એક ઓંકાર, આદિમ ઉર્જા, દૈવી ઉપદેશકની કૃપાથી સાક્ષાત્કાર થયો
આ જગતમાં જન્મ લઈને નિર્દોષ અને અજ્ઞાની બની રહેલ ગુરમુખ ભગવાનના ભયમાં ડૂબી જાય છે.
ગુરુના ઉપદેશને અપનાવવાથી ગુરુની શીખ બની જાય છે અને પોતાની જાતને પ્રેમાળ ભક્તિમાં ટકાવી રાખીને શુદ્ધ અને બુદ્ધિશાળી જીવન જીવે છે.
તેને સાંભળ્યા પછી અને સમજ્યા પછી, ઇ ગુરુના ઉપદેશોને સ્વીકારે છે અને મહિમા મેળવવાનું પણ ચાલુ રાખે છે.
ગુરુના ઉપદેશો અનુસાર, તે શીખોની પૂજા કરે છે અને તેમના ચરણ સ્પર્શ કરે છે અને, તેમના સદ્ગુણ માર્ગને અનુસરીને, તે બધાના પ્રિય બને છે.
ગુરુના ઉપદેશને શીખ ક્યારેય ભૂલી શકતો નથી અને તેણે પોતાને પસાર થતા મહેમાન તરીકે સમજવાની રીત શીખ્યા પછી, તેનું જીવન (હેતુપૂર્વક) અહીં વિતાવે છે.
ગુરુની શીખ મીઠી બોલે છે અને નમ્રતાને જીવનની યોગ્ય રીત તરીકે સ્વીકારે છે.
ગુરુમુખી, ગુરુ-લક્ષી વ્યક્તિ સખત મજૂરી કરીને આજીવિકા મેળવે છે અને અમના અન્ય શીખો સાથે તેની જીવનનિર્વાહ વહેંચે છે.
ગુરમુખની દ્રષ્ટિ ભગવાનના દર્શનની તેની ઈચ્છામાં બેઠેલી રહે છે, અને તેના સબ્દની જાગ્રત અનુભૂતિને કારણે, તે શાણપણ પ્રાપ્ત કરે છે.
ટંકશાળ, દાન અને પ્રસન્નતાના ધ્યાનમાં અડગ રહેવાથી તે પોતાના મન, વાણી અને કાર્યોમાં સમન્વય જાળવી રાખે છે.
ગુરુની શીખ ઓછી બોલે છે, ઓછું ઊંઘે છે અને ઓછું ખાય છે.
બીજાના શરીર (સ્ત્રી) અને બીજાની સંપત્તિનો ત્યાગ કરીને તે બીજાની નિંદા સાંભળવાનું ટાળે છે.
તે સબડ (શબ્દ) અને પવિત્ર મંડળમાં ગુરુની હાજરીને સમાન રીતે સ્વીકારે છે.
એકાગ્રતાથી તે એક પ્રભુને પૂજે છે, અને દ્વૈતની ભાવના ન હોવાથી તે પ્રભુની ઇચ્છામાં આનંદ કરે છે.
તેની તમામ શક્તિઓ હોવા છતાં ગુરુમુખ પોતાને નમ્ર અને નમ્ર માને છે.
જે ગુરુમુખોની ભવ્યતા જોઈ શકતો નથી તે આંખો હોવા છતાં અંધ છે.
જે ગુરુમુખનો વિચાર નથી સમજી શકતો તે કાન હોવા છતાં બહેરો છે.
તે ગુરૂમુખના ભજન ગાતો નથી, જીભ હોવા છતાં મૂંગો છે.
ગુરુના ચરણ કમળની સુવાસથી રહિત, તેમનું સુંદર નાક હોવા છતાં તેઓ કપાયેલા નાક (બેશરમ ચહેરાવાળા) સાથે હોવાનું માનવામાં આવે છે.
ગુરુમુખની સેવાની ભાવનાથી વંચિત વ્યક્તિ એ રડતો અપંગ છે, તેના સ્વસ્થ હાથ હોવા છતાં અને તે રડતો જાય છે.
જેના હ્રદયમાં ગુરુનું જ્ઞાન ટકતું નથી, તે મૂર્ખ છે જેને ક્યાંય આશ્રય મળતો નથી.
મૂર્ખનો કોઈ સાથી નથી.
ઘુવડમાં કોઈ વિચારશીલ સમજ હોતી નથી અને રહેઠાણ છોડીને નિર્જન સ્થળોએ રહે છે.
પતંગને પાઠ ભણાવી શકાતો નથી અને ઉંદરો ખાવાથી આખો દિવસ ઉડતો રહે છે.
ચંદનના બગીચામાં રહીને પણ અહંકારી વાંસની સુગંધ આવતી નથી.
જેમ સમુદ્રમાં રહેવા છતાં શંખ ખાલી રહે છે, તેમ ગુરુ (ગુરમતિ)ની બુદ્ધિથી વંચિત વ્યક્તિ પોતાના શરીરને બગાડે છે.
કપાસ-રેશમનું ઝાડ ગમે તેટલું ફળ આપતું નથી, ગમે તેટલું રંગહીન તેની મહાનતાની બડાઈ કરે.
માત્ર મૂર્ખ લોકો તુચ્છ બાબતો પર ઝઘડો કરે છે.
અંધ વ્યક્તિને અરીસો દેખાડનાર વાળંદને ક્યારેય ઈનામ મળતું નથી.
બહેરા વ્યક્તિ સમક્ષ ગાવાનું નિરર્થક છે અને તે જ રીતે કંજૂસ વ્યક્તિ તેના મિનિસ્ટ્રલને ભેટ તરીકે ઝભ્ભો આપતો નથી.
જો કોઈ પણ મુદ્દા પર મૂંગાની સલાહ લેવામાં આવે છે, તો મુદ્દો વધુ ખરાબ થઈ જશે અને તે જવાબ આપી શકશે નહીં.
જો ગંધની ભાવનાથી વંચિત વ્યક્તિ બગીચામાં જાય છે, તો તે પુરસ્કાર માટે માળીની ભલામણ કરી શકતો નથી.
અપંગ સાથે પરિણીત સ્ત્રી તેને કેવી રીતે ભેટી શકે.
જ્યાં બીજા બધાને વાજબી ચાલ હોય ત્યાં લંગડો ભલે તે ઢોંગ કરતો હોય, ચોક્કસ લંગડાતો જોવા મળશે.
આમ, મૂર્ખ ક્યારેય છુપાયેલો રહેતો નથી, અને તે ચોક્કસપણે પોતાની જાતને ખુલ્લી પાડે છે.
સો વર્ષ સુધી પાણીમાં રહ્યા પછી પણ પથ્થર જરાય ભીનો થતો નથી.
ચાર મહિના સતત વરસાદ પડી શકે છે, પણ ખેતરમાં એક પથ્થર પણ ફૂટશે નહીં.
પથ્થર પીસતા ચંદન, ચંદનની જેમ ક્યારેય ખરી જતું નથી.
ગ્રાઇન્ડીંગ સ્ટોન્સ હંમેશા સામગ્રીને પીસી લે છે પરંતુ જમીનની વસ્તુઓના સ્વાદ અને ગુણો વિશે ક્યારેય જાણતા નથી.
પીસતો પથ્થર હજારો વાર ફરે છે પણ તેને ક્યારેય ભૂખ કે તરસ લાગતી નથી.
પથ્થર અને ઘડા વચ્ચેનો સંબંધ એવો છે કે ઘડાને પથ્થર ઘડા પર અથડાવે કે ઊલટું નાશ પામવું જ પડે છે.
મૂર્ખ ખ્યાતિ અને બદનામી વચ્ચેનો તફાવત સમજી શકતો નથી.
સામાન્ય પથ્થર ફિલોસોફરના પથ્થરના સંપર્કમાં હોઈ શકે છે પરંતુ તે સોનામાં પરિવર્તિત થતો નથી.
પત્થરોમાંથી હીરા અને માણેક કાઢવામાં આવે છે પરંતુ બાદમાં ગળાનો હાર તરીકે તાર બાંધી શકાતો નથી.
ઝવેરાતનું વજન તોલવામાં આવે છે પરંતુ બાદમાં ઝવેરાત સાથે મૂલ્યમાં સરખાવી શકતા નથી.
આઠ ધાતુઓ (એલોય) પત્થરોની વચ્ચે રહે છે પરંતુ તે માત્ર ફિલોસોફરના પથ્થરના સ્પર્શથી સોનામાં રૂપાંતરિત થાય છે.
ક્રિસ્ટલ સ્ટોન ઘણા રંગોમાં ચમકે છે પરંતુ હજુ પણ માત્ર એક પથ્થર જ રહે છે.
પથ્થરમાં સુગંધ કે સ્વાદ નથી; કઠણ હૃદયવાળો ફક્ત પોતાનો નાશ કરે છે.
મૂર્ખ પોતાની મૂર્ખતાનો વિલાપ કરતો જાય છે.
માથામાં રત્ન હોય અને તે ન જાણતા હોય તો સાપ ઝેરથી ભરેલો રહે છે.
તે જાણીતું છે કે કસ્તુરી હરણના શરીરમાં રહે છે, પરંતુ તે ઝાડીઓમાં ઉન્મત્તપણે તેની સુગંધ લે છે.
મોતી છીપમાં રહે છે પણ છીપ રહસ્ય જાણતી નથી.
ગાયના ટીન સાથે અટવાઇ ગયેલી ટીક તેનું દૂધ લેતી નથી પણ લોહી ચૂસે છે.
પાણીમાં રહેતી ક્રેન ક્યારેય તરવાનું શીખતી નથી અને પથ્થર, વિવિધ તીર્થસ્થાનોમાં તેના સ્નાન કરવા છતાં તરીને પાર જઈ શકતો નથી.
તેથી જ, હૂટ્સ સાથેના રાજ્ય પર શાસન કરવા કરતાં જ્ઞાની લોકોની સંગતમાં ભીખ માંગવી વધુ સારું છે.
કારણ કે જે પોતે નકલી છે, તે શુદ્ધને પણ બગાડે છે.
કૂતરો માત્ર કરડે છે અને ચાટે છે પણ જો તે ગાંડો થઈ જાય તો તેના મનમાં ડર લાગે છે.
કોલસો ઠંડો હોય કે ગરમ હાથને કાળો કરે છે અથવા બળે છે.
સાપ દ્વારા પકડાયેલો છછુંદર તેને અંધ અથવા રક્તપિત્ત બનાવે છે.
જ્યારે ઓપરેશન કરવામાં આવે ત્યારે શરીરમાં ગાંઠ પીડા આપે છે અને જો તેને અસ્પૃશ્ય રાખવામાં આવે તો તે શરમનું કારણ બને છે.
દુષ્ટ પુત્રને ન તો નકારી શકાતો નથી કે તે પરિવારમાં સમાયોજિત કરી શકતો નથી.
તેથી, મૂર્ખને પ્રેમ ન કરવો જોઈએ અને તેના પ્રત્યે દુશ્મનાવટ ટાળવી જોઈએ, તેના પ્રત્યે અતડાપણું જાળવી રાખવું જોઈએ.
નહિંતર, બંને રીતે, દુઃખ આવવાનું જ છે.
જેમ હાથી તેના શરીરને ધોઈ નાખે છે અને પાણીમાંથી બહાર આવે છે, તે તેના પર કાદવ ફેંકે છે;
ઘઉંને ટાળતો ઊંટ જાવા-એસ નામની ઓછી જાતની મકાઈ ખાય છે;
પાગલ માણસનું કમરનું કપડું તે ક્યારેક તેની કમરની આસપાસ તો ક્યારેક તેના માથા પર પહેરે છે;
અપંગનો હાથ ક્યારેક તેના નિતંબ પર જાય છે અને તે જ હાથ ક્યારેક બગાસું ખાતી વખતે તેના મોં તરફ જાય છે;
લુહારના પિન્સરને ક્યારેક આગમાં અને બીજી ક્ષણે પાણીમાં મૂકવામાં આવે છે;
એવિલ એ ફ્લાયનો સ્વભાવ છે, તે સુગંધ કરતાં અપ્રિય ગંધ પસંદ કરે છે;
તેવી જ રીતે, મૂર્ખને કશું મળતું નથી.
મૂર્ખ પોતાને ફસાવે છે અને જૂઠો છે
પોપટ સળિયા છોડતો નથી અને તેમાં પકડાયેલો રડે છે અને રડે છે.
વાંદરો પણ મુઠ્ઠીભર મકાઈ (ઘડામાં) છોડતો નથી અને ઘરે-ઘરે નાચતો અને દાંત પીસતો ભોગવે છે.
ગધેડો પણ જ્યારે માર મારવામાં આવે છે, લાતો મારે છે અને જોરથી બોલે છે પણ તેની જીદ છોડતો નથી.
કૂતરો લોટની ચક્કી ચાટવાનું છોડતો નથી અને તેની પૂંછડી ભલે ખેંચાય, પણ ક્યારેય સીધી થતી નથી.
મૂર્ખ લોકો મૂર્ખતાથી બડાઈ મારે છે અને સાપ દૂર થઈ ગયો હોય ત્યારે પાટાને હરાવે છે.
જ્યારે તેમની પાઘડીઓ તેમના માથા પરથી ઉતારીને અપમાનિત થાય છે, ત્યારે પણ તેઓ પોતાને તેમના જામીનગીરીઓ કરતાં શ્રેષ્ઠ ગણે છે.
આંધળો મૂર્ખ જો તેને આંધળો (બૌદ્ધિક રીતે) કહેવામાં આવે તો તે સમાપ્તિ સુધી લડે છે અને જો આંખવાળો (જ્ઞાની) કહેવાય તો ખુશખુશાલ લાગે છે.
તેને સાદું મનવાળું કહેવાથી તેને સારું લાગે છે પરંતુ તે એવી વ્યક્તિ સાથે વાત કરશે નહીં જે તેને કહે કે તે મૂર્ખ વ્યક્તિ છે.
તે બોજ (બધાના) વાહક તરીકે ઓળખાતા સ્મિત કરે છે પરંતુ જ્યારે કહેવામાં આવે છે કે તે માત્ર એક બળદ છે ત્યારે તે ગુસ્સે થાય છે.
કાગડો ઘણી બધી કૌશલ્યો જાણતો હોય છે પણ તે તીક્ષ્ણતાથી કાગડો કરે છે અને મળ ખાય છે.
ખરાબ રિવાજોને મૂર્ખ સારા આચરણ તરીકે ઓળખે છે અને બિલાડીના અસ્વસ્થ મળને સુગંધિત કહે છે.
જેમ શિયાળ ઝાડ પર પહોંચીને દ્રાક્ષ ખાઈ શકતો નથી, તેના પર થૂંકે છે, તેમ મૂર્ખનો કિસ્સો છે.
મૂર્ખ માણસ ઘેટાંની જેમ આંધળો અનુયાયી હોય છે અને તેની આડકતરી વાતો દરેક સાથે તેના સંબંધને બગાડે છે.
વૃક્ષો પૈકી સૌથી ખરાબ શક્ય છે એરંડાનું વૃક્ષ જે અનિશ્ચિતપણે પોતાને ધ્યાનમાં લે છે.
પિડ જીયુ, પક્ષીઓમાં એક ખૂબ જ નાનો છે, જે એક ડાળી પરથી બીજી ડાળી પર કૂદકો મારતો જાય છે અને ખૂબ જ ફૂલેલું લાગે છે.
ઘેટાં પણ, તેના સંક્ષિપ્ત સમય દરમિયાન... યુવાની મોટેથી (ગર્વથી) બૂમો પાડે છે.
ગુદાને પણ આંખ, કાન, નાક અને મોં જેવા અવયવોમાંથી એક તરીકે ઓળખવામાં આવે તે માટે ગર્વ અનુભવે છે.
પત્ની દ્વારા ઘરમાંથી કાઢી મુકવામાં આવે ત્યારે પણ પતિ (પોતાની મર્દાનગી બતાવવા માટે) દરવાજે ત્રાંસ લટકાવી દે છે.
તેવી જ રીતે મનુષ્યોમાં, બધા ગુણોથી વંચિત મૂર્ખ વ્યક્તિ પોતાની જાત પર ગર્વ અનુભવે છે અને સતત ધ્યાન મેળવવાનો પ્રયત્ન કરે છે.
એસેમ્બલીમાં, તે ફક્ત પોતાની જાતને જ જુએ છે (અને અન્યની શાણપણને નહીં).
મૂર્ખ તે છે જે ન તો હાથમાંની વાત સમજે છે અને ન તો સારી રીતે બોલે છે.
તેને કંઈક બીજું પૂછવામાં આવે છે અને તે કંઈક અલગ વિશે સંપૂર્ણપણે જવાબ આપે છે.
ખરાબ સલાહ આપવામાં આવે છે, તે તેનો ખોટો અર્થઘટન કરે છે અને તેના મગજમાંથી વિપરીત અર્થ બહાર લાવે છે.
તે એક મોટો મૂર્ખ છે જે સમજી શકતો નથી અને ચેતના રહિત હોવાને કારણે તે ક્યારેય આશ્ચર્ય અને મૂંઝવણમાં રહે છે.
તે ગમની શાણપણને તેના હૃદયમાં ક્યારેય રાખતો નથી અને તેની ખરાબ બુદ્ધિને લીધે તેના મિત્રને દુશ્મન માને છે.
સાપ અને અગ્નિની નજીક ન જવાની શાણપણ તે અન્યથા લે છે અને બળજબરીથી પુણ્યને અવગુણમાં ફેરવે છે.
તે એક શિશુ જેવું વર્તન કરે છે જે તેની માતાને ઓળખતો નથી અને રડતો અને પેશાબ કરતો જાય છે.
જે માર્ગ છોડીને માર્ગ વિનાના કચરાને અનુસરે છે અને તેના નેતાને ભટકી ગયેલો માને છે, તે મૂર્ખ છે.
બોટમાં બેસીને તે પ્રવાહમાં આવેશથી કૂદી પડે છે.
ઉમદા લોકોમાં બેઠેલા તે, તેની ખરાબ વાતોને કારણે ખુલ્લી પડે છે.
જ્ઞાનીને તે મૂર્ખ માને છે અને પોતાના આચરણને ચતુર ગણીને છુપાવે છે.
જેમ કે, બેટ અને ગ્લો વોર્મને તે દિવસને રાત તરીકે વર્ણવે છે.
ગમનું શાણપણ ક્યારેય મૂર્ખ વ્યક્તિના હૃદયમાં રહેતું નથી.
માદા ઊંટને ઇલાજ કરવા માટે એક ચિકિત્સકે, તેના ગળામાં ફસાયેલા તરબૂચમાંથી, તરબૂચને તેના ગળામાં તેની ગરદન અને મોર્ટાર વડે કચડી નાખ્યો.
તેના નોકર (જે જોઈ રહ્યો હતો) એ વિચાર્યું કે તેણે આ કળામાં નિપુણતા મેળવી લીધી છે અને તે જ પ્રક્રિયા દ્વારા એક વૃદ્ધ બીમાર સ્ત્રીને મારી નાખ્યો, જેના કારણે સ્ત્રીઓમાં સામાન્ય વિલાપ થયો.
લોકોએ ડોળ કરતા ચિકિત્સકને પકડી લીધો અને તેને રાજા સમક્ષ રજૂ કર્યો જેણે તેને સંપૂર્ણ મારવાનો આદેશ આપ્યો, જેના પર તે ભાનમાં આવ્યો.
જ્યારે તેની પૂછપરછ કરવામાં આવી ત્યારે તેણે આખા સંજોગોની કબૂલાત કરી હતી અને આ રીતે તેની દંભનો પર્દાફાશ થયો હતો.
જ્ઞાનીઓએ તેને બહાર ફેંકી દીધો કારણ કે કાચનો ટુકડો ઝવેરાતથી ક્રમાંકિત થઈ શકતો નથી.
મૂર્ખને કોઈ સમજ નથી કારણ કે વાંસ ક્યારેય શેરડીની બરાબરી કરી શકતો નથી.
હકીકતમાં તે માણસના રૂપમાં જન્મેલો પ્રાણી છે.
બેંકર ના પુત્રએ મહાદેવની સેવા કરી અને વરદાન મેળવ્યું.
ગ્રામીણ પરંપરાના સાધુઓના વેશમાં તેમના ઘરે સંપત્તિ આવી.
તેઓને માર મારવામાં આવતાં તેમના ઘરમાં પૈસાનો ઢગલો થઈ ગયો હતો.
ઘરમાં કામ કરતા વાળંદે પણ આ દ્રશ્ય જોયું અને તેની ઊંઘ ઉડી ગઈ.
તકનો લાભ ઉઠાવીને તેણે તમામ સાધુઓને મારી નાખ્યા અને નિર્દોષ પીડિતોનો મામલો કોર્ટમાં આવ્યો.
તેના વાળમાંથી પકડીને તેને માર મારવામાં આવ્યો હતો. હવે તે કઈ શક્તિથી તે પકડમાંથી છોડાવશે.
મૂર્ખ મોસમની બહાર બીજ વાવે છે (અને નુકસાન સહન કરે છે).
ગંગુ, તેલવાળો અને પંડિત વચ્ચેની ચર્ચા સૌ કોઈ જોઈ રહ્યા હતા.
ગેંગ/પંડિતને એક આંગળી બતાવીને સૂચવ્યું કે ભગવાન એક છે. પરંતુ ગંગુએ વિચાર્યું કે તે તેની (ગંગા) એક આંખ કાઢવા માંગે છે અને તેથી તેણે બે આંગળીઓ બતાવી કે તે તેની (પંડિતની) બંને આંખો બહાર કાઢશે.
પરંતુ પંડિતે વિચાર્યું કે ગંગુ ભગવાનના બે પરિમાણ - નિર્ગુણ (બધા ગુણોથી પર) અને સગુણ, (બધા ગુણો સાથે) તરફ ઈશારો કરી રહી છે.
પંડિતે હવે પાંચ આંગળીઓ ઉંચી કરીને બતાવ્યું કે તેના બે સ્વરૂપો પાંચ તત્વોને કારણે છે, પરંતુ, પંડિતને પાંચ આંગળીઓ વડે તે ગંગુના ચહેરા પર ખંજવાળ કરશે તેવું સૂચવે છે.
ગેંગ્સે તેની મુઠ્ઠી ચિહ્નિત કરી બતાવ્યું કે તે તેની મુઠ્ઠીના પ્રહારથી તેને મારી નાખશે. હવે પંડિતને લાગ્યું કે તેમને સમજાવવામાં આવી રહ્યા છે કે પાંચ તત્વોની એકતા જ સર્જનનું કારણ છે.
ભૂલથી પંડિતે પોતાની હાર સ્વીકારી લીધી અને પોતાના પ્રતિસ્પર્ધીના પગે પડીને સ્થળ છોડી દીધું. વાસ્તવમાં મૂર્ખનો અર્થ એ હતો કે તે તેની આંખો બહાર કાઢશે અને ચુસ્ત મુઠ્ઠી વડે હુમલો કરશે, પરંતુ પંડિત દ્વારા તેનું અર્થઘટન અલગ રીતે કરવામાં આવ્યું હતું.
આમ તેની ચોક્કસ વિચારસરણીને કારણે પંડિત પણ મૂર્ખ સાબિત થયા.
કૂવામાં સ્નાન કરીને એક વ્યક્તિ તેની પાઘડી ભૂલી ગયો અને ખુલ્લા માથે ઘરે પાછો ફર્યો.
તેનું અયોગ્ય વર્તન જોઈને (ઉઘાડા માથાના) મૂર્ખ સ્ત્રીઓ રડવા લાગી અને વિલાપ કરવા લાગી (ઘરના પાઘડી વિનાના માસ્ટરને જોઈને તેઓએ પરિવારમાં કોઈના મૃત્યુનું અનુમાન કર્યું).
રડતી સ્ત્રીઓને જોઈને અન્ય લોકો પણ શોક કરવા લાગ્યા. લોકો એકઠા થઈ ગયા અને લાઈનોમાં બેસી પરિવાર સાથે શોક વ્યક્ત કરવા લાગ્યા.
હવે પ્રસંગોએ શોકનું નેતૃત્વ કરતી વાળંદ સ્ત્રીને પૂછવામાં આવ્યું કે કોને રડવું છે અને કોની ધૂળની આગેવાની લેવી જોઈએ, એટલે કે મૃતકોનું નામ શું છે.
પરિવારની પુત્રવધૂએ આ પ્રશ્નનો જવાબ મેળવવા માટે સસરા તરફ ઈશારો કર્યો (કારણ કે તે ખુલ્લા માથામાં મળી આવી હતી.
પછી તેના દ્વારા હકીકત જાહેર કરવામાં આવી હતી કે તે પાઘડી પહેરવાનું ભૂલી ગયો હતો).
મૂર્ખાઓની સભામાં આવા કાવિંગ થાય છે (કારણ કે કાગડાઓ પણ એક અવાજ સાંભળીને સંયુક્ત રીતે કાગડો કરવા લાગે છે).
છાંયડો અને સૂર્યપ્રકાશ વિશે કહેવામાં આવે તો પણ મૂર્ખને તે સમજાતું નથી.
તેની આંખોથી તે પિત્તળ અને કાંસા કે સોના અને ચાંદી વચ્ચેનો ભેદ પારખી શકતો નથી.
તે ઘીના વાસણ અને તેલના વાસણમાં સ્વાદનો તફાવત જાણી શકતો નથી.
દિવસ અને રાત તે ચેતના રહિત છે અને તેના માટે પ્રકાશ અને અંધકાર સમાન છે.
તેના માટે કસ્તુરીની સુગંધ અને લસણની ગંધ અથવા મખમલ અને ચામડાની સ્ટિચિંગ સમાન છે.
તે મિત્ર અને શત્રુને ઓળખતો નથી અને ખરાબ કે સારા રંગ (જીવનના) પ્રત્યે સંપૂર્ણપણે બેફિકર રહે છે.
મૂર્ખની સંગતમાં મૌન શ્રેષ્ઠ છે.