ جي فضل سان ٿيو
گروءَ جي شاگردي هڪ اهڙو ڏکيو ڪم آهي، جنهن کي ڪو نادر ئي سمجهي سگهي ٿو.
جيڪو ان کي ڄاڻي ٿو، سو روحاني رهنما ۽ گرون جو چيف گرو ٿي وڃي ٿو.
هن مرحلي ۾ شاگرد طرفان گرو بنجڻ جو شاندار ڪارنامو پيش ڪيو ويو آهي.
ظاهري طور سک ۽ گرو جيئن ته هئا، تيئن ئي رهن ٿا، پر اندروني طور، هڪ جي روشنيءَ ٻئي تائين پهتي آهي.
هڪ گرو جو سک بڻجي، شاگرد گرو جي ڪلام کي سمجهي ٿو.
گرو جو فضل ۽ شاگرد جي محبت خدائي حڪم ۾ هڪ ٻئي سان ملن ٿا گرو جي محبت جي صورت ۾ ۽ شاگرد جي ذهن ۾ خوف پيدا ڪري هڪ متوازن ۽ خوبصورت شخصيت ٺاهي.
گروءَ جي تعليم سان ڪيترائي گروءَ جا شاگرد ٿين ٿا، پر ڪي ٿورڙا ان گروءَ وانگر گرو بڻجي وڃن ٿا.
صرف لفظ ۽ شعور جو عمل ڪندڙ گرو-خدا جي حيثيت حاصل ڪري سگهي ٿو.
اهڙو شاگرد جيڪو گرو جي فلسفي تي ڌيان ڏئي ٿو (۽ ان کي روزمره جي عمل جو حصو بڻائي ٿو) پاڻ گرو جي مثال بڻجي ٿو.
هن جي شعور کي اسم جي تلاوت ذريعي ڪلام ڏانهن متوجه ڪري، هو مقدس جماعت ۾ ضم ٿي وڃي ٿو.
هن جو گرو-منتا واهگورو آهي، جنهن جي تلاوت انا کي ختم ڪري ٿي.
انا کي ختم ڪري، رب جي صفتن ۾ ضم ٿي، پاڻ ئي صفتن سان ڀرپور ٿي وڃي ٿو.
جنهن کي گروءَ جي نظر جو موقعو ملي ٿو، اهو خوش نصيب ماڻهو آهي، جيڪو محبت ۽ خوف جي خوبين کان چڱيءَ ريت واقف آهي.
تصوف کي لفظ شعور جي صورت ۾ اختيار ڪري، هو سازگاريءَ ۾ رهجي وڃڻ سان سڀني بيمارين کان پاڪ آهي.
هن جو ذهن، ڳالهائڻ ۽ عمل فريب ۾ مبتلا نه آهن ۽ هو يوگين جو بادشاهه آهي.
هو پيار جي پيالي جو ڪوفير آهي ۽ امرت جي لذت ۾ سمايل رهي ٿو.
علم، مراقبي ۽ رب جي ياد جي خوشبوءِ پيئندي، هو سڀني ڏکن ۽ سورن کان پري ٿي ويو آهي.
محبت جي امرت کي لذت جو ميوو ڏئي، هڪ گرومخ ان ناقابل فراموش خوشي کي ڪيئن بيان ڪري سگهي ٿو؟
گهڻو ڪجهه چيو ۽ ٻڌو وڃي ٿو پر ماڻهو ان جي حقيقي ذائقي کان بي خبر رهن ٿا.
ويدن ۽ پراڻن ۾ برهما، وشنو ۽ مهيسا محبت جي لذت بابت ڪافي ٻڌايو آهي.
سامي مذهب جي چئن صحيفن کي ان حوالي سان ڏسي سگهجي ٿو.
سيسناگ به ان کي ياد ڪري ٿو ۽ موسيقيءَ جا سمورا ادارا به ان کي سينگارڻ ۾ مصروف آهن.
بيشمار راڳن جا ڳوڙها ٻڌي حيرت ۾ پئجي وڃي ٿو،
پر ان امرت جي داستان، محبت، ناقابل بيان آهي، جيڪو خوش قسمتي سان رب جي رضا ۾ پيئي ٿو.
ايستائين جو ڇھ ذوق (ستاس) محبت جي امرت جي روپ ۾ گرومخ جي لذت بخش ميوي جي اڳيان حيرت سان ڀريل آھن.
ڇٽيهه قسم جا ريپاسٽ، ان جي عظمت کان اڳ خوفناڪ ٿي رهيا آهن، ان جي برابر ٿيڻ جي خواهشمند آهن.
ڏهين دروازي مان وهندڙ خوشين جا هزارين وهڪرا به ان جي اڳيان حيرت ۽ خوف سان ڀريل آهن.
ايرا، پنگلا ۽ سُومنا نصيحتن جي پاڙن ۾ سوهم جي تلاوت جو ذائقو عشق جي امرت جي ذائقي جي برابر ناهي.
جاندار ۽ بي جان يعني سڄي دنيا کان اڳتي نڪري، شعور رب ۾ ضم ٿي وڃي ٿو.
پوءِ حالت اها ٿي وڃي ٿي جو جيئن شراب پيئندي ڳالهائي نٿو سگهي، تيئن عشق جي امرت پيئڻ جي ڳالهه به بي معنيٰ ٿي وڃي ٿي.
جيستائين ڪا لذيذ شيءِ وات ۾ داخل نه ٿي ٿئي، تيستائين ذائقي جي ڳالهه ڪرڻ سان ڪا خوشي نه ٿي اچي.
جڏهن شيءِ کي هٿ ۾ رکي وات ۾ ذائقو ۽ زبان لذت سان ڀريل آهي، ته ڪيئن ڳالهائي سگهي ٿو؟
تلاوت جي مرحلي مان گذرڻ سان جن جو شعور ڪلام ۾ ضم ٿي وڃي ٿو، تن کي رب کان سواءِ ٻيو ڪجهه نظر نه ٿو اچي.
محبت ۾ غرق ٿيل ماڻهن لاءِ، سٺي يا خراب طريقن جو ڪو به مطلب ناهي.
گرو (گرميت) جي حڪمت لاءِ پيار سان ڀريل شخص جي لڙڪندڙ چال تمام خوبصورت نظر اچي ٿي.
هاڻ دل جي آسمان ۾ اڀري آيو چنڊ پنهنجي روشنيءَ کي اٽي جي گونڌڻ سان ڍڪڻ جي ڪوششن جي باوجود لڪائي نٿو سگهي.
ڪيترن ئي سينڊلن ۽ خوشبودار لٺن جا ميلا ٿي سگهن ٿا؛
بيشمار ڪيفور ۽ مشڪ سان آسمان خوشبوءِ سان ڀريل هجي.
جيڪڏھن زعفران جا ھزارين ڳئون جي پيلي رنگ سان ملايا وڃن.
۽ انهن سڀني خوشبوئن مان هڪ بخور تيار ڪيو ويندو آهي؛
پوءِ به اهڙين لٺن جا بيشمار گلن جي خوشبوءَ ۽ خوشبوءِ سان مليا هجن،
تنهن هوندي به اهي سڀ ڪجهه گرومخ جي عشق جي خوشبوءَ کي برداشت نه ٿا ڪري سگهن.
اندراپوري ۾ لکين خوبصورت ماڻهو رهن ٿا.
لکين خوبصورت ماڻهو آسمان ۾ رهن ٿا.
لکين نوجوان ڪيترن ئي قسمن جا ڪپڙا پائيندا آهن؛
ڪروڙين ڏيئا، تارن، سج ۽ چنڊ جون روشنيون آهن.
زيور ۽ ياقوت جون لکين روشنيون به چمڪنديون آهن.
پر اهي سڀ روشنيون عشق جي امرت جي روشنيءَ تائين پهچي نه ٿيون سگهن، يعني اهي سڀ روشنيون ان جي اڳيان پيلا آهن.
زندگيءَ جي چئن نظرين ۾، رڌيون، سڌون ۽ بيشمار خزانا؛
فلسفي جا پٿر، خواهشون پوريون ڪندڙ وڻ ۽ ڪيتريون ئي دولتون گڏ ڪيون ويون آهن.
لاتعداد شاندار جواهر جن کي گهربل هر شيءِ ڏيڻي پوندي آهي ۽ خواهش پوري ڪرڻ واريون ڳئون به انهن سڀني ۾ شامل ڪيون وينديون آهن.
وري به انمول زيور، موتي ۽ هيرا هي سڀ رکيا ويا آهن.
ڪيلا ۽ سمر جبل جا بيشمار به گڏ ٿيا آهن.
تنهن هوندي به اهي سڀئي گرومخن جي محبت جي انمول امرت جي اڳيان بيٺا آهن.
دنيا جي ساگر جي موهيندڙ موجنن مان گرومخ لذت بخش ميوي جي موج کي سڃاڻيندا آهن.
اهي دنياوي دريائن جون لکين موجون پنهنجي جسم تي کڻن ٿا.
سمنڊ ۾ بيشمار نديون آهن ۽ ساڳيءَ طرح گنگا نديءَ تي به ڪيتريون ئي زيارتون آهن.
سمنڊن ۾ لکين سمنڊ مختلف شڪلين ۽ رنگن جا آهن.
محبت جي ڳوڙهن جي هڪ قطري ۾ اهڙا سمنڊ نظر اچن ٿا.
ان ماڻهوءَ لاءِ ڪجھ به سٺو يا خراب نه آهي جيڪو پيار جي پيالي مان کڄي ٿو.
هڪ گونج مان اونڪر برهم سڄي ڪائنات پيدا ڪئي.
اونڪر ئي لکين ڪائناتن جو روپ اختيار ڪيو.
پنج عناصر پيدا ڪيا ويا، هزارين پيداوارون ڪيون ويون ۽ سڀني ٽنهي دنيا کي سينگاريو ويو.
هن پاڻي، زمين، جبل، وڻ پيدا ڪيا ۽ پاڪ نديون وهايون.
هن عظيم سمنڊ پيدا ڪيا جيڪي انهن ۾ بيشمار نديون وهن ٿيون.
انهن جي عظمت جو هڪ حصو بيان نٿو ڪري سگهجي. صرف فطرت لامحدود آهي جنهن جي وسعت کي شمار نٿو ڪري سگهجي.
جڏهن فطرت اڻڄاڻ آهي ته ان جي خالق کي ڪيئن سڃاتو وڃي؟
پيار جي خوشين جو ذائقو ناقابل فراموش آهي، جيڪو گرومخن جي لذت جو ميوو آهي.
هي اهو ساحل آهي ۽ ان کان اڳتي حد کان ٻاهر آهي ڪو به ان تائين پهچي نٿو سگهي.
ان جي شروعات ۽ پڄاڻي بي مثال آهي ۽ ان جي عظمت تمام گهڻي آهي.
اهو ايترو ته آهي جو ان ۾ ڪيترائي سمنڊ غرق ٿي وڃن ٿا پر ان جي اونهائي اڃا به معلوم نه آهي.
اهڙي پيار جي هڪ قطري جو به ڪير اندازو لڳائي سگهي ٿو.
اهو ناقابل رسائي آهي ۽ ان جي ڄاڻ اڻڄاتل آهي، پر گرو ڪنهن کي پيار جي هن ناقابل تصور پيالو کي محسوس ڪري سگهي ٿو.
پيار جي خوشي جي صورت ۾ گرومخن جي لذت جي ميوي جو هڪ حصو به ناقابل تصور ۽ سڀني حسابن کان ٻاهر آهي.
ڪيتريون ئي مخلوقات جي اٺن لکن قسمن ۾ آهن.
انهن سڀني کي پنهنجي ٽريچوم جا رنگ مختلف آهن.
جيڪڏهن انهن جي هڪ وار سان لکين مٿو ۽ وات مليا هئا؛
جيڪڏهن اهڙا ڪروڙين وات پنهنجي لکين زبانن ذريعي ڳالهائي سگهن ٿا.
جيڪڏهن دنيا هزارين ڀيرا وڌيڪ ٺاهي وئي، تڏهن به اهو هڪ لمحو (محبت جي لذت جي) برابر نه ٿي سگهي.
گروءَ سان ملڻ کان پوءِ يعني گروءَ جي تعليم کي اپنائڻ کان پوءِ، گرومخ کي محبت جي خوشي جو ميوو ملي ٿو.
گرو شاگرد جي شعور کي ڪلام ۾ ضم ڪري ٿو ۽ ان ۾ رب لاءِ هميشه نئين محبت پيدا ڪري ٿو.
اهڙيءَ طرح دنياداري کان مٿانهون ٿي، شاگرد گرو ۽ گرو شاگرد بڻجي ٿو.
هاڻي هو پيار جي رس جو ناقابل برداشت مشروب پيئي ٿو ۽ وڌيڪ ناقابل برداشت برداشت ڪري ٿو. پر اهو سڀ ڪجهه گرو جي خدمت سان ئي ممڪن ٿئي ٿو
(محبت جي لذت حاصل ڪرڻ لاءِ) انسان کي پنهنجي انا کي مارڻو پوندو آهي ۽ دنيا کان لاتعلق ٿي ان کي فتح ڪرڻو پوندو آهي.
جنهن به هن بي ذائقي پٿر کي چاڙهيو آهي، يعني جنهن بي مقصد عقيدت جو رستو اختيار ڪيو آهي، اهو ئي لاتعداد نعمتن جي برابر لاتعداد نعمتن کي اڇلائي ڇڏي ٿو.
پاڻي ڪاٺ کي نه ٻوڙيندو آهي ڇاڪاڻ ته اها شين جي پرورش جي پنهنجي قدرتي وقار تي قائم رهي ٿي (پاڻي ٻوٽن کي ٻيهر ٺاهي ٿو).
اهو برتن کي آري وانگر پنهنجي مٿي تي کڻندو آهي ڇاڪاڻ ته اهو برتن پاڻي کي ڇڪي ٿو ۽ اڳتي وڌندو آهي.
يقيناً لوهه ڪاٺ ۾ جڙيل هوندو آهي پر پاڻي ان جو بار به کڻندو آهي.
پاڻي ڄاڻي ٿو ته ان جي دشمن باهه ڪاٺ ۾ موجود آهي، پر ان جي باوجود اهو ان حقيقت کي ڍڪيندو آهي ۽ ان کي غرق نه ڪندو آهي.
صندل جي ڪاٺ کي ڄاڻي واڻي ٻوڙيو ويندو آهي ته جيئن ثابت ٿئي ته اها اصل صندل جي ڪاٺ آهي ۽ ان جي قيمت وڌيڪ مقرر ڪئي وڃي.
گرومندن جو طريقو به ساڳيو آهي. اهي نقصان ۽ نفعي جي پرواهه ڪرڻ کان سواءِ اڳتي وڌندا رهن ٿا.
کان ۾ کوٽڻ سان هيرو ڪڍيو ويندو آهي.
پوءِ اُهو پرسڪون ۽ وڏن زيورن جي هٿن ۾ وڃي ٿو.
گڏجاڻين ۾ بادشاهن ۽ وزيرن ان کي جانچي ۽ جانچيو.
بينڪرز مڪمل اعتماد سان ان جو جائزو وٺندا آهن.
هن جي جسم تي هتڙين جا وار ڪري ان جي جسم تي زخمن جي ڪوشش ڪئي ويندي آهي.
ڪو به نادر باقي رهي ٿو. اهڙيءَ طرح ڪو به نادر گروءَ جي درٻار ۾ پهچي ٿو، يعني ڪو به نادر مايا جي اوندهه ۽ ان جي سحر کان بچي ٿو.
جيڪو پيار جي پيالي کي اونڌو ڪري ٿو، سو پاڻ کي ٻوڙي ٿو، پر حقيقت ۾ جيڪو ان ۾ غرق ٿئي ٿو سو ان کي ترڪي ٿو ۽ پار ڪري ٿو.
اهو گرومڪن جو طريقو آهي ته هو کٽيندي به هارائي ڇڏيندا آهن ۽ هر شيءِ وڃائي ويهندا آهن.
دنيا جي سمنڊ ۾ وڃڻ جو رستو ٻه داني تلوار وانگر آهي، جيڪو مارڻ واري پٿر وانگر آهي
جيڪا هر شيءِ کي فنا ڪري ٿي، ۽ بي عقل عقل برائي جي جاءِ آهي.
گروءَ جو شاگرد گرومت ذريعي پنهنجي انا وڃائي ٿو،
گرو جي حڪمت ۽ هن دنيا جي سمنڊ پار ٿي وڃي ٿي.
ٻج زمين ۾ داخل ٿئي ٿو ۽ جڙ جي صورت ۾ آباد ٿئي ٿو.
پوءِ سرسبز ٻوٽي جي صورت ۾ اهو ٻوٽو ۽ شاخون بڻجي ويندو آهي.
وڻ بڻجي اڳتي وڌندو آهي ۽ ان مان ٽنگيل شاخون لٽڪنديون آهن.
اهي ٽڙيل پکڙيل شاخون آخرڪار زمين ۾ داخل ٿي وري جڙن جي صورت ۾ حاصل ڪن ٿيون.
هاڻي ان جو ڇانو سوچي ٿو ۽ ان جا پن سهڻا نظر اچن ٿا ۽ ان تي لکين ميوا ٿين ٿا.
هر ميوي ۾ ڪيترائي ٻج رهن ٿا (۽ اهو سلسلو هلندو رهي ٿو). گرو جي سکن جو اسرار به ساڳيو آهي. اهي به برگد جي وڻ وانگر رب جي نالي کي پکيڙيندا آهن.
هڪ سک، ٻه جماعت ۽ پنجن ۾ خدا رهي ٿو.
جيئن cyphers هڪ ۾ شامل ٿيڻ سان لامحدود تعداد پيدا ٿئي ٿي، ساڳيءَ طرح سنيا (خدا) سان جڙيل مخلوق پڻ زمين جي عظيم انسانن ۽ بادشاهن ۾ تبديل ٿي وڃي ٿي.
اهڙيءَ طرح بيشمار ننڍڙا ۽ وڏا ماڻهو به آزاد ۽ آزاد ٿين ٿا.
شهر ۾ شهر ۽ ملڪ کان پوءِ سکن جا بيشمار آهن.
جيئن هڪ وڻ مان لکين ميوا ملن ٿا ۽ انهن ميون ۾ لکين ٻج رهن ٿا (درحقيقت سک گروءَ جو ميوو آهي ۽ انهن ميون ۾ گرو ٻج جي صورت ۾ رهي ٿو).
گروءَ جا اهي شاگرد لذت جا لطف وٺندڙ بادشاهن جا شهنشاهه آهن ۽ يوگا جي ٽيڪنڪ جا ڄاڻو هجڻ ڪري، يوگين جا بادشاهه آهن.
استادن ۽ گروءَ جي وچ ۾ اها ئي محبت آهي، جيڪا هڪ واپاري ۽ بينڪ جي وچ ۾ هوندي آهي.
رب جي نالي جو واپار فقط هڪ ٻيڙيءَ (گروءَ جي) تي ملي ٿو ۽ سڄي دنيا ان کان ئي خريد ڪري ٿي.
دنيا جا ڪي دڪاندار ڪچرو وڪرو ڪري رهيا آهن ته ٻيا پئسا گڏ ڪري رهيا آهن.
ڪي روپيا خرچ ڪري سون جا سڪا محفوظ ڪري رهيا آهن.
۽ ڪي اهڙا به آهن جيڪي رب جي تسبيح جي زيور ۾ ملن ٿا.
ڪو به ناياب معزز بينڪر جيڪو رب تي پورو ڀروسو رکي هن واپار کي سنڀاليندو آهي.
پورو سچو گرو اصل واپار (رب جي نالي جو) رکي ٿو.
اھو اھو بھادر ماڻھو آھي جيڪو برائي کي قبول ڪري ٿو ۽ پنھنجي نيڪي ڏيندڙ جي حيثيت کي برقرار رکي ٿو.
هو ريشمي ڪپهه جي وڻن تي رسيل ميوا پوکي سگهي ٿو ۽ لوهه جي راڪ مان سونا پيدا ڪري سگهي ٿو.
هو بانس ۾ خوشبوءِ ڀريندو آهي، يعني هو انا پرستن کي عاجزي جو احساس ڏياريندو آهي ۽ ڪانگن کي سونهن کان گهٽ نه رکندو آهي، جيڪي کير ۽ پاڻي ۾ فرق ڪرڻ جي صلاحيت رکندا آهن.
هو الهه کي علم وارن ۾ ۽ مٽيءَ کي ڪنچن ۽ موتين ۾ بدلائي ٿو.
اهڙو گرو جيڪو ويد ۽ ڪتب جي وضاحت کان ٻاهر آهي (سيميٽڪ صحيفن لفظ جي فضل سان ظاهر ٿئي ٿو، برهمڻ)
ماڻهو لکين طريقن سان گرو جي ساراهه ڪن ٿا ۽ ائين ڪرڻ لاءِ ڪيترن ئي مقابلي جي مدد وٺن ٿا.
لکين ماڻهو ايتري قدر تعريف ڪن ٿا جو تعظيم به حيران ڪندڙ محسوس ٿئي ٿو.
لکين روحانيت وارا گرو جي عظمت کي بيان ڪن ٿا پر اهي ساڳيا نٿا سمجهن.
لکين حمد و ثنا ڪن ٿا پر اصل حمد نه ٿا سمجھن.
مان اهڙي عظيم رب جي اڳيان احترام سان سجدو ڪريان ٿو، جيڪو مون وانگر عاجز انسان جو فخر آهي.
ڪروڙين فرقا، عقل، فڪر ۽ صلاحيتون موجود هجن.
شعور ۾ جذب ڪرڻ جا لکين جملا، ٽيڪنڪ ۽ طريقا موجود هوندا.
اتي مليون علم، مراقبو ۽ يادگيريون.
لکين تعليم، مقصدن جي تلاوت ۽ تنتر-منتر جي مشق موجود ٿي سگھي ٿي؛
مليون خوشيون، عقيدتون ۽ آزاديون ملن ٿيون،
پر جيئن سج اڀرڻ تي اونداهيون ۽ تارا ڀڄي ويندا آهن، تيئن مٿي ذڪر ڪيل سڀني شين کي وڃائڻ ۽ گروءَ جو پيارو دوست بنجڻ سان،
گرو مُخ رب جي اڻپوري خوشيءَ جو ميوو حاصل ڪري سگهي ٿو.
حيرت انگيز رب کي ڏسي حيرت ۾ پئجي ويندا آهن.
سندس شاندار ڪارناما ڏسي، پاڻ ئي خوش ٿي ويندو آهي.
سندس شاندار نظم کي محسوس ڪندي ڪيتريون ئي غير معمولي ترتيبون پاڻ کي عجب سان ڀريل محسوس ڪن ٿيون.
هن جي غير واضح حيثيت اڻڄاڻ آهي ۽ هن جو روپ ۽ روپ بي ترتيب آهي.
سندس ڪهاڻي ناقابل بيان آهي؛ هن جي لاءِ اڻ پڙهيل تلاوتون ڪيون وينديون آهن پر ان کي به نيتي نيتي چيو ويندو آهي (نه ائين ناهي).
مان ان عظيم رب کي سلام پيش ڪريان ٿو ۽ مان سندس ڪارنامن تي قربان آهيان.
گرو نانڪ مڪمل ۽ ماورائي برهم آهي.
گرو انگد گرو جي صحبت ۾ رهڻ سان ڪلام ۾ ضم ٿي ويو.
گرو انگد کان پوءِ، اڻڄاڻ ۽ بغير دوئي، گرو اماس داس، امرتا جو عطا ڪندڙ، ترقي ڪري چڪو آهي.
گرو امر داس کان پوءِ، لامحدود خوبين جو بردبار ۽ ذخيرو، گرو رام داس پنهنجي وجود کي ظاهر ڪيو.
گرو رام داس کان، گرو ارجن ديو، جنهن رام-نام ۾ جذب ڪيو، سڀني عيب کان ٻاهر ۽ غير متحرڪ، پيدا ٿيو.
پوءِ آيو گرو هرگوبند جيڪو سڀني سببن جو سبب آهي يعني جيڪو گوبند آهي، رب پاڻ آهي.