هڪ اونڪر، بنيادي توانائي، خدا جي فضل جي ذريعي محسوس ڪيو
موتمار زهر ۽ امرت ٻئي سمنڊ مان ڪڍيا ويا.
زهر کائڻ سان هڪڙو مري وڃي ٿو ۽ ٻيو زهر وٺڻ سان انسان فاني ٿي وڃي ٿو.
زهر نانگ جي وات ۾ رهي ٿو ۽ نيري جيئي (سانپ کي کائڻ) مان نڪتل زيور کي زندگي بخش امرت سڏيو وڃي ٿو.
ڪانءَ جو آواز ناپسند هوندو آهي پر شبلي جو آواز سڀني کي پيارو هوندو آهي.
خراب ڳالهائيندڙ کي پسند نه ڪيو ويندو آهي پر مٺي زبان جي ساراهه سڄي دنيا ۾ ٿيندي آهي.
بڇڙا ۽ چڱا ماڻهو هڪ ئي دنيا ۾ رهن ٿا پر انهن ۾ فرق آهي انهن جي نيڪي ۽ بدڪار عملن جي.
اسان هتي فضيلت ۽ خرابين جي پوزيشن کي ظاهر ڪيو آهي.
سج جي روشنيءَ سان ٽيئي جهان نظر اچن ٿا پر انڌو ۽ اُلو سج کي نٿو ڏسي سگهي.
عورت ريڊي شيلڊريڪ سج سان پيار ڪندي آهي، ۽ محبوب سان ملاقات ڪندي، اهي هڪ ٻئي جي پيار ڪهاڻي ٻڌائي ۽ ٻڌندا آهن.
ٻين سڀني پکين لاءِ رات اونداهي آهي (۽ اهي سمهن ٿا) پر ريڊي شيلڊريڪ جي ذهن کي ان اونداهي ۾ آرام ناهي (هن جو ذهن ڪڏهن به سج ڏانهن متوجه هوندو آهي).
عقلمند عورت پنهنجي مڙس کي پاڻي ۾ پاڇو ڏسي به سڃاڻي ٿي.
پر بيوقوف شينهن، کوهه ۾ پنهنجو پاڇو ڏسي ان ۾ ٽپو ڏئي مري وڃي ٿو ۽ پوءِ پنهنجين اکين کي ملامت ڪري ٿو.
محقق مٿين بيان جي واردات کي دريافت ڪري ٿو پر تڪرار ڪندڙ گمراهه ٿي ويو آهي
۽ اميد رکي ٿو ته ڳئون کير هڪ مادي هاٿي کان (جيڪو حقيقت ۾ ناممڪن آهي).
سياڻن جي مهيني ۾ ٻيلا سائي ٿي ويندا آهن پر اُک، سٽي واري علائقي جو هڪ جهنگلي ٻوٽو، ۽ اُٺ جو ڪنارو سڪي ويندو آهي.
چتر جي مهيني ۾، ٻوٽا ڦٽي ويندا آهن پر پنن کان سواءِ ڪارت (هڪ جهنگلي ڪيپر) بلڪل بي پرواهه رهي ٿو.
سڀ وڻ ميون سان ڀريا پيا آهن پر ريشمي ڪپهه جو وڻ ميوو کان خالي رهي ٿو.
صندل جي ڪاٺيءَ سان ساري ٻوٽي خوشبودار ٿئي ٿي پر بانس تي ڪو به اثر نه ٿو ٿئي ۽ روئڻ ۽ رڙيون ڪرڻ لڳي ٿو.
سمنڊ ۾ هجڻ جي باوجود به شنخ خالي رهي ٿو ۽ ڦوڪجڻ تي روئي ٿو.
گنگا نديءَ جي ڪنڌيءَ تي ڪنڌ ڌوڻيندي نظر اچي ٿي، جيئن ڪو فقير مڇيءَ کي کڻي کائي ٿو.
سٺي صحبت کان ڌار ٿيڻ فرد جي لاءِ نڪمو آڻيندو آهي.
انسان جو سٺو دماغ دنيا ۾ هر ڪنهن کي سٺو ڳولي ٿو. هڪ شريف ماڻهو سڀني کي نرم نظر اچي ٿو.
جيڪڏهن ڪو پاڻ خراب آهي ته ان لاءِ سڄي دنيا خراب آهي ۽ ان جي حساب سان سڀ ڪجهه خراب آهي. رب ڪرشنا مدد ڪئي
پنڊس ڇاڪاڻ ته انهن ۾ عقيدت ۽ اخلاق جو ڀرپور جذبو هو.
ڪورين جي دل ۾ دشمني هئي ۽ هو هميشه شين جي اونداهي طرف حساب ڪندا هئا.
ٻه شهزادا هڪ نيڪ ۽ بدڪار کي ڳولڻ لاءِ ٻاهر نڪتا، پر سندن خيال مختلف هئا.
يُودِشَر لاءِ ڪو به بڇڙو نه هو ۽ درِيوڌن کي به ڪو سٺو ماڻهو نه مليو.
برتن ۾ جيڪا به شيءِ (مٺي يا تلخ) هوندي آهي، اها تڏهن معلوم ٿيندي آهي، جڏهن اُها ٻوٽي مان نڪرندي آهي.
سن جي خاندان ۾ ڄائو، هن (ڌرناراج) انصاف جي خدمت ڪندڙ جي تخت کي سينگاريو.
هو هڪ آهي پر مخلوق کيس ٻن نالن سان سڃاڻي ٿي- ڌرمراج ۽ يما.
ماڻهو هن کي ڌرمراج جي روپ ۾ پرهيزگار ۽ پرهيزگار ڏسن ٿا پر بدڪار گنهگار يما جي روپ ۾.
هو بڇڙي ماڻهوءَ کي به ماريندو آهي پر مذهبي ماڻهوءَ سان مٺي ڳالهه ڪندو آهي.
دشمن کيس دشمنيءَ جي نگاهه سان ڏسن ٿا ۽ دوست ماڻهو کيس پيار ڪندڙ ڄاڻن ٿا.
گناهه ۽ فضيلت، نعمت ۽ لعنت، جنت ۽ جهنم پنهنجي پنهنجي جذبن (محبت ۽ دشمني) جي مطابق معلوم ۽ محسوس ڪيا ويا آهن.
آئينو ان جي اڳيان موجود شئي جي مطابق ڇانو کي ظاهر ڪري ٿو.
(وَنو=رنگ. رونڊا=روئڻ. سِرخائي=بهترين)
صاف آئيني ۾ هرڪو پنهنجي صحيح شڪل ڏسي ٿو.
صاف رنگ صاف ظاهر ٿئي ٿو ۽ ڪارو هڪ خاص طور تي ڪارو آهي.
هڪ کلڻ وارو ماڻهو پنهنجي منهن کي کلندي ڏسي ٿو ۽ روئي رهيو آهي جيئن ان ۾ روئي رهيو آهي.
ان ۾ ڇهن فلسفين جا پيروڪار مختلف انداز ۾ نظر اچن ٿا، پر آئينو انهن سڀني کان لاتعلق رهي ٿو.
احساس دوئي آهي، اها بڇڙي عقل آهي، جيڪا دشمني، مخالفت ۽ ڪاوڙ جو ٻيو نالو آهي.
گرو جي حڪمت جا پرهيزگار پيروڪار هميشه خالص ۽ برابر رهن ٿا.
ٻي صورت ۾ نيڪي ۽ بديءَ جو ٻيو ڪو به فرق ڪونهي.
جڏهن پٽ شام جو سج لهي ٿو ته اونداهي رات ۾ تارا چمڪندا آهن.
امير ماڻهو پنهنجن گهرن ۾ سمهن ٿا پر چور چوري ڪرڻ لاءِ گهمندا ڦرندا آهن.
ڪجھ محافظ جاڳندا رھن ٿا ۽ ٻين کي خبردار ڪرڻ لاءِ رڙ ڪندا رھن ٿا.
اهي جاڳندڙ چوکيدار ننڊ ۾ پيل ماڻهن کي جاڳائيندا آهن ۽ اهڙيءَ طرح چورن ۽ ڀوتارن کي پڪڙيندا آهن.
جيڪي جاڳندا آھن سي پنھنجي گھر جي حفاظت ڪن ٿا پر گھر لٽجي وڃن ٿا انھن جا جيڪي ننڊ ۾ آھن.
مالدار چورن کي (حڪومتن جي حوالي ڪري) خوشيءَ سان گهر موٽي وڃن ٿا، پر سندن ڳچيءَ مان چور پڪڙيو وڃي ٿو.
برائي ۽ نيڪي ٻئي هن دنيا ۾ سرگرم آهن.
بهار جي موسم ۾ انبن ۾ گل ڦٽي پوندا آهن ۽ سٽي واري علائقي جو ڪچو جهنگلي ٻوٽو به گلن سان ڀرپور ٿيندو آهي.
اَکَ جي ٻج مان ميوو نٿو پيدا ٿئي ۽ بي ميوو اَڪَ ان جي وڻ تي اُڀري نٿو سگهي.
انبڙيءَ جي وڻ تي ويٺي رات جو تارو ڪارا ۽ اَکَ جو ٿلهو هڪ يا سائو هوندو آهي.
دماغ هڪ پکي آهي ۽ مختلف ڪمن جي نتيجن جي فرق جي ڪري، اهو ان وڻ جو ميوو حاصل ڪري ٿو جنهن تي هو ويهڻ لاءِ چونڊيندو آهي.
دماغ مقدس جماعت ۽ گرو جي حڪمت کان ڊڄي ٿو پر بڇڙي صحبت ۽ بڇڙي عقل کان نٿو ڊڄي يعني سٺي صحبت ۾ وڃڻ نٿو چاهي ۽ بڇڙي صحبت ۾ دلچسپي وٺي ٿو.
خدا کي چيو ويندو آهي ته هو بزرگن سان پيار ڪندڙ ۽ زوال وارن کي آزاد ڪرڻ وارو.
هن ڪيترن ئي زوال پذير ماڻهن کي بچايو آهي ۽ صرف اهو پار ڪري ٿو جيڪو هن کي قبول ڪيو وڃي.
جيڪڏهن پفتانه (عورت شيطان) به آزاد ٿي وئي ته ان جو مطلب اهو ناهي ته ڪنهن کي زهر ڏيڻ سٺو عمل آهي.
گريڪا (هڪ طوائف) کي آزاد ڪيو ويو پر هڪ ٻئي جي گهر ۾ داخل ٿيڻ ۽ مصيبت کي دعوت نه ڏيڻ گهرجي.
جڏهن کان والمليڪي کي برڪت ملي آهي، تڏهن کان ڪنهن کي به شاهراهه تي ڦرلٽ جو رستو نه اختيار ڪرڻ گهرجي.
پکين کي پڪڙيندڙ کي به آزاد چئبو آهي، پر اسان کي ڦاسيءَ ذريعي ٻين جي ٽنگ نه پڪڙڻ گهرجي.
جيڪڏهن ساڌنا، قصاب (دنيا جو سمنڊ) پار ٿي ويو، ته اسان کي ٻين کي مارڻ کان پاڻ کي نقصان پهچائڻ نه گهرجي.
جهاز لوهه ۽ سون ٻنهي طرفن کان وٺي وڃي ٿو پر پوءِ به انهن جي شڪل ۽ رنگ هڪجهڙا نه آهن.
حقيقت ۾، اهڙين اميدن تي رهڻ هڪ خراب طرز زندگي آهي.
کجيءَ جي وڻ کان بچڻ جو مطلب اهو ناهي ته ماڻهو ان وڻ تي چڙهڻ لاءِ ان تان ڪري.
ويران هنڌن ۽ طريقن ۾ جيڪڏهن قتل نه ڪيو وڃي ته به ويران هنڌن تي هلڻ به محفوظ نه آهي.
سئنڪ کي ڇهڻ جي باوجود به ماڻهو بچي سگهي ٿو، پوءِ به ان کي پڪڙڻ نقصانڪار ٿيندو.
درياءَ جي وهڪري سان ڌوڏي وڃڻ جو جيڪڏهن ڪو ماڻهو اڪيلو ئي ٻاهر نڪرندو آهي ته پوءِ به درياهه ۾ لهڻ کان سواءِ ٻڏڻ جو وڌيڪ امڪان آهي.
هر قسم جا ماڻهو چڱيءَ طرح ڄاڻن ٿا ته الله تعاليٰ زوال وارن کي آزاد ڪرڻ وارو آهي.
گرو جي فرمانبرداري (گرميت) محبت واري عقيدت آهي ۽ خراب عقل وارا ماڻهو رب جي درٻار ۾ پناهه نٿا وٺن.
زندگيءَ ۾ ڪيل عمل ئي آخر ۾ ساٿي آهن.
جيئن لوڻ ۽ مشڪ جي بوءَ مختلف آهي، تيئن سون ۽ لوهه به هڪجهڙا نه آهن.
شيشي جو ڪرسٽل به هيرن جي برابر نه هوندو آهي ۽ ساڳيءَ طرح ڪمند ۽ ٿلهو ڳچ به هڪجهڙو نه هوندو آهي.
ڳاڙهو ۽ ڪارو ٻج (رتا) زيور جي برابر ناهي ۽ شيشي زمرد جي قيمت تي وڪرو نٿو ڪري سگهجي.
بڇڙائي عقل هڪ ٻرندڙ آهي پر گرو جي حڪمت (گرمت) چڱن ڪمن جو ٻيڙو آهي جيڪو پار ڪري ٿو.
بڇڙي ماڻهوءَ جي هميشه مذمت ڪئي ويندي آهي ۽ سٺي ماڻهوءَ کي هر وقت ساراهيو ويندو آهي.
گرومخن جي ذريعي، سچ پڌرو ٿئي ٿو ۽ اهڙيءَ طرح سڀني کي معلوم ٿئي ٿو، پر انسانن ۾، هڪ ئي سچ کي دٻايو ۽ لڪايو وڃي ٿو.
ٽٽل ٿانءَ وانگر، اُن جو ڪوبه فائدو نه آهي.
ڪيترائي ماڻھو ھٿيار تيار ڪري وڪڻندا آھن ۽ ڪيترائي ھٿيار صاف ڪندا آھن.
جنگ ۾ هٿيار زخمي ٿين ٿا ۽ هٿيارن جي حفاظت ڪن ٿا جيئن ٻنهي فوجن جا ويڙهاڪ بار بار لڙهندا رهن.
جيڪي اڻڄاتل آھن سي زخمي آھن پر جن ھٿيار پھرايا آھن سي چڱيءَ طرح برقرار آھن.
ڪمان ساز پڻ پنهنجن خاص ڪمانن تي فخر محسوس ڪن ٿا.
هن دنيا ۾ ٻن قسمن جون صحبتون آهن، هڪ ساڌو ۽ ٻيو شرير ۽ انهن جي ملڻ سان مختلف نتيجا نڪرندا آهن.
ان ڪري انسان پنهنجي چڱائي ۽ برائيءَ جي ڪري پنهنجي خوشين يا ڏکن ۾ مگن رهي ٿو.
نيڪي ۽ بدي کي ترتيب سان شهرت ۽ بدنامي ملي ٿي.
سچائي، سڪون، شفقت، ڌرم، دولت ۽ ٻيون بهترين شيون مقدس جماعت ۾ حاصل ٿين ٿيون.
بڇڙن سان لاڳاپو، لالچ، لالچ، لالچ ۽ انا وڌائي ٿو.
سٺو يا خراب نالو بالترتيب سٺي يا خراب ڪمن جي ڪري ڪمايو ويندو آهي.
گھاس ۽ تيل کائڻ سان ڳئون کير ڏئي ٿي ۽ ٻڪرين کي جنم ڏئي رڍ وڌائي ٿي.
کير پيئڻ سان نانگ زهر الٽي ٿو ۽ پنهنجي اولاد کي کائي ٿو.
ساڌن ۽ بدڪارن سان صحبت مختلف طرح سان گناهه ۽ ميرٽ، غم ۽ خوشيون پيدا ڪري ٿي.
ڀرڻ، ڀلائي يا برائي جي جذبي کي جنم ڏئي ٿو.
صندل جو وڻ سڀني وڻن کي خوشبو ڏئي ٿو.
بانس جي رگڻ سان (ٻئي طرف) بانس پاڻ سڙي وڃي ٿو ۽ سڄي خاندان کي ساڙي ٿو.
ٻهراڙيءَ واري ٻٽي نه رڳو پڪڙي ٿي پر سڄي خاندان کي به ڦاسائي ٿي.
جبلن مان مليل اٺن دھاتن کي فلسفي جي پٿر ذريعي سون ۾ تبديل ڪيو ويو آهي.
طوائفن ڏانهن وڃڻ وارا ماڻهو وبائي مرضن کان علاوه گناهه به ڪمائيندا آهن.
بيماريءَ جا مريض طبيب وٽ ايندا آهن ۽ هو دوا ڏئي کين شفا ڏيندو آهي.
ڪمپني جي فطرت جي ڪري، هڪ سٺو يا خراب ٿيندو.
مدهوش جي طبيعت نرم آهي؛ اهو گرمي برداشت ڪري ٿو پر ٻين کي تيز رنگ ۾ رنگي ٿو.
ڪمند کي پهرين ڪڙيءَ ۾ پسايو ويندو آهي ۽ پوءِ ڪڪڙ ۾ باھ تي رکيو ويندو آهي جتي ان ۾ بيڪنگ سوڊا وجهڻ سان ان جي مٺائي وڌيڪ وڌي ويندي آهي.
ڪولوسنٿ (Colocynth) کي جيڪڏهن امرت سان سيراب ڪيو وڃي، تڏهن به ان جي تلخي نه نڪرندي آهي.
سڳورو ماڻهو پنهنجي دل ۾ عيب نه رکندو آهي ۽ بدڪار سان نيڪي ڪندو آهي.
پر بڇڙو ڪم ڪندڙ پنهنجي دل ۾ نيڪيون نه رکندو آهي، ۽ نيڪين جي برائي ڪندو آهي.
جيڪو پوکيندو سو لڻيندو.
جيئن پاڻي ۽ پٿر جو معاملو آهي، شيون پنهنجي فطرت مطابق سٺيون يا خراب هونديون آهن.
سڳوري دل ۾ ڪا دشمني ناهي، ۽ محبت بڇڙي دل ۾ نه رهندي آهي.
عظيم انسان پنهنجي ڪيل نيڪي کي ڪڏهن به نه وساريندو آهي جڏهن ته بدڪار ماڻهو دشمني نه وساريندو آهي.
ٻنهي جون خواهشون آخر ۾ پوريون نه ٿيون ڇو ته برائي اڃا به برائي ڪرڻ چاهي ٿو ۽ عظيم چاهي ٿو ته خيرات پکيڙيندو وڃي.
شريف ماڻهو برائي نه ٿو ڪري سگهي پر امير کي ڪنهن بڇڙي ماڻهو ۾ شرافت جي اميد نه رکڻ گهرجي.
اهو آهي سٺن ماڻهن جي عقل جو نچوڙ ۽ ان جي مطابق مون پنهنجي چوڌاري رائج خيالن کي بيان ڪيو آهي.
احسان (ڪڏهن) برائي جي صورت ۾ ادا ڪري سگهجي ٿو.
ٻڌايل ڪهاڻين جي آڌار تي، مون موجوده صورتحال کي بيان ڪيو آهي.
هڪ بڇڙو ۽ شريف ماڻهو سفر تي نڪتو. وڏيرن وٽ ماني هئي ۽ بدڪار وٽ پاڻي هو.
نيڪ طبيعت هئڻ ڪري، نيڪ ماڻهو کائڻ لاءِ ماني رکيائين.
بڇڙي دماغ پنهنجي بڇڙائي ڪئي (۽ پنهنجي ماني کائي) توت هن کي پاڻي نه ڏنو.
وڏيرن کي سندس شرافت جو ميوو مليو (۽ آزاد ٿي ويو) پر ان بڇڙيءَ کي زندگيءَ جي اها رات روئيندي ۽ روئيندي گذارڻي هئي.
اهو ئي رب سچو آهي ۽ سندس انصاف به سچو آهي.
مان قربان آهيان خالق ۽ ان جي مخلوق تي (ڇاڪاڻ ته هڪ ئي رب جي ٻن ٻارن جي نيت مختلف آهي).
هن دنيا ۾ برائي ۽ شرافت موجود آهي ۽ جيڪو به هتي آيو آهي، ان کي هڪ ڏينهن مرڻو آهي.
راون ۽ رام جهڙا بهادر ماڻهو به جنگين جا سبب بڻيا.
زبردست عمر کي قابو ڪري، يعني وقت کي فتح ڪري، راون پنهنجي دل ۾ برائي اختيار ڪئي (۽ سيتا کي چورايو).
رام هڪ بي داغ ماڻهو هو ۽ پنهنجي ذميداري جي احساس سبب سمنڊ ۾ پٿر به ترندا هئا.
بڇڙائيءَ جي ڪري راون هليو ويو (ماريو ويو) ٻئي جي زال چوري ڪرڻ جي بدنامي سان.
رامائن (رام جي ڪهاڻي) هميشه (ماڻهن جي ذهن ۾) مضبوط آهي ۽ جيڪو (ان ۾) پناهه گهري ٿو سو (دنيا جي سمنڊ) پار ٿي وڃي ٿو.
ڌرم جي پيروي ڪندڙ دنيا ۾ عزت حاصل ڪن ٿا ۽ جيڪي بڇڙا ڪم ڪن ٿا تن کي بدنامي ٿئي ٿي.
گولڊن لنڪا هڪ عظيم الشان قلعو هو ۽ ان جي چوڌاري سمنڊ هڪ وسيع خندق جهڙو هو.
راون کي هڪ لک پُٽ، اڍائي لک پوٽا پُٽ ۽ ڀائر هئا جهڙوڪ ڪنڀڪرن ۽ مهاراواري.
هوا هن جي محلات کي ٻوڙيندي هئي، جڏهن ته اندرا مينهن ذريعي پاڻي کڻي ويندا هئا.
باھ سندس ڀاڄائي هئي ۽ سج ۽ چنڊ سندس چراغ جلندڙ.
هن جي گهوڙن، هاٿين، رٿن ۽ پيادل فوجن جو وڏو لشڪر جنهن ۾ ڪيترائي کاهوڙا شامل هئا (اڪيائو هاٿ، هڪ اکسوهاني 21870 هاٿين، 21870 رٿن، 65610 گهوڙن ۽ 109350 پيادل سپاهين جي مخلوط فوج جي نالي سان مشهور آهي) اهڙي هئي جنهن جي طاقت ۽ عظمت جو اندازو نٿو لڳائي سگهجي.
هن (راون) مهاديو (شيو) جي خدمت ڪئي هئي ۽ ان ڪري سڀئي ديوتا ۽ راڻا سندس پناهه هيٺ هئا.
پر خراب عقل ۽ عمل کيس بدنام ڪيو.
ڪنهن سبب جي ڪري، رب، سڀني سببن جو سبب رامچندر جو روپ اختيار ڪيو.
پنهنجي سوتيلي ماءُ جو حڪم مڃيندي جلاوطن ٿي ويو ۽ عظمت حاصل ڪيائين.
غريبن لاءِ رحمدل ۽ غرور وارن کي ختم ڪندڙ رام پرسو رام جي طاقت ۽ غرور کي ختم ڪري ڇڏيو.
ڊيڄارڻ جي خدمت ڪندي، لڪشمن يتي بڻجي ويو، سڀني جذبن جو ماتحت ۽ ستي جي سڀني خوبين سان گڏ، مڪمل طور تي رام لاء وقف رهيو ۽ هن جي خدمت ڪئي.
رامائن پري پري تائين پکڙجي وئي جيئن ڪهاڻي رام-راجي، هڪ نيڪ سلطنت قائم ڪرڻ جي ڪهاڻي.
رام سڄي دنيا کي آزاد ڪيو هو. انهن لاءِ موت هڪ سچائي آهي، جن، مقدس جماعت ۾ اچي، زندگيءَ جو عزم پورو ڪيو آهي.
ڀلائي گرو جي مڪمل تعليم آهي.