वारां भाई गुरदास जी

पान - 32


ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
ੴ सतिगुर प्रसादि ॥

एक ओंकार, आदिम ऊर्जा, दैवी गुरूच्या कृपेने साकार झाली

ਪਉੜੀ ੧
पउड़ी १

ਪਹਿਲਾ ਗੁਰਮੁਖਿ ਜਨਮੁ ਲੈ ਭੈ ਵਿਚਿ ਵਰਤੈ ਹੋਇ ਇਆਣਾ ।
पहिला गुरमुखि जनमु लै भै विचि वरतै होइ इआणा ।

या जगात जन्म घेऊन निष्पाप आणि अज्ञानी बनणारा गुरु भगवंताच्या भयात गुरफटून जातो.

ਗੁਰ ਸਿਖ ਲੈ ਗੁਰਸਿਖੁ ਹੋਇ ਭਾਇ ਭਗਤਿ ਵਿਚਿ ਖਰਾ ਸਿਆਣਾ ।
गुर सिख लै गुरसिखु होइ भाइ भगति विचि खरा सिआणा ।

गुरूंची शिकवण अंगीकारून गुरुचा शीख बनतो आणि प्रेमळ भक्तीमध्ये टिकून राहून शुद्ध आणि बुद्धिमान जीवन जगतो.

ਗੁਰ ਸਿਖ ਸੁਣਿ ਮੰਨੈ ਸਮਝਿ ਮਾਣਿ ਮਹਤਿ ਵਿਚਿ ਰਹੈ ਨਿਮਾਣਾ ।
गुर सिख सुणि मंनै समझि माणि महति विचि रहै निमाणा ।

ते ऐकल्यानंतर आणि समजून घेतल्यावर, ई गुरूंची शिकवण स्वीकारतो आणि गौरव मिळवणे देखील नम्र राहते.

ਗੁਰ ਸਿਖ ਗੁਰਸਿਖੁ ਪੂਜਦਾ ਪੈਰੀ ਪੈ ਰਹਰਾਸਿ ਲੁਭਾਣਾ ।
गुर सिख गुरसिखु पूजदा पैरी पै रहरासि लुभाणा ।

गुरूंच्या शिकवणीनुसार, तो ई शीखांची पूजा करतो आणि त्यांच्या चरणांना स्पर्श करतो आणि त्यांच्या सद्गुण मार्गाचे अनुसरण करतो, तो सर्वांचा प्रिय बनतो.

ਗੁਰ ਸਿਖ ਮਨਹੁ ਨ ਵਿਸਰੈ ਚਲਣੁ ਜਾਣਿ ਜੁਗਤਿ ਮਿਹਮਾਣਾ ।
गुर सिख मनहु न विसरै चलणु जाणि जुगति मिहमाणा ।

गुरूची शिकवण शीख कधीच विसरत नाही आणि स्वत:ला येणारा पाहुणे समजण्याची पद्धत शिकून तो येथे आपले जीवन व्यतीत करतो.

ਗੁਰ ਸਿਖ ਮਿਠਾ ਬੋਲਣਾ ਨਿਵਿ ਚਲਣਾ ਗੁਰਸਿਖੁ ਪਰਵਾਣਾ ।
गुर सिख मिठा बोलणा निवि चलणा गुरसिखु परवाणा ।

गुरूचे शीख गोड बोलतात आणि नम्रतेला जीवनाचा योग्य मार्ग म्हणून स्वीकारतात.

ਘਾਲਿ ਖਾਇ ਗੁਰਸਿਖ ਮਿਲਿ ਖਾਣਾ ।੧।
घालि खाइ गुरसिख मिलि खाणा ।१।

गुरुमुख, गुरुभिमुख व्यक्ती कठोर परिश्रम करून उदरनिर्वाह करते आणि उमच्या इतर शीखांना आपले जीवन जगते.

ਪਉੜੀ ੨
पउड़ी २

ਦਿਸਟਿ ਦਰਸ ਲਿਵ ਸਾਵਧਾਨੁ ਸਬਦ ਸੁਰਤਿ ਚੇਤੰਨੁ ਸਿਆਣਾ ।
दिसटि दरस लिव सावधानु सबद सुरति चेतंनु सिआणा ।

गुरुमुखाची दृष्टी भगवंताच्या दर्शनाच्या इच्छेमध्ये बसून राहते आणि सद्बोधाच्या त्याच्या सजग अनुभूतीमुळे त्याला बुद्धी प्राप्त होते.

ਨਾਮੁ ਦਾਨੁ ਇਸਨਾਨੁ ਦਿੜੁ ਮਨ ਬਚ ਕਰਮ ਕਰੈ ਮੇਲਾਣਾ ।
नामु दानु इसनानु दिड़ु मन बच करम करै मेलाणा ।

टांकसाळ, दान आणि अभ्यंगस्नान यांच्या ध्यानात स्थिर राहून ते मन, वाणी आणि कृतीत समन्वय राखतात.

ਗੁਰਸਿਖ ਥੋੜਾ ਬੋਲਣਾ ਥੋੜਾ ਸਉਣਾ ਥੋੜਾ ਖਾਣਾ ।
गुरसिख थोड़ा बोलणा थोड़ा सउणा थोड़ा खाणा ।

गुरूचा शीख कमी बोलतो, कमी झोपतो आणि थोडे खातो.

ਪਰ ਤਨ ਪਰ ਧਨ ਪਰਹਰੈ ਪਰ ਨਿੰਦਾ ਸੁਣਿ ਮਨਿ ਸਰਮਾਣਾ ।
पर तन पर धन परहरै पर निंदा सुणि मनि सरमाणा ।

दुसऱ्याच्या शरीराचा (स्त्री) आणि दुसऱ्याच्या संपत्तीचा तिरस्कार करून तो दुसऱ्याची निंदा ऐकण्याचे टाळतो.

ਗੁਰ ਮੂਰਤਿ ਸਤਿਗੁਰ ਸਬਦੁ ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਸਮਸਰਿ ਪਰਵਾਣਾ ।
गुर मूरति सतिगुर सबदु साधसंगति समसरि परवाणा ।

तो शब्द (शब्द) आणि पवित्र मंडळीत गुरूची उपस्थिती समानतेने स्वीकारतो.

ਇਕ ਮਨਿ ਇਕੁ ਅਰਾਧਣਾ ਦੁਤੀਆ ਨਾਸਤਿ ਭਾਵੈ ਭਾਣਾ ।
इक मनि इकु अराधणा दुतीआ नासति भावै भाणा ।

एकचित्ताने तो एका परमेश्वराची उपासना करतो आणि त्याला द्वैतभाव नसल्यामुळे तो परमेश्वराच्या इच्छेमध्ये रमतो.

ਗੁਰਮੁਖਿ ਹੋਦੈ ਤਾਣਿ ਨਿਤਾਣਾ ।੨।
गुरमुखि होदै ताणि निताणा ।२।

सर्व शक्ती असूनही गुरुमुख स्वतःला नम्र आणि नम्र समजतो.

ਪਉੜੀ ੩
पउड़ी ३

ਗੁਰਮੁਖਿ ਰੰਗੁ ਨ ਦਿਸਈ ਹੋਂਦੀ ਅਖੀਂ ਅੰਨ੍ਹਾ ਸੋਈ ।
गुरमुखि रंगु न दिसई होंदी अखीं अंन्हा सोई ।

जो गुरुमुखांची भव्यता पाहू शकत नाही तो डोळे असूनही आंधळा आहे.

ਗੁਰਮੁਖਿ ਸਮਝਿ ਨ ਸਕਈ ਹੋਂਦੀ ਕੰਨੀਂ ਬੋਲਾ ਹੋਈ ।
गुरमुखि समझि न सकई होंदी कंनीं बोला होई ।

ज्याला गुरुमुखाची कल्पना कळत नाही तो कान असूनही बहिरा आहे.

ਗੁਰਮੁਖਿ ਸਬਦੁ ਨ ਗਾਵਈ ਹੋਂਦੀ ਜੀਭੈ ਗੁੰਗਾ ਗੋਈ ।
गुरमुखि सबदु न गावई होंदी जीभै गुंगा गोई ।

तो गुरुमुखाचे भजन गात नाही, जीभ असूनही मुका आहे.

ਚਰਣ ਕਵਲ ਦੀ ਵਾਸ ਵਿਣੁ ਨਕਟਾ ਹੋਂਦੇ ਨਕਿ ਅਲੋਈ ।
चरण कवल दी वास विणु नकटा होंदे नकि अलोई ।

गुरूंच्या चरणकमलांच्या सुगंधाने रहित, मनोहर नाक असूनही ते कापलेल्या नाकाने (निर्लज्ज चेहऱ्याचे) असावेत.

ਗੁਰਮੁਖਿ ਕਾਰ ਵਿਹੂਣਿਆਂ ਹੋਂਦੀ ਕਰੀਂ ਲੁੰਜਾ ਦੁਖ ਰੋਈ ।
गुरमुखि कार विहूणिआं होंदी करीं लुंजा दुख रोई ।

गुरुमुखाच्या सेवेची भावना नसलेली व्यक्ती हा रडणारा अपंग आहे, त्याचे निरोगी हात असूनही तो रडत राहतो.

ਗੁਰਮਤਿ ਚਿਤਿ ਨ ਵਸਈ ਸੋ ਮਤਿ ਹੀਣੁ ਲਹਦਾ ਢੋਈ ।
गुरमति चिति न वसई सो मति हीणु लहदा ढोई ।

ज्याच्या अंतःकरणात गुरूची बुद्धी टिकत नाही, तो मूर्ख असतो ज्याला कुठेही आश्रय मिळत नाही.

ਮੂਰਖ ਨਾਲਿ ਨ ਕੋਇ ਸਥੋਈ ।੩।
मूरख नालि न कोइ सथोई ।३।

मूर्खाला कोणी सोबती नसतो.

ਪਉੜੀ ੪
पउड़ी ४

ਘੁਘੂ ਸੁਝੁ ਨ ਸੁਝਈ ਵਸਦੀ ਛਡਿ ਰਹੈ ਓਜਾੜੀ ।
घुघू सुझु न सुझई वसदी छडि रहै ओजाड़ी ।

घुबडाला कोणतीही विचारशील समज नसते आणि निवासस्थान सोडून निर्जन ठिकाणी राहतात.

ਇਲਿ ਪੜ੍ਹਾਈ ਨ ਪੜ੍ਹੈ ਚੂਹੇ ਖਾਇ ਉਡੇ ਦੇਹਾੜੀ ।
इलि पढ़ाई न पढ़ै चूहे खाइ उडे देहाड़ी ।

पतंगाला ग्रंथ शिकवता येत नाही आणि उंदीर खाऊन दिवसभर उडत राहतो.

ਵਾਸੁ ਨ ਆਵੈ ਵਾਂਸ ਨੋ ਹਉਮੈ ਅੰਗਿ ਨ ਚੰਨਣ ਵਾੜੀ ।
वासु न आवै वांस नो हउमै अंगि न चंनण वाड़ी ।

चंदनाच्या बागेत राहूनही अहंकारी बांबूला सुगंध येत नाही.

ਸੰਖੁ ਸਮੁੰਦਹੁ ਸਖਣਾ ਗੁਰਮਤਿ ਹੀਣਾ ਦੇਹ ਵਿਗਾੜੀ ।
संखु समुंदहु सखणा गुरमति हीणा देह विगाड़ी ।

समुद्रात राहूनही शंख जसा रिकामाच राहतो, गुरूची बुद्धी नसलेली व्यक्ती आपले शरीर बिघडवत असते.

ਸਿੰਮਲੁ ਬਿਰਖੁ ਨ ਸਫਲੁ ਹੋਇ ਆਪੁ ਗਣਾਏ ਵਡਾ ਅਨਾੜੀ ।
सिंमलु बिरखु न सफलु होइ आपु गणाए वडा अनाड़ी ।

कापूस-रेशीम झाडाला कितीही फळ येत नाही, कितीही रंगहीन त्याच्या महानतेचा फुशारकी मारतो.

ਮੂਰਖੁ ਫਕੜਿ ਪਵੈ ਰਿਹਾੜੀ ।੪।
मूरखु फकड़ि पवै रिहाड़ी ।४।

फक्त मूर्ख लोक क्षुल्लक गोष्टींवर भांडतात.

ਪਉੜੀ ੫
पउड़ी ५

ਅੰਨ੍ਹੇ ਅਗੈ ਆਰਸੀ ਨਾਈ ਧਰਿ ਨ ਵਧਾਈ ਪਾਵੈ ।
अंन्हे अगै आरसी नाई धरि न वधाई पावै ।

आंधळ्याला आरसा दाखवणाऱ्या नाईला कधीच बक्षीस मिळत नाही.

ਬੋਲੈ ਅਗੈ ਗਾਵੀਐ ਸੂਮੁ ਨ ਡੂਮੁ ਕਵਾਇ ਪੈਨ੍ਹਾਵੈ ।
बोलै अगै गावीऐ सूमु न डूमु कवाइ पैन्हावै ।

कर्णबधिर व्यक्तीसमोर गाणे व्यर्थ आहे आणि त्याचप्रमाणे कंजूस आपल्या मंत्र्याला झगा भेट म्हणून देत नाही.

ਪੁਛੈ ਮਸਲਤਿ ਗੁੰਗਿਅਹੁ ਵਿਗੜੈ ਕੰਮੁ ਜਵਾਬੁ ਨ ਆਵੈ ।
पुछै मसलति गुंगिअहु विगड़ै कंमु जवाबु न आवै ।

कोणत्याही मुद्द्यावर मुक्याचा सल्ला घेतला तर मुद्दा बिघडेल आणि तो उत्तर देऊ शकणार नाही.

ਫੁਲਵਾੜੀ ਵੜਿ ਗੁਣਗੁਣਾ ਮਾਲੀ ਨੋ ਨ ਇਨਾਮੁ ਦਿਵਾਵੈ ।
फुलवाड़ी वड़ि गुणगुणा माली नो न इनामु दिवावै ।

गंधाची जाणीव नसलेला माणूस बागेत गेला तर तो बागेतल्या माळीची पुरस्कारासाठी शिफारस करू शकत नाही.

ਲੂਲੇ ਨਾਲਿ ਵਿਆਹੀਐ ਕਿਵ ਗਲਿ ਮਿਲਿ ਕਾਮਣਿ ਗਲਿ ਲਾਵੈ ।
लूले नालि विआहीऐ किव गलि मिलि कामणि गलि लावै ।

पांगळ्याशी लग्न केलेली स्त्री त्याला कशी मिठीत घेईल.

ਸਭਨਾ ਚਾਲ ਸੁਹਾਵਣੀ ਲੰਗੜਾ ਕਰੇ ਲਖਾਉ ਲੰਗਾਵੈ ।
सभना चाल सुहावणी लंगड़ा करे लखाउ लंगावै ।

जिथे इतर सर्वांची चाल चांगली आहे, तो लंगडा कितीही ढोंग करत असला तरी तो लंगडा नक्कीच दिसतो.

ਲੁਕੈ ਨ ਮੂਰਖੁ ਆਪੁ ਲਖਾਵੈ ।੫।
लुकै न मूरखु आपु लखावै ।५।

अशा प्रकारे, मूर्ख कधीही लपत नाही आणि तो निश्चितपणे स्वतःला उघड करतो.

ਪਉੜੀ ੬
पउड़ी ६

ਪਥਰੁ ਮੂਲਿ ਨ ਭਿਜਈ ਸਉ ਵਰ੍ਹਿਆ ਜਲਿ ਅੰਦਰਿ ਵਸੈ ।
पथरु मूलि न भिजई सउ वर्हिआ जलि अंदरि वसै ।

शंभर वर्षे पाण्यात राहिल्यानंतरही दगड अजिबात भिजत नाही.

ਪਥਰ ਖੇਤੁ ਨ ਜੰਮਈ ਚਾਰਿ ਮਹੀਨੇ ਇੰਦਰੁ ਵਰਸੈ ।
पथर खेतु न जंमई चारि महीने इंदरु वरसै ।

चार महिने सतत पाऊस पडेल, पण शेतात दगड फुटणार नाही.

ਪਥਰਿ ਚੰਨਣੁ ਰਗੜੀਏ ਚੰਨਣ ਵਾਂਗਿ ਨ ਪਥਰੁ ਘਸੈ ।
पथरि चंनणु रगड़ीए चंनण वांगि न पथरु घसै ।

दगड पीसणारी चप्पल, चप्पलसारखी कधीही झिजत नाही.

ਸਿਲ ਵਟੇ ਨਿਤ ਪੀਸਦੇ ਰਸ ਕਸ ਜਾਣੇ ਵਾਸੁ ਨ ਰਸੈ ।
सिल वटे नित पीसदे रस कस जाणे वासु न रसै ।

दळणारे दगड नेहमी सामग्री दळतात परंतु जमिनीच्या चव आणि गुणांबद्दल कधीही माहिती नसते.

ਚਕੀ ਫਿਰੈ ਸਹੰਸ ਵਾਰ ਖਾਇ ਨ ਪੀਐ ਭੁਖ ਨ ਤਸੈ ।
चकी फिरै सहंस वार खाइ न पीऐ भुख न तसै ।

दळणारा दगड हजारो वेळा फिरतो पण त्याला कधी भूक किंवा तहान लागत नाही.

ਪਥਰ ਘੜੈ ਵਰਤਣਾ ਹੇਠਿ ਉਤੇ ਹੋਇ ਘੜਾ ਵਿਣਸੈ ।
पथर घड़ै वरतणा हेठि उते होइ घड़ा विणसै ।

दगड आणि घागरी यांचे नाते असे आहे की घागराला दगड मारला तरी घागरी नष्ट व्हायलाच हवी.

ਮੂਰਖ ਸੁਰਤਿ ਨ ਜਸ ਅਪਜਸੈ ।੬।
मूरख सुरति न जस अपजसै ।६।

मूर्खाला प्रसिद्धी आणि बदनामी यातील फरक कळत नाही.

ਪਉੜੀ ੭
पउड़ी ७

ਪਾਰਸ ਪਥਰ ਸੰਗੁ ਹੈ ਪਾਰਸ ਪਰਸਿ ਨ ਕੰਚਨੁ ਹੋਵੈ ।
पारस पथर संगु है पारस परसि न कंचनु होवै ।

साधारण दगड हा तत्त्ववेत्त्याच्या दगडाच्या संपर्कात असू शकतो पण त्याचे सोन्यात रूपांतर होत नाही.

ਹੀਰੇ ਮਾਣਕ ਪਥਰਹੁ ਪਥਰ ਕੋਇ ਨ ਹਾਰਿ ਪਰੋਵੈ ।
हीरे माणक पथरहु पथर कोइ न हारि परोवै ।

दगडांमधून हिरे आणि माणिक काढले जातात परंतु नंतरचे हार म्हणून सतार करता येत नाहीत.

ਵਟਿ ਜਵਾਹਰੁ ਤੋਲੀਐ ਮੁਲਿ ਨ ਤੁਲਿ ਵਿਕਾਇ ਸਮੋਵੈ ।
वटि जवाहरु तोलीऐ मुलि न तुलि विकाइ समोवै ।

दागिन्यांचे वजन वजनाने केले जाते परंतु नंतरचे दागिन्यांचे मूल्य बरोबरी करू शकत नाही.

ਪਥਰ ਅੰਦਰਿ ਅਸਟ ਧਾਤੁ ਪਾਰਸੁ ਪਰਸਿ ਸੁਵੰਨੁ ਅਲੋਵੈ ।
पथर अंदरि असट धातु पारसु परसि सुवंनु अलोवै ।

आठ धातू (मिश्रधातू) दगडांमध्ये राहतात पण ते केवळ तत्वज्ञानी दगडाच्या स्पर्शाने सोन्यात रूपांतरित होतात.

ਪਥਰੁ ਫਟਕ ਝਲਕਣਾ ਬਹੁ ਰੰਗੀ ਹੋਇ ਰੰਗੁ ਨ ਗੋਵੈ ।
पथरु फटक झलकणा बहु रंगी होइ रंगु न गोवै ।

क्रिस्टल स्टोन अनेक रंगांमध्ये चमकतो पण तरीही तो फक्त दगडच राहतो.

ਪਥਰ ਵਾਸੁ ਨ ਸਾਉ ਹੈ ਮਨ ਕਠੋਰੁ ਹੋਇ ਆਪੁ ਵਿਗੋਵੈ ।
पथर वासु न साउ है मन कठोरु होइ आपु विगोवै ।

दगडाला सुगंध किंवा चव नसते; कठोर मनाचा माणूस फक्त स्वतःचा नाश करतो.

ਕਰਿ ਮੂਰਖਾਈ ਮੂਰਖੁ ਰੋਵੈ ।੭।
करि मूरखाई मूरखु रोवै ।७।

मूर्ख स्वत:च्या मूर्खपणाबद्दल शोक करत राहतो.

ਪਉੜੀ ੮
पउड़ी ८

ਜਿਉਂ ਮਣਿ ਕਾਲੇ ਸਪ ਸਿਰਿ ਸਾਰ ਨ ਜਾਣੈ ਵਿਸੂ ਭਰਿਆ ।
जिउं मणि काले सप सिरि सार न जाणै विसू भरिआ ।

डोक्यात दागिना असूनही ते न कळल्याने साप विषाने भरलेला राहतो.

ਜਾਣੁ ਕਥੂਰੀ ਮਿਰਗ ਤਨਿ ਝਾੜਾਂ ਸਿੰਙਦਾ ਫਿਰੈ ਅਫਰਿਆ ।
जाणु कथूरी मिरग तनि झाड़ां सिंङदा फिरै अफरिआ ।

हरणाच्या शरीरात कस्तुरी उरते हे माहीत आहे, पण झुडपांत तो वास घेत राहतो.

ਜਿਉਂ ਕਰਿ ਮੋਤੀ ਸਿਪ ਵਿਚਿ ਮਰਮੁ ਨ ਜਾਣੈ ਅੰਦਰਿ ਧਰਿਆ ।
जिउं करि मोती सिप विचि मरमु न जाणै अंदरि धरिआ ।

मोती कवचात राहतो पण कवचाला गूढ कळत नाही.

ਜਿਉਂ ਗਾਈਂ ਥਣਿ ਚਿਚੁੜੀ ਦੁਧੁ ਨ ਪੀਐ ਲੋਹੂ ਜਰਿਆ ।
जिउं गाईं थणि चिचुड़ी दुधु न पीऐ लोहू जरिआ ।

गाईच्या थैल्याला चिकटलेली टिक तिचे दूध घेत नाही तर फक्त रक्त शोषते.

ਬਗਲਾ ਤਰਣਿ ਨ ਸਿਖਿਓ ਤੀਰਥਿ ਨ੍ਹਾਇ ਨ ਪਥਰੁ ਤਰਿਆ ।
बगला तरणि न सिखिओ तीरथि न्हाइ न पथरु तरिआ ।

पाण्यात राहून क्रेन कधीच पोहायला शिकत नाही आणि दगड, विविध तीर्थक्षेत्रांवर त्याचे स्नान करूनही पोहता येत नाही आणि ओलांडू शकत नाही.

ਨਾਲਿ ਸਿਆਣੇ ਭਲੀ ਭਿਖ ਮੂਰਖ ਰਾਜਹੁ ਕਾਜੁ ਨ ਸਰਿਆ ।
नालि सिआणे भली भिख मूरख राजहु काजु न सरिआ ।

म्हणूनच, हुट्ससह राज्यावर राज्य करण्यापेक्षा शहाण्या लोकांच्या सहवासात भीक मागणे चांगले आहे.

ਮੇਖੀ ਹੋਇ ਵਿਗਾੜੈ ਖਰਿਆ ।੮।
मेखी होइ विगाड़ै खरिआ ।८।

कारण जो स्वत: खोटा आहे, तो शुद्ध देखील खराब करेल.

ਪਉੜੀ ੯
पउड़ी ९

ਕਟਣੁ ਚਟਣੁ ਕੁਤਿਆਂ ਕੁਤੈ ਹਲਕ ਤੈ ਮਨੁ ਸੂਗਾਵੈ ।
कटणु चटणु कुतिआं कुतै हलक तै मनु सूगावै ।

कुत्रा फक्त चावतो आणि चाटतो पण जर तो वेडा झाला तर मन घाबरते.

ਠੰਢਾ ਤਤਾ ਕੋਇਲਾ ਕਾਲਾ ਕਰਿ ਕੈ ਹਥੁ ਜਲਾਵੈ ।
ठंढा तता कोइला काला करि कै हथु जलावै ।

कोळसा थंड असो वा गरम, हात काळे करतो किंवा जळतो.

ਜਿਉ ਚਕਚੂੰਧਰ ਸਪ ਦੀ ਅੰਨ੍ਹਾ ਕੋੜ੍ਹੀ ਕਰਿ ਦਿਖਲਾਵੈ ।
जिउ चकचूंधर सप दी अंन्हा कोढ़ी करि दिखलावै ।

सापाने पकडलेला तीळ त्याला आंधळा किंवा कुष्ठरोगी बनवतो.

ਜਾਣੁ ਰਸਉਲੀ ਦੇਹ ਵਿਚਿ ਵਢੀ ਪੀੜ ਰਖੀ ਸਰਮਾਵੈ ।
जाणु रसउली देह विचि वढी पीड़ रखी सरमावै ।

शस्त्रक्रिया केल्यावर शरीरातील गाठ दुखते आणि ती अस्पर्श ठेवल्यास ते लाजिरवाणे ठरते.

ਵੰਸਿ ਕਪੂਤੁ ਕੁਲਛਣਾ ਛਡੈ ਬਣੈ ਨ ਵਿਚਿ ਸਮਾਵੈ ।
वंसि कपूतु कुलछणा छडै बणै न विचि समावै ।

दुष्ट पुत्राला नाकारता येत नाही किंवा तो कुटुंबात जुळवून घेऊ शकत नाही.

ਮੂਰਖ ਹੇਤੁ ਨ ਲਾਈਐ ਪਰਹਰਿ ਵੈਰੁ ਅਲਿਪਤੁ ਵਲਾਵੈ ।
मूरख हेतु न लाईऐ परहरि वैरु अलिपतु वलावै ।

म्हणून, मूर्खावर प्रेम करू नये आणि त्याच्याशी शत्रुत्व टाळावे, त्याच्याशी अलिप्तता राखली पाहिजे.

ਦੁਹੀਂ ਪਵਾੜੀਂ ਦੁਖਿ ਵਿਹਾਵੈ ।੯।
दुहीं पवाड़ीं दुखि विहावै ।९।

अन्यथा, दोन्ही मार्गांनी, दुःख होणे स्वाभाविक आहे.

ਪਉੜੀ ੧੦
पउड़ी १०

ਜਿਉ ਹਾਥੀ ਦਾ ਨ੍ਹਾਵਣਾ ਬਾਹਰਿ ਨਿਕਲਿ ਖੇਹ ਉਡਾਵੈ ।
जिउ हाथी दा न्हावणा बाहरि निकलि खेह उडावै ।

हत्ती जसा आपले अंग धुवून पाण्यातून बाहेर पडतो, त्यावर चिखल फेकतो;

ਜਿਉ ਊਠੈ ਦਾ ਖਾਵਣਾ ਪਰਹਰਿ ਕਣਕ ਜਵਾਹਾਂ ਖਾਵੈ ।
जिउ ऊठै दा खावणा परहरि कणक जवाहां खावै ।

गहू टाळणारा उंट जसा जावा-एस नावाच्या मक्याच्या कमी जातीचा खातो;

ਕਮਲੇ ਦਾ ਕਛੋਟੜਾ ਕਦੇ ਲਕ ਕਦੇ ਸੀਸਿ ਵਲਾਵੈ ।
कमले दा कछोटड़ा कदे लक कदे सीसि वलावै ।

वेड्या माणसाचे कमरेचे कापड तो कधी कमरेला तर कधी डोक्यावर घालतो;

ਜਿਉਂ ਕਰਿ ਟੁੰਡੇ ਹਥੜਾ ਸੋ ਚੁਤੀਂ ਸੋ ਵਾਤਿ ਵਤਾਵੈ ।
जिउं करि टुंडे हथड़ा सो चुतीं सो वाति वतावै ।

अपंगाचा हात कधी त्याच्या नितंबाकडे जातो आणि तोच कधी कधी जांभई देताना त्याच्या तोंडाकडे जातो;

ਸੰਨ੍ਹੀ ਜਾਣੁ ਲੁਹਾਰ ਦੀ ਖਿਣੁ ਜਲਿ ਵਿਚਿ ਖਿਨ ਅਗਨਿ ਸਮਾਵੈ ।
संन्ही जाणु लुहार दी खिणु जलि विचि खिन अगनि समावै ।

लोहाराचे चिमटे कधी आगीत तर पुढच्या क्षणी पाण्यात टाकले जातात;

ਮਖੀ ਬਾਣੁ ਕੁਬਾਣੁ ਹੈ ਲੈ ਦੁਰਗੰਧ ਸੁਗੰਧ ਨ ਭਾਵੈ ।
मखी बाणु कुबाणु है लै दुरगंध सुगंध न भावै ।

माशीचा स्वभाव वाईट आहे, ती सुगंधापेक्षा दुर्गंधी पसंत करते;

ਮੂਰਖ ਦਾ ਕਿਹੁ ਹਥਿ ਨ ਆਵੈ ।੧੦।
मूरख दा किहु हथि न आवै ।१०।

त्याचप्रमाणे, मूर्खाला काहीही मिळत नाही.

ਪਉੜੀ ੧੧
पउड़ी ११

मूर्ख स्वतःला अडकवतो आणि तो लबाड असतो

ਤੋਤਾ ਨਲੀ ਨ ਛਡਈ ਆਪਣ ਹਥੀਂ ਫਾਥਾ ਚੀਕੈ ।
तोता नली न छडई आपण हथीं फाथा चीकै ।

पोपट दांडा सोडत नाही आणि त्यात अडकलेला रडतो आणि रडतो.

ਬਾਂਦਰੁ ਮੁਠਿ ਨ ਛਡਈ ਘਰਿ ਘਰਿ ਨਚੈ ਝੀਕਣੁ ਝੀਕੈ ।
बांदरु मुठि न छडई घरि घरि नचै झीकणु झीकै ।

माकड सुद्धा मूठभर कणीस (घागऱ्यात) सोडत नाही आणि नाचत आणि दात घासत घरोघरी दुःख सहन करत आहे.

ਗਦਹੁ ਅੜੀ ਨ ਛਡਈ ਚੀਘੀ ਪਉਦੀ ਹੀਕਣਿ ਹੀਕੈ ।
गदहु अड़ी न छडई चीघी पउदी हीकणि हीकै ।

गाढव देखील मारतो, लाथ मारतो आणि जोरात मारतो पण आपला जिद्द सोडत नाही.

ਕੁਤੇ ਚਕੀ ਚਟਣੀ ਪੂਛ ਨ ਸਿਧੀ ਧ੍ਰੀਕਣਿ ਧ੍ਰੀਕੈ ।
कुते चकी चटणी पूछ न सिधी ध्रीकणि ध्रीकै ।

कुत्रा पिठाची गिरणी चाटायला सोडत नाही आणि शेपूट ओढली तरी सरळ होत नाही.

ਕਰਨਿ ਕੁਫਕੜ ਮੂਰਖਾਂ ਸਪ ਗਏ ਫੜਿ ਫਾਟਨਿ ਲੀਕੈ ।
करनि कुफकड़ मूरखां सप गए फड़ि फाटनि लीकै ।

मूर्ख लोक मूर्खपणाची बढाई मारतात आणि साप निघून गेलेला असताना ट्रॅकला मारतात.

ਪਗ ਲਹਾਇ ਗਣਾਇ ਸਰੀਕੈ ।੧੧।
पग लहाइ गणाइ सरीकै ।११।

डोक्यावरून पगडी काढून अपमानित होऊनही ते स्वत:ला त्यांच्या तारणांपेक्षा श्रेष्ठ समजतात.

ਪਉੜੀ ੧੨
पउड़ी १२

ਅੰਨ੍ਹਾ ਆਖੇ ਲੜਿ ਮਰੈ ਖੁਸੀ ਹੋਵੈ ਸੁਣਿ ਨਾਉ ਸੁਜਾਖਾ ।
अंन्हा आखे लड़ि मरै खुसी होवै सुणि नाउ सुजाखा ।

आंधळा मूर्ख माणूस जर त्याला आंधळा (बौद्धिकदृष्ट्या) म्हटले तर तो शेवटपर्यंत लढतो आणि डोळस (शहाणा) म्हटले तर खुश होतो.

ਭੋਲਾ ਆਖੇ ਭਲਾ ਮੰਨਿ ਅਹਮਕੁ ਜਾਣਿ ਅਜਾਣਿ ਨ ਭਾਖਾ ।
भोला आखे भला मंनि अहमकु जाणि अजाणि न भाखा ।

त्याला साधे विचार म्हटल्याने त्याला बरे वाटते पण तो एक मूर्ख माणूस आहे असे सांगणाऱ्याशी तो बोलणार नाही.

ਧੋਰੀ ਆਖੈ ਹਸਿ ਦੇ ਬਲਦ ਵਖਾਣਿ ਕਰੈ ਮਨਿ ਮਾਖਾ ।
धोरी आखै हसि दे बलद वखाणि करै मनि माखा ।

ओझ्याचा (सर्वांचा) वाहक म्हटल्यावर तो हसतो पण तो फक्त बैल आहे असे सांगितल्यावर त्याला राग येतो.

ਕਾਉਂ ਸਿਆਣਪ ਜਾਣਦਾ ਵਿਸਟਾ ਖਾਇ ਨ ਭਾਖ ਸੁਭਾਖਾ ।
काउं सिआणप जाणदा विसटा खाइ न भाख सुभाखा ।

कावळ्याला अनेक कौशल्ये माहीत असतात पण तो कावळा मारतो आणि विष्ठा खातो.

ਨਾਉ ਸੁਰੀਤ ਕੁਰੀਤ ਦਾ ਮੁਸਕ ਬਿਲਾਈ ਗਾਂਡੀ ਸਾਖਾ ।
नाउ सुरीत कुरीत दा मुसक बिलाई गांडी साखा ।

वाईट चालीरीतींना मूर्ख चांगले आचरण असे म्हणतात आणि मांजरीच्या विष्ठेला सुगंधी म्हणतात.

ਹੇਠਿ ਖੜਾ ਥੂ ਥੂ ਕਰੈ ਗਿਦੜ ਹਥਿ ਨ ਆਵੈ ਦਾਖਾ ।
हेठि खड़ा थू थू करै गिदड़ हथि न आवै दाखा ।

जसा जसा कोल्हा झाडावर पोहोचून द्राक्षे खाऊ शकत नाही, त्यावर थुंकतो, तशीच गोष्ट मूर्खाची आहे.

ਬੋਲ ਵਿਗਾੜੁ ਮੂਰਖੁ ਭੇਡਾਖਾ ।੧੨।
बोल विगाड़ु मूरखु भेडाखा ।१२।

मूर्ख माणूस मेंढरासारखा आंधळा अनुयायी असतो आणि त्याच्या अडखळत्या बोलण्याने प्रत्येकाशी त्याचे नाते बिघडते.

ਪਉੜੀ ੧੩
पउड़ी १३

ਰੁਖਾਂ ਵਿਚਿ ਕੁਰੁਖੁ ਹੈ ਅਰੰਡੁ ਅਵਾਈ ਆਪੁ ਗਣਾਏ ।
रुखां विचि कुरुखु है अरंडु अवाई आपु गणाए ।

झाडांमध्ये सर्वात वाईट शक्य आहे एरंडाचे झाड जे स्वत: ला निर्विवादपणे लक्षात येते.

ਪਿਦਾ ਜਿਉ ਪੰਖੇਰੂਆਂ ਬਹਿ ਬਹਿ ਡਾਲੀ ਬਹੁਤੁ ਬਫਾਏ ।
पिदा जिउ पंखेरूआं बहि बहि डाली बहुतु बफाए ।

पिड जिउ, पक्ष्यांपैकी एक अतिशय लहान पक्षी एका फांदीवरून दुसऱ्या फांदीवर उडी मारत जातो आणि खूप फुगलेला वाटतो.

ਭੇਡ ਭਿਵਿੰਗਾ ਮੁਹੁ ਕਰੈ ਤਰਣਾਪੈ ਦਿਹਿ ਚਾਰਿ ਵਲਾਏ ।
भेड भिविंगा मुहु करै तरणापै दिहि चारि वलाए ।

मेंढ्याही, त्याच्या थोडक्यात... तारुण्य मोठ्याने (अभिमानाने) फुंकते.

ਮੁਹੁ ਅਖੀ ਨਕੁ ਕਨ ਜਿਉਂ ਇੰਦ੍ਰੀਆਂ ਵਿਚਿ ਗਾਂਡਿ ਸਦਾਏ ।
मुहु अखी नकु कन जिउं इंद्रीआं विचि गांडि सदाए ।

डोळा, कान, नाक, तोंड यांसारख्या अवयवांपैकी एक अवयव म्हटल्याचा अभिमानही गुदव्दाराला वाटतो.

ਮੀਆ ਘਰਹੁ ਨਿਕਾਲੀਐ ਤਰਕਸੁ ਦਰਵਾਜੇ ਟੰਗਵਾਏ ।
मीआ घरहु निकालीऐ तरकसु दरवाजे टंगवाए ।

बायकोने घरातून हाकलून दिलेला असतानाही नवरा दारात आपला थरथर टांगतो (आपले पुरुषत्व दाखवण्यासाठी).

ਮੂਰਖ ਅੰਦਰਿ ਮਾਣਸਾਂ ਵਿਣੁ ਗੁਣ ਗਰਬੁ ਕਰੈ ਆਖਾਏ ।
मूरख अंदरि माणसां विणु गुण गरबु करै आखाए ।

त्याचप्रमाणे मानवांमध्ये, सर्व सद्गुणांनी रहित असलेल्या मूर्खाला स्वतःचा अभिमान वाटतो आणि सतत लक्ष वेधण्याचा प्रयत्न करतो.

ਮਜਲਸ ਬੈਠਾ ਆਪੁ ਲਖਾਏ ।੧੩।
मजलस बैठा आपु लखाए ।१३।

एका संमेलनात, तो फक्त स्वत: ला पाहतो (आणि इतरांचे शहाणपण नाही).

ਪਉੜੀ ੧੪
पउड़ी १४

ਮੂਰਖ ਤਿਸ ਨੋ ਆਖੀਐ ਬੋਲੁ ਨ ਸਮਝੈ ਬੋਲਿ ਨ ਜਾਣੈ ।
मूरख तिस नो आखीऐ बोलु न समझै बोलि न जाणै ।

मुर्ख तो आहे जो हातातली गोष्ट समजत नाही किंवा नीट बोलत नाही.

ਹੋਰੋ ਕਿਹੁ ਕਰਿ ਪੁਛੀਐ ਹੋਰੋ ਕਿਹੁ ਕਰਿ ਆਖਿ ਵਖਾਣੈ ।
होरो किहु करि पुछीऐ होरो किहु करि आखि वखाणै ।

त्याला काहीतरी वेगळे विचारले जाते आणि तो पूर्णपणे वेगळ्या गोष्टीबद्दल उत्तर देतो.

ਸਿਖ ਦੇਇ ਸਮਝਾਈਐ ਅਰਥੁ ਅਨਰਥੁ ਮਨੈ ਵਿਚਿ ਆਣੈ ।
सिख देइ समझाईऐ अरथु अनरथु मनै विचि आणै ।

चुकीचा सल्ला दिला, तो त्याचा चुकीचा अर्थ लावतो आणि त्याच्या मनातून उलट अर्थ काढतो.

ਵਡਾ ਅਸਮਝੁ ਨ ਸਮਝਈ ਸੁਰਤਿ ਵਿਹੂਣਾ ਹੋਇ ਹੈਰਾਣੈ ।
वडा असमझु न समझई सुरति विहूणा होइ हैराणै ।

तो एक मोठा मूर्ख आहे ज्याला समजत नाही आणि जाणीवहीन राहिल्याने कधीही आश्चर्यचकित आणि गोंधळलेला असतो.

ਗੁਰਮਤਿ ਚਿਤਿ ਨ ਆਣਈ ਦੁਰਮਤਿ ਮਿਤ੍ਰੁ ਸਤ੍ਰੁ ਪਰਵਾਣੈ ।
गुरमति चिति न आणई दुरमति मित्रु सत्रु परवाणै ।

तो गमच्या शहाणपणाला कधीही आपल्या हृदयात ठेवत नाही आणि त्याच्या दुष्ट बुद्धीमुळे तो आपल्या मित्राला शत्रू मानतो.

ਅਗਨੀ ਸਪਹੁਂ ਵਰਜੀਐ ਗੁਣ ਵਿਚਿ ਅਵਗੁਣ ਕਰੈ ਧਿਙਾਣੈ ।
अगनी सपहुं वरजीऐ गुण विचि अवगुण करै धिङाणै ।

साप आणि अग्नीच्या जवळ न जाण्याचे शहाणपण तो घेतो आणि बळजबरीने सद्गुणाचे रूपांतर दुर्गुणात करतो.

ਮੂਤੈ ਰੋਵੈ ਮਾ ਨ ਸਿਞਾਣੈ ।੧੪।
मूतै रोवै मा न सिञाणै ।१४।

तो आपल्या आईला ओळखू न शकणाऱ्या अर्भकासारखा वागतो आणि रडत आणि लघवीत जातो.

ਪਉੜੀ ੧੫
पउड़ी १५

ਰਾਹੁ ਛਡਿ ਉਝੜਿ ਪਵੈ ਆਗੂ ਨੋ ਭੁਲਾ ਕਰਿ ਜਾਣੈ ।
राहु छडि उझड़ि पवै आगू नो भुला करि जाणै ।

जो मार्ग सोडतो तो मार्ग नसलेल्या कचऱ्याच्या मागे लागतो आणि आपल्या नेत्याला भरकटलेला समजतो तो मूर्ख आहे.

ਬੇੜੇ ਵਿਚਿ ਬਹਾਲੀਐ ਕੁਦਿ ਪਵੈ ਵਿਚਿ ਵਹਣ ਧਿਙਾਣੈ ।
बेड़े विचि बहालीऐ कुदि पवै विचि वहण धिङाणै ।

बोटीत बसून तो आवेगाने विद्युतप्रवाहात उडी मारतो.

ਸੁਘੜਾਂ ਵਿਚਿ ਬਹਿਠਿਆਂ ਬੋਲਿ ਵਿਗਾੜਿ ਉਘਾੜਿ ਵਖਾਣੈ ।
सुघड़ां विचि बहिठिआं बोलि विगाड़ि उघाड़ि वखाणै ।

थोर लोकांमध्ये बसून तो, त्याच्या वाईट बोलण्यामुळे उघड होतो.

ਸੁਘੜਾਂ ਮੂਰਖ ਜਾਣਦਾ ਆਪਿ ਸੁਘੜੁ ਹੋਇ ਵਿਰਤੀਹਾਣੈ ।
सुघड़ां मूरख जाणदा आपि सुघड़ु होइ विरतीहाणै ।

शहाण्याला तो मूर्ख समजतो आणि स्वतःचे आचरण हुशार म्हणून लपवतो.

ਦਿਹ ਨੋ ਰਾਤਿ ਵਖਾਣਦਾ ਚਾਮਚੜਿਕ ਜਿਵੇਂ ਟਾਨਾਣੈ ।
दिह नो राति वखाणदा चामचड़िक जिवें टानाणै ।

जसे की, बॅट आणि ग्लो वर्मचे त्याने दिवसाचे वर्णन रात्र असे केले आहे.

ਗੁਰਮਤਿ ਮੂਰਖੁ ਚਿਤਿ ਨ ਆਣੈ ।੧੫।
गुरमति मूरखु चिति न आणै ।१५।

गमचे शहाणपण मूर्ख माणसाच्या हृदयात कधीच राहत नाही.

ਪਉੜੀ ੧੬
पउड़ी १६

ਵੈਦਿ ਚੰਗੇਰੀ ਊਠਣੀ ਲੈ ਸਿਲ ਵਟਾ ਕਚਰਾ ਭੰਨਾ ।
वैदि चंगेरी ऊठणी लै सिल वटा कचरा भंना ।

एका वैद्याने मादी उंटाच्या घशात अडकलेल्या खरबूजाचा बरा करण्यासाठी, त्याच्या गळ्यात मुसळ आणि तोफ मारून खरबूज त्याच्या घशात चिरडला.

ਸੇਵਕਿ ਸਿਖੀ ਵੈਦਗੀ ਮਾਰੀ ਬੁਢੀ ਰੋਵਨਿ ਰੰਨਾ ।
सेवकि सिखी वैदगी मारी बुढी रोवनि रंना ।

त्याचा नोकर (जो पाहत होता) त्याला वाटले की त्याने या कलेमध्ये प्रभुत्व मिळवले आहे आणि त्याच प्रक्रियेने एका वृद्ध आजारी महिलेला मारले आहे, ज्यामुळे स्त्रियांमध्ये सामान्य शोककळा पसरली होती.

ਪਕੜਿ ਚਲਾਇਆ ਰਾਵਲੈ ਪਉਦੀ ਉਘੜਿ ਗਏ ਸੁ ਕੰਨਾ ।
पकड़ि चलाइआ रावलै पउदी उघड़ि गए सु कंना ।

लोकांनी ढोंग करणाऱ्या वैद्याला पकडून राजासमोर हजर केले ज्याने त्याला जोरदार मारहाण करण्याचा आदेश दिला, तेव्हा तो शुद्धीवर आला.

ਪੁਛੈ ਆਖਿ ਵਖਾਣਿਉਨੁ ਉਘੜਿ ਗਇਆ ਪਾਜੁ ਪਰਛੰਨਾ ।
पुछै आखि वखाणिउनु उघड़ि गइआ पाजु परछंना ।

चौकशी केली असता त्याने संपूर्ण घटनेची कबुली दिली आणि त्यामुळे त्याचा खोटारडेपणा उघड झाला.

ਪਾਰਖੂਆ ਚੁਣਿ ਕਢਿਆ ਜਿਉ ਕਚਕੜਾ ਨ ਰਲੈ ਰਤੰਨਾ ।
पारखूआ चुणि कढिआ जिउ कचकड़ा न रलै रतंना ।

काचेच्या तुकड्याला दागिन्यांचा दर्जा मिळू शकत नाही म्हणून ज्ञानी लोकांनी त्याला बाहेर फेकून दिले.

ਮੂਰਖੁ ਅਕਲੀ ਬਾਹਰਾ ਵਾਂਸਹੁ ਮੂਲਿ ਨ ਹੋਵੀ ਗੰਨਾ ।
मूरखु अकली बाहरा वांसहु मूलि न होवी गंना ।

बांबूला ऊसाची बरोबरी करता येत नाही म्हणून मूर्खाला काही कळत नाही.

ਮਾਣਸ ਦੇਹੀ ਪਸੂ ਉਪੰਨਾ ।੧੬।
माणस देही पसू उपंना ।१६।

खरं तर, तो मनुष्याच्या रूपात जन्मलेला प्राणी आहे.

ਪਉੜੀ ੧੭
पउड़ी १७

ਮਹਾਦੇਵ ਦੀ ਸੇਵ ਕਰਿ ਵਰੁ ਪਾਇਆ ਸਾਹੈ ਦੇ ਪੁਤੈ ।
महादेव दी सेव करि वरु पाइआ साहै दे पुतै ।

एका बँकरच्या मुलाने महादेवाची सेवा केली आणि त्याला (संपत्ती प्राप्तीचे) वरदान मिळाले.

ਦਰਬੁ ਸਰੂਪ ਸਰੇਵੜੈ ਆਏ ਵੜੇ ਘਰਿ ਅੰਦਰਿ ਉਤੈ ।
दरबु सरूप सरेवड़ै आए वड़े घरि अंदरि उतै ।

ग्रामीण परंपरेतील साधूंच्या वेशात त्यांच्या घरी संपत्ती आली.

ਜਿਉ ਹਥਿਆਰੀ ਮਾਰੀਅਨਿ ਤਿਉ ਤਿਉ ਦਰਬ ਹੋਇ ਧੜਧੁਤੈ ।
जिउ हथिआरी मारीअनि तिउ तिउ दरब होइ धड़धुतै ।

त्यांना मारहाण केल्याने त्यांच्या घरात पैशांचे ढीग पडले.

ਬੁਤੀ ਕਰਦੇ ਡਿਠਿਓਨੁ ਨਾਈ ਚੈਨੁ ਨ ਬੈਠੇ ਸੁਤੈ ।
बुती करदे डिठिओनु नाई चैनु न बैठे सुतै ।

घरात काम करणाऱ्या एका न्हावीनेही हे दृश्य पाहिले आणि त्याची झोप उडाली.

ਮਾਰੇ ਆਣਿ ਸਰੇਵੜੇ ਸੁਣਿ ਦੀਬਾਣਿ ਮਸਾਣਿ ਅਛੁਤੈ ।
मारे आणि सरेवड़े सुणि दीबाणि मसाणि अछुतै ।

संधी साधून त्याने सर्व साधूंची हत्या केली आणि निष्पाप बळींचे प्रकरण न्यायालयात आले.

ਮਥੈ ਵਾਲਿ ਪਛਾੜਿਆ ਵਾਲ ਛਡਾਇਅਨਿ ਕਿਸ ਦੈ ਬੁਤੈ ।
मथै वालि पछाड़िआ वाल छडाइअनि किस दै बुतै ।

केसांपासून पकडून त्याला बेदम मारहाण करण्यात आली. आता तो कोणत्या शक्तीने त्या तावडीतून सोडवणार.

ਮੂਰਖੁ ਬੀਜੈ ਬੀਉ ਕੁਰੁਤੈ ।੧੭।
मूरखु बीजै बीउ कुरुतै ।१७।

मूर्ख बियाणे हंगामाच्या बाहेर पेरतो (आणि नुकसान सहन करतो).

ਪਉੜੀ ੧੮
पउड़ी १८

ਗੋਸਟਿ ਗਾਂਗੇ ਤੇਲੀਐ ਪੰਡਿਤ ਨਾਲਿ ਹੋਵੈ ਜਗੁ ਦੇਖੈ ।
गोसटि गांगे तेलीऐ पंडित नालि होवै जगु देखै ।

गंगू, तेलवाले आणि पंडित यांच्यातील चर्चा सर्वांच्या साक्षीने चालू होती.

ਖੜੀ ਕਰੈ ਇਕ ਅੰਗੁਲੀ ਗਾਂਗਾ ਦੁਇ ਵੇਖਾਲੈ ਰੇਖੈ ।
खड़ी करै इक अंगुली गांगा दुइ वेखालै रेखै ।

गँगला/पंडिताला एक बोट दाखवून परमेश्वर एकच असल्याचे सूचित केले. पण गंगूला वाटले की त्याला त्याचा (गंगा) एक डोळा काढायचा आहे आणि म्हणून त्याने दोन बोटे दाखवली की तो त्याचे (पंडिताचे) दोन्ही डोळे बाहेर काढेल.

ਫੇਰਿ ਉਚਾਇ ਪੰਜਾਂਗੁਲਾ ਗਾਂਗਾ ਮੁਠਿ ਹਲਾਇ ਅਲੇਖੈ ।
फेरि उचाइ पंजांगुला गांगा मुठि हलाइ अलेखै ।

पण पंडिताने विचार केला की गंगू परमेश्वराच्या दोन आयामांकडे इशारा करत आहे - निर्गुण (सर्व गुणांच्या पलीकडे) आणि सगुण, (सर्व गुणांसह).

ਪੈਰੀਂ ਪੈ ਉਠਿ ਚਲਿਆ ਪੰਡਿਤੁ ਹਾਰਿ ਭੁਲਾਵੈ ਭੇਖੈ ।
पैरीं पै उठि चलिआ पंडितु हारि भुलावै भेखै ।

पंडितने आता पाच बोटे उंचावून त्यांची दोन रूपे पाच तत्वांमुळे आहेत हे दाखवून दिले, पण पंडिताने पाच बोटांनी गंगूचा चेहरा खाजवणार असे दर्शवले.

ਨਿਰਗੁਣੁ ਸਰਗੁਣੁ ਅੰਗ ਦੁਇ ਪਰਮੇਸਰੁ ਪੰਜਿ ਮਿਲਨਿ ਸਰੇਖੈ ।
निरगुणु सरगुणु अंग दुइ परमेसरु पंजि मिलनि सरेखै ।

टोळक्याने त्याच्या मुठीला दांडी मारली की तो त्याच्या मुठीच्या फटक्याने त्याला मारेल. आता पंडितांना असे वाटले की, पंचतत्त्वांचे ऐक्य हेच सृष्टीचे कारण आहे, हे समजायला लावले जात आहे.

ਅਖੀਂ ਦੋਵੈਂ ਭੰਨਸਾਂ ਮੁਕੀ ਲਾਇ ਹਲਾਇ ਨਿਮੇਖੈ ।
अखीं दोवैं भंनसां मुकी लाइ हलाइ निमेखै ।

चुकून पंडिताने आपला पराभव मान्य केला आणि प्रतिस्पर्ध्याच्या पाया पडून ते ठिकाण सोडले. किंबहुना मूर्खाचा अर्थ असा होता की तो डोळे बाहेर काढेल आणि घट्ट मुठीने हल्ला करेल पण पंडितांनी त्याचा वेगळाच अर्थ लावला.

ਮੂਰਖ ਪੰਡਿਤੁ ਸੁਰਤਿ ਵਿਸੇਖੈ ।੧੮।
मूरख पंडितु सुरति विसेखै ।१८।

अशा प्रकारे त्यांच्या विशिष्ट विचारसरणीमुळे पंडितही मुर्ख ठरले.

ਪਉੜੀ ੧੯
पउड़ी १९

ਠੰਢੇ ਖੂਹਹੁੰ ਨ੍ਹਾਇ ਕੈ ਪਗ ਵਿਸਾਰਿ ਆਇਆ ਸਿਰਿ ਨੰਗੈ ।
ठंढे खूहहुं न्हाइ कै पग विसारि आइआ सिरि नंगै ।

विहिरीवर आंघोळ करून एक व्यक्ती आपली पगडी विसरली आणि उघड्या डोक्याने घरी परतली.

ਘਰ ਵਿਚਿ ਰੰਨਾਂ ਕਮਲੀਆਂ ਧੁਸੀ ਲੀਤੀ ਦੇਖਿ ਕੁਢੰਗੈ ।
घर विचि रंनां कमलीआं धुसी लीती देखि कुढंगै ।

त्याचे अयोग्य वर्तन पाहून (उघड्या डोक्याने) मूर्ख स्त्रिया रडू लागल्या आणि रडू लागल्या (घरातील पगडी नसलेल्या मालकाला पाहून त्यांनी कुटुंबातील एखाद्याचा मृत्यू झाल्याचा अंदाज लावला).

ਰੰਨਾਂ ਦੇਖਿ ਪਿਟੰਦੀਆਂ ਢਾਹਾਂ ਮਾਰੈਂ ਹੋਇ ਨਿਸੰਗੈ ।
रंनां देखि पिटंदीआं ढाहां मारैं होइ निसंगै ।

रडणाऱ्या महिलांना पाहून इतरही शोक करू लागले. लोक जमले आणि रांगेत बसून कुटुंबीयांचे सांत्वन करू लागले.

ਲੋਕ ਸਿਆਪੇ ਆਇਆ ਰੰਨਾਂ ਪੁਰਸ ਜੁੜੇ ਲੈ ਪੰਗੈ ।
लोक सिआपे आइआ रंनां पुरस जुड़े लै पंगै ।

आता प्रसंगी शोकाचे नेतृत्व करणाऱ्या न्हाव्याला विचारले की कोणाला रडायचे आहे आणि कोणाच्या घाणेरड्याचे नेतृत्व करायचे आहे, म्हणजे मृताचे नाव काय आहे.

ਨਾਇਣ ਪੁਛਦੀ ਪਿਟਦੀਆਂ ਕਿਸ ਦੈ ਨਾਇ ਅਲ੍ਹਾਣੀ ਅੰਗੈ ।
नाइण पुछदी पिटदीआं किस दै नाइ अल्हाणी अंगै ।

या प्रश्नाचे उत्तर शोधण्यासाठी कुटुंबातील सुनेने सासऱ्याकडे इशारा केला (कारण तो उघड्या डोक्याने आढळला होता.

ਸਹੁਰੇ ਪੁਛਹੁ ਜਾਇ ਕੈ ਕਉਣ ਮੁਆ ਨੂਹ ਉਤਰੁ ਮੰਗੈ ।
सहुरे पुछहु जाइ कै कउण मुआ नूह उतरु मंगै ।

मग त्याने ही वस्तुस्थिती उघड केली की तो फक्त पगडी घालायला विसरला होता).

ਕਾਵਾਂ ਰੌਲਾ ਮੂਰਖੁ ਸੰਗੈ ।੧੯।
कावां रौला मूरखु संगै ।१९।

मुर्खांच्या सभेत अशी कावणूक होते (कारण एक आवाज ऐकणारे कावळे देखील एकत्रितपणे चावायला लागतात).

ਪਉੜੀ ੨੦
पउड़ी २०

ਜੇ ਮੂਰਖੁ ਸਮਝਾਈਐ ਸਮਝੈ ਨਾਹੀ ਛਾਂਵ ਨ ਧੁਪਾ ।
जे मूरखु समझाईऐ समझै नाही छांव न धुपा ।

सावली आणि सूर्यप्रकाशाविषयी सांगितले तरी मूर्खाला ते समजत नाही.

ਅਖੀਂ ਪਰਖਿ ਨ ਜਾਣਈ ਪਿਤਲ ਸੁਇਨਾ ਕੈਹਾਂ ਰੁਪਾ ।
अखीं परखि न जाणई पितल सुइना कैहां रुपा ।

त्याच्या डोळ्यांनी तो पितळ आणि कांस्य किंवा सोने आणि चांदी यांच्यात फरक करू शकत नाही.

ਸਾਉ ਨ ਜਾਣੈ ਤੇਲ ਘਿਅ ਧਰਿਆ ਕੋਲਿ ਘੜੋਲਾ ਕੁਪਾ ।
साउ न जाणै तेल घिअ धरिआ कोलि घड़ोला कुपा ।

तुपाचे भांडे आणि तेलाचे भांडे यांच्यातील चवीतील फरक त्याला कळत नाही.

ਸੁਰਤਿ ਵਿਹੂਣਾ ਰਾਤਿ ਦਿਹੁ ਚਾਨਣੁ ਤੁਲਿ ਅਨ੍ਹੇਰਾ ਘੁਪਾ ।
सुरति विहूणा राति दिहु चानणु तुलि अन्हेरा घुपा ।

रात्रंदिवस तो चैतन्यरहित असतो आणि त्याच्यासाठी प्रकाश आणि अंधार सारखाच असतो.

ਵਾਸੁ ਕਥੂਰੀ ਥੋਮ ਦੀ ਮਿਹਰ ਕੁਲੀ ਅਧਉੜੀ ਤੁਪਾ ।
वासु कथूरी थोम दी मिहर कुली अधउड़ी तुपा ।

त्याच्यासाठी कस्तुरीचा सुगंध आणि लसणाचा गंध किंवा मखमली आणि चामडीची शिलाई सारखीच असते.

ਵੈਰੀ ਮਿਤ੍ਰ ਨ ਸਮਝਈ ਰੰਗੁ ਸੁਰੰਗ ਕੁਰੰਗੁ ਅਛੁਪਾ ।
वैरी मित्र न समझई रंगु सुरंग कुरंगु अछुपा ।

तो मित्र आणि शत्रू ओळखत नाही आणि वाईट किंवा चांगल्या रंगाबद्दल (जीवनाच्या) पूर्णपणे बेफिकीर राहतो.

ਮੂਰਖ ਨਾਲਿ ਚੰਗੇਰੀ ਚੁਪਾ ।੨੦।੩੨। ਬੱਤੀਹ ।
मूरख नालि चंगेरी चुपा ।२०।३२। बतीह ।

मूर्खाच्या सहवासात मौन हे श्रेष्ठ आहे.