વારાં ભાઇ ગુર્દાસજી

ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥

એક ઓંકાર, આદિમ ઉર્જા, દૈવી ઉપદેશકની કૃપાથી સાક્ષાત્કાર થયો

ਪਉੜੀ ੧

ਗੁਰ ਮੂਰਤਿ ਪੂਰਨ ਬ੍ਰਹਮੁ ਅਬਿਗਤੁ ਅਬਿਨਾਸੀ ।

ગુરુ એ સંપૂર્ણ બ્રહ્મની પ્રતિકૃતિ છે જે અવ્યક્ત અને અવિનાશી છે.

ਪਾਰਬ੍ਰਹਮੁ ਗੁਰ ਸਬਦੁ ਹੈ ਸਤਸੰਗਿ ਨਿਵਾਸੀ ।

ગુરુનો શબ્દ (અને તેમના શરીરનો નહીં) પવિત્ર મંડળમાં રહેનાર ગુણાતીત બ્રહ્મ.

ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਸਚੁ ਖੰਡੁ ਹੈ ਭਾਉ ਭਗਤਿ ਅਭਿਆਸੀ ।

સાધુઓનો સંગાથ એ સત્યનું ધામ છે જ્યાં પ્રેમાળ ભક્તિની તક ઊભી થાય છે.

ਚਹੁ ਵਰਨਾ ਉਪਦੇਸੁ ਕਰਿ ਗੁਰਮਤਿ ਪਰਗਾਸੀ ।

અહીં ચારેય વર્ણોનો ઉપદેશ આપવામાં આવ્યો છે અને ગુરુ (ગુરમત)નું જ્ઞાન લોકો સમક્ષ લાવવામાં આવ્યું છે.

ਪੈਰੀ ਪੈ ਪਾ ਖਾਕ ਹੋਇ ਗੁਰਮੁਖਿ ਰਹਿਰਾਸੀ ।

અહીં માત્ર ચરણ સ્પર્શ કરીને અને પગની ધૂળ બનીને ગુરુમુખો શિસ્તના માર્ગના અનુયાયી બને છે.

ਮਾਇਆ ਵਿਚਿ ਉਦਾਸੁ ਗਤਿ ਹੋਇ ਆਸ ਨਿਰਾਸੀ ।੧।

આશાઓ વચ્ચે તટસ્થ બનીને, પવિત્ર મંડળ દ્વારા વ્યક્તિઓ માયાથી આગળ વધે છે.

ਪਉੜੀ ੨

ਗੁਰ ਸਿਖੀ ਬਾਰੀਕ ਹੈ ਸਿਲ ਚਟਣੁ ਫਿਕੀ ।

ગુરુનું શિષ્ય બનવું એ અતિ સૂક્ષ્મ પ્રવૃત્તિ છે અને તે સ્વાદહીન પથ્થર ચાટવા જેવું છે.

ਤ੍ਰਿਖੀ ਖੰਡੇ ਧਾਰ ਹੈ ਉਹੁ ਵਾਲਹੁ ਨਿਕੀ ।

તે વાળ કરતાં પાતળા અને તલવારની ધાર કરતાં તીક્ષ્ણ છે.

ਭੂਹ ਭਵਿਖ ਨ ਵਰਤਮਾਨ ਸਰਿ ਮਿਕਣਿ ਮਿਕੀ ।

વર્તમાન, ભૂતકાળ અને ભવિષ્યમાં કંઈપણ તેના માટે સમાન નથી.

ਦੁਤੀਆ ਨਾਸਤਿ ਏਤੁ ਘਰਿ ਹੋਇ ਇਕਾ ਇਕੀ ।

શીખ ધર્મના ઘરમાં દ્વૈત ભૂંસાઈ જાય છે અને તે એક સાથે એક થઈ જાય છે.

ਦੂਆ ਤੀਆ ਵੀਸਰੈ ਸਣੁ ਕਕਾ ਕਿਕੀ ।

માણસ બીજા, ત્રીજા, ક્યારે અને શા માટે વિચાર ભૂલી જાય છે.

ਸਭੈ ਸਿਕਾਂ ਪਰਹਰੈ ਸੁਖੁ ਇਕਤੁ ਸਿਕੀ ।੨।

બધી ઈચ્છાઓનો ત્યાગ કરીને વ્યક્તિને એક પ્રભુની આશામાં આનંદ થાય છે.

ਪਉੜੀ ੩

ਗੁਰਮੁਖਿ ਮਾਰਗੁ ਆਖੀਐ ਗੁਰਮਤਿ ਹਿਤਕਾਰੀ ।

ગુરુ (ગુરમત)ના ઉપકારી શાણપણને અપનાવવા તરફ દોરી જતો માર્ગ ગુરુમુખ-માર્ગ તરીકે ઓળખાય છે.

ਹੁਕਮਿ ਰਜਾਈ ਚਲਣਾ ਗੁਰ ਸਬਦ ਵੀਚਾਰੀ ।

તેમાં ભગવાનની ઇચ્છામાં જીવવાનું અને ગુરુના વચન પર મનન કરવાનું શીખવવામાં આવે છે.

ਭਾਣਾ ਭਾਵੈ ਖਸਮ ਕਾ ਨਿਹਚਉ ਨਿਰੰਕਾਰੀ ।

સદગુરૂની ઈચ્છા પ્રિય બને છે અને બધા વિચારોમાં નિરાકાર પ્રભુ વ્યાપી જાય છે.

ਇਸਕ ਮੁਸਕ ਮਹਕਾਰੁ ਹੈ ਹੁਇ ਪਰਉਪਕਾਰੀ ।

જેમ પ્રેમ અને સુગંધ છુપાયેલા રહેતા નથી, તેમ ગુરુમુખ પણ છુપાયેલો રહેતો નથી અને પરોપકારી કાર્યોમાં વ્યસ્ત રહે છે.

ਸਿਦਕ ਸਬੂਰੀ ਸਾਬਤੇ ਮਸਤੀ ਹੁਸੀਆਰੀ ।

તે તેનામાં વિશ્વાસ, સંતોષ, આનંદ અને કુશળ હોવાના ગુણો આત્મસાત કરે છે.

ਗੁਰਮੁਖਿ ਆਪੁ ਗਵਾਇਆ ਜਿਣਿ ਹਉਮੈ ਮਾਰੀ ।੩।

ગુરુમુખ અહંકારનો નાશ કરે છે અને તેને જીતી લે છે.

ਪਉੜੀ ੪

ਭਾਇ ਭਗਤਿ ਭੈ ਚਲਣਾ ਹੋਇ ਪਾਹੁਣਿਚਾਰੀ ।

પોતાને મહેમાન માનીને શીખ પ્રેમાળ ભક્તિમાં જીવન વિતાવે છે.

ਚਲਣੁ ਜਾਣਿ ਅਜਾਣੁ ਹੋਇ ਗਹੁ ਗਰਬੁ ਨਿਵਾਰੀ ।

તેઓ (શીખો) છેતરપિંડીથી અજાણ રહે છે અને તેમના મનમાંથી અહંકારને બહાર કાઢે છે.

ਗੁਰਸਿਖ ਨਿਤ ਪਰਾਹੁਣੇ ਏਹੁ ਕਰਣੀ ਸਾਰੀ ।

તેઓનું સાચું આચરણ એ જ છે કે તેઓ આ દુનિયામાં પોતાને મહેમાન ગણે.

ਗੁਰਮੁਖਿ ਸੇਵ ਕਮਾਵਣੀ ਸਤਿਗੁਰੂ ਪਿਆਰੀ ।

ગુરુમુખનો ઉદ્દેશ સેવા છે અને આવી ક્રિયા જ પ્રભુને પ્રિય છે.

ਸਬਦਿ ਸੁਰਤਿ ਲਿਵ ਲੀਣ ਹੋਇ ਪਰਵਾਰ ਸੁਧਾਰੀ ।

શબ્દમાં ચેતનાને ભેળવીને તેઓ આખા કુટુંબને સુધારે છે (વિશ્વના સ્વરૂપમાં).

ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਜਾਇ ਸਹਜ ਘਰਿ ਨਿਰਮਲਿ ਨਿਰੰਕਾਰੀ ।੪।

પવિત્ર મંડળ દ્વારા તેઓ શુદ્ધ અને નિરાકાર બને છે અને સમતુલાના અંતિમ તબક્કામાં સ્થાપિત થાય છે.

ਪਉੜੀ ੫

ਪਰਮ ਜੋਤਿ ਪਰਗਾਸੁ ਕਰਿ ਉਨਮਨਿ ਲਿਵ ਲਾਈ ।

પોતાના મનમાં પરમ પ્રકાશ પ્રગટાવીને ગુરુમુખ પરમ સમાધિ અવસ્થામાં લીન રહે છે.

ਪਰਮ ਤਤੁ ਪਰਵਾਣੁ ਕਰਿ ਅਨਹਦਿ ਧੁਨਿ ਵਾਈ ।

જ્યારે તે સર્વોચ્ચ વાસ્તવિકતા (ભગવાન)ને પોતાના મનમાં અપનાવે છે, ત્યારે અનસ્ટ્રેક્ટેડ મેલોડી રણકવા લાગે છે.

ਪਰਮਾਰਥ ਪਰਬੋਧ ਕਰਿ ਪਰਮਾਤਮ ਹਾਈ ।

પરોપકાર માટે સભાન બનીને હવે તેના હૃદયમાં ભગવાનની સર્વવ્યાપકતાની ભાવના વસે છે.

ਗੁਰ ਉਪਦੇਸੁ ਅਵੇਸੁ ਕਰਿ ਅਨਭਉ ਪਦੁ ਪਾਈ ।

ગુરુના ઉપદેશથી પ્રેરાઈને ગુરુમુખ નિર્ભયતાની સ્થિતિ પ્રાપ્ત કરે છે.

ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਕਰਿ ਸਾਧਨਾ ਇਕ ਮਨਿ ਇਕੁ ਧਿਆਈ ।

પવિત્ર જનોની સંગતમાં પોતાને શિસ્તબદ્ધ કરીને એટલે કે પોતાનો અહંકાર ગુમાવીને, તે ભગવાનને એકાગ્ર ભક્તિથી યાદ કરે છે.

ਵੀਹ ਇਕੀਹ ਚੜ੍ਹਾਉ ਚੜ੍ਹਿ ਇਉਂ ਨਿਜ ਘਰਿ ਜਾਈ ।੫।

આ રીતે, આ જગતમાંથી આધ્યાત્મિક જગતમાં પ્રવેશ કરીને, તે આખરે પોતાને તેના વાસ્તવિક સ્વભાવમાં સ્થાપિત કરે છે.

ਪਉੜੀ ੬

ਦਰਪਣਿ ਵਾਂਗ ਧਿਆਨੁ ਧਰਿ ਆਪੁ ਆਪ ਨਿਹਾਲੈ ।

જેમ અરીસામાં પ્રતિબિંબ છે. તે વિશ્વમાં પોતાની જાતને જુએ છે.

ਘਟਿ ਘਟਿ ਪੂਰਨ ਬ੍ਰਹਮੁ ਹੈ ਚੰਦੁ ਜਲ ਵਿਚਿ ਭਾਲੈ ।

તે સંપૂર્ણ ભગવાન સર્વ આત્માઓમાં છે; અજ્ઞાની વ્યક્તિ તેને બહાર શોધે છે કારણ કે ચંદ્ર પાણીમાં પોતાનું પ્રતિબિંબ જુએ છે અને અનુભવે છે કે તે ત્યાં છે.

ਗੋਰਸੁ ਗਾਈ ਵੇਖਦਾ ਘਿਉ ਦੁਧੁ ਵਿਚਾਲੈ ।

દૂધ, ગાય અને ઘીમાં ભગવાન સ્વયં છે.

ਫੁਲਾਂ ਅੰਦਰਿ ਵਾਸੁ ਲੈ ਫਲੁ ਸਾਉ ਸਮ੍ਹਾਲੈ ।

પુષ્પોમાંથી સુગંધ લેતાં તે પોતે જ તેમાંનો સ્વાદ છે.

ਕਾਸਟਿ ਅਗਨਿ ਚਲਿਤੁ ਵੇਖਿ ਜਲ ਧਰਤਿ ਹਿਆਲੈ ।

તેની પોતાની ઘટના લાકડા, અગ્નિ, પાણી, પૃથ્વી અને બરફમાં છે.

ਘਟਿ ਘਟਿ ਪੂਰਨੁ ਬ੍ਰਹਮੁ ਹੈ ਗੁਰਮੁਖਿ ਵੇਖਾਲੈ ।੬।

સંપૂર્ણ ભગવાન સર્વ આત્માઓમાં રહે છે અને દુર્લભ ગુરુમુખ દ્વારા તેનું દર્શન થાય છે.

ਪਉੜੀ ੭

ਦਿਬ ਦਿਸਟਿ ਗੁਰ ਧਿਆਨੁ ਧਰਿ ਸਿਖ ਵਿਰਲਾ ਕੋਈ ।

દુર્લભ એવા ગુરુમુખ જે ગુરુ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે અને દિવ્ય દૃષ્ટિ પ્રાપ્ત કરે છે.

ਰਤਨ ਪਾਰਖੂ ਹੋਇ ਕੈ ਰਤਨਾ ਅਵਲੋਈ ।

તે એક ઝવેરી છે જેની પાસે પરીક્ષણ કરવાની ક્ષમતા છે તેમજ ઝવેરાતને સદ્ગુણોમાં રાખવાની ક્ષમતા છે.

ਮਨੁ ਮਾਣਕੁ ਨਿਰਮੋਲਕਾ ਸਤਿਸੰਗਿ ਪਰੋਈ ।

તેનું મન રૂબી જેવું શુદ્ધ બને છે અને તે પવિત્ર મંડળમાં લીન રહે છે.

ਰਤਨ ਮਾਲ ਗੁਰਸਿਖ ਜਗਿ ਗੁਰਮਤਿ ਗੁਣ ਗੋਈ ।

તેનું મન રૂબી જેવું શુદ્ધ બને છે અને તે પવિત્ર મંડળમાં લીન રહે છે.

ਜੀਵਦਿਆਂ ਮਰਿ ਅਮਰੁ ਹੋਇ ਸੁਖ ਸਹਜਿ ਸਮੋਈ ।

તે જીવતો હોય ત્યારે મૃત્યુ પામે છે એટલે કે તે દુષ્ટ વૃત્તિઓથી પોતાનો ચહેરો ફેરવે છે.

ਓਤਿ ਪੋਤਿ ਜੋਤੀ ਜੋਤਿ ਮਿਲਿ ਜਾਣੈ ਜਾਣੋਈ ।੭।

સંપૂર્ણ રીતે પોતાની જાતને પરમ પ્રકાશમાં ભળીને તે પોતાની જાતને તેમજ ભગવાનને સમજે છે.

ਪਉੜੀ ੮

ਰਾਗ ਨਾਦ ਵਿਸਮਾਦੁ ਹੋਇ ਗੁਣ ਗਹਿਰ ਗੰਭੀਰਾ ।

સંગીત અને ધ્વનિ (શબ્દના) માં આનંદિત, ગુરુનો શિષ્ય શાંત ગુણોથી ભરપૂર બને છે.

ਸਬਦ ਸੁਰਤਿ ਲਿਵ ਲੀਣ ਹੋਇ ਅਨਹਦਿ ਧੁਨਿ ਧੀਰਾ ।

તેની ચેતના શબ્દમાં ભળી જાય છે અને તેનું મન અવિભાજિત મધુર સંગીતમાં સ્થિર થાય છે.

ਜੰਤ੍ਰੀ ਜੰਤ੍ਰ ਵਜਾਇਦਾ ਮਨਿ ਉਨਿਮਨਿ ਚੀਰਾ ।

ગુરુ ઉપદેશના સાધન પર વગાડે છે, જેને સાંભળીને મન સર્વોચ્ચ સ્થિતિના વસ્ત્રો (ભગવાન સમક્ષ નૃત્ય કરવા) કરે છે.

ਵਜਿ ਵਜਾਇ ਸਮਾਇ ਲੈ ਗੁਰ ਸਬਦ ਵਜੀਰਾ ।

ગુરુની શીખ, શીખવવાના સાધન સાથે જોડાઈને આખરે પોતાને ગુરુ શબ્દનો ખેલાડી બની જાય છે.

ਅੰਤਰਿਜਾਮੀ ਜਾਣੀਐ ਅੰਤਰਿ ਗਤਿ ਪੀਰਾ ।

હવે સર્વજ્ઞ ભગવાન તેમની વેદનાને સમજે છે.

ਗੁਰ ਚੇਲਾ ਚੇਲਾ ਗੁਰੂ ਬੇਧਿ ਹੀਰੈ ਹੀਰਾ ।੮।

શિષ્ય ગુરુમાં અને ગુરુ શિષ્યમાં એ જ રીતે પરિવર્તિત થાય છે, જેમ કે હીરા કાપનાર પણ એક હીરા છે.

ਪਉੜੀ ੯

ਪਾਰਸੁ ਹੋਇਆ ਪਾਰਸਹੁ ਗੁਰਮੁਖਿ ਵਡਿਆਈ ।

ગુરુમુખની મહાનતા એ છે કે તે ફિલોસોફરનો પથ્થર હોવાથી દરેકને ફિલોસોફરનો પથ્થર બનાવે છે.

ਹੀਰੈ ਹੀਰਾ ਬੇਧਿਆ ਜੋਤੀ ਜੋਤਿ ਮਿਲਾਈ ।

જેમ હીરાને હીરાથી કાપવામાં આવે છે, તેમ ગુરુમુખનો પ્રકાશ પરમ પ્રકાશમાં ભળી જાય છે.

ਸਬਦ ਸੁਰਤਿ ਲਿਵ ਲੀਣੁ ਹੋਇ ਜੰਤ੍ਰ ਜੰਤ੍ਰੀ ਵਾਈ ।

તેની ચેતના શબ્દ સાથે જોડાયેલી છે કારણ કે વાદકનું મન સાધનમાં સમાઈ જાય છે.

ਗੁਰ ਚੇਲਾ ਚੇਲਾ ਗੁਰੂ ਪਰਚਾ ਪਰਚਾਈ ।

હવે શિષ્ય અને ગુરુ સરખા થઈ ગયા. તેઓ એક બની જાય છે અને એકબીજામાં ભળી જાય છે.

ਪੁਰਖਹੁੰ ਪੁਰਖੁ ਉਪਾਇਆ ਪੁਰਖੋਤਮ ਹਾਈ ।

માણસમાંથી માણસનો જન્મ થયો (ગુરુ નાનકથી ગુરુ અંગદ સુધી) અને તે શ્રેષ્ઠ માણસ બન્યો.

ਵੀਹ ਇਕੀਹ ਉਲੰਘਿ ਕੈ ਹੋਇ ਸਹਜਿ ਸਮਾਈ ।੯।

એક જ કૂદકે વિશ્વને પાર કરીને તે જન્મજાત જ્ઞાનમાં ભળી ગયો.

ਪਉੜੀ ੧੦

ਸਤਿਗੁਰੁ ਦਰਸਨੁ ਦੇਖਦੋ ਪਰਮਾਤਮੁ ਦੇਖੈ ।

જેણે સાચા ગુરુને જોયા છે તેણે પ્રભુને જોયા છે.

ਸਬਦ ਸੁਰਤਿ ਲਿਵ ਲੀਣ ਹੋਇ ਅੰਤਰਿ ਗਤਿ ਲੇਖੈ ।

પોતાની ચેતનાને શબ્દમાં મૂકીને તે પોતાના સ્વ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે.

ਚਰਨ ਕਵਲ ਦੀ ਵਾਸਨਾ ਹੋਇ ਚੰਦਨ ਭੇਖੈ ।

ગુરુના ચરણ કમળની સુગંધનો આનંદ માણીને તે પોતાની જાતને ચંદનમાં પરિવર્તિત કરે છે.

ਚਰਣੋਦਕ ਮਕਰੰਦ ਰਸ ਵਿਸਮਾਦੁ ਵਿਸੇਖੈ ।

કમળના ચરણોના અમૃતનો સ્વાદ ચાખીને તે વિશેષ અદ્ભુત અવસ્થામાં જાય છે (અતિ ચેતનાની).

ਗੁਰਮਤਿ ਨਿਹਚਲੁ ਚਿਤੁ ਕਰਿ ਵਿਚਿ ਰੂਪ ਨ ਰੇਖੈ ।

હવે ગુરમતના અનુસંધાનમાં, ગુરુની શાણપણ, તે મનને સ્થિર કરીને સ્વરૂપો અને આકૃતિઓની સીમાઓથી આગળ વધે છે.

ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਸਚ ਖੰਡਿ ਜਾਇ ਹੋਇ ਅਲਖ ਅਲੇਖੈ ।੧੦।

પવિત્ર મંડળ, સત્યના ધામમાં પહોંચીને, તે પોતે તે અગોચર અને અસ્પષ્ટ ભગવાન સમાન બની જાય છે.

ਪਉੜੀ ੧੧

ਅਖੀ ਅੰਦਰਿ ਦੇਖਦਾ ਦਰਸਨ ਵਿਚਿ ਦਿਸੈ ।

જે આંખની અંદરથી જુએ છે તે હકીકતમાં બહારથી પણ જોવે છે.

ਸਬਦੈ ਵਿਚਿ ਵਖਾਣੀਐ ਸੁਰਤੀ ਵਿਚਿ ਰਿਸੈ ।

તેનું વર્ણન શબ્દો દ્વારા થાય છે અને તે ચેતનામાં પ્રકાશિત થાય છે.

ਚਰਣ ਕਵਲ ਵਿਚਿ ਵਾਸਨਾ ਮਨੁ ਭਵਰੁ ਸਲਿਸੈ ।

ગુરુના ચરણ કમળની સુવાસથી મન, કાળી મધમાખી બનીને આનંદ મેળવે છે.

ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਸੰਜੋਗੁ ਮਿਲਿ ਵਿਜੋਗਿ ਨ ਕਿਸੈ ।

પવિત્ર મંડળમાં જે કંઈ પ્રાપ્ત થાય છે, તે તેનાથી દૂર થતું નથી.

ਗੁਰਮਤਿ ਅੰਦਰਿ ਚਿਤੁ ਹੈ ਚਿਤੁ ਗੁਰਮਤਿ ਜਿਸੈ ।

મનને ગુરુના ઉપદેશમાં લગાડવાથી, મન ગુરુના જ્ઞાન પ્રમાણે બદલાય છે.

ਪਾਰਬ੍ਰਹਮ ਪੂਰਣ ਬ੍ਰਹਮੁ ਸਤਿਗੁਰ ਹੈ ਤਿਸੈ ।੧੧।

સાચા ગુરુ એ દિવ્ય બ્રહ્મનું સ્વરૂપ છે જે તમામ ગુણોથી પર છે.

ਪਉੜੀ ੧੨

ਅਖੀ ਅੰਦਰਿ ਦਿਸਟਿ ਹੋਇ ਨਕਿ ਸਾਹੁ ਸੰਜੋਈ ।

તે આંખોમાં દૃષ્ટિ અને નસકોરામાં શ્વાસ છે.

ਕੰਨਾਂ ਅੰਦਰਿ ਸੁਰਤਿ ਹੋਇ ਜੀਭ ਸਾਦੁ ਸਮੋਈ ।

તે કાનમાં ચેતના છે અને જીભમાં સ્વાદ છે.

ਹਥੀ ਕਿਰਤਿ ਕਮਾਵਣੀ ਪੈਰ ਪੰਥੁ ਸਥੋਈ ।

હાથ વડે તે કામ કરે છે અને માર્ગ પર સાથી પ્રવાસી બને છે.

ਗੁਰਮੁਖਿ ਸੁਖ ਫਲੁ ਪਾਇਆ ਮਤਿ ਸਬਦਿ ਵਿਲੋਈ ।

ચેતનાથી શબ્દનું મંથન કરીને ગુરુમુખે આનંદનું ફળ પ્રાપ્ત કર્યું છે.

ਪਰਕਿਰਤੀ ਹੂ ਬਾਹਰਾ ਗੁਰਮੁਖਿ ਵਿਰਲੋਈ ।

કોઈપણ દુર્લભ ગુરુમુખ માયાના પ્રભાવથી દૂર રહે છે.

ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਚੰਨਣ ਬਿਰਖੁ ਮਿਲਿ ਚੰਨਣੁ ਹੋਈ ।੧੨।

પવિત્ર મંડળ એ એક ચંદનનું વૃક્ષ છે જેના માટે જે પણ ચંદન બને છે

ਪਉੜੀ ੧੩

ਅਬਿਗਤ ਗਤਿ ਅਬਿਗਤ ਦੀ ਕਿਉ ਅਲਖੁ ਲਖਾਏ ।

અવ્યક્તની ગતિશીલતા કેવી રીતે જાણીતી છે?

ਅਕਥ ਕਥਾ ਹੈ ਅਕਥ ਦੀ ਕਿਉ ਆਖਿ ਸੁਣਾਏ ।

એ અક્ષમ્ય પ્રભુની કથા કેવી રીતે કહેવાય ?

ਅਚਰਜ ਨੋ ਆਚਰਜੁ ਹੈ ਹੈਰਾਣ ਕਰਾਏ ।

તે અજાયબી માટે જ અદ્ભુત છે.

ਵਿਸਮਾਦੇ ਵਿਸਮਾਦੁ ਹੈ ਵਿਸਮਾਦੁ ਸਮਾਏ ।

અદ્ભુત અનુભૂતિમાં ગ્રહણ કરનારાઓ પોતાને આનંદિત કરે છે.

ਵੇਦੁ ਨ ਜਾਣੈ ਭੇਦੁ ਕਿਹੁ ਸੇਸਨਾਗੁ ਨ ਪਾਏ ।

વેદ પણ આ રહસ્યને સમજી શકતા નથી અને સેસનાગ (પૌરાણિક સાપને હજાર હૂડ હોય છે) પણ તેની મર્યાદા જાણી શકતા નથી.

ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਸਾਲਾਹਣਾ ਗੁਰੁ ਸਬਦੁ ਅਲਾਏ ।੧੩।

વાહિગુરુ, ભગવાન, ગુરુના શબ્દ, ગુરબાનીના પાઠ દ્વારા વખાણવામાં આવે છે.

ਪਉੜੀ ੧੪

ਲੀਹਾ ਅੰਦਰਿ ਚਲੀਐ ਜਿਉ ਗਾਡੀ ਰਾਹੁ ।

જેમ કે, હાઇવે પર એક કોચ પીટેલા પાટા પરથી પસાર થાય છે,

ਹੁਕਮਿ ਰਜਾਈ ਚਲਣਾ ਸਾਧਸੰਗਿ ਨਿਬਾਹੁ ।

પવિત્ર મંડળમાં વ્યક્તિ દૈવી વટહુકમ (હુકમ) અને ભગવાનની ઇચ્છાનું પાલન કરે છે.

ਜਿਉ ਧਨ ਸੋਘਾ ਰਖਦਾ ਘਰਿ ਅੰਦਰਿ ਸਾਹੁ ।

જેમ કે, જ્ઞાની વ્યક્તિ ઘરમાં પૈસા અકબંધ રાખે છે

ਜਿਉ ਮਿਰਜਾਦ ਨ ਛਡਈ ਸਾਇਰੁ ਅਸਗਾਹੁ ।

અને ઊંડા સમુદ્ર તેના સામાન્ય સ્વભાવને છોડતો નથી;

ਲਤਾ ਹੇਠਿ ਲਤਾੜੀਐ ਅਜਰਾਵਰੁ ਘਾਹੁ ।

જેમ પગ નીચે ઘાસ કચડી નાખવામાં આવે છે,

ਧਰਮਸਾਲ ਹੈ ਮਾਨਸਰੁ ਹੰਸ ਗੁਰਸਿਖ ਵਾਹੁ ।

જેમ કે આ (પૃથ્વી) ધર્મશાળા માનસરોવર છે અને ગુરુના શિષ્યો હંસ છે.

ਰਤਨ ਪਦਾਰਥ ਗੁਰ ਸਬਦੁ ਕਰਿ ਕੀਰਤਨੁ ਖਾਹੁ ।੧੪।

જેઓ કીર્તન સ્વરૂપે, પવિત્ર સ્તુતિઓનું ગાન કરીને, ગુરુના વચનના મોતી ખાય છે.

ਪਉੜੀ ੧੫

ਚਨਣੁ ਜਿਉ ਵਣ ਖੰਡ ਵਿਚਿ ਓਹੁ ਆਪੁ ਲੁਕਾਏ ।

જેમ ચંદન વૃક્ષ પોતાને જંગલમાં છુપાવવાનો પ્રયત્ન કરે છે (પરંતુ છુપાવી શકાતું નથી),

ਪਾਰਸੁ ਅੰਦਰਿ ਪਰਬਤਾਂ ਹੋਇ ਗੁਪਤ ਵਲਾਏ ।

ફિલસૂફનો પથ્થર પર્વતોમાં સામાન્ય પથ્થરો સાથે સરખા હોવાને કારણે તેનો સમય છુપાઈને વિતાવે છે.

ਸਤ ਸਮੁੰਦੀ ਮਾਨਸਰੁ ਨਹਿ ਅਲਖੁ ਲਖਾਏ ।

સાત સમુદ્ર પ્રગટ છે પણ માનસરોવર સામાન્ય આંખો માટે અદ્રશ્ય રહે છે.

ਜਿਉ ਪਰਛਿੰਨਾ ਪਾਰਜਾਤੁ ਨਹਿ ਪਰਗਟੀ ਆਏ ।

પારિજાત તરીકે, ઈચ્છા પૂર્ણ કરનાર વૃક્ષ, પોતે પણ અદ્રશ્ય રાખે છે;

ਜਿਉ ਜਗਿ ਅੰਦਰਿ ਕਾਮਧੇਨੁ ਨਹਿ ਆਪੁ ਜਣਾਏ ।

કામધેનુ, ઈચ્છા પૂરી કરતી ગાય પણ આ જગતમાં રહે છે પણ પોતાની જાતને ક્યારેય ઓળખતી નથી.

ਸਤਿਗੁਰ ਦਾ ਉਪਦੇਸੁ ਲੈ ਕਿਉ ਆਪੁ ਗਣਾਏ ।੧੫।

તેવી જ રીતે જેમણે સાચા ગુરુના ઉપદેશને અપનાવ્યો છે, તેઓએ શા માટે પોતાને કોઈપણ ગણતરીમાં સમાવી લેવા જોઈએ.

ਪਉੜੀ ੧੬

(સાલીસાઈ = લો. સરીસાઈ = સારાંશ.)

ਦੁਇ ਦੁਇ ਅਖੀ ਆਖੀਅਨਿ ਇਕੁ ਦਰਸਨੁ ਦਿਸੈ ।

આંખો બે છે પણ તેઓ એક (ભગવાન)ને જુએ છે.

ਦੁਇ ਦੁਇ ਕੰਨਿ ਵਖਾਣੀਅਨਿ ਇਕ ਸੁਰਤਿ ਸਲਿਸੈ ।

કાન બે છે પણ ચેતના એક જ બહાર કાઢે છે.

ਦੁਇ ਦੁਇ ਨਦੀ ਕਿਨਾਰਿਆਂ ਪਾਰਾਵਾਰੁ ਨ ਤਿਸੈ ।

નદીના બે કાંઠા છે પરંતુ તે પાણીના જોડાણ દ્વારા એક છે અને અલગ નથી.

ਇਕ ਜੋਤਿ ਦੁਇ ਮੂਰਤੀ ਇਕ ਸਬਦੁ ਸਰਿਸੈ ।

ગુરુ અને શિષ્ય એ બે ઓળખ છે પણ એક શબ્દ છે, શબ્દ એ બંનેમાં વહી જાય છે.

ਗੁਰ ਚੇਲਾ ਚੇਲਾ ਗੁਰੂ ਸਮਝਾਏ ਕਿਸੈ ।੧੬।

જ્યારે ગુરુ શિષ્ય હોય અને શિષ્ય ગુરુ હોય ત્યારે બીજાને કોણ સમજાવે.

ਪਉੜੀ ੧੭

ਪਹਿਲੇ ਗੁਰਿ ਉਪਦੇਸ ਦੇ ਸਿਖ ਪੈਰੀ ਪਾਏ ।

પહેલા શિષ્યને તેમના પગ પાસે બેસાડતા ગુરુ તેમને ઉપદેશ આપે છે.

ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਕਰਿ ਧਰਮਸਾਲ ਸਿਖ ਸੇਵਾ ਲਾਏ ।

તેને પવિત્ર મંડળના ભેદ અને ધર્મના ધામ વિશે કહીને, તેને (માનવજાતની) સેવામાં મૂકવામાં આવે છે.

ਭਾਇ ਭਗਤਿ ਭੈ ਸੇਵਦੇ ਗੁਰਪੁਰਬ ਕਰਾਏ ।

પ્રેમાળ ભક્તિ દ્વારા સેવા કરીને, ભગવાનના સેવકો વર્ષગાંઠો ઉજવે છે.

ਸਬਦ ਸੁਰਤਿ ਲਿਵ ਕੀਰਤਨੁ ਸਚਿ ਮੇਲਿ ਮਿਲਾਏ ।

ચેતનાને શબ્દ સાથે જોડીને, સ્તોત્રોના ગાન દ્વારા, વ્યક્તિ સત્યને મળે છે.

ਗੁਰਮੁਖਿ ਮਾਰਗੁ ਸਚ ਦਾ ਸਚੁ ਪਾਰਿ ਲੰਘਾਏ ।

ગુરુમુખ સત્યના માર્ગે ચાલે છે; સત્યનું આચરણ કરીને તે સંસાર સાગર પાર કરે છે.

ਸਚਿ ਮਿਲੈ ਸਚਿਆਰ ਨੋ ਮਿਲਿ ਆਪੁ ਗਵਾਏ ।੧੭।

આમ સત્યવાદી સત્ય મેળવે છે અને પામવાથી અહંકાર ભૂંસાઈ જાય છે.

ਪਉੜੀ ੧੮

ਸਿਰ ਉਚਾ ਨੀਵੇਂ ਚਰਣ ਸਿਰਿ ਪੈਰੀ ਪਾਂਦੇ ।

માથું ઊંચું છે અને પગ નીચા સ્તરે છે છતાં પણ માથું પગ પર ઝુકે છે.

ਮੁਹੁ ਅਖੀ ਨਕੁ ਕੰਨ ਹਥ ਦੇਹ ਭਾਰ ਉਚਾਂਦੇ ।

પગ મોં, આંખ, નાક, કાન, હાથ અને આખા શરીરનો ભાર વહન કરે છે.

ਸਭ ਚਿਹਨ ਛਡਿ ਪੂਜੀਅਨਿ ਕਉਣੁ ਕਰਮ ਕਮਾਂਦੇ ।

પછી, શરીરના તમામ અવયવોને બાજુ પર મૂકીને, ફક્ત તેમની (પગ) જ પૂજા કરવામાં આવે છે.

ਗੁਰ ਸਰਣੀ ਸਾਧਸੰਗਤੀ ਨਿਤ ਚਲਿ ਚਲਿ ਜਾਂਦੇ ।

તેઓ દરરોજ ગુરુના આશ્રયમાં પવિત્ર મંડળમાં જાય છે.

ਵਤਨਿ ਪਰਉਪਕਾਰ ਨੋ ਕਰਿ ਪਾਰਿ ਵਸਾਂਦੇ ।

પછી તેઓ પરોપકારી કાર્યો માટે દોડે છે અને શક્ય તેટલું કાર્ય પૂર્ણ કરે છે.

ਮੇਰੀ ਖਲਹੁ ਮੌਜੜੇ ਗੁਰਸਿਖ ਹੰਢਾਂਦੇ ।

અરે! શું એવું હતું કે મારી ચામડીના જૂતા ગુરુના શીખો દ્વારા ઉપયોગમાં લેવાતા હતા.

ਮਸਤਕ ਲਗੇ ਸਾਧ ਰੇਣੁ ਵਡਭਾਗਿ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ।੧੮।

જેને આવા લોકોના પગની ધૂળ મળે છે (ઉપરના ગુણો સાથે) તે ભાગ્યશાળી અને ધન્ય છે.

ਪਉੜੀ ੧੯

ਜਿਉ ਧਰਤੀ ਧੀਰਜ ਧਰਮੁ ਮਸਕੀਨੀ ਮੂੜੀ ।

જેમ પૃથ્વી અખંડ, ધર્મ અને નમ્રતાનું મૂર્ત સ્વરૂપ છે,

ਸਭ ਦੂੰ ਨੀਵੀਂ ਹੋਇ ਰਹੀ ਤਿਸ ਮਣੀ ਨ ਕੂੜੀ ।

તે પગ નીચે રહે છે અને આ નમ્રતા સાચી છે અને ખોટી નથી.

ਕੋਈ ਹਰਿ ਮੰਦਰੁ ਕਰੈ ਕੋ ਕਰੈ ਅਰੂੜੀ ।

કોઈ તેના પર ભગવાનનું મંદિર બનાવે છે તો કોઈ તેના પર કચરાના ઢગલા એકઠા કરે છે.

ਜੇਹਾ ਬੀਜੈ ਸੋ ਲੁਣੈ ਫਲ ਅੰਬ ਲਸੂੜੀ ।

જે વાવ્યું છે તે પ્રમાણે મળે છે પછી તે કેરી હોય કે લસૂરી હોય, ચીકણું ફળ હોય.

ਜੀਵਦਿਆਂ ਮਰਿ ਜੀਵਣਾ ਜੁੜਿ ਗੁਰਮੁਖਿ ਜੂੜੀ ।

જીવનમાં મૃત હોવાને કારણે એટલે કે સ્વમાંથી અહંકારને દૂર કરીને, ગુરુમુખો પવિત્ર મંડળમાં ગુરુમુખો સાથે જોડાય છે.

ਲਤਾਂ ਹੇਠਿ ਲਤਾੜੀਐ ਗਤਿ ਸਾਧਾਂ ਧੂੜੀ ।੧੯।

તેઓ પવિત્ર પુરુષોના પગની ધૂળ બની જાય છે, જેને પગ નીચે કચડી નાખવામાં આવે છે.

ਪਉੜੀ ੨੦

ਜਿਉ ਪਾਣੀ ਨਿਵਿ ਚਲਦਾ ਨੀਵਾਣਿ ਚਲਾਇਆ ।

જેમ પાણી નીચે તરફ વહે છે અને જે કોઈ તેને મળે છે તેને પોતાની સાથે લઈ જાય છે (અને તેને નમ્ર પણ બનાવે છે),

ਸਭਨਾ ਰੰਗਾਂ ਨੋ ਮਿਲੈ ਰਲਿ ਜਾਇ ਰਲਾਇਆ ।

બધા રંગો પાણીમાં ભળી જાય છે અને તે દરેક રંગ સાથે એક બની જાય છે;

ਪਰਉਪਕਾਰ ਕਮਾਂਵਦਾ ਉਨਿ ਆਪੁ ਗਵਾਇਆ ।

અહંકાર ભૂંસી તે પરોપકારી કાર્યો કરે છે;

ਕਾਠੁ ਨ ਡੋਬੈ ਪਾਲਿ ਕੈ ਸੰਗਿ ਲੋਹੁ ਤਰਾਇਆ ।

તે લાકડાને ડૂબતું નથી, તે લોખંડને તેની સાથે તરીને બનાવે છે;

ਵੁਠੇ ਮੀਹ ਸੁਕਾਲੁ ਹੋਇ ਰਸ ਕਸ ਉਪਜਾਇਆ ।

જ્યારે વરસાદની મોસમમાં વરસાદ પડે છે ત્યારે તે સમૃદ્ધિ બનાવે છે.

ਜੀਵਦਿਆ ਮਰਿ ਸਾਧ ਹੋਇ ਸਫਲਿਓ ਜਗਿ ਆਇਆ ।੨੦।

તેવી જ રીતે, પવિત્ર સંતો જીવનમાં મૃત્યુ પામીને અર્થાત અહંકારને દૂર કરી, સંસારમાં આવવાને ફળદાયી બનાવે છે.

ਪਉੜੀ ੨੧

ਸਿਰ ਤਲਵਾਇਆ ਜੰਮਿਆ ਹੋਇ ਅਚਲੁ ਨ ਚਲਿਆ ।

પગ ઉપરની તરફ અને માથું નીચું રાખીને, વૃક્ષ મૂળિયાં પડે છે અને સ્થિર રહે છે.

ਪਾਣੀ ਪਾਲਾ ਧੁਪ ਸਹਿ ਉਹ ਤਪਹੁ ਨ ਟਲਿਆ ।

તે પાણી, ઠંડક અને સૂર્યપ્રકાશ સહન કરે છે પરંતુ આત્મ-મૃત્યુથી તેનો ચહેરો ફેરવતો નથી.

ਸਫਲਿਓ ਬਿਰਖ ਸੁਹਾਵੜਾ ਫਲ ਸੁਫਲੁ ਸੁ ਫਲਿਆ ।

આવું વૃક્ષ ધન્ય છે અને ફળથી ભરપૂર બને છે.

ਫਲੁ ਦੇਇ ਵਟ ਵਗਾਇਐ ਕਰਵਤਿ ਨ ਹਲਿਆ ।

પથ્થર મારવા પર, તે ફળ આપે છે અને સોઇંગ મશીનની નીચે પણ જગાડતું નથી.

ਬੁਰੇ ਕਰਨਿ ਬੁਰਿਆਈਆਂ ਭਲਿਆਈ ਭਲਿਆ ।

દુષ્ટો દુષ્ટ કાર્યો કરતા રહે છે જ્યારે સજ્જન સારા કાર્યોમાં વ્યસ્ત રહે છે.

ਅਵਗੁਣ ਕੀਤੇ ਗੁਣ ਕਰਨਿ ਜਗਿ ਸਾਧ ਵਿਰਲਿਆ ।

દુનિયામાં એવા લોકો દુર્લભ છે કે જેઓ પોતાના પવિત્ર હૃદયથી દુષ્ટનું ભલું કરે છે.

ਅਉਸਰਿ ਆਪ ਛਲਾਇਂਦੇ ਤਿਨ੍ਹਾ ਅਉਸਰੁ ਛਲਿਆ ।੨੧।

સામાન્ય લોકો સમય દ્વારા છેતરાય છે એટલે કે તેઓ સમય પ્રમાણે બદલાય છે, પરંતુ પવિત્ર પુરુષો સમયને છેતરવામાં સફળ થાય છે એટલે કે તેઓ સમયના પ્રભાવથી મુક્ત રહે છે.

ਪਉੜੀ ੨੨

ਮੁਰਦਾ ਹੋਇ ਮੁਰੀਦੁ ਸੋ ਗੁਰ ਗੋਰਿ ਸਮਾਵੈ ।

જે શિષ્ય મૃત (આશા અને ઈચ્છાઓ વચ્ચે) રહે છે તે આખરે ગુરુની કબરમાં પ્રવેશ કરશે એટલે કે તે પોતાને ગુરુમાં પરિવર્તિત કરશે.

ਸਬਦ ਸੁਰਤਿ ਲਿਵ ਲੀਣੁ ਹੋਇ ਓਹੁ ਆਪੁ ਗਵਾਵੈ ।

તે પોતાની ચેતનાને શબ્દમાં ભેળવી દે છે અને પોતાનો અહંકાર ગુમાવે છે.

ਤਨੁ ਧਰਤੀ ਕਰਿ ਧਰਮਸਾਲ ਮਨੁ ਦਭੁ ਵਿਛਾਵੈ ।

પૃથ્વીના રૂપમાં શરીરને વિશ્રામ સ્થાન તરીકે સ્વીકારીને, તે તેના પર મનની સાદડી ફેલાવે છે.

ਲਤਾਂ ਹੇਠਿ ਲਤਾੜੀਐ ਗੁਰ ਸਬਦੁ ਕਮਾਵੈ ।

પગ તળે કચડી નાખવામાં આવે તો પણ તે ગુરુના ઉપદેશ પ્રમાણે આચરણ કરે છે.

ਭਾਇ ਭਗਤਿ ਨੀਵਾਣੁ ਹੋਇ ਗੁਰਮਤਿ ਠਹਰਾਵੈ ।

પ્રેમાળ ભક્તિથી ઓતપ્રોત થઈને, તે નમ્ર બને છે અને પોતાના મનને સ્થિર કરે છે.

ਵਰਸੈ ਨਿਝਰ ਧਾਰ ਹੋਇ ਸੰਗਤਿ ਚਲਿ ਆਵੈ ।੨੨।੯।

તે પોતે પવિત્ર મંડળ તરફ આગળ વધે છે અને ભગવાનની કૃપા તેના પર વરસે છે.