वारां भाई गुरदास जी

पान - 2


ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
ੴ सतिगुर प्रसादि ॥

एक ओंकार, आदिम ऊर्जा, दैवी गुरूच्या कृपेने साकार झाली

ਵਾਰ ੨ ।
वार २ ।

वार दोन

ਆਪਨੜੈ ਹਥਿ ਆਰਸੀ ਆਪੇ ਹੀ ਦੇਖੈ ।
आपनड़ै हथि आरसी आपे ही देखै ।

आरसा (जगाच्या रूपात) हातात (परमेश्वराच्या) आहे आणि त्यात माणूस स्वतःला पाहतो.

ਆਪੇ ਦੇਖਿ ਦਿਖਾਇਦਾ ਛਿਅ ਦਰਸਨਿ ਭੇਖੈ ।
आपे देखि दिखाइदा छिअ दरसनि भेखै ।

देव दृश्यमान करतो आणि पुरुषांना सहा शाळांचे वेष आणि तत्त्वज्ञान पाहतो (या आरशात).

ਜੇਹਾ ਮੂਹੁ ਕਰਿ ਭਾਲਿਦਾ ਤੇਵੇਹੈ ਲੇਖੈ ।
जेहा मूहु करि भालिदा तेवेहै लेखै ।

माणूस त्याच्या प्रवृत्तीप्रमाणेच (आरशात) प्रतिबिंबित होतो.

ਹਸਦੇ ਹਸਦਾ ਦੇਖੀਐ ਸੋ ਰੂਪ ਸਰੇਖੈ ।
हसदे हसदा देखीऐ सो रूप सरेखै ।

हसणाऱ्याला त्यात हसण्याचे रूप दिसते.

ਰੋਦੈ ਦਿਸੈ ਰੋਵਦਾ ਹੋਏ ਨਿਮਖ ਨਿਮੇਖੈ ।
रोदै दिसै रोवदा होए निमख निमेखै ।

तर रडणारा माणूस तिथे स्वतःला (तसेच प्रत्येकजण) रडण्याच्या मुद्रेत सापडतो. हुशार माणसाचेही असेच आहे.

ਆਪੇ ਆਪਿ ਵਰਤਦਾ ਸਤਿਸੰਗਿ ਵਿਸੇਖੈ ।੧।
आपे आपि वरतदा सतिसंगि विसेखै ।१।

भगवान स्वतः या जगाच्या आरशामध्ये व्याप्त आहेत परंतु पवित्र मंडळीत आणि त्यांच्याद्वारे तो विशेषत: प्रकट होतो.

ਜਿਉ ਜੰਤ੍ਰੀ ਹਥਿ ਜੰਤ੍ਰੁ ਲੈ ਸਭਿ ਰਾਗ ਵਜਾਏ ।
जिउ जंत्री हथि जंत्रु लै सभि राग वजाए ।

परमेश्वर एका वाद्य वादकासारखा आहे जो हातात वाद्य धरून त्यावर सर्व वेगवेगळे उपाय वाजवतो.

ਆਪੇ ਸੁਣਿ ਸੁਣਿ ਮਗਨੁ ਹੋਇ ਆਪੇ ਗੁਣ ਗਾਏ ।
आपे सुणि सुणि मगनु होइ आपे गुण गाए ।

वाजवलेले सूर ऐकून तो त्यात मग्न राहतो आणि परमात्म्याची स्तुती करतो.

ਸਬਦਿ ਸੁਰਤਿ ਲਿਵ ਲੀਣੁ ਹੋਇ ਆਪਿ ਰੀਝਿ ਰੀਝਾਏ ।
सबदि सुरति लिव लीणु होइ आपि रीझि रीझाए ।

त्याचे चैतन्य शब्दात विलीन केल्याने तो आनंदी होतो आणि इतरांनाही आनंदित करतो.

ਕਥਤਾ ਬਕਤਾ ਆਪਿ ਹੈ ਸੁਰਤਾ ਲਿਵ ਲਾਏ ।
कथता बकता आपि है सुरता लिव लाए ।

भगवान हा वक्ता आहे तसेच परम चैतन्यात मग्न असलेला श्रोता आहे.

ਆਪੇ ਹੀ ਵਿਸਮਾਦੁ ਹੋਇ ਸਰਬੰਗਿ ਸਮਾਏ ।
आपे ही विसमादु होइ सरबंगि समाए ।

स्वत: सर्व आनंद तो एक आणि सर्व premeates.

ਆਪੇ ਆਪਿ ਵਰਤਦਾ ਗੁਰਮੁਖਿ ਪਤੀਆਏ ।੨।
आपे आपि वरतदा गुरमुखि पतीआए ।२।

परमेश्वर सर्वव्यापी आहे हे रहस्य फक्त गुरुमुखालाच समजते.

ਆਪੇ ਭੁਖਾ ਹੋਇ ਕੈ ਆਪਿ ਜਾਇ ਰਸੋਈ ।
आपे भुखा होइ कै आपि जाइ रसोई ।

तो (भगवान) स्वतः भुकेला भासवत स्वयंपाकघरात जातो आणि त्यात सर्व प्रकारचे आनंदी अन्न शिजवतो.

ਭੋਜਨੁ ਆਪਿ ਬਣਾਇਦਾ ਰਸ ਵਿਚਿ ਰਸ ਗੋਈ ।
भोजनु आपि बणाइदा रस विचि रस गोई ।

स्वत: खाऊन तृप्त होऊन तो मधुर पदार्थांवर स्तुतीचा वर्षाव करतो.

ਆਪੇ ਖਾਇ ਸਲਾਹਿ ਕੈ ਹੋਇ ਤ੍ਰਿਪਤਿ ਸਮੋਈ ।
आपे खाइ सलाहि कै होइ त्रिपति समोई ।

तो स्वतः आनंदी आहे तसेच आनंदी आहे.

ਆਪੇ ਰਸੀਆ ਆਪਿ ਰਸੁ ਰਸੁ ਰਸਨਾ ਭੋਈ ।
आपे रसीआ आपि रसु रसु रसना भोई ।

तो रस आहे तसेच जिभेला त्याची चव चाखते.

ਦਾਤਾ ਭੁਗਤਾ ਆਪਿ ਹੈ ਸਰਬੰਗੁ ਸਮੋਈ ।
दाता भुगता आपि है सरबंगु समोई ।

तो सर्वांमध्ये व्याप्त आहे, तो दाताही आहे आणि घेणाराही आहे.

ਆਪੇ ਆਪਿ ਵਰਤਦਾ ਗੁਰਮੁਖਿ ਸੁਖੁ ਹੋਈ ।੩।
आपे आपि वरतदा गुरमुखि सुखु होई ।३।

तो सर्वांमध्ये व्याप्त आहे हे जाणून गुरुमुखाला अपार आनंद होतो.

ਆਪੇ ਪਲੰਘੁ ਵਿਛਾਇ ਕੈ ਆਪਿ ਅੰਦਰਿ ਸਉਂਦਾ ।
आपे पलंघु विछाइ कै आपि अंदरि सउंदा ।

तो स्वतः अंथरूण पसरवतो आणि स्वतः त्यावर विसावतो.

ਸੁਹਣੇ ਅੰਦਰਿ ਜਾਇ ਕੈ ਦੇਸੰਤਰਿ ਭਉਂਦਾ ।
सुहणे अंदरि जाइ कै देसंतरि भउंदा ।

स्वप्नात प्रवेश करून तो दूरच्या प्रदेशात फिरतो.

ਰੰਕੁ ਰਾਉ ਰਾਉ ਰੰਕੁ ਹੋਇ ਦੁਖ ਸੁਖ ਵਿਚਿ ਪਉਂਦਾ ।
रंकु राउ राउ रंकु होइ दुख सुख विचि पउंदा ।

गरीबांना राजा आणि राजाला गरीब बनवून तो त्यांना दुःख आणि सुखात टाकतो.

ਤਤਾ ਸੀਅਰਾ ਹੋਇ ਜਲੁ ਆਵਟਣੁ ਖਉਂਦਾ ।
तता सीअरा होइ जलु आवटणु खउंदा ।

पाण्याच्या रूपात तो स्वतः गरम आणि थंड होतो.

ਹਰਖ ਸੋਗ ਵਿਚਿ ਧਾਂਵਦਾ ਚਾਵਾਏ ਚਉਂਦਾ ।
हरख सोग विचि धांवदा चावाए चउंदा ।

दु:खात आणि आनंदात तो फिरतो आणि कॉल केल्यावर त्याला प्रतिसाद देतो.

ਆਪੇ ਆਪਿ ਵਰਤਦਾ ਗੁਰਮੁਖਿ ਸੁਖੁ ਰਉਂਦਾ ।੪।
आपे आपि वरतदा गुरमुखि सुखु रउंदा ।४।

गुरुमुख, सर्वांद्वारे पूर्ववत होण्याच्या त्याच्या स्वभावाची जाणीव करून, आनंद प्राप्त करतो.

ਸਮਸਰਿ ਵਰਸੈ ਸ੍ਵਾਂਤ ਬੂੰਦ ਜਿਉ ਸਭਨੀ ਥਾਈ ।
समसरि वरसै स्वांत बूंद जिउ सभनी थाई ।

स्वाती नक्षत्रातील पावसाचे थेंब (भारतात ज्ञात असलेल्या सत्तावीस ताऱ्यांच्या निर्मितीपैकी पंधराव्या ताऱ्यांच्या निर्मिती) सर्व ठिकाणी सारखेच पडतात,

ਜਲ ਅੰਦਰਿ ਜਲੁ ਹੋਇ ਮਿਲੈ ਧਰਤੀ ਬਹੁ ਭਾਈ ।
जल अंदरि जलु होइ मिलै धरती बहु भाई ।

आणि पाण्यात पडून ते पाण्यात विलीन होतात आणि पृथ्वीवर ते पृथ्वी बनतात;

ਕਿਰਖ ਬਿਰਖ ਰਸ ਕਸ ਘਣੇ ਫਲੁ ਫੁਲੁ ਸੁਹਾਈ ।
किरख बिरख रस कस घणे फलु फुलु सुहाई ।

ठिकठिकाणी त्याचे रूपांतर वनस्पती आणि वनस्पतींमध्ये होते, गोड आणि कडू; काही ठिकाणी ते असंख्य फुलांनी आणि फळांनी सुशोभित केलेले आहेत.

ਕੇਲੇ ਵਿਚਿ ਕਪੂਰੁ ਹੋਇ ਸੀਤਲੁ ਸੁਖੁਦਾਈ ।
केले विचि कपूरु होइ सीतलु सुखुदाई ।

केळीच्या पानांवर पडल्याने ते थंड करणाऱ्या कापूरमध्ये बदलतात.

ਮੋਤੀ ਹੋਵੈ ਸਿਪ ਮੁਹਿ ਬਹੁ ਮੋਲੁ ਮੁਲਾਈ ।
मोती होवै सिप मुहि बहु मोलु मुलाई ।

समुद्राच्या कवचात पडल्यावर तेच मोती बनतात.

ਬਿਸੀਅਰ ਦੇ ਮਹਿ ਕਾਲਕੂਟ ਚਿਤਵੇ ਬੁਰਿਆਈ ।
बिसीअर दे महि कालकूट चितवे बुरिआई ।

सापाच्या तोंडात गेले की ते प्राणघातक विष बनतात आणि नेहमी वाईट विचार करतात.

ਆਪੇ ਆਪਿ ਵਰਤਦਾ ਸਤਿਸੰਗਿ ਸੁਭਾਈ ।੫।
आपे आपि वरतदा सतिसंगि सुभाई ।५।

परमेश्वर सर्व ठिकाणी व्याप्त होतो आणि पवित्र मंडळीत अवस्थेत बसतो.

ਸੋਈ ਤਾਂਬਾ ਰੰਗ ਸੰਗਿ ਜਿਉ ਕੈਹਾਂ ਹੋਈ ।
सोई तांबा रंग संगि जिउ कैहां होई ।

टिनमध्ये मिसळल्याने तांब्याचे कांस्यमध्ये रूपांतर होते.

ਸੋਈ ਤਾਂਬਾ ਜਿਸਤ ਮਿਲਿ ਪਿਤਲ ਅਵਲੋਈ ।
सोई तांबा जिसत मिलि पितल अवलोई ।

तेच तांबे जस्त मिसळून पितळेच्या रूपात दिसतात.

ਸੋਈ ਸੀਸੇ ਸੰਗਤੀ ਭੰਗਾਰ ਭੁਲੋਈ ।
सोई सीसे संगती भंगार भुलोई ।

शिशासोबत तांबे मिसळले तर पंजाबमध्ये भरत नावाचा ठिसूळ धातू, pewter बदलतो.

ਤਾਂਬਾ ਪਾਰਸਿ ਪਰਸਿਆ ਹੋਇ ਕੰਚਨ ਸੋਈ ।
तांबा पारसि परसिआ होइ कंचन सोई ।

तत्वज्ञानाच्या दगडाच्या स्पर्शाने तोच तांब्याचे सोने होते.

ਸੋਈ ਤਾਂਬਾ ਭਸਮ ਹੋਇ ਅਉਖਧ ਕਰਿ ਭੋਈ ।
सोई तांबा भसम होइ अउखध करि भोई ।

तांब्याचे राखेत रूपांतर झाल्यावर ते औषध बनते.

ਆਪੇ ਆਪਿ ਵਰਤਦਾ ਸੰਗਤਿ ਗੁਣ ਗੋਈ ।੬।
आपे आपि वरतदा संगति गुण गोई ।६।

त्याचप्रमाणे परमेश्वर सर्वव्यापी असला तरी मनुष्याच्या संगतीचा परिणाम मनुष्यांवर भिन्न असतो. एवढे जाणून घेऊन पवित्र मंडळीत परमेश्वराची स्तुती केली जाते.

ਪਾਣੀ ਕਾਲੇ ਰੰਗਿ ਵਿਚਿ ਜਿਉ ਕਾਲਾ ਦਿਸੈ ।
पाणी काले रंगि विचि जिउ काला दिसै ।

काळ्या रंगात मिसळलेले पाणी जसे काळे दिसते

ਰਤਾ ਰਤੇ ਰੰਗਿ ਵਿਚਿ ਮਿਲਿ ਮੇਲਿ ਸਲਿਸੈ ।
रता रते रंगि विचि मिलि मेलि सलिसै ।

आणि लाल पाण्यात मिसळून लाल होतो;

ਪੀਲੈ ਪੀਲਾ ਹੋਇ ਮਿਲੈ ਹਿਤੁ ਜੇਹੀ ਵਿਸੈ ।
पीलै पीला होइ मिलै हितु जेही विसै ।

तो पिवळा रंग जोडून पिवळा असल्याचे बाहेर वळते;

ਸਾਵਾ ਸਾਵੇ ਰੰਗਿ ਮਿਲਿ ਸਭਿ ਰੰਗ ਸਰਿਸੈ ।
सावा सावे रंगि मिलि सभि रंग सरिसै ।

आणि हिरव्याबरोबर आनंद देणारी हिरवी बनते.

ਤਤਾ ਠੰਢਾ ਹੋਇ ਕੈ ਹਿਤ ਜਿਸੈ ਤਿਸੈ ।
तता ठंढा होइ कै हित जिसै तिसै ।

ऋतूनुसार ते उष्ण किंवा थंड होते.

ਆਪੇ ਆਪਿ ਵਰਤਦਾ ਗੁਰਮੁਖਿ ਸੁਖੁ ਜਿਸੈ ।੭।
आपे आपि वरतदा गुरमुखि सुखु जिसै ।७।

त्याचप्रमाणे, प्रभु देव (प्राणींच्या) गरजा पूर्ण करतो. गुरुभिमुख (गुरुमुख) जो आनंदाने परिपूर्ण असतो त्याला हे रहस्य कळते.

ਦੀਵਾ ਬਲੈ ਬੈਸੰਤਰਹੁ ਚਾਨਣੁ ਅਨ੍ਹੇਰੇ ।
दीवा बलै बैसंतरहु चानणु अन्हेरे ।

अग्नी दिवा लावतो आणि अंधारात प्रकाश पसरतो.

ਦੀਪਕ ਵਿਚਹੁੰ ਮਸੁ ਹੋਇ ਕੰਮ ਆਇ ਲਿਖੇਰੇ ।
दीपक विचहुं मसु होइ कंम आइ लिखेरे ।

दिव्यापासून मिळणारी शाई लेखकाने वापरली आहे.

ਕਜਲੁ ਹੋਵੈ ਕਾਮਣੀ ਸੰਗਿ ਭਲੇ ਭਲੇਰੇ ।
कजलु होवै कामणी संगि भले भलेरे ।

त्या दिव्यातून महिलांना कोलीरियम मिळते. म्हणून सत्पुरुषांच्या सहवासात राहून माणूस सत्कर्मात गुंततो.

ਮਸਵਾਣੀ ਹਰਿ ਜਸੁ ਲਿਖੈ ਦਫਤਰ ਅਗਲੇਰੇ ।
मसवाणी हरि जसु लिखै दफतर अगलेरे ।

त्याच शाईने परमेश्वराची स्तुती केली जाते आणि कारकून आपल्या कार्यालयात हिशेब लिहितो.

ਆਪੇ ਆਪਿ ਵਰਤਦਾ ਗੁਰਮੁਖਿ ਚਉਫੇਰੇ ।੮।
आपे आपि वरतदा गुरमुखि चउफेरे ।८।

हे सत्य केवळ गुरुमुखालाच कळते, की परमेश्वर सर्वत्र व्याप्त आहे.

ਬਿਰਖੁ ਹੋਵੈ ਬੀਉ ਬੀਜੀਐ ਕਰਦਾ ਪਾਸਾਰਾ ।
बिरखु होवै बीउ बीजीऐ करदा पासारा ।

बियांपासून झाड वर येते आणि नंतर ते पुढे पसरते.

ਜੜ ਅੰਦਰਿ ਪੇਡ ਬਾਹਰਾ ਬਹੁ ਡਾਲ ਬਿਸਥਾਰਾ ।
जड़ अंदरि पेड बाहरा बहु डाल बिसथारा ।

मुळे पृथ्वीवर पसरतात, स्टेम बाहेर आणि फांद्या सर्वत्र पसरतात.

ਪਤ ਫੁਲ ਫਲ ਫਲੀਦਾ ਰਸ ਰੰਗ ਸਵਾਰਾ ।
पत फुल फल फलीदा रस रंग सवारा ।

ते फुलांनी, फळांनी आणि अनेक रंगांच्या आणि रमणीय पदार्थांनी परिपूर्ण होते.

ਵਾਸੁ ਨਿਵਾਸੁ ਉਲਾਸੁ ਕਰਿ ਹੋਇ ਵਡ ਪਰਵਾਰਾ ।
वासु निवासु उलासु करि होइ वड परवारा ।

त्याच्या फुलांमध्ये आणि फळांमध्ये सुगंध आणि आनंद राहतो आणि आता हे बीज एक मोठे कुटुंब बनले आहे.

ਫਲ ਵਿਚਿ ਬੀਉ ਸੰਜੀਉ ਹੋਇ ਫਲ ਫਲੇ ਹਜਾਰਾ ।
फल विचि बीउ संजीउ होइ फल फले हजारा ।

पुन्हा बिया तयार करून फळे असंख्य फुलांचे आणि फळांचे स्त्रोत बनतात.

ਆਪੇ ਆਪਿ ਵਰਤਦਾ ਗੁਰਮੁਖਿ ਨਿਸਤਾਰਾ ।੯।
आपे आपि वरतदा गुरमुखि निसतारा ।९।

सर्वांमध्ये एकच परमेश्वर आहे हे सत्य समजून घेतल्याने गुरुमुक्त होतो.

ਹੋਵੇ ਸੂਤੁ ਕਪਾਹ ਦਾ ਕਰਿ ਤਾਣਾ ਵਾਣਾ ।
होवे सूतु कपाह दा करि ताणा वाणा ।

कापसापासून धागा आणि नंतर त्याचा ताना व वाफ तयार केला जातो.

ਸੂਤਹੁ ਕਪੜੁ ਜਾਣੀਐ ਆਖਾਣ ਵਖਾਣਾ ।
सूतहु कपड़ु जाणीऐ आखाण वखाणा ।

त्याच धाग्यापासून कापड तयार होते हे सर्वज्ञात आहे.

ਚਉਸੀ ਤੈ ਚਉਤਾਰ ਹੋਇ ਗੰਗਾ ਜਲੁ ਜਾਣਾ ।
चउसी तै चउतार होइ गंगा जलु जाणा ।

चौसी, गंगाजली इ. (भारतात) म्हणून ओळखले जाणारे चार धागे आहेत.

ਖਾਸਾ ਮਲਮਲ ਸਿਰੀਸਾਫੁ ਤਨ ਸੁਖ ਮਨਿ ਭਾਣਾ ।
खासा मलमल सिरीसाफु तन सुख मनि भाणा ।

त्यापासून बनवलेले उत्कृष्ट कपडे (मलमल, सिरिसाफ) शरीराला आराम आणि आनंद देतात.

ਪਗ ਦੁਪਟਾ ਚੋਲਣਾ ਪਟੁਕਾ ਪਰਵਾਣਾ ।
पग दुपटा चोलणा पटुका परवाणा ।

पगडी, स्कार्फ, कमर कोट इत्यादी बनून तो सुती धागा सर्वांना मान्य होतो.

ਆਪੇ ਆਪਿ ਵਰਤਦਾ ਗੁਰਮੁਖਿ ਰੰਗ ਮਾਣਾ ।੧੦।
आपे आपि वरतदा गुरमुखि रंग माणा ।१०।

परमेश्वर सर्वांमध्ये व्याप्त होतो आणि गुरुमुख त्याच्या प्रेमाचा आनंद घेतात.

ਸੁਨਿਆਰਾ ਸੁਇਨਾ ਘੜੈ ਗਹਣੇ ਸਾਵਾਰੇ ।
सुनिआरा सुइना घड़ै गहणे सावारे ।

सोनार सोन्यापासून सुंदर दागिने तयार करतो.

ਪਿਪਲ ਵਤਰੇ ਵਾਲੀਆ ਤਾਨਉੜੇ ਤਾਰੇ ।
पिपल वतरे वालीआ तानउड़े तारे ।

त्यांपैकी अनेक कानांना शोभेसाठी पिंपळाच्या पानांसारखे आहेत तर अनेक सोन्याच्या तारेचे आहेत.

ਵੇਸਰਿ ਨਥਿ ਵਖਾਣੀਐ ਕੰਠ ਮਾਲਾ ਧਾਰੇ ।
वेसरि नथि वखाणीऐ कंठ माला धारे ।

सोन्यापासून, नाकातील रिंग आणि हार देखील त्यांच्या आकारात तयार केले जातात.

ਟੀਕਤਿ ਮਣੀਆ ਮੋਤਿਸਰ ਗਜਰੇ ਪਾਸਾਰੇ ।
टीकति मणीआ मोतिसर गजरे पासारे ।

कपाळासाठी अलंकार (टिक्का), रत्नजडित हार, मोत्यांच्या माळा बनविल्या जातात.

ਦੁਰ ਬਹੁਟਾ ਗੋਲ ਛਾਪ ਕਰਿ ਬਹੁ ਪਰਕਾਰੇ ।
दुर बहुटा गोल छाप करि बहु परकारे ।

विविधरंगी मनगटाच्या साखळ्या आणि गोल रिंग सोन्यापासून तयार केल्या जातात.

ਆਪੇ ਆਪਿ ਵਰਤਦਾ ਗੁਰਮੁਖਿ ਵੀਚਾਰੇ ।੧੧।
आपे आपि वरतदा गुरमुखि वीचारे ।११।

गुरुमुखाला असे वाटते की सोन्याप्रमाणे तो प्रत्येक वस्तूचा आधार आहे.

ਗੰਨਾ ਕੋਲੂ ਪੀੜੀਐ ਰਸੁ ਦੇ ਦਰਹਾਲਾ ।
गंना कोलू पीड़ीऐ रसु दे दरहाला ।

गाळप यंत्राने उसाचे गाळप केल्याने झटपट रस मिळतो.

ਕੋਈ ਕਰੇ ਗੁੜੁ ਭੇਲੀਆਂ ਕੋ ਸਕਰ ਵਾਲਾ ।
कोई करे गुड़ु भेलीआं को सकर वाला ।

काहीजण गूळ आणि ब्राऊन शुगरच्या गुठळ्या तयार करतात.

ਕੋਈ ਖੰਡ ਸਵਾਰਦਾ ਮਖਣ ਮਸਾਲਾ ।
कोई खंड सवारदा मखण मसाला ।

काही शुद्ध साखर तयार करतात तर काही त्यात गोड थेंब टाकून खास गूळ बनवतात.

ਹੋਵੈ ਮਿਸਰੀ ਕਲੀਕੰਦ ਮਿਠਿਆਈ ਢਾਲਾ ।
होवै मिसरी कलीकंद मिठिआई ढाला ।

ते गुठळी साखर आणि विविधरंगी मिठाईमध्ये तयार केले जाते.

ਖਾਵੈ ਰਾਜਾ ਰੰਕੁ ਕਰਿ ਰਸ ਭੋਗ ਸੁਖਾਲਾ ।
खावै राजा रंकु करि रस भोग सुखाला ।

गरीब आणि श्रीमंत दोघेही ते आनंदाने खातात.

ਆਪੇ ਆਪਿ ਵਰਤਦਾ ਗੁਰਮੁਖਿ ਸੁਖਾਲਾ ।੧੨।
आपे आपि वरतदा गुरमुखि सुखाला ।१२।

देव (ऊसाच्या रसासारखा) सर्वांत झिरपतो; गुरुमुखांसाठी तो सर्व सुखांचे सार आहे.

ਗਾਈ ਰੰਗ ਬਿਰੰਗ ਬਹੁ ਦੁਧੁ ਉਜਲੁ ਵਰਣਾ ।
गाई रंग बिरंग बहु दुधु उजलु वरणा ।

गायी वेगवेगळ्या रंगाच्या असतात पण सर्वांचे दूध पांढरे असते.

ਦੁਧਹੁ ਦਹੀ ਜਮਾਈਐ ਕਰਿ ਨਿਹਚਲੁ ਧਰਣਾ ।
दुधहु दही जमाईऐ करि निहचलु धरणा ।

दही बनवण्यासाठी त्यात काही रेनेट टाकले जाते आणि नंतर ते न वाटता ठेवले जाते.

ਦਹੀ ਵਿਲੋਇ ਅਲੋਈਐ ਛਾਹਿ ਮਖਣ ਤਰਣਾ ।
दही विलोइ अलोईऐ छाहि मखण तरणा ।

दही मंथन केल्याने बटर दुधावर लोणी सापडते.

ਮਖਣੁ ਤਾਇ ਅਉਟਾਇ ਕੈ ਘਿਉ ਨਿਰਮਲ ਕਰਣਾ ।
मखणु ताइ अउटाइ कै घिउ निरमल करणा ।

नीट उकळलेले लोणी तुपात रूपांतरित होते - स्पष्ट केलेले लोणी.

ਹੋਮ ਜਗ ਨਈਵੇਦ ਕਰਿ ਸਭ ਕਾਰਜ ਸਰਣਾ ।
होम जग नईवेद करि सभ कारज सरणा ।

मग ते तूप होमहवन म्हणून वापरले जाते आणि त्याला यज्ञ (विधी) आणि इतर यज्ञ केले जातात.

ਆਪੇ ਆਪਿ ਵਰਤਦਾ ਗੁਰਮੁਖਿ ਹੋਇ ਜਰਣਾ ।੧੩।
आपे आपि वरतदा गुरमुखि होइ जरणा ।१३।

गुरुमुख जाणतो की परमेश्वर सर्व व्यापी आहे परंतु त्याच्यापर्यंत पोहोचण्यासाठी आध्यात्मिक शोध तसेच समाधानाची भावना असणे आवश्यक आहे.

ਪਲ ਘੜੀਆ ਮੂਰਤਿ ਪਹਰਿ ਥਿਤ ਵਾਰ ਗਣਾਏ ।
पल घड़ीआ मूरति पहरि थित वार गणाए ।

क्षणांपासून, घारी (22 च्या बरोबरीचे वेळेचे एकक).

ਦੁਇ ਪਖ ਬਾਰਹ ਮਾਹ ਕਰਿ ਸੰਜੋਗ ਬਣਾਏ ।
दुइ पख बारह माह करि संजोग बणाए ।

(5 मिनिटे), मुहूर्त (शुभ वेळ), दिवस आणि रात्र (पहार - तीन तास) तारखा आणि दिवस मोजले गेले आहेत. त्यानंतर दोन पंधरवडे (अंधार-प्रकाश) आणि बारा महिने जोडले गेले आहेत.

ਛਿਅ ਰੁਤੀ ਵਰਤਾਈਆਂ ਬਹੁ ਚਲਿਤ ਬਣਾਏ ।
छिअ रुती वरताईआं बहु चलित बणाए ।

सहा ऋतूंतून अनेक प्रेरणादायी दृश्ये तयार झाली आहेत.

ਸੂਰਜੁ ਇਕੁ ਵਰਤਦਾ ਲੋਕੁ ਵੇਦ ਅਲਾਏ ।
सूरजु इकु वरतदा लोकु वेद अलाए ।

परंतु जाणकारांच्या म्हणण्याप्रमाणे या सर्वांमध्ये सूर्य सारखाच राहतो.

ਚਾਰਿ ਵਰਨ ਛਿਅ ਦਰਸਨਾਂ ਬਹੁ ਪੰਥਿ ਚਲਾਏ ।
चारि वरन छिअ दरसनां बहु पंथि चलाए ।

त्याचप्रमाणे चार वर्ण, सहा तत्त्वज्ञाने आणि अनेक पंथांचा प्रचार केला आहे.

ਆਪੇ ਆਪਿ ਵਰਤਦਾ ਗੁਰਮੁਖਿ ਸਮਝਾਏ ।੧੪।
आपे आपि वरतदा गुरमुखि समझाए ।१४।

पण गुरुमुखाला सर्व समजते (आणि त्यामुळे भांडणे होऊ नयेत).

ਇਕੁ ਪਾਣੀ ਇਕ ਧਰਤਿ ਹੈ ਬਹੁ ਬਿਰਖ ਉਪਾਏ ।
इकु पाणी इक धरति है बहु बिरख उपाए ।

पाणी एक आहे आणि पृथ्वी सुद्धा एक आहे पण वनस्पती विविध गुणांची आहे.

ਅਫਲ ਸਫਲ ਪਰਕਾਰ ਬਹੁ ਫਲ ਫੁਲ ਸੁਹਾਏ ।
अफल सफल परकार बहु फल फुल सुहाए ।

अनेकांना फळे नसतात तर अनेकांना फुलांनी व फळांनी शोभलेली असते.

ਬਹੁ ਰਸ ਰੰਗ ਸੁਵਾਸਨਾ ਪਰਕਿਰਤਿ ਸੁਭਾਏ ।
बहु रस रंग सुवासना परकिरति सुभाए ।

त्यांना विविध प्रकारचे सुगंध आहेत आणि त्यांच्या अनेक प्रकारच्या अर्कांमुळे ते निसर्गाची भव्यता वाढवतात.

ਬੈਸੰਤਰੁ ਇਕੁ ਵਰਨ ਹੋਇ ਸਭ ਤਰਵਰ ਛਾਏ ।
बैसंतरु इकु वरन होइ सभ तरवर छाए ।

सर्व झाडांमध्ये सारखीच आग असते.

ਗੁਪਤਹੁ ਪਰਗਟ ਹੋਇ ਕੈ ਭਸਮੰਤ ਕਰਾਏ ।
गुपतहु परगट होइ कै भसमंत कराए ।

तो अव्यक्त अग्नी प्रगट होऊन सर्व राखून टाकतो.

ਆਪੇ ਆਪਿ ਵਰਤਦਾ ਗੁਰਮੁਖਿ ਸੁਖ ਪਾਏ ।੧੫।
आपे आपि वरतदा गुरमुखि सुख पाए ।१५।

त्याचप्रमाणे, तो (अव्यक्त) परमेश्वर सर्वांमध्ये वास करतो आणि हेच सत्य गुरुमुखांना आनंदाने परिपूर्ण करते.

ਚੰਦਨ ਵਾਸ ਵਣਾਸਪਤਿ ਸਭ ਚੰਦਨ ਹੋਵੈ ।
चंदन वास वणासपति सभ चंदन होवै ।

चंदनाच्या झाडाजवळ लावलेली संपूर्ण वनस्पती चंदनासारखी सुगंधित होते.

ਅਸਟ ਧਾਤੁ ਇਕ ਧਾਤੁ ਹੋਇ ਸੰਗਿ ਪਾਰਸਿ ਢੋਵੈ ।
असट धातु इक धातु होइ संगि पारसि ढोवै ।

तत्वज्ञानी दगड आणि हलक्या धातूंच्या मिश्रधातूच्या संपर्कात राहिल्याने एका धातूमध्ये (सोन्यात) रूपांतर होते.

ਨਦੀਆ ਨਾਲੇ ਵਾਹੜੇ ਮਿਲਿ ਗੰਗ ਗੰਗੋਵੈ ।
नदीआ नाले वाहड़े मिलि गंग गंगोवै ।

नद्या, नाले आणि नाले गंगेत मिसळल्यानंतर गंगेच्या नावाने ओळखले जातात.

ਪਤਿਤ ਉਧਾਰਣੁ ਸਾਧਸੰਗੁ ਪਾਪਾਂ ਮਲੁ ਧੋਵੈ ।
पतित उधारणु साधसंगु पापां मलु धोवै ।

पतितांचा उद्धारकर्ता ही पवित्र मंडळी आहे जिथे पापांची घाण साफ केली जाते.

ਨਰਕ ਨਿਵਾਰ ਅਸੰਖ ਹੋਇ ਲਖ ਪਤਿਤ ਸੰਗੋਵੈ ।
नरक निवार असंख होइ लख पतित संगोवै ।

असंख्य धर्मत्यागी आणि नरकांनी पवित्र मंडळीद्वारे आणि त्यामध्ये मुक्ती मिळविली आहे.

ਆਪੇ ਆਪਿ ਵਰਤਦਾ ਗੁਰਮੁਖਿ ਅਲੋਵੈ ।੧੬।
आपे आपि वरतदा गुरमुखि अलोवै ।१६।

गुरुमुख पाहतो आणि समजतो की देव सर्वांमध्ये व्याप्त आहे.

ਦੀਪਕ ਹੇਤੁ ਪਤੰਗ ਦਾ ਜਲ ਮੀਨ ਤਰੰਦਾ ।
दीपक हेतु पतंग दा जल मीन तरंदा ।

पतंगाला जळणारा दिवा आवडतो आणि मासे त्याच्या प्रेमासाठी पाण्यात पोहत जातात.

ਮਿਰਗੁ ਨਾਦ ਵਿਸਮਾਦੁ ਹੈ ਭਵਰ ਕਵਲਿ ਵਸੰਦਾ ।
मिरगु नाद विसमादु है भवर कवलि वसंदा ।

हरणांसाठी संगीताचा आवाज हा आनंदाचा स्त्रोत आहे आणि काळी मधमाशी कमळाच्या प्रेमात पडते.

ਚੰਦ ਚਕੋਰ ਪਰੀਤਿ ਹੈ ਦੇਖਿ ਧਿਆਨੁ ਧਰੰਦਾ ।
चंद चकोर परीति है देखि धिआनु धरंदा ।

रेडलेग्ड पॅट्रिज (चकोर) चंद्रावर प्रेम करतो आणि त्यावर लक्ष केंद्रित करतो.

ਚਕਵੀ ਸੂਰਜ ਹੇਤੁ ਹੈ ਸੰਜੋਗ ਬਣੰਦਾ ।
चकवी सूरज हेतु है संजोग बणंदा ।

मादी रडी शेल्ड्रेक (चकवी) सूर्यावर प्रेम करते आणि फक्त सूर्योदयाच्या वेळी ती भेटते आणि आपल्या साथीदाराशी जुळते.

ਨਾਰਿ ਭਤਾਰ ਪਿਆਰੁ ਹੈ ਮਾਂ ਪੁਤੁ ਮਿਲੰਦਾ ।
नारि भतार पिआरु है मां पुतु मिलंदा ।

स्त्रीचे आपल्या पतीवर प्रेम असते आणि आईने मुलाला जन्म दिला हे प्रेम आहे.

ਆਪੇ ਆਪਿ ਵਰਤਦਾ ਗੁਰਮੁਖਿ ਪਰਚੰਦਾ ।੧੭।
आपे आपि वरतदा गुरमुखि परचंदा ।१७।

त्याला सर्वांमध्ये कार्यरत पाहून गुरुमुखाला समाधान वाटते.

ਅਖੀ ਅੰਦਰਿ ਦੇਖਦਾ ਸਭ ਚੋਜ ਵਿਡਾਣਾ ।
अखी अंदरि देखदा सभ चोज विडाणा ।

(जगाच्या) डोळ्यांनी तो सर्व चमत्कारिक पराक्रम पाहतो.

ਕੰਨੀ ਸੁਣਦਾ ਸੁਰਤਿ ਕਰਿ ਆਖਾਣਿ ਵਖਾਣਾ ।
कंनी सुणदा सुरति करि आखाणि वखाणा ।

पूर्ण जाणीवेने तो कथन केलेल्या कथा ऐकतो.

ਜੀਭੈ ਅੰਦਰਿ ਬੋਲਦਾ ਬਹੁ ਸਾਦ ਲੁਭਾਣਾ ।
जीभै अंदरि बोलदा बहु साद लुभाणा ।

जिभेद्वारे, तो बोलतो आणि सर्व अभिरुचींचा आस्वाद घेतो.

ਹਥੀਂ ਕਿਰਤਿ ਕਮਾਂਵਦਾ ਪਗਿ ਚਲੈ ਸੁਜਾਣਾ ।
हथीं किरति कमांवदा पगि चलै सुजाणा ।

तो हाताने काम करतो आणि तो, सर्वज्ञ, पायांवर चालतो.

ਦੇਹੀ ਅੰਦਰਿ ਇਕੁ ਮਨੁ ਇੰਦ੍ਰੀ ਪਰਵਾਣਾ ।
देही अंदरि इकु मनु इंद्री परवाणा ।

शरीरात, तो मन आहे ज्याच्या आदेशाचे सर्व इंद्रिये पालन करतात.

ਆਪੇ ਆਪਿ ਵਰਤਦਾ ਗੁਰਮੁਖਿ ਸੁਖੁ ਮਾਣਾ ।੧੮।
आपे आपि वरतदा गुरमुखि सुखु माणा ।१८।

तो सर्वांमध्ये व्यापतो हे समजून (वास्तव) गुरुमुखांना आनंद होतो.

ਪਵਣ ਗੁਰੂ ਗੁਰੁ ਸਬਦੁ ਹੈ ਰਾਗ ਨਾਦ ਵੀਚਾਰਾ ।
पवण गुरू गुरु सबदु है राग नाद वीचारा ।

जगाचा आधार हवा (वायूंचे मिश्रण) आहे आणि शब्द (शब्द) हा सर्व ज्ञानाचा गुरू आहे ज्यातून सर्व विचार, संगीत आणि परिचर ध्वनी प्रवाहित होतात.

ਮਾਤ ਪਿਤਾ ਜਲੁ ਧਰਤਿ ਹੈ ਉਤਪਤਿ ਸੰਸਾਰਾ ।
मात पिता जलु धरति है उतपति संसारा ।

आई आणि वडील ही पृथ्वी आणि पाण्याच्या रूपात सर्जनशील शक्ती आहेत.

ਦਾਈ ਦਾਇਆ ਰਾਤਿ ਦਿਹੁ ਵਰਤੇ ਵਰਤਾਰਾ ।
दाई दाइआ राति दिहु वरते वरतारा ।

रात्रंदिवस जीवांची शुश्रूषा करणाऱ्या परिचारिका आहेत आणि अशा प्रकारे संपूर्ण यंत्रणा कार्यान्वित होते.

ਸਿਵ ਸਕਤੀ ਦਾ ਖੇਲੁ ਮੇਲੁ ਪਰਕਿਰਤਿ ਪਸਾਰਾ ।
सिव सकती दा खेलु मेलु परकिरति पसारा ।

शिव (चैतन्य) आणि शक्ती (जड स्वभाव) यांच्या संयोगाने हे संपूर्ण जग अस्तित्वात येते.

ਪਾਰਬ੍ਰਹਮ ਪੂਰਨ ਬ੍ਰਹਮੁ ਘਟਿ ਚੰਦੁ ਅਕਾਰਾ ।
पारब्रहम पूरन ब्रहमु घटि चंदु अकारा ।

तो दिव्य परिपूर्ण परमेश्वर सर्वांमध्ये व्याप्त आहे जसा आकाशातील एकच चंद्र पाण्याच्या सर्व घागरींमध्ये दिसतो.

ਆਪੇ ਆਪਿ ਵਰਤਦਾ ਗੁਰਮੁਖਿ ਨਿਰਧਾਰਾ ।੧੯।
आपे आपि वरतदा गुरमुखि निरधारा ।१९।

सर्व साधनांच्या पलीकडे असलेला तो परमेश्वर गुरुमुखांचा उदरनिर्वाह आहे आणि तो एकटाच सर्वांचे कार्य करतो.

ਫੁਲਾਂ ਅੰਦਰਿ ਵਾਸੁ ਹੈ ਹੋਇ ਭਵਰੁ ਲੁਭਾਣਾ ।
फुलां अंदरि वासु है होइ भवरु लुभाणा ।

परमेश्वर हा फुलांमध्ये सुगंध आहे आणि काळी मधमाशी बनून तो फुलांकडे आकर्षित होतो.

ਅੰਬਾਂ ਅੰਦਰਿ ਰਸ ਧਰੇ ਕੋਇਲ ਰਸੁ ਮਾਣਾ ।
अंबां अंदरि रस धरे कोइल रसु माणा ।

आंब्यांमध्ये रस आहे तो आणि कोकिळा बनणे तोच आनंद घेतो.

ਮੋਰ ਬਬੀਹਾ ਹੋਇ ਕੈ ਘਣ ਵਰਸ ਸਿਞਾਣਾ ।
मोर बबीहा होइ कै घण वरस सिञाणा ।

मोर आणि पावसाचा पक्षी (पापथ) बनून तो ढगांच्या पावसातला आनंद ओळखतो.

ਖੀਰ ਨੀਰ ਸੰਜੋਗ ਹੋਇ ਕਲੀਕੰਦ ਵਖਾਣਾ ।
खीर नीर संजोग होइ कलीकंद वखाणा ।

दूध आणि पाणी होऊन तो विविधरंगी मिठाईत रूपांतरित करतो.

ਓਅੰਕਾਰੁ ਆਕਾਰੁ ਕਰਿ ਹੋਇ ਪਿੰਡ ਪਰਾਣਾ ।
ओअंकारु आकारु करि होइ पिंड पराणा ।

एकच निराकार परमेश्वर वेगवेगळी रूपे धारण करून सर्व शरीरांत वास करत आहे.

ਆਪੇ ਆਪਿ ਵਰਤਦਾ ਗੁਰਮੁਖਿ ਪਰਵਾਣਾ ।੨੦।੨। ਦੁਇ ।
आपे आपि वरतदा गुरमुखि परवाणा ।२०।२। दुइ ।

तो सर्व पदार्थ आणि क्रियांमध्ये सर्वव्यापी असतो आणि अशा सर्व अवस्थांपुढे गुरुमुख नतमस्तक होतात.